Nguyễn Ước dịch
(Viết nơi lưu đày, trong thời có nạn đói ở Syria)
Đệ nhất thế chiến
Dân tộc tôi đang qua đời,
và tôi vẫn sống,
thương khóc trong cảnh quạnh hiu…
Bạn bè tôi đang chết,
và so với những cái chết đó,
cuộc lưu vong của tôi chỉ như một tai ương.
Trên quê hương tôi,
gò với đống chìm nghỉm trong nước mắt và máu,
vì dân tộc tôi cùng người tôi yêu dấu
đang qua đời,
trong khi nơi xứ sở này,
tôi vẫn sống như mọi ngày,
và dân chúng quanh tôi cùng người tôi yêu dấu
đang vui hưởng cuộc đời
với những hào phóng của cuộc đời.
Các ngọn đồi ở đây
vẫn tiếp nhận ân sủng
và chan hòa ánh nắng mặt trời.
Dân tộc tôi đang chết đói,
và kẻ nào không héo hắt vì đói
thì bị tàn sát bằng gươm;
và tôi đang ở đây,
nơi miền đất xa xôi này,
đi lang thang giữa người đời hoan hỉ,
những kẻ ngủ chăn ấm giường êm,
cười với tháng ngày
và được tháng ngày cười lại.
Dân tộc tôi đang chết
một cái chết đớn đau hổ thẹn,
ở nơi này tôi sống trong dư dật và hòa bình…
Thảm kịch này sâu xa,
trình qua diễn lại trên sân khấu lòng tôi,
và chỉ có vài kẻ quan tâm chứng kiến vở tuồng,
vì dân tộc tôi như chim gãy cánh,
bị bầy đàn bỏ lại đằng sau.
Nếu tôi đói
và sống giữa dân tộc mình đang chết đói,
và nếu tôi bị ngược đãi
giữa đồng bào mình đang bị áp bức,
gánh nặng tháng ngày tối tăm này
sẽ nhẹ nhàng hơn
trong các giấc mơ vật vã của tôi,
và đêm đen đủi sẽ bớt mịt mùng hơn
trước đôi mắt lỏm
trái tim kêu khóc
và linh hồn thương tích của tôi.
Vì kẻ chung chia nỗi thống khổ
và cơn hấp hối với dân tộc y
sẽ cảm thấy lòng vô cùng khuây khỏa,
cái chỉ được tạo ra bởi đau đớn trong hy sinh.
Và y sẽ được thanh thản
khi chết vô tội với đồng bào vô tội của mình.
Nhưng tôi không sống trong cơn đói
với dân tộc bị áp bức của tôi,
những kẻ đang đi trong đám rước của tử thần
tiến tới cái chết tuẫn đạo.
Tôi ở bên này biển,
sống trong bóng mát yên tĩnh,
và trong ánh nắng hòa bình.
Tôi ở nơi cách rất xa đấu trường xót xa khốn cùng ấy,
có làm gì cũng không thể hãnh diện,
kể cả những giọt nước mắt của mình.
Ðứa con lưu vong có thể làm gì
cho dân tộc đang chết đói của y
và có giá trị gì không cơn thương khóc
của một thi sĩ vắng mặt.
Nếu tôi là nhánh lúa trên đất quê hương,
một em bé đang đói có thể lượm,
để bằng các hạt của tôi,
cất bàn tay Thần chết khỏi linh hồn nó.
Nếu tôi là trái cây chín trong vườn quê hương,
một phu nữ đang đói sẽ hái
để kéo dài sự sống.
Nếu tôi là chim bay giữa trời quê hương,
một đồng bào đang đói sẽ bắt,
để bằng xác thịt của tôi,
xua khỏi thân thể người anh em ấy
hình bóng nấm mộ.
Nhưng hỡi ơi!
Tôi không là nhánh lúa mọc trên cánh đồng Syria,
cũng không là trái cây chín trong vườn tược Li-băng;
tai ương này và thảm họa câm lặng này
khiến linh hồn tôi cảm thấy
nhục nhã trước các bóng ma đêm.
Bi kịch đau đớn này siết lấy lưỡi tôi,
trói hai cánh tay tôi,
ngăn trở sức mạnh, ý chí và hành động của tôi.
Lời nguyền rủa này làm trán tôi cháy bỏng
trước Thượng đế và con người.
Và người ta luôn luôn nói với tôi rằng
“Tai họa của quê hương ngươi đơn giản
chỉ là thảm họa của trần gian;
máu và nước mắt đang chảy của dân tộc ngươi
chẳng là gì cả
so với những dòng sông máu và nước mắt
đang tuôn ra từng ngày từng đêm
trong các thung lũng
và trên các cánh đồng thế giới.”
Vâng, nhưng cái chết của dân tộc tôi
là bản án thầm lặng,
một tội ác được thai nghén trong đầu
của những con rắn vô hình,
một bi kịch không lời và không hoạt cảnh.
Và nếu trước đó, người dân tôi tấn công
lũ chuyên quyền và lũ áp bức
rồi chết như những kẻ nổi loạn,
tôi sẽ nói, “Chết cho tự do cao thượng hơn
sống trong bóng tối phục tùng nhu nhược,
vì kẻ sẵn lòng ôm lấy cái chết
với thanh gươm Chân lý nắm trong tay
sẽ trở thành bất diệt với sự Hằng cửu của Chân lý,
vì Sự sống không mạnh bằng Cái chết
và Cái chết không mạnh bằng Chân lý.”
Nếu quê hương tôi
tham gia cuộc chiến của mọi quốc gia
và chết trên trận địa,
tôi sẽ nói rằng
bão tố cuồng nộ, với hết sức mạnh của nó,
đã quét rụng những chiếc lá xanh,
và cái chết khốc liệt dưới vòm bão
cao thượng hơn
cơn lụi tàn chầm chậm
trong cánh tay lão suy.
Nhưng đã không có cuộc giải cứu nào
khỏi các móng vuốt đang siết chặt.
Người dân tôi rơi rụng và khóc lóc
với các thiên thần đang khóc.
Nếu động đất xé quê hương tôi
thành từng mảnh,
và mặt đất nuốt gọn người dân tôi
xuống đáy địa cầu,
tôi sẽ nói,
“Ý chí của sức mạnh thiêng liêng đã đưa ra
một qui luật lớn lao và khó hiểu,
và thật hoàn toàn điên rồ nếu chúng ta,
lũ người mỏng manh,
ra sức thăm dò các bí mật thẳm sâu…”.
Nhưng người dân tôi không chết
như những kẻ nổi loạn,
cũng không bị giết
trên chiến trường,
cũng không có trận động đất nào
làm vỡ nát đất nước tôi và nuốt gọn họ.
Chỉ Thần chết là kẻ độc nhất giải cứu họ
và nạn đói là bổng lộc duy nhất của họ.
Dân tôi chết trên giá thập tự.
Chết trọng khi chìa tay về hai hướng Ðông Tây,
trong khi hai mắt kéo màng
nhìn chằm chặp trời đêm mịt mùng.
Thầm lặng, họ chết
vì loài người khép kín đôi tai trước tiếng họ thét. Họ chết
vì không đánh bạn với kẻ thù. Họ chết
vì yêu thương người bên cạnh. Họ chết
vì đã tin tưởng toàn thể loài người. Họ chết
vì không áp bức những kẻ áp bức. Họ chết
vì họ là đóa hoa bị nghiền nát
chứ không là bàn chân dẫm nát. Họ chết
vì họ là người tạo dựng hòa bình.
Họ lụi tàn trong cơn đói trên miền đất
giàu sữa và mật ong. Họ chết
vì những quái vật của hỏa ngục chỗi dậy,
phá tan hoang mọi thứ mọc trên cánh đồng
và ăn ngấu nghiến đồ dự phòng cuối cùng
trong thúng của họ… Họ chết
vì bầy rắn độc
và lũ con trai của bầy rắn độc
cùng phun nọc độc vào không gian
có các cây đa thiêng liêng
với hoa hồng và hoa lài
đang thở mùi hương của chúng.
Dân Libăng của tôi
và dân Syria của các bạn,
đang chết.…
Liệu có thể làm gì cho người hấp hối?
Những thương khóc của chúng ta
sẽ không làm nguôi cơn đói,
và những giọt nước mắt của chúng ta
sẽ không làm dịu cơn khát,
chúng ta có thể làm gì để cứu họ
thoát móng vuốt sắt thép của cơn đói?
Hỡi người anh em của tôi,
lòng tử tế buộc bạn phải tự hiến một phần đời
cho bất cứ người nào đang ở trong bóng tối
vì đánh mất cuộc đời mình,
và đó là đức hạnh duy nhất làm bạn xứng đáng
với ánh sáng ban ngày và bình an ban đêm.
Hãy nhớ, người anh em của tôi, rằng
đồng tiền lẻ bạn bỏ vào bàn tay héo hắt
đang chìa ra cho bạn
là sợi dây xích duy nhất làm bằng vàng
trói buộc con tim giàu có
của bạn
với con tim yêu thương
của Thượng đế.