Đấy là một buổi tối thu đến sớm, màu đen xanh. Đám đông trang trọng, không vội vã, đang chuyển động trên đường phố lớn. Đấy là buổi tối, nỗi buồn bã bỗng dưng bao trùm cả Budapest sống động.

Giữa đám người dạo chơi trên phố, nổi bật lên những mệnh phụ tóc vàng, với đôi mắt đẫm lệ, họ khoác tay các phu quân rảo bước. Ai mà biết được, vì sao mắt họ ướt. Vài cô gái làng chơi đơn độc chợt dừng lại giữa đường, cúi đầu ủ rủ, hoặc trân trân nhìn vào những ngọn lửa đèn đường vừa nhóm.

Ai nấy đi lại không một tiếng động.

Tựa hồ tất cả mọi người đều chậm rãi và chăm chú rảo bước. Tựa hồ có những tiếng thở dài buông nhẹ giữa những viên đá lát đường, tựa hồ nhựa trải đường dâng trào những giọt lệ… tựa hồ gió lặng thinh, buông tan đâu đó nốt nhạc dịu dàng và tha thiết vẳng xa khắp nơi. Và ai ai cũng đều nghe thấy.

Những người đẹp tóc vàng khẽ lau nước mắt, và rúc sâu hơn vào ngực các đấng lang quân. Lũ trẻ con không đùa ồn ã, chúng ngơ ngác, đăm chiêu nhìn xung quanh, sợ hãi nắm chặt lấy tay nhau.

Trên các cửa sổ, lấp lánh thứ ánh sáng mờ tỏ, run rẩy rồi phụt tắt. Trong các quán cà phê, rải rác dăm ba người, đăm đắm nhìn, những điếu thuốc tắt ngấm tự bao giờ. Từ các khung cửa sổ các khu nhà lớn, cao tầng, bọn thiếu nữ thò đầu ra, cổ họng tắc nghẹn, rồi thở dài đánh sượt.

Bác sĩ Péter, trưởng khoa của bệnh viện Szent András, đang thong thả đi về nhà - bỗng đứng sững lại. Chàng không có thói quen dừng lại giữa đường, cũng như không mấy khi tiêu khiển thời gian vào những việc vô nghĩa. Xưa kia, đôi khi chàng cũng nổi những cơn lãng mạn, nhưng rồi chàng nhận ra, sự nhậy cảm chỉ cướp đi nhiều hơn, thời gian vốn có ít của chàng, thế là từ tốn, chàng thay dần những dây cót tâm hồn của mình.

Nhưng giờ đây chàng cần phải đứng lại. Chàng bỏ mũ và thở dài. Những rặng cây đã từ lâu trút lá. Giờ đã là tháng Chạp, với không gian lãng đãng thoảng vị xuân, nhưng hương xuân nồng nàn đã biến mất.

Đấy là ngày, mà đất, và con người chợt hồi tưởng lại quá khứ : Oi mùa xuân, ôi ký ức. Cả con đường lớn đầy người bỗng lặng lẽ, cái cảm giác nhớ nhung không lời lẩn quất giữa những trái tim. Péter cũng trào dâng trong nỗi ngây ngất quanh chàng và tự lúc nào chìm nghỉm trong nó. Chàng bước những bước thấp cao, đi về phía trước.

Con đường lớn lặng lẽ như trong một nhà thờ. Dường như ai cũng se sẽ ngầm cảm, không bao giờ có lại một ngày như hôm nay. Rằng trong đời mình, ai cũng một lần cần cầu nguyện ; cho dù chẳng dùng vào việc gì, nhưng vẫn bắt buộc phải làm.

Chàng về đến nhà. Chàng lau trán, dạo quanh các phòng, mở toang cửa sổ phòng khám và ngồi xuống đấy.

Bạn có nhớ chăng những buổi tối như thế ? Khi những sự vụ giản đơn và nhỏ bé của niềm hạnh phúc con người bỗng trở thành những nỗi lớn lao ? Khi nghị lực kiên cường bỗng teo tóp lại và âm thầm cúi đầu. Linh hồn chúng ta, thứ ngày thường đời nào ta tin, bỗng từ đâu len lỏi vào cơ thể, và bắt đầu điều khiển những hành vi ta.

Có thể nghe tiếng cánh vỗ đập khẽ khàng của chúng trong không gian…

Những đôi mắt đã nhắm ngày nào bỗng mở, liếc cái nhìn đi khắp mọi nơi.

Chàng bác sĩ run rẩy. Có tiếng chuông cửa bấm. Chàng mở cửa. Một cô gái thon thả tóc đen, như ánh chớp lách vào. Nàng không chào. Chàng cũng không lên tiếng.

Chàng bác sĩ chợt nhận ra.

Khuôn mặt trắng mịn và đôi môi mọng hồng của người thiếu nữ bỗng hiện ra rõ nét. Chàng ngửi thấy hương thơm từ mái tóc, và nhớ lại dáng hình mảnh dẻ, gần như trong suốt, đẹp tuyệt mỹ của nàng. Đây rồi một câu chuyện tình đẹp, một đoạn văn yêu bị bỏ quên, một vụ nhăng nhố thời trai trẻ, mà bỗng dưng đột ngột đứt dây…

Thế rồi như thuở xa xưa, họ nắm lấy tay nhau.

Từ buổi tối đen xanh, chân thật và lãng đãng, bỗng biến thành màn đêm bí ẩn, trầm ngâm.

Những quán cà phê lặng lẽ ngủ.

Vài tiếng cãi cọ ồn ào làm khuấy động đôi phút ngắn ngủi trên đường phố ; rồi tất cả lại lặng im. Thứ lặng yên một kiểu, không hình hài, chẳng ấn tượng. Đâu đó từ phía cánh đồng, ngọn gió sương mai vơ vất đột nhập, làm lay động vài cánh cửa sổ quên khép khi đêm. Rồi từ từ, tiếng xe ngựa văng vẳng tới, mỗi lúc nhiều hơn trên các con phố. Những nàng con gái ngái ngủ, bước lảo đảo tới bấm chuông cửa nhà.

Người ta đi tắt đèn các phố.

Bỗng chốc cảnh vật biến thành sáng mùa đông mưa phùn gió bấc. Tuyệt nhiên không còn chút dấu vết gì của buổi tối hôm qua. Cỏ trong công viên đẫm sương ; những chiếc lá còn vương lại trên cành, phơ phất bay. Mưa lạnh thấm ướt cả thành phố. Người ta lên đường đi làm vừa lạnh, vừa hò hét, mọi thứ kêu loảng xoảng. Trong các căn nhà, ai nấy thức dậy muộn.

Bác sĩ Péter tỉnh dậy với cơn đau đầu như búa bổ. – chàng lờ mờ nhớ lại buổi tối qua. Một cảm giác đặc biệt đọng lại về nó, mà chàng không tài nào thốt nên lời. Chàng ngáp một cái thật dài, đậy gối lên mặt, chàng quay vào tường. Chàng không thể hiểu cái gì đã xảy ra. Thậm chí, chàng cũng chẳng biết, cần phải suy nghĩ về cái gì nữa.

Ôi ! buổi tối đã qua đi, đã đến sớm bình minh đông,  mưa phùn gió bấc lạnh lẽo !

Nhưng chàng không có cả thời gian suy tưởng, bởi người hầu đã bẩm, nước tắm đã chuẩn bị xong, và các con bệnh đã ngồi đợi chàng trong phòng khám.

Chàng bác sĩ còn ngần ngừ một lát, không biết có nên nghĩ về những vấn đề của tối hôm qua hay không, nhưng rồi chàng nhảy bổ ra khỏi giường, và đi vào buồng tắm.

Và thế là, chàng lại bắt đầu một cuộc sống đã vào nếp, chính xác, như thời gian chính xác cần phải xảy ra của mọi việc trên đời.

Và đời chàng tiếp tục chảy, như từ trước tới nay

Như thể buổi tối hôm qua đã rơi rụng từ lâu trong ký ức.

Mùa đông đã trôi đi. Với chàng bác sĩ Péter, tất cả giống hệt năm ngoái. Một vài bài nghiên cứu chuyên môn của chàng in trên tạp chí ngành, chàng thử một vài phương pháp chạy chữa mới cho con bệnh. Công việc nặng nhọc và nghiêm chỉnh như thép gây cho chàng những niềm vui thường trực nào đấy : chàng sung sướng vì mình tươi tỉnh, uyển chuyển và khỏe mạnh. Nhưng cùng lúc chàng cảm thấy nỗi đơn điệu vất vưởng trong người. Thế là chàng nhất quyết trị bằng được kẻ nổi loạn ấy. Và thành công.

Nhưng một ngày nọ mùa xuân chợt tràn tới. Hết sức đột ngột. Những ngọn gió trong lành, tung tăng ùa vào phố phường Budapest. Trong một tuần tuyết tan biến khắp nơi, và tuần thứ hai, cỏ đã mọc lún phún.

Người ta bán hoa ibolya tím biếc trên đường, một vài kẻ có khuôn mặt xanh xao, lảo đảo dạo chơi trên cánh đồng ngoại thành, bất lực uống cạn làn không khí giá buốt, nhưng ngất ngây vị xuân.

Chiều chiều nắng rực rỡ tỏa sáng. Thứ ánh sáng dịu dàng của hy vọng mong manh, khiến nỗi chia tay nhọc nhằn đến gần của con bệnh hấp hối bỗng rạng tỏa và chợt lui lại trong chốc lát, thứ ánh sáng hứa hẹn nỗi niềm ấm áp, với tròn căng hoa quả và thơm ngát các vị hoa. Ai có thể nghi ngờ những lời hẹn hò ấy ?

Rồi hoàng hôn lan tỏa.

Nàng Xuân quyến rũ lúc này giống hệt một nàng con gái trẻ trung, mộng mơ, đang tựa lưng vào một gốc cây và lệ rơi thánh thót, không cần biết nguyên nhân vì sao.

Rồi gió dừng lại. Không gian tràn ngập làn không khí mát mẻ, âu yếm tỏa xuống tất cả các khu nhà.

Và các đường phố lớn lại đột nhiên lặng yên.

Chàng bác sĩ Péter dừng lại trước một ngôi nhà. Chàng bước lên những bậc thang. Bước vào một cánh cửa, người ta vừa mở ra cho chàng. Thế là những đôi môi mềm mại ẩm ướt ập dính vào nhau, khi những giọt nước mắt nóng bỏng lã chã rơi trên khuôn mặt chàng.

Nàng Xuân, người thiếu nữ đầy xúc cảm, mắt ướt – nàng đang thơ thẩn đâu đây ngoài kia, giữa những rặng cây cao vút, trong cái im lặng như chết của trần gian, nàng lẳng lặng dạo chơi./.

 Nguyễn Hồng Nhung dịch từ nguyên bản tiếng Hung - ( 2008-05-22)