Một chàng thi sĩ trẻ trong nhiều năm sống rất sa đọa. Vào tuổi trưởng thành, chàng tưởng rằng – bỏ qua hạnh phúc của tình yêu không thể viết nổi những vần thơ –bởi vậy bằng mọi cách, mọi giá, chàng cố gắng làm quen với tình yêu.

Từ lúc đó trở đi, chàng bắt đầu sống một cuộc đời cực kỳ ích kỷ và sa đọa. Bên bàn ăn, chàng tọng đầy mồm, đọc Nietzch xong, chàng thể hiện bằng cách, trước khi cha mẹ chàng cầm thìa dĩa, chàng cho tay vào đĩa bốc thức ăn trước. Chàng làm đủ cách để thỏa mãn cơn tham ăn, mà chàng không muốn đặt giới hạn cho nó. Thực ra chàng tưởng, đấy là con đường và cách thức trở thành người vĩ đại.

Chàng đọc vở kịch Những kẻ mộng du của Ibsen, tác động dữ dội của nó khiến chàng ngày ngày đi tìm thày thuốc gia đình, đòi kiểm tra sức khỏe toàn diện, vì chàng ngờ rằng biết đâu một căn bệnh hiểm nghèo đang rình rập chàng, cần phải bóp chết nó ngay từ trong trứng nước.

Từ mọi sự việc trên, chúng ta có thể thấy, chàng thi sĩ trẻ của chúng ta sống trong một loại hình lối sống ích kỷ, phải nói là không hiếm lắm. Chàng không nhảy trong các buổi dạ hội, nhưng dấu diếm hôn lũ con gái trong phòng thay đồ. Nhiều nơi, nhiều lần, chàng lớn tiếng phê phán Đức Chúa Krisztus như một kẻ hoang tưởng và như một kẻ thù của nghệ thuật cuộc sống, chàng lập luận còn hơn cả giới triết học lúc bấy giờ. Người ta khó tin nổi – nếu không biết, chàng trai của chúng ta còn trẻ, là thi sĩ và hệ thần kinh khá ốm yếu – bỗng một ngày chàng đột nhiên thay đổi.

Một lần chàng bước nhầm vào khu ăn chay của  những tín đồ theo bộ môn thần học. Đúng thế, các nhà thần học, tóc tai rũ rượi, râu rậm xồm xoàm,  những cặp mắt sáng quắc và những đôi dép xăng đan. Đấy là những chàng trai trẻ có quá khứ giông tố, trong một ngày, từ bỏ toàn bộ dục vọng thế gian, quay sang chỉ uống siro dâu, ăn rau xanh và bàn luận về kinh thánh.

Cả khu ăn chay nồng nặc mùi sữa bò tươi…

Chẳng ai lấy làm ngạc nhiên, khi tôi bảo, chàng thi sĩ trẻ của chúng ta sau nửa tiếng đồng hồ đã ngồi lẫn giữa đám thần học, đánh cuộc với họ, chàng sẽ từ bỏ các chất kích thích, từ giờ trở đi không thèm nhìn lũ con gái, sẽ sống một cuộc đời trong sạch không quằn quại, và sẽ  thức dậy sớm. Bên tai chàng bỗng vang lên một khổ thơ mới, mà hai câu đầu ngân nga như sau:

Những đóa huệ trắng thơm ngát từ thẳm xa

Nỗi thanh bình ngập tràn  trên thảo nguyên bát ngát

Trên đường về, chàng rút thuốc lá từ túi, tặng lại cho những kẻ bán báo, và nghiền ngẫm ý nghĩ, sự biến đổi cần thiết phải xảy ra, nếu không, cuộc đời quả thật buồn tẻ và nhàm chán biết mấy. Buổi tối, chàng không đến các quán cà phê nữa, mười giờ chàng lên giường, đắp chăn đến ngực thôi – vì những lúc khác chàng kéo đến tận tai – tất cả những điều này, chàng làm với mục đích cần chối bỏ chính bản thân mình. Trước khi lịm vào giấc mộng, chàng còn tự nhủ, sáng mai sẽ xé bỏ tất cả những bài thơ làm từ trước tới nay, những bài thơ chàng viết theo quan điểm khoái lạc chủ nghĩa.

Nhưng sáng hôm sau, chàng bị đánh thức bởi một kẻ đòi nợ, mang đến một lá thư từ tòa soạn. Chủ tòa soạn viết, chàng cần cấp tốc gửi ngay bài thơ, mà chàng đã nhận tiền tạm ứng. Thi sĩ trẻ của chúng ta mời kẻ đòi nợ ngồi xuống ghế, rồi vẫn trong bộ pigiama, chàng lập tức thử viết ra giấy bài thơ hoa huệ. Không thành. Sau nửa tiếng đánh vật, chàng rút một bài thơ cũ rích từ ngăn kéo ra, bài thơ bắt đầu như sau:

Nàng Delia của ta, đôi tay ôm choàng của nàng thật nóng bỏng…

Và đưa gửi cho tòa soạn.

Lát sau chàng thấy băn khoăn vì cảm giác lương tâm cắn rứt, nhưng rồi chàng gọi điện thoại vào nhà in, bảo họ ghi ngày tháng xuống dưới bài thơ, chàng nghĩ thầm,  một nhà nghiên cứu lịch sử văn học chắc sẽ viết về chàng như sau:” Thi ca của Người, chia làm hai giai đoạn rõ rêt, thậm chí trái ngược hẳn nhau. Giai đoạn thứ nhất gồm những bài thơ, Người sáng tác từ thưở ban đầu đến tháng ba  năm 19…đây là những bài thơ quái gở, quằn quại. Những bài thơ còn lại, nổi bật lên từ giai đoạn sáng tác thứ hai, ta có thể nói, tràn ngập nhân sinh quan  tín ngưỡng sáng suốt.”

Trưa hôm đó, chàng gặp Irén, cô bạn cùng dàn đồng ca của trường trước kia, một cô bạn gái để lại cho chàng những kỷ niệm học trò hết sức đẹp đẽ. Chàng đang muốn giật đứt mấy sợi dây, nên dừng lại trước khung kính của một cửa hàng. Thế là Irén nhận ra chàng. Nàng dùng đôi tay mịn hồng, rất ít khi xỏ găng, từ đằng sau bịt mắt chàng lại. Thi sĩ đang rét run lẩy bẩy như một que kem, nhưng buộc lòng phải đi.

Họ đi dạo trên đường Kossuth. Irén chia kẹo cho chàng và tỏ ý muốn khoác vào tay chàng. Chàng nhã nhặn ngăn lại và kể cho nàng nghe, mình bắt đầu sống  cuộc đời trong sạch như thế nào, chàng đề nghị cô gái hãy thử cũng sống như thế. Chàng sôi nổi diễn thuyết dài dòng về sự tuyệt diệu của cuộc sống không đau khổ quằn quại. Irén là một cô gái thông minh, người theo trường phái ấn tượng, nàng bảo, tất cả những điều này quả là đẹp tuyệt, nàng thổ lộ, nó làm cuộc sống đáng sống hơn. Nàng cùng thi sĩ đến khu ăn chay để thưởng thức bữa trưa chay, và nghe một thày giáo thần học râu xồm giảng về: ”Cuộc sống tự nhiên”. Cô gái lương thiện này rõ ràng tỏ ra rất cảm động và chịu ảnh hưởng sâu sắc những lý tưởng đẹp đẽ.

Sau bữa trưa họ đi dạo,  liên tục trò chuyện về những thay đổi và điều chỉnh của bản thân lẫn cuộc sống. Trước khung kính của một cửa hàng, Irén dừng lại, lấy tay sửa chiếc mũ theo kiểu tranh của Rembrand cho ngay ngắn, vì sáng nay, từ một thế giới khác đến, nàng điệu đà cố tình đặt lệch chiếc mũ sang một bên. Mọi việc quả thật đều toàn mỹ. Buổi chiều, trên chiếc ghế đặt trên đường Andrássy (nơi nắng nhảy nhót trên trang giấy) chàng hoàn thành những khổ thơ hoa huệ bỏ dở, khiến Irén yêu thích đến đê mê, bèn, giữa phố phường đông đúc, đặt một cái hôn- tất nhiên –lên trán thi sĩ.

Sẩm tối, họ rảo bước về nhà. Hoàng hôn nồng nực đến mức, Irén đề nghị, nàng sẵn lòng được nghe bài ca, mà nhạc đệm cũng do thi sĩ phổ, có nhan đề :” Hoàng hôn ngây ngất”.

Thi sĩ ngồi xuống cạnh đàn piano, như một kẻ đã hoàn toàn lãng quên, không liên quan gì đến quá khứ buông thả tồi tệ, chàng tỏ ra dửng dưng, bắt đầu dạo nhạc. Irén lập tức hát theo, rồi lại muốn nghe lần nữa. Sau cùng nàng ôm chầm lấy chàng thi sĩ, đặt lên môi chàng một nụ hôn nóng bỏng đến nỗi, dưới tác dụng của nó, sau này chàng đã sáng tác  bài thơ có nhan đề” Bí ẩn”.

Irén quả là nàng thiếu nữ biết hôn những cái hôn tuyệt vời. Ngoài kia, hoàng hôn êm ả buông xuống.

Tôi cần gì phải nói thêm nữa nhỉ.

Sau đó, họ đi ăn tối ở Continentál. Giữa chừng, họ dừng lại trước một tiệm mua bán lớn, chàng thi sĩ mua  một chai rượu  nhỏ./.

Nguyễn Hồng Nhung dịch từ nguyên bản tiếng Hung.