Hoàn toàn không phải ngẫu nhiên, Mai Văn Phấn (MVP) tung ra liên tiếp hai tập thơ Hôm sau & và đột nhiên gió thổi trong quý II & III/ 2009 (NXB Hội Nhà Văn và Văn học). Bởi lẽ, hai tập thơ, là hai cánh cửa âm dương, sau trước đồng thời mở vào thế giới thi ca của Thi -sĩ –làm- thơ- trên -bờ -biển, là hai trong một tâm thế cảm thức của MVP khi biện bày hiện thực.

Hiện thực, không hề là nguyên mẫu nhưng là một hiện thực thậm phồn (hyper-reality), những simulacra, với lớp lớp hình ảnh đa tầng đa phương, phi trung tâm. Đời thường nhặt nhạnh, những trở trăn, giấc chiêm bao, cả những nếp gấp tư duy đã được hư cấu hóa toàn phần từ gốc đến ngọn. Hiện thực trong hai tập Hôm sau & và đột nhiên gió thổi chen chúc giữa miêu tả và tra vấn, chiêm nghiệm và dằn vặt, phê phán và chúc tụng, khắc khoải với mò mẫm kiếm tìm, giữa những xung năng chết và sống, giữa cú đấm, máu, nước mắt và nụ cười giễu nhại  …Nếu Hôm sau nổi lên là những hoang tưởng, hoài nghi, một "niềm kinh hãi rằng có ai đó đang vẽ kiểu cho cuộc sống của mình” (Tony Tanner)với nghìn nghìn hỗn độn, phi lý của hiện thực thì, và đột nhiên gió thổi không hề là một vòng luẩn quẩn  (vicious circles) của đời sống mà ngồn ngộn những tinh khiết sáng trong nhuần nhị với xuân thu, với em trong veo làm chủ thể sống động, với mây ngày gió thổi những bông hoa, với nghi lễ của đất rộn ràng mùa màng giai điệu .

Tập Hôm sau gồm 27 mẩu chuyện lặt vặt thường ngày: một ông khách,  những nghệ nhân, anh tôi, ông trưởng thôn, chị thu tiền điện rồi một hắn …; bên cạnh là cái lưỡi trên đỉnh cột, con ong  bằng nhựa hay bằng gỗ, con gián ba tháng tuổi, con quạ của mọi cái chết đều được sắp đặt…đến cái thùng rác và những tin đồn… Tất cả có mặt như một ngẫu nhiên của hiện thực không đuợc xếp đặt, ngang bằng và phi trung tâm. 27 chuyện, một con số biến thiên hằng hà chỉ ra những biến hóa vô thường của hiện thực tạo ra trùng trùng những cú shock của nhận thức chứ không phải những cú shock của cái mới (Edit Deak).

Đây là căn nhà, thế giới riêng của MVP, những ngổn ngang và bất ổn, ảo giác và hoang mang chồng ghép dày đặc.

Nhà mình/Mọi sự đảo lộn/Không nhớ bức chân dung hạ xuống bao giờ

Đâu rồi chiếc đồng hồ chạy bằng dây cót?/Bộ ấm chén giả cổ ai cho?

(Vẫn trấn tĩnh tiễn khách ra ngõ)

Những con vật như được chế tác bằng đồ phế thải, hoài nghi không -hoài -nghi nhưng hoàn toàn không phải là hiện thực thần kỳ (magic realism).

con mèo tam thể được sinh ra từ mớ giẻ rách?

con cá bơi trong bể được gò hàn từ vỏ lon beer?

chim họa mi hót trong lồng là chiếc ấm vỡ?

con chó giụi đầu vào tay mình là cuộn báo cũ?

đàn kiến đang nhẫn nại tha mồi là đống mạt cưa?

(Không thể tin)

Và khoắt khuya, khi nghe tiếng những nghệ nhân gọi mời, bức tượng, chiếc quạt, con giống, bóng đèn,….con chữ rùng mình,  những giọt mực tụ lại, bộ quần áo trang nghiêm, tất cả “ quay theo mái nhà” . Đó là vũ điệu của sinh & tử, của những va đập đến bát nháo điên rồ .Con cá tắt thở trên đường gần đến cửa sổ. Lũ chuột nhắt chết đuối bơi qua chảo mỡ. Bột giặt vừa quay vừa rắc lên hoa quả, dao thớt, bàn thờ. Bát nước chấm quay cùng bìa đậu phụ. Lọ tương ớt lao đi trong tư thế lộn ngược trong khi Luồng tử khí cao chừng một mét sáu dựng đứng trước mặt / Chốc lại cúi gập (Vẫn trấn tĩnh…)

Trên mặt đất hôm nay, khi mà thiên tai dồn dập, virus bệnh tật tấn công ngày ngày, rồi tệ nạn phân biệt chủng tộc, mất bình đẳng giới, chênh lệch giàu nghèo …vẫn đóng trụ thì hỗn độn là một xu thế tất nhiên, trở thành cả một hệ thống lý thuyết tồn tại với hiệu ứng cánh bướm( 1 ) … Cho nên, MVP không kể chuyện mà chỉ tạo ra những khả thể về những câu chuyện, và chúng ta có thể dựa vào những khả thể ấy để tự kể chuyện theo những cách riêng của mình. Đây là kỹ thuật đa tâm điểm được nhà thơ vận dụng xuyên suốt tập Hôm sau .

Bước chân khỏi nhà, chạm mặt với đời sống, MVP nhìn gần nhìn xa . Kìa là đám mây vẫn nhởn nhơ bay ngày nắng còn tên trộm, hắn đã cải trang thành người tử tế (Nghe tin bạn mất trộm), là đám trẻ con biết quá nhiều về người lớn nên sớm mắc những căn bệnh  tuổi già ( Dạy trẻ con), là những cái mặt Đạo mạo nhìn ngực chị em trong đám tang/Đạo mạo ký tên vào công trình khoa học/Đạo mạo làm thơ tình khi đã liệt dương cũng rất điệu đàng khi bước lên bục Đạo mạo chỉnh lại con c... trong túi quần nơi hội họp. (Bài học).Và tôi loáng thoáng mơ hồ nụ cười diễu nhại của nhà thơ sau cặp kính loang trắng nhưng còn đây phải chăng là giọt lệ cho ngàn năm sau trước .

Đây là đỉnh trời/hay đáy vực sâu/chỉ thấy trên lưng lằn roi bỏng rát

Mồ hôi du khách trên đá xám/ nở thành hoa phù dung.

(Ghi ở Vạn lý Trường Thành)

Thế đó, với MVP, thơ là cảm xúc cũng là suy tư, là tiếng khóc trộn trạo tiếng cười, là nỗi đau, mất mát, xót và đắng . Có thể nào không hoang mang vực ngờ khi mà Lưỡi tôi bị thắt /treo lên đỉnh cột và khốn nạn hơn, nhận ra mình tồn tại bởi cánh bướm, biển quảng cáo và thiếu nữ không quen biết/ Họ nói giùm tôi cuống lưỡi vực sâu. (Ở những đỉnh cột).

Còn Hắn phải chăng là tôi, khi thường xuyên đến trong ý nghĩ, một hắn – tôi lẩm bẩm Nơi bóng tối ăn thịt bóng tối. Tất cả là hoàn thiện dù bị vá chằng vá chịt, sơn quét tô vôi loang đến lổ.

của gương đã lành/ sâu đã nở/ trinh đã mất/ cáp đã đứt/ cống đã thông...

là bãi phế thải của giẻ rách/ mảnh thủy tinh/ băng vệ sinh/ giày dép lạc mốt.../là viên đạn bay đi chạm đích/ những vòng kinh hồi sinh/ dòng sông gặp biển... (Hắn)

Thế giới đang nhiễu & loạn, đang biến thái và những bạo động cưỡng hiếp toàn phần để không ai có thể giữ lại cho mình , dù là cái riêng nằm trong đũng quần - của quý kia phải liệng xuống hố phân- mà không phải hoán đổi/ hoán cải nhân phận .

Tôi cúi xuống đón chiếc ách lên vai/Tôi xù lông và bắt đầu sủa lớn

Tôi lúc lắc và kêu bíp bíp/Tôi mài cơ thể mình xuống sàn nhà.

(Chỉ là giấc mơ) .

Người thành dê chó, trâu bò và nhân thế chỉ còn là chốn của súc sinh ngự trị không hề là một huyễn tưởng mà là hiện thực mang nghĩa biểu tượng học (semiology). Con quạ với Tử khí kéo ngọn bấc tới đỉnh trời cũng là một  loại kích vật mang nhiều ý nghĩa khác nhau, một ngày Thế Tận, cái bóng của Tội ác & Trừng phạt… ?

Bóng đêm chui dần vào bụng quạ.

Cả chúng ta nữa, đang cồn cào cùng dòng sông đói khát. Những giọt nước đục tìm cách lọt qua khe vải. Mặt nước khổng lồ ghìm nén xao động, mong giữ lại bóng người. Bật que diêm rồi, vẫn nhớ ngọn bấc còn rất xa. Vung tay lên, nói to một mình trong bóng tối.

Con quạ khật khừ xuyên đêm/Thảng thốt kêu

Lần đầu tiên tiếng động ra đi không vọng lại

(Biến tấu con quạ)

MVP mời chúng ta tham gia vào biến tấu quạ để ngẫm ngợi, một văn bản mở có thể có trăm chiều hướng diễn giải . Đây cũng chính là thi pháp chủ đạo mang cảm thức hậu hiện đại với cấu trúc luận( structuralism) & biểu tượng học, cũng là cú đột phá vượt lên MVP những tháng cũ cùng ngày .

Do đó, tập hôm sau đầy rẫy những ngớ ngẩn, cố chấp kiểu đúng vậy của một ông già cứ bập bẹ những lời lẽ quấy rồi đục... nhục rồi than... tan rồi huề... mê rồi tỉnh... thỉnh rồi buông... ,cái điệp khúc cứ da diết cắn cấu vào thanh âm của chán vạn phi lý nhân sinh .

Đôi khi tỉnh táo tột cùng, nhà thơ nhận ra

Đừng gượng dậy nói về lòng tin và niềm hy vọng

khi qua khe cửa hẹp /gió biển đang bắn vào từng mũi tên mát rượi.

cũng như khi nhìn kỹ mới hay :

Nắp thùng rác có dòng chữ in sẵn:

“Ở đây không ô nhiễm. Xin bạn yên tâm!”

Tập Hôm sau đã thực sự vất bỏ tính quý phái hàn lâm, xóa nhòa ranh giới giữa văn hóa cấp cao và thấp, tiếp cận người đọc bằng ngôn ngữ đời thường khi trình bày hiện thực từ cái thùng rác đến mớ giẻ rách, vỏ lon bia, đến cả chứng liệt dương và con c. trong túi quần.... Và, đã khép lại với giọng kể ứ ừ mắc ngang thanh quản rơi vãi giữa lịt mịt bụi khói và ngụy trá của cuộc ngày, một bức tranh lem luốc lọ mọ đen do bán cầu não trái tô vẽ, một hiện thực thậm phồn quánh đặc chất hậu hiện đại với nhọ nhem hoang tưởng hoài nghi sợ hãi cả giễu nhại, một hiện thực ám âm ám ảnh ám thị. Kết thúc Hôm sau là một giả thiết với những con cá đen và cạm bẫy chực chờ sắc nhọn ban mai :

Có thể dưới bình minh đen/chất ngất những con cá đen

Gió móc vào ông lưỡi câu có ngạnh.

(Giả thiết cho buổi sáng hôm sau)

Nhưng đó chỉ là giả thiết của tập Hôm sau . Trong tập tiếp theo và đột nhiên gió thổi, buổi sáng hôm sau không có những con cá đen và lưỡi câu có ngạnh vì bình minh là một hồng hà mặt trời, một bức tranh lộng lẫy hồng tươi do bán cầu não phải cầm cọ. Thơ đã động chuyển từ cực âm sang dương, từ bóng tối đi về ánh sáng, từ đêm vào ngày, từ rạn nứt nhân sinh đến cảnh giới tuyệt vời của thiên nhiên hoa trái mùa màng .Vẫn là hiện thực thậm phồn ngẫu nhiên đuợc hư cấu, vẫn với nhịp điệu câu ngắn dài bất ổn nhưng MÀU đã sáng trong trinh bạch, như thể khát khao bàng hoàng hiện trong tâm tưởng. Nói như Dương Kiều Minh, Hôm sau là hiện thực giả định trong khi và đột nhiên gió thổi là hiện thực tâm tưởng.

Này là tiếng em gọi sóng lan xa tan trong diệp lục, này là chậu nước hiển hiện hình ảnh em, rồi tiếng hát trong vòm cây, cánh chuồn chuồn rẽo đất, những ong và bướm cơn mưa trong ngần, bông hoa mùa thu, cả vầng ngực em dâng đầy như biển khi em cho con bú.

Từng âm vận, hình ảnh trong tập và đột nhiên gió thổi đều mềm như lụa, thơm thơm hương đất ngọn cỏ nhưng lại đặc biệt khác với thơ trữ tình cổ điển ở cách nhìn, những phân vân hỏi mình hỏi người , nỗi băn khoăn của không ngừng lựa chọn .

Thét lớn đến chết

Im lặng đến chết mà tái sinh thế giới

(Những bông hoa mùa thu)

Câu thơ đầy ý vị thiền và mơ màng ta tưởng cùng một màu với Trường khiếu nhất thanh hàn thái hư nhưng không, tiếng thét ở đây chỉ là một hình thái (form), một loại kích vật mở ra nhiều trường đoạn nghĩa tùy theo cảm nhận người đọc, không hề là tiếng thét giữa hư không để lạnh đất trời của Không Lộ thiền sư (2). Tiểu tự sự (small narratives) và đại tự sự (grand narratives) cũng khoanh một vòng tròn ở đây.

Tiếng nói bên kia đầu dây điện thoại hay khuôn mặt em trong chậu nước rồi bài ca buổi sớm bàn tay em gieo trồng trên ngực chưa bao giờ là sự thật tuyệt đối. Vẫn còn đó những khoảng lặng mơ hồ của hoài nghi trong khoảnh khắc nhắm mắt.

Khi nhắm mắt chợt thấy thế giới không còn ô nhiễm. Những khoảng không thanh sạch quanh ta lan tỏa, đan cài. Thấy mình thuở nhỏ giữa lòng nhà thờ cầm cây nến sáng. Ánh sáng ngọn nến đang tràn vào hốc mắt, vào trũng đất sâu bất động giữa vòm cây bí ẩn mướt xanh;

Đó là tâm tưởng định hình một loáng chớp mắt nhắm; mở mắt vẫn là thực tế trần truồng phũ phàng với bán mua diêm dúa, với gạt lừa bệnh hoạn. Tâm thần vẫn tâm thần, bông hoa là dị ảnh, những cặp mắt cá lồi khi thế giới loạn thị nên ánh sáng, một hiện tượng phi bản chất, rồi cũng rách toang hoác:

Ánh sáng đã rách. Nếu một sớm. Thật phản cảm khi thấy nhau giống những con cá mắt lồi. Em hắt về anh nhiều dị ảnh bông hoa. Dễ loạn trí nếu phải sống trong một thế giới loạn thị. Không, ta vẫn còn giọng nói. Mỗi âm tiết lúc ấy hiện lên một sự thật. Sự thật hiển nhiên đảo lộn mọi quy ước phổ thông.  (anhanhemem)

Dù cố nhắm măt xua gạt đi, vẫn phải chấp nhận Sự thật hiển nhiên đảo lộn mọi quy ước phổ thông . MVP thực sự đã bước vào vùng sáng của tâm thức roi rói tươi xanh trong từng vần, điệu, hình ảnh nhưng ngày ánh sáng cũng chỉ là ảo ảnh của thị giác, mặt trời thức ngủ là do lăng kính mắt nhìn. Không thể có sự thật vĩnh hằng, chỉ là những mảnh ghép tình cờ trên một vùng ngực rộng mở Thành quả chuông run lên trong mưa/Gặp đèn trời, khói bay, gió lạnh/Hay vô ý chạm vào một lá cỏ/ Bất kỳ...(Khai bút cùng cỏ)

Và phải chăng khi giọt mưa về muôn vật muôn loài sẽ tinh khiết, an nhiên tự tại và ổn cố ? Những hạt mưa rơi xuống. Em nhắc chúng ta từng là giọt nước. Trong lành em rơi xuống anh. Để anh biết thiên nhiên và đồ vật quanh mình đều bằng nước. Tất cả là em đợi anh đến gần. Tờ lịch đang tự mở sang ngày mới. Nền nhà, khung ảnh, bàn ghế luôn sạch sẽ. Trà thơm vừa rót. Bát đũa đã sấy khô. Con dao cái kéo bỗng nhiên lại sắc. Sách vở gọn gàng. Và chốt cửa tự bật mở khi anh bước ra. (Mưa trong đất)

Câu hỏi treo lên tùy tâm mà mở. Cho nên, và đột nhiên gió thổi, dù thấm đẫm chất trữ tình nhưng ám ảnh loạn tâm và những bấp bênh đời vẫn là sợi chỉ xuyên ngang đan dọc khiến tập thơ phân biệt với lối thơ trữ tình tự sự thuần túy. Đây chính là bước nhảy vọt của MVP trong nhận thức thế giới, là cái nền trên đó thi sĩ xây ngôi nhà thơ của mình với phong cách riêng, phong cách MVP.

Mặc kệ tất cả, thế giới vẫn không ngừng biến động với tốc độ chóng mặt, hoán chuyển hoán vị mọi giá trị ; và MVP cũng mặc kệ cô đơn, mặc kệ tan hợp, mặc kệ âm u hay huy hoàng, tiếp tục để mình rơi xuống vũng em với những môi hôn .

Cả nỗi cô đơn cây kèn vừa ngân/Tiếng lóng lánh nấp trong chiếc kim tuột chỉ/Khẽ nhắm mắt, khẽ ngậm vào tóc em/Đang chết đi và đang sinh sản

Dù có lả đi thành âm u bóng tối/Lại thấy huy hoàng chạm những môi hôn.

(Anh đã rơi)

Ngoài kia gió thổi, và ta thấy Con ong vẫn nhởn nhơ bay /thác đổ đều đều, mưa rơi rất chậm/ nhưng tất cả ngọn cây đều bạt về một phía. Con ong rồi ngọn thác, đến giọt mưa, cả hàng cây đều quy hàng về một Phía, phía của một biểu tượng, ở đây phải chăng là con sam cái khổng lồ bao trùm mặt đất mà anh cõng suốt trên lưng ?

Cho nên, không có gì để ngờ, và đột nhiên gió thổi là một tập thơ tình vì nguồn cội cứu rỗi, mảnh phao bám víu giữa hoang mang trần thế chính là Em & tình yêu Em .

Vừa chạm vào bờ ánh sáng/ Anh quỳ xuống

Em hiện thân trong chiếc áo thiên thần/Lấy một ít nước gọi lên máu và sữa cỏ/ Em dịu dàng rửa tội cho anh.

(Nghi lễ cuối cùng)

Jean Baptiste đã rửa cho Jesus bằng nước của dòng sông Jordan ( 3); người Ấn Độ tắm mình trong Sông Hằng còn MVP chấp nhận nghi lễ rửa tội từ bàn tay và trái tim em . Rồi chúng ta hợp lại thành mưa nắng mùa màng, tái sinh đất đai, tái sinh thế giới bằng chính nụ yêu thương mật ngọt :

Em và anh tụ thành nước mát

mưa xuống những nụ hôn làm lại thế gian.

( Những bông hoa mùa thu )

Sức mạnh cũng dựng lên từ đó, tình yêu : Em gối lên anh kè đá chắn sóng làm hàng cây ngăn giông bão đi qua và rồi em bảo : “mình vừa tái sinh dưới đám mây bay”.  27 đoản khúc của trường ca Những bông hoa mùa thu đã thực sự hát lên lời tình, những thống thiết yêu thương băng băng dặm ngàn trần thế, đi qua vực thẳm núi đồi mưa gió đời để tụ hội hân hoan. Hình ở đây đã xanh, vần ở đây đã tròn, tiết tấu cũng theo đó ăm ắp dịu dàng và ngôn ngữ thì hoàn toàn không dung tục. Từng trang từng trang thơ, MVP như mở ra từng nhen nhúm hy vọng, gieo trồng từng hạt giống niềm tin, giã từ bóng tối buớc vào rực rỡ hương hoa ánh sáng :

Ta rực rỡ trong vỏ bọc đêm tối. Hòa quyện đường vân thớ gỗ, rổ rá đan bện, ánh sáng gặp nhau nơi sợi tóc bóng đèn... Ta khai mở, tôn vinh nhau. Thành ngọn nến, nước sạch. Thành hoa tươi, hương thơm tế lễ tổ tông. Sông cuộn chảy cứu cánh rừng đang cháy. Lưỡi dao sắc cắt vào quả ngọt. Tảng đá vụn rời tự bay theo gió thổi. Nghe sữa đọng trong từng cọng cỏ, mắt thú dữ phát quang bóng tối, những giọt đắng chảy về túi mật, và tro than vùi xuống luống cày. Ta xoải mình trở thành người khác, làm hạt giống giã từ sân kho, bồ hóng gác bếp, giã từ thúng mủng, chum vò... lăn xuống đất đai. (Mưa trong đất).

Dù thái độ mỹ học của MVP trong toàn bộ và đột nhiên gió thổi  nghiêng về chủ nghĩa hậu hiện đại với gai góc của một cái nhìn đau đáu thế sự mùa màng kiểu như : và mẩu thức ăn để dành giấu nơi ký ức/ Sự thật làm con chữ nhảy ra không thể thu về/ càng tự tin tỉnh dậy nhìn biểu tượng ngập trong miệng lửa ( Nơi trời rộng ) nhưng cuối cùng và đột nhiên gió thổi, với nhân vật em làm trung tâm,  chính là tập thơ trữ tình, và chất hậu hiện đại ít nhiều đã bị giảm trừ (xét trên mặt cấu trúc luận, ngữ ngôn và tính đối kháng).

Trả lời phóng vấn, MVP đã thú nhận : Nghệ sĩ là người liên tục vượt qua những cuộc "vong thân" để hoàn thiện mình. Bỏ lại những tập thơ sau lưng với một khoảng thời gian dằng dặc dài, MVP kiến trúc mình trong lặng im, lặng im của tâm thức, của cảnh giới và trí huệ để rồi từng bước giậm chân vào "nền văn chương của sự phong dật" (the literature of replenishment), thực sự vất bỏ những xếp nếp tư duy cũ trong hai tập thơ mới. Trong đó, hôm sau là cánh cửa khép lại bên trong với hiện thực chủ quan đen nhẻm, không cấu trúc, phi trung tâm, xóa nhoà biên giới nhị phân của văn hóa cao và văn hóa thấp, văn hóa bình dân và văn hóa trí thức nên thực sự là một tập thơ hậu hiện đại thuần túy; đối lại và đột nhiên gió thổi  là cánh cửa mở ra bên ngoài với một bến tình, với thiên nhiên mùa màng mà em là trung tâm nên là một tập trữ tình dù cảm thức hậu hiện đại vẫn mang mang đâu đó với ít nhiều giằng xé da diết.

Với hai tập thơ, hai mảng màu hiện thực đối đãi, MVP đã bắt kịp nhịp chuyển động từ trong ra ngoài thế giới đa chiều đồng thời tạo dựng cho mình một thi pháp riêng nghiêng về tinh thần hậu hiện đại .Với tôi, đó là một phong cách hậu hiện đại gắn liền với cái nền văn hóa Đông Phương, không quá thô tục và cứng cỏi tráo trợn bát nháo như của một nhóm thơ trẻ/ già trùm mũ hậu hiện đại để văng tục, quăng bừa ra những phân, đờm dãi, kinh nguyệt máu me nước tiểu với bồn cầu…, một phong cách không làm người đọc phải ngoảnh mặt đi. Và cũng không phải là hệ lụy chi đó ( 4 )- như một tác giả nhận định về những ẩn dụ trong thơ MVP, ngụ ý rằng ẩn dụ trì kéo lối đi cũ, ngăn trở bước thăng hoa của thơ . Ẩn dụ ( hay biểu tượng) như là hình thái kích vật mời người đọc tham gia đồng sáng tạo văn bản. Nhà văn tạo ra những khả thể ( về ngôn ngữ, sự kiện, hình ảnh …) và tất cả để cho người đọc tiếp nhận trên nhiều chiều kích suy tưởng . Đây là ý kiến quan trọng của R. Barthe trong Le Degré zéro de l'écriture  (“Độ không của tác phẩm”).

Nhìn lại, có thể nói MVP đã âm thầm cày ãi cánh đống thơ, với một nội lực sung mãn, với những trải nghiệm nhân sinh chín mùi mà hôm sau & và đột nhiên gió thổi là một bằng chứng hùng hổn xác thực thể nghiệm một thi pháp mới, trong thời đại mới . Hy vọng nhà thơ còn góp mặt nhiều hơn với những sáng tạo của mình trên nẻo đuờng thơ canh tân.

Cam Ranh 2/10/2009

Ghi chú:

1-Hiệu ứng cánh bướm ( Butterfly effect) là một cụm từ dùng để mô tả khái niệm trong lý thuyết hỗn loạn về độ nhạy cảm của hệ đối với điều kiện gốc (sensitivity on initial conditions )

2- Nguyên bản bài Ngôn Hoài của Thiền sư Không Lộ

Trạch đắc long xà địa khả cư

Dã tình chung nhật lạc vô dư

Hữu thời trực thướng cô phong đỉnh

Trường khiếu nhất thanh hàn thái hư.

Tỏ lòng

(Người dịch: Phan Võ)

Kiểu đất long xà chọn được nơi

Tình quê nào chán suốt ngày vui

Có khi đỉnh núi trèo lên thẳng

Một tiếng kêu vang lạnh cả trời.

3- Tân ước của người Thiên Chúa giáo

4- Dù rất nỗ lực giải thoát thơ khỏi ẩn dụ, nhưng thế nào Mai Văn Phấn cũng rơi vào hệ lụy của vô vàn ẩn dụ. Từ ẩn dụ “Nhà thơ trú trong bóng râm / Những con chữ bị khoét mất mắt” qua “Đàn quạ lũ lượt chui khỏi ngũ quan, lập tức sà xuống săn mồi theo bản năng của loài ăn thịt” đến ẩn dụ về “những con kiến chữ khổng lồ” hay “Cầm cuốn sách bơi ra phía biển. Cắm con dao xuống đất rồi tưới nước. Trùm chăn đi vào đám cưới. Một mình trèo lên đồi cao giơ tay phát biểu ý kiến. Thổi điệu kèn đưa ma con nhện”.

( Inrasara – Mai Văn Phấn, kết thúc cho một khởi đầu )

5- Các chữ in đậm là tên riêng của bài thơ trong hai tập