Ủng hộ VCV
Số tác phẩm
28.333 tác phẩm
2.747 tác giả
568
115.984.580
 
Cuối năm nhớ Yến Lan qua một bài thơ
Mang Viên Long

Vào một buổi chiều đầu tháng 3 năm 1985, nhân dịp nhà thơ Yến Lan tròn 70 tuổi, tôi có đến thăm ông và gia đình. Trong câu chuyện về thơ, về gia đình, bằng hữu, ông có đọc cho tôi nghe một bài thơ – đó là bài Khăng khít, với sự có mặt của bà Yến Lan đang cùng nhau trò chuyện.

Năm 1965, ông viết bài “Khăng khít” để chủ yếu làm “quà” cho vợ. Quà của một nhà thơ, cũng chỉ có thế. Sau một hớp nước trà nóng, ông liếc nhìn vợ, đọc :

 

Em có cháu gọi “bà”

Gọi “em” anh vẫn gọi

Năm mươi tuổi, ai già

Chúng mình sao trẻ vậy.

 

Đối với người nghệ sĩ – nhà thơ chẳng hạn, tuổi tác không làm cho trái tim nguội lạnh, mà trái lại, càng khiến cho nhịp đập nồng nhiệt hơn, tình cảm sâu thẳm hơn, cao khiết hơn. Trong bài tựa cho tập Thơ Yến Lan  (NXB Văn Học – 1987). Chế Lan Viên cũng đã có nhận định: “Chớ nhìn mái tóc nhau để vội vàng kết luận là bộ não của người này hay người khác đã làm xong sứ mạng của nó”.

 

Anh đọc truyện em nghe

Em muốn em là “Tấm”

Lòng Hoàng tử anh mê

Từ buổi – đầu em lấm.

 

Em gọt khế cuối mùa

Anh cắn từng lát nhỏ

Ôi, quả trường vị chua

Mà mọng nhiều thương nhớ.

 

Kỷ niệm của tình yêu bao giờ cũng đẹp, cũng đáng nhớ, đáng trân trọng. Đối  với nhà thơ, tình cảm ấy lại cứ khuấy lên, dạt dào, tưởng không bao giờ dứt. Yến Lan nhắc tới chuyện “cô Tấm” bởi vì thập niên  30- 40, mẫu chuyện ấy rất gần gũi với mọi giới, với cả bà Yến Lan hiền thục, mơ mộng, yêu mến thơ văn… Còn tại sao Yến Lan lại có câu : “Em gọt khế cuối mùa; anh cắn từng lát nhỏ”, bởi lẽ những trái khế của cây khế cuối hiên chùa Ông – nơi Yến Lan tạm sống, đã trở thành cái cớ chính đáng cho cô gái tên Yến mê thơ ca, tìm đến với người mình mơ tưởng… Bà Yến Lan đã có lúc kể lại với tôi, bà thường tìm tới chùa Ông xin khế, để được gặp mặt thi sĩ… Vậy thì những trái khế, những lát khế nhỏ từ tay cô gái tên Yến cắt ra, phải đáng nhớ, đáng yêu quý chứ?

Giọng ông vẫn nồng nhiệt :

 

…Bao bận anh lên đường,

Ngày về thường sai hẹn

Giữa lúc em dỗi hờn

Thư anh liền kịp đến

 

Đã tìm đến nhau bằng tấm chân tình, son sắt, thì sự “Khăng khít” là một điều tất yếu. Thuở ấy, Yến Lan rời quê vào Nam, ra Bắc để thăm viếng bạn văn, để tìm cảm hứng, để tham gia các sinh hoạt văn hóa theo ước mơ tuổi trẻ “Ngày về thường sai hẹn”… Đó cũng là một nỗi buồn, hay là một sự hy sinh của bà Yến Lan, vì sự nghiệp văn học của chồng.

 

Bao bận em se mình

Giành con, anh nấu cháo

Ôi đâu phải mùi hành

Mồ hôi em  thấm áo…

 

Tình cảm của ông dành cho người bạn đời, qua 4 câu năm chữ trên, quả thật là tuyệt vời.Không phải chỉ trong thơ ca, ở đời thường, ông bà Yến Lan vẫn sống với nhau chí tình, chí nghĩa như thế: “Ôi ! đâu phải mùi hành, mồ hôi em thấm áo”.

Ông dừng đọc. Nghĩ một phút. Như để nhớ tưởng, để cảm nhận lại các xúc cảm của chính mình – giọng ông trở nên sâu lắng :

 

Hạt nắng nháy trong vườn

Khiến lòng – đòi xao xuyến

Có phải ngày ta thương

Một mùa hè quá ngắn

 

Yến Lan có thời gian đi dạy học. Bà Yến còn là học trò. Mùa hè đối với cuộc đời dạy và học thật là êm đềm, thơ mộng. Ở đây, với Yến Lan, chính trong một mùa hè nhà thơ đã gặp được tình yêu đầu đời của mình.

 

Chiếc áo cưới năm xưa

Mùi hòm rương nếp gấp

Ướm  lại, rộng không vừa

Em vẫn khen tơ chắc.

 

Đọc xong đoạn này, ông đưa mắt nhìn bà, thật lâu. Có lẽ, cũng đã có lần bà giở rương ra, mân mê chiếc áo cưới, ướm thử lại – và ông ta, nhìn thấy, đã ghi lại một kỷ niệm : “Ướm lại rộng không vừa ; em vẫn khen tơ chắc”.

Đoạn cuối

 

Ta gắn nhau từ đầu

Càng gắn nhau về cuối

Đâu nghĩ là xa nhau

Cho đến giờ hấp hối…

 

Đoạn thơ 4 câu có hai động từ “gắn” cũng có nghĩa là “khăng khít”, nhưng hơn 30 năm sau – lúc 2g20 phút ngày 5-10-1998 – Yến Lan đã vĩnh viễn ra đi – từ biệt người vợ hiền và cũng là người bạn văn mà ông đã hết lòng yêu quý, trân trọng!

 

(Nguyệt san Bình Định số 12/2000)

 

TỨ TUYỆT YẾN LAN

 

Trong bài tựa cho tập Thơ Yến Lan  do Nhà xuất bản Văn Học ấn hành năm 1987, nhà thơ Chế Lan Viên viết “… Yến Lan có tài, có tài đặc biệt và rất sớm. Nhưng Lan đâu có gặp nhiều ngẫu nhiên may mắn như tôi, Lan đã phải đương đầu với nhiều khó khăn trong cuộc sống…”. “Cái tài đặc biệt” của Yến Lan chính là những bài thơ tứ tuyệt.

Nói về nỗi tưởng nhờ bâng khuâng của một tình yêu vừa chớm đã sớm chia xa, Yến Lan viết :

 

Em đến xin hồng, hồng chửa nụ,

Hôm nay hồng nở bóng em xa…

Cầm chân bữa trước em không ở

Giờ biết làm sao cầm được hoa?

(Cầm chân em, cầm chân hoa)

 

Tả rừng mai:

 

Đi giữa thu phân, mai chưa nở

Lập xuân mai nở, bận không về

Hữu tình chẳng lẽ vô duyên mãi

Sương tiểu hàn sao lạnh tái tê?

 

(Nhớ rừng mai)

 

Nói về mùa xuân và nỗi cô đơn của chính mình:

 

Vụng sắm cành đào không kịp tết

Ra giêng chợt hé một vài bông

Xuân nhà hàng xóm bay đi hết

Ngoảnh lại xuân ta mới chớm hồng.

(Xuân muộn)

 

Tình cảm sâu đậm, đằm thắm luôn hướng về quê nhà :

 

Ghé thăm chùa cổ gặp sư già

Nhận khách đồng hương kể chuyện nhà

Xóm núi chiều nay kinh kệ vắng

Lòng sư còn bận nhớ quê xa…

(Tiếng chuông xóm núi)

 

Tình bạn :

 

Sang canh bìm bịp kêu đầu lán

Đất mới, nhà đơn, lạ láng giềng

Nhớ bạn, nửa đêm ra tựa liếp

Khuyết cong mây bạc ngấn trăng in.

(Nhớ bạn)

           

Vẫn trong bài tựa cho tập Thơ Yến Lan, Chế Lan Viên nhận xét : “Biết bao bài tứ tuyệt trên báo hiện nay chỉ là thơ bốn câu, tứ tuyệt của Yến Lan có tình và có thế võ của tứ tuyệt!”. Theo tôi, “thế võ” ấy là tất cả những cảnh tình đều được gạn lọc tinh tế với một tâm hồn phong phú và nhạy cảm.

 

(Báo Tuổi trẻ-chủ nhật 25-1-1998)

Mang Viên Long
Số lần đọc: 3022
Ngày đăng: 05.10.2008
[ Trở lại ] [ Tiếp ]
In tác phẩm Góp ý Gửi cho bạn
Cùng thể loại
Hỏi chuyện nghề…Nicô huyền Trang - Nguyễn Hùng
Gương hiếu người xưa - Mang Viên Long
Sao gọi là Nguỵ Quân tử? - K.Nguyên
Đất nước còn quá nhiều Vedan - Nguyễn Hữu An
Phiếm luận về Ngụy quân tử - Thí Chủ
Phần thêm của Người không mang họ - Nguyễn Hùng
Về BLao - Minh Nguyễn
Chắt chắt - ngọt ngào và cay đắng - Minh Tứ
Đà Lạt trong tôi và những điều đã mất - Đinh Thị Như Thuý
Thú câu cá lóc miền quê - Xuân Sắc
Cùng một tác giả
Ngã rẽ(*) (truyện ngắn)
Bóng hạnh phúc** (truyện ngắn)
Vôi trường úc(*) (truyện ngắn)
Quán bụi (truyện ngắn)
Người chị(1) (truyện ngắn)
Dì Lucia (1) (truyện ngắn)
Chim trời (5) (truyện ngắn)
Ông ngoại tôi (truyện ngắn)
Quà nhỏ (tạp văn)
Bèo dạt, hoa trôi … (truyện ngắn)
Quà Trung thu của ba (truyện ngắn)
Giàn hoa cát đằng (truyện ngắn)
Mùa xuân đến muộn (truyện ngắn)
Gã nhà quê vui tính (truyện ngắn)
Bà ngoại tôi (truyện ngắn)
Chữ Hiếu (truyện ngắn)
Chim bay về đâu (truyện ngắn)
Bóng ngựa qua song (truyện ngắn)
Chuyện ngày xưa (truyện ngắn)
Vầng trăng khuyết (truyện ngắn)
Biển của hai người (truyện ngắn)
Chuyện xóm củi (truyện ngắn)
Dáng mộng (1) (truyện ngắn)
Lại một mùa xuân (truyện ngắn)
Ông Ba Phải (truyện ngắn)
Chim chuyền buội ớt (truyện ngắn)
Truyện ngăn ngắn -1 (truyện ngắn)
Truyện ngăn ngắn-2 (truyện ngắn)
Chiếc cà vạt (truyện ngắn)
Tiên Thủy (truyện ngắn)
Vội vàng (truyện ngắn)
Vết son (truyện ngắn)
Truyện ngăn ngắn-3 (truyện ngắn)
Truyện ngăn ngắn-4 (truyện ngắn)
Có những mùa trăng (truyện ngắn)
Một trường hợp (truyện ngắn)
Một cõi đời riêng (truyện ngắn)
Chờ bão (truyện ngắn)
Bên trời mơ ước (truyện ngắn)
Mèo con yêu dấu (truyện ngắn)
Phố người (truyện ngắn)
Một câu chuyện tình (truyện ngắn)
Bà già khòm (truyện ngắn)
Ăn tết ở chùa (truyện ngắn)
Những kẻ tạm trú (truyện ngắn)
Quê nhà , chiều 30… (truyện ngắn)
Phút chót (truyện ngắn)
Khoảng cách (truyện ngắn)
Một Ngày Cô Độc (truyện ngắn)
Chùa Cô Ba (truyện ngắn)
Thị Trấn Êm Đềm (truyện ngắn)
Mây hoàng hôn (truyện ngắn)
Ngôi Nhà Mùa Hè (truyện ngắn)
Quán Café Tulip (truyện ngắn)
Nỗi Khổ Không Rời (truyện ngắn)
Về Lại Chốn Xưa (truyện ngắn)
Bên Tách Trà Khuya (truyện ngắn)
Sáu Bẹo (truyện ngắn)
Lộn Ngược (truyện ngắn)
Quán Bên Sông (truyện ngắn)
Tách trà cổ (truyện ngắn)