Truyện dân gian Do Thái

Nguyễn Ước dịch

            Ông lão lái buôn nọ có một đứa con trai duy nhất. Ông nuôi dạy hắn thành một người Do Thái tốt lành và cưới cho hắn một người vợ. Tới lúc gần qua đời, ông cho mời các trưởng lão trong thị trấn tới và nói với họ rằng:

            - Tôi mong muốn các vị biết cho rằng tôi có ý để lại vô số tiền bạc cho con trai tôi với điều kiện nó phải tuân theo ý nguyện sau cùng của tôi, đó là nó đừng bao giờ đi biển. Bản thân tôi từng đối mặt với nhiều nguy hiểm giữa đại dương cho tới khi tôi tích lũy được tài sản của mình. Với tổng số của cải hiện có, nó và con cái của nó đủ sống tới mấy đời. Tôi muốn nó trịnh trọng lập lời thề trước mặt các vị rằng nó sẽ tiếp tục ở mãi trên đất liền.

            Người con trai đồng ý với điều kiện đó và thề. Sau đó không bao nhiêu ngày, ông lão qua đời.

            Một năm trôi qua. Và một con tàu chất đủ loại hàng hoá, kể cả bạc vàng và đá quí cập bến. Các viên chức trên tàu yêu cầu được gặp ông lão lái buôn. Khi được người ta cho biết ông ấy đã chết, để lại mọi sự cho con trai ông, họ nói:

            - Xin chỉ cho chúng tôi nơi ở của anh ấy.

            Và như thế họ được chỉ tới ngôi nhà của người con trai. Ở đó, họ tự giới thiệu mình và hỏi hắn:

            - Anh có thể cho chúng tôi biết cha anh muốn làm gì với toàn bộ tài sản của ông ở hải ngoại không?

            Người con trai trả lời:

            - Ông hoàn toàn không bày tỏ ý muốn nào. Ngược lại, ông còn căn dặn bản thân tôi đừng bao giờ đi biển.

            Các viên chức ấy nói:

            - Lúc đó, chắc chắn ông ấy ở trong tình trạng lẩn thẩn rồi. Là những kẻ kính sợ Thượng đế, chúng tôi không phản bội người tín nhiệm mình. Và chúng tôi muốn anh biết rằng toàn bộ hàng hóa trên chiếc tàu của chúng tôi thuộc về cha của anh và đúng theo yêu cầu, chúng là của anh.

            Nghe những lời ấy, người con trai hài lòng. Hắn đi tới chiếc tàu, đem hàng hóa ấy theo mình về nhà và mời tất cả thủy thủ đoàn tới dự một bữa tiệc. Khi tới dự, họ nói với hắn:

            - Anh cần biết rằng tài sản của cha anh ở hải ngoại gấp mấy lần tổng số hàng hóa này. Khi tàu chúng tôi quay lại chỗ đó, tôi khuyên anh nên đi theo chúng tôi. Còn về lời thề anh đã lập trước cái chết của ông thì chúng tôi nghĩ ông ấy bắt anh phải làm như thế chẳng qua vì lúc đó tâm trí ông không còn sáng suốt.

            Người con trai kêu lên:

            - Lạy trời đừng làm thế! Làm sao tôi có thể vi phạm lời tôi đã thề hứa với cha mình?

            Tuy thế, các viên chức cứ nhất quyết tìm cách thuyết phục hắn cho tới khi hắn đầu hàng và đồng ý lên tàu dong buồm đi với họ.

            Khi mọi người cùng ở trên biển, Thượng đế sai tới một cơn bão lớn. Con tàu vỡ nát. Tất cả thủy thủ đoàn chết đuối trừ con trai của người lái buôn. Hắn bị sóng biển đánh giạt vào bờ theo mệnh lệnh của Thượng đế. Hắn tấp lên đất liền, tại một nơi hoang vắng, thân thể trần truồng, chân không giày dép. Với tình cảnh ấy và trong cầu xin lòng thương xót của Thượng đế cũng như chấp nhận hậu quả tương xứng với hành động của mình, hắn cất chân đi dọc theo bờ biển nhằm tìm thực phẩm và nơi ở tạm.

            Sau khi đi suốt một ngày, hắn đi ngang một cái cây khổng lồ với các cành cây trải rộng tới mười lý. Lấy một chiếc lá che mình, hắn ngồi xuống nghỉ ngơi dưới bóng cây. Tới nửa đêm, hắn nghe có tiếng rống của sư tử. Sợ hãi, hắn khóc lóc cầu nguyện Thượng đế cứu cho mình khỏi cái chết kinh hoàng, và hắn leo lên cây, leo thật cao cho tới khi ra ngoài tầm nguy hiểm. Trong khi ngồi trên cành cây, hắn thấy một con chim khổng lồ gọi là Ki-pô-pha (Kipopha) đang há mỏ ra chực mổ hắn mà nuốt. Trong cơn hoảng sợ, hắn liền nhảy lên lưng con chim ấy và cùng bay với nó. Con chim cũng sợ hãi hắn không kém hắn sợ hãi con chim; nó bay suốt đêm không biết kẻ đang cỡi trên mình là ai. Thậm chí tới trời sáng, khi thấy kẻ trên lưng mình là một người đàn ông, nó vẫn tiếp tục soãi cánh bay trên mặt biển.

            Tối đó, chim và người tới đất liền. Tới khi cùng nhau hạ xuống, con trai của người lái buôn nghe tiếng của mấy thiếu niên đang đọc một câu thơ trong sách Xuất hành rằng “Giờ đây, những phán xét này của ngài sẽ được đặt ra trước mặt chúng”, hắn liền ngẫm nghĩ:

            - Đây chắc là một xứ sở của người Do Thái. Nếu ta ném mình xuống xin rủ lòng thương có lẽ họ sẽ thương xót ta.

Và như thế, trong khi con chim khổng lồ lại dang cánh bay đi luôn, hắn bước loạng choạng tới cổng của hội đường cho tới khi ngã xuống đất, người quá yếu vì đói và kiệt sức tới độ không nhấc chân lên nổi. Cuối cùng, hắn cũng tự mình đứng dậy được và khi lê chân tới cổng, hắn thấy cổng khóa. Hắn la lên thật lớn bằng một câu trong Kinh thánh rằng:

            - “Ôi hãy mở ra, những chiếc cổng của công lý!”

            Lúc đó, một cậu bé xuất hiện từ bên trong cổng, hỏi vọng ra:

            - Anh là ai?

            Con trai của người lái buôn trả lời:

            - Tôi là một người Do Thái.

            Cậu bé ấy liền đi nói với thầy cả và nhận được lệnh cho người lạ vào. Tuy thế, khi nghe con trai của người lái buôn kể lại mọi chuyện hắn vừa trải qua, thầy cả nói:

            - Tất cả những cái đó không là gì cả so với điều chúng ta sắp sửa đối xử với anh ở đây!

            Con trai của người lái buôn hỏi:

            - Nhưng các người là loại người Do Thái nào mà không có lòng thương xót, đặc biệt đối với một kẻ bị sóng biển đánh trôi giạt như tôi.

            - Anh đừng tốn công vô ích. Thực tế anh hoàn toàn như một kẻ chết rồi, vì đây là thành phố không phải của con người mà là của quỉ sứ. Những cậu bé tôi đang giảng dạy cũng là bọn quỉ. Và giờ đây chúng sắp sửa giết chết anh.

            Con trai của người lái buôn quá đổi kinh hãi tới độ ném mình xuống dưới chân thầy cả, van xin ông chỉ bảo cho một cách thức nào đó để hắn tự cứu mạng mình vì hắn là một người Do Thái hiểu biết sách Tô-ra và chỉ vì trong một khoảnh khắc yếu đuối, hắn mới vi phạm lời thề với cha mình. Và quả thật, thầy cả có lòng thương xót hắn, ông nói:

            - Do bởi anh biết hối hận về việc mình đã làm, ta sẽ cho anh được hưởng cái lợi của tình trạng nghi phạm.

            Kế đó, ông giấu không cho lũ quỉ hay biết, đem con trai của người lái buôn theo mình về nhà, cho hắn thức ăn nước uống và chỗ trú ngụ qua đêm.

            Tới sáng hôm sau, thầy cả đưa con trai của người lái buôn tới hội đường. Ông lấy tấm khăn cầu nguyện phủ kín người hắn và dặn hắn đừng lên tiếng. Khi lũ quỉ tới để cử hành phụng vụ thì vang lên tiếng động ầm ầm khiến hắn ngã lăn ra gần như bất tỉnh. Và khi chúng bắt đầu cầu nguyện thì đứa này nói với đứa kia:

            - Tao ngửi ra mùi con người!

            Thầy cả thấy con trai của người lái buôn đã bị phát hiện, do đó khi chấm dứt phần đầu của buổi kinh nguyện, ông nói:

            - Và tới đây, ta có lời muốn nói với tất cả các ngươi.

            Lũ quỉ trả lời:

            - Thầy giảng cứ nói, chúng tôi sẽ lắng nghe.

            Thầy cả nói:

            - Ta muốn yêu cầu các ngươi đừng làm hại người thanh niên này vì hắn đang vui hưởng lòng hiếu khách của ta.

            Lũ quỉ hỏi:

- Nhưng loài có sinh có tử như hắn dự tính làm cái gì đây mà lại ở giữa chúng tôi?

            Và khi thầy cả kể hết tất cả những gì con trai của người lái buôn đã làm, lũ quỉ thét lớn:

            - Trong trường hợp đó, hắn đáng chết!

            Thầy cả trả lời:

            - Hắn bị trừng phạt như thế là đã quá đủ. Và hắn là một người Do Thái được bảo vệ nhờ sự am hiểu của hắn về sách Tô-ra - vì nếu hắn không có sự am hiểu ấy thì Thượng đế đã không cứu hắn khỏi việc chắc chắn phải chết giữa biển.

            Lũ quỉ nói:

            - Nhưng nếu đã am hiểu sách Tô-ra tại sao hắn còn phạm tội? Như thế, hắn lại càng đáng chết hơn nữa!

            Thầy cả nói:

            - Các ngươi hãy nghe ta nói. Chúng ta cứ cầu nguyện cho xong rồi mang hắn tới cho vua Ax-mô-đai (Ashmođai) phân xử.

            Lũ quỉ đồng thanh la lên:

            - Đồng ý!

            Và như thế, lũ quỉ đi tới và kể cho Ax-mô-đai mọi sự. Vua quỉ lắng nghe rồi quay sang hỏi các quan toà trong triều đình của nó rằng:

            - Theo sách Tô-ra, trong trường hợp của thanh niên này ta nên quyết định thế nào?

            Các quan tòa nói:

            - Tâu Hoàng thượng, hắn đáng phải chết vì có lời viết trong Kinh thánh rằng: “Kẻ nào xem thường cha mẹ mình thì chắc chắn phải chết” - và thanh niên này không chỉ xem thường lời nói và danh dự của cha hắn mà còn thật sự vi phạm lời thề với ông ấy.

            Ax-mô-đai nói với con trai của người lái buôn:

            - Thật đáng thương thay! Nếu được tùy ý, ta sẽ tha mạng cho ngươi để ngươi có thể dạy cho con trai của ta học Lề luật.

            Các quan toà nói với Ax-mô-đai:

            - Tâu Hoàng thượng, bản thân ngài ngày nào cũng ôn lại Lề luật trong Giảng đường Thiên quốc, như vậy ý kiến của ngài về trường hợp này như thế nào?

            As-mô-đai trả lời:

            - Thanh niên này không đáng phải chết. Các thủy thủ của con tàu ấy đã làm cho hắn lầm lạc và khiến cho hắn lên tàu trái ngược với sự phán đoán sáng suốt trước đó của hắn, như thế hắn đã hành động trong tình thế bị câu thúc - và Kinh thánh nói rằng kẻ nào hành động trong tình thế bị câu thúc thì vô tội, như có thể học được từ trường hợp của một thiếu nữ bị xâm hại, kẻ không chịu trách nhiệm về việc người khác đã làm cho cô ta.

            Nghe xong lời ấy, các quan toà tự ý đảo ngược phán quyết và tha bổng cho người thanh niên. Lúc đó, vua quỉ mang hắn về nhà với mình, ở đó hắn được cho làm gia sư của con trai nó và đối xử với hắn rất mực tôn trọng.

            Ngày nọ, một vùng đất trong vương quốc của vua quỉ As-mô-đai nổi lên chống đối, và nó phải tập họp tất cả các đạo quân của mình để đi dẹp loạn. Trước khi hành quân ra chiến trường với chúng quỉ, As-mô-đai cho gọi con trai của người lái buôn tới, trao cho hắn bộ chìa khóa của cung điện cùng các kho tàng của nó, và bổ nhiệm hắn làm phó vương. Trước khi lên đường, vua quỉ nói với hắn rằng:

            - Ta cho phép ngươi được vào tất cả các phòng trừ một phòng.

Sau một thời gian, con trai của người lái buôn đi ngang căn phòng bị cấm vào. Hắn dừng lại, lòng thắc mắc không biết trong căn phòng đó có cái gì. Và cuối cùng hắn tự ý mở cửa phòng, bước vào. Ngay khi vừa đặt chân vào, hắn thấy cô con gái xinh đẹp của vua quỉ As-mô-đai đang ngồi trên chiếc ngai bằng vàng với các nữ tì nhảy múa chung quanh. Công chúa ấy nói với hắn:

            - Hãy tới gần hơn.

            Hắn làm theo. Công chúa nói:

            - Gã đàn ông điên rồ kia! Sao anh dám không tuân lệnh đức vua mà vào khu vực của phụ nữ? Hôm nay chắc chắn là ngày cuối của cuộc đời anh vì phụ thân ta đã biết việc anh đang làm và chẳng bao lâu nữa, sẽ có mặt ở đây với thanh gươm tuốt sẵn để lấy đầu anh!

            Nhưng con trai của người lái buôn sấp mình xuống dưới chân công chúa, van nài cô cứu mạng mình khỏi bàn tay của cha cô, khiến cho cô động lòng thương xót hắn và nói:

            - Khi cha ta tới đây hỏi anh tại sao lại vào phòng của ta, anh hãy nói rằng lý do là vì tình yêu của anh đối với ta, và anh hãy xin ông cho phép được kết hôn với ta. Ta biết điều đó sẽ làm ông vui lòng, vì anh là một học giả và ông thích anh. Từ giây phút để mắt tới anh, ông đã nghĩ tới chuyện gả ta cho anh.

            Và đó là điều con trai của người lái buôn đã làm. Khi As-mô-đai xuất hiện và hỏi hắn:

            - Tại sao ngươi vào khu vực của phụ nữ?

            Hắn nói đúng theo những lời công chúa đã dặn. Điều đó làm vua quỉ hài lòng tới độ nó tuyên bố:

            - Hãy chờ cho tới khi ta từ chiến trường trở về nhà, lúc đó ta sẽ tổ chức hôn lễ cho cả hai.

            Ngay khi vua quỉ vừa thắng trận, nó nói với các quân binh của mình rằng:

            - Nào, các ngươi hãy tới với ta để cử hành đám cưới của con gái ta.

            Lập tức lũ quỉ tập họp, mang theo chúng tất cả các chim chóc trong hoang mạc tới tham dự đại tiệc của vua quỉ. Một hôn ước được lập nên cho chú rễ ký vào, và tối hôm đó, hắn làm lễ kết hôn như bất cứ người đàn ông Do Thái nào khác. Khi mọi nghi thức đã kết thúc, công chúa nói với hắn:

            - Anh đừng có xem em là con quỉ và xem anh là con người. Em có mọi cái mà con người có, và trong em không thiếu một thứ gì cả. Tuy thế, phải bảo đảm rằng anh không bao giờ ăn nằm với em nếu anh không thèm muốn em. Em yêu anh hơn bất cứ cái gì trên thế giới và em sẽ không bao giờ bỏ anh, và anh cũng phải thề không bao giờ bỏ em.

            Và như vậy hắn thề với cô, thậm chí còn ghi lời thề đó ra trên giấy và ký tên vào. Kế đó, hắn ăn nằm với cô, và rồi cô sinh cho hắn một đứa con trai, đặt tên là Sa-lô-môn. Cứ thế họ sống với nhau suốt hai năm cho tới một lần, trong khi đùa vui với đứa con trai, hắn buông ra một tiếng thở dài. Nghe tiếng thở dài đó, vợ của hắn hỏi:

            - Anh thở dài về chuyện gì vậy?

            Hắn đáp:

            - Về vợ của anh và các con của anh mà anh đã bỏ lại trên đất quê hương của mình.

Công chúa kêu lên:

            - Có phải em đã từng nói với anh rằng đừng kết hôn với em nếu anh không thật sự yêu em? Thế mà giờ đây, tại đây, anh thở dài về bà vợ đầu của mình! Anh không có quyền làm như vậy.

            Một thời gian sau, con trai của người lái buôn lại thở dài. Lần này, vợ hắn nghe thêm lần nữa, và nói với hắn:

            - Anh sẽ còn tiếp tục thở dài như thế này về bà vợ đầu và các con của anh tới bao lâu nữa? Nhưng vì em thấy anh không hạnh phúc như thế nào nên em sẽ để cho anh thăm viếng họ. Chỉ cần anh nói cho em biết anh dự tính khi nào về lại đây.

            Con trai của người lái buôn nói:

            - Trong vòng một năm.

            Công chúa nói:

            - Anh hãy thề với em.

            Vậy con trai của người lái buôn thề và cũng viết lời thề đó ra trên giấy. Và công chúa cất tờ giấy thề hứa có chữ ký ấy chung với tờ hôn ước. Kế đó, cô cho gọi các đầy tớ tới và nói với chúng:

            - Chồng của ta muốn viếng thăm bà vợ đầu của anh ấy. Kẻ nào trong các ngươi có đủ quyền năng mang anh ấy tới chỗ đó?

            Một con quỉ nói:

            - Tôi làm được nhưng phải mất một thời gian mười năm.

            Con quỉ thứ hai nói nó có thể làm được việc đó trong vòng một năm, và nhiều con quỉ khác với thời gian còn ít hơn nữa. Cuối cùng một con quỉ chột mắt và gù lưng mở miệng nói rằng:

            - Tôi sẽ làm việc đó trong chỉ một ngày thôi.

Công chúa nói:

            - Thế thì ta chọn ngươi.

            Và cô ra lệnh cho gã gù lưng đó canh giữ người chồng của cô và chớ làm hại hắn, vì dù là tôn sư và học giả về Lề luật, khả năng chịu đựng của hắn cũng không lớn lắm. Kế đó, cô nói với chồng mình rằng:

            - Hãy cẩn thận chớ làm tổn thương cảm xúc của kẻ tùy tùng anh, vì y dị dạng và rất nhạy cảm về chuyện đó. Và lúc này, chúc anh lên đường bình an.

            Con quỉ gù lưng túm lấy con trai của người lái buôn, đặt hắn lên vai mình và mang hắn tới khu vực lân cận thị trấn sinh quán của hắn. Sáng hôm sau, con quỉ ấy biến mình thành một con người, và cả hai cùng đi vào thành phố. Ngay lúc vừa đặt chân vào, con trai của người lái buôn bị một người nào đó từng quen biết hắn nhận ra và chạy tới báo cho gia đình của hắn biết.

            Quá đổi hân hoan, cả nhà ùa ra nghênh đón hắn, và hắn kể lại cho mọi người nghe những chuyện đã xảy ra cho mình, từ đầu tới cuối. Thế rồi hắn về tới nhà mình, một đại tiệc được tổ chức để toàn thể thân nhân và bạn bè vinh danh hắn. Khi mọi người ăn no uống đủ và đem nhau ra đùa cợt vui vẻ, hắn quay qua con quỉ đi theo mình và nói với nó:

            - Hãy kể cho ta biết cái gì làm ngươi bị chột mắt?

            Con quỉ hỏi ngược lại:

            - Cái gì khiến ông làm cho tôi hổ thẹn trước công chúng? Bộ ông không biết một thầy giảng đã nói, “Kẻ nào làm bạn bè mình hổ thẹn trước công chúng thì mất phần của mình trong Thế giới sắp tới”?

            Con trai của người lái buôn nói:

            - Được, thế thì hãy nói cho ta biết tại sao ngươi bị gù lưng?

            Câu hỏi này lại càng làm cho con quỉ tức giận hơn.  Nhưng nó tự kiềm chế và nói:

            - Cho dù ông sỉ nhục tôi nhưng tôi vẫn kể cho ông nghe. Ngày nọ, tôi cãi nhau với một người bạn, anh ta đâm lọt tròng một con mắt của tôi. Còn về cái bướu trên lưng tôi thì tôi chỉ có thể đưa ra cho ông câu trả lời là hãy hỏi kẻ đã tạo ra nó.

            Con trai của người lái buôn nói:

            - Xin ngươi vui lòng tha thứ cho ta.

            Con quỉ nói:

            - Ta sẽ không tha thứ cho ông. Lúc này, ta chỉ muốn quay về với cô chủ của mình. Hãy nói cho ta biết ông nhắn nhủ gì với cô ấy?

            Con trai của người lái buôn nói:

            - Ngươi có thể nói với cô ấy rằng ta sẽ không quay về với cô, vì cô là con quỉ còn ta là con người.

            Con quỉ hỏi:

            - Nhưng làm sao ông có thể vi phạm lời thề?

            Con trai cúa người lái buôn nói:

            - Ta không sợ bất cứ lời thề nào.

            Và như thế con quỉ quay về và nói với nữ chủ nhân của mình. Công chúa thét lên: 

            - Ta không tin có chuyện đó! Không thể nào một học giả sách Tô-ra giống như anh ấy lại có thể nói một điều như thế. Ta sẽ chờ đợi cho tới khi hết một năm để thấy cái gì sẽ xảy ra lúc đó.

            Khi đã hết một năm, công chúa sai kẻ tôi tớ một mắt tới tìm người chồng đem về. Con quỉ ấy tới gặp hắn và nói:

            - Cô chủ của tôi gởi đến ông lời chào hỏi và lời khẩn cầu để nhắc nhở ông rằng đã tới lúc ông quay về đúng như lời ông đã hứa.

            Con trai của người lái buôn trả lời:

            - Ngươi hãy đi nói với cô ấy rằng ta không muốn nhận lời chào hỏi của cô ấy và rằng ta không là chồng của cô ấy.

            Và như thế kẻ tôi tớ mang lời nhắn này về cho nữ chủ nhân của mình. Cô liền đi kể cho thân phụ mình nghe lời nói đó. Vua quỉ As-mô-đai bảo:

            - Có lẽ các ngươi cãi vả nhau, và đó là lý do khiến hắn ta nói ra lời như thế. Hoặc có lẽ vì tên tôi tớ của con xấu xí quá, đã gù lưng lại chột mắt, không xứng với phẩm cách của chồng con khi người ta nhìn vào. Ta khuyên con hãy phái đi một tên tùy tùng coi được hơn. Có lẽ lúc đó hắn ta sẽ nghe lời.

            Nhưng cho dù công chúa nghe theo lời khuyên của cha, chồng cô vẫn không muốn nghe theo lời cô, kể cả khi các sứ giả của cô khiển trách hắn và nói:

            - Làm thế nào ông có thể vi phạm lời thề như thế này - đặc biệt khi có lời trong sách Tô-ra rằng “Hắn không nên giảm bớt lương thực, y phục và nghĩa vụ hôn nhân của nàng.”

            Tuy vậy, con trai của người lái buôn chỉ đáp lại rằng hắn sẽ không về. Các sứ giả quay về, kể chuyện lại cho công chúa. Cô lại càng gởi thêm nhiều con quỉ khác nữa tới gặp hắn. Tuy thế, tất cả chúng đều bị cự tuyệt và những lời cảnh cáo của chúng đều không được để ý, tới độ lần này, khi công chúa thêm lần nữa tới gặp cha mình, vua quỉ nói với con gái:

            - Giờ đây ta sẽ tập trung quân đội của ta lại để đi giết chết hắn và tất cả dân chúng sống trong thị trấn đó.

            Công chúa nói:

            - Lạy trời đừng làm như vậy! Cha đừng đích thân đi! Hãy sai một trong các thượng thư của cha và một ít binh lính đi với con. Còn con, con sẽ đem con trai Sa-lô-môn của mình đi với con - có lẽ người đàn ông ấy vẫn còn nghe theo lý trí.

            Lần này As-mô-đai làm theo lời con gái. Công chúa đi với con trai của cô, vài thượng thư và một số binh lính. Tất cả đến cổng thành lúc ban đêm. Binh sĩ muốn vào thành ngay lập tức và dùng gươm khống chế mọi người nhưng công chúa không cho phép làm như thế. Tới lúc trời sáng, cô nói với con trai của mình:

            - Con ơi, con hãy đi thưa với cha của con rằng mẹ đã vì ông ấy mà tới đây.

            Sa-lô-môn đi vào thành, tìm thấy cha nó đang ngủ và đánh thức hắn dậy. Người đàn ông rùng mình một cái và hỏi:

            - Ngươi là ai thế?

            Thằng bé nói:

            - Con là con trai của cha.

            Người ấy nhận ra con, ôm lấy nó và hỏi:

            - Con đang làm gì ở đây?

            Thằng bé nói:

            - Mẹ đã đến đây vì cha. Mẹ sai con tới yêu cầu cha trở về với mẹ.

            Con trai người lái buôn nói:

            - Con có thể kể lại với mẹ con rằng ta không phải là chồng của cô ấy và ta không trở về.

            Thằng bé hỏi:

            - Nhưng làm thế nào cha có thể nói như vậy! Vì mẹ của con mà cha đã được đối xử tốt đẹp và cực kỳ vinh dự - làm thế nào lúc này cha lại tàn nhẫn với mẹ như thế?

            Người cha của thằng bé trả lời:

            - Sa-lô-môn con trai của ta, nói chuyện kiểu này sẽ không đi tới đâu cả. Con có biết rằng hết thảy các lời thề đó của ta đều được lập nên trong tình thế bị câu thúc và chúng chẳng có ý nghĩa gì.

            Thằng bé nói:

            - Cha muốn sao thì nói còn con trước sau cũng một lời thôi. Dù vậy, con chỉ muốn cha biết rằng cha đang ký cái trát báo tử của chính cha đó.

            Như thế thằng bé bỏ đi và kể lại khiến cho mẹ nó giận như điên. Dẫn đầu đoàn tùy tùng của mình tới hội đường, nơi những người Do Thái trong thị trấn đã tụ họp sẵn để cầu nguyện, cô thét lên với họ:

            - Khoan đã! Hãy chờ cho tới khi tôi nói xong mới cầu nguyện.

            Người thủ lãnh cộng đoàn bảo:

            - Nói đi!

            Và như thế cô con gái của As-mô-đai đứng trước cộng đoàn và nói:

            - Xin hãy nghe cho rõ, và hãy để cho công lý được thực hiện giữa tôi và người đàn ông này, kẻ có tên là Đi-ho cha của Sa-lô-môn (Dihor bar Salomon) này.

            Và sau khi kể lại câu chuyện của mình, cô kết luận:

            - Lúc này, làm thế nào tất cả mọi lời thề ấy đều bị vi phạm mà được miễn trừng phạt?

            Con trai của người lái buôn trả lời:

            - Tôi đã làm mọi sự ấy trong tình thế bị câu thúc. Tôi đưa ra những lời thề đó vì tôi sợ cho mạng sống của mình - và giờ đây tôi muốn sống với vợ tôi, kẻ là con người giống như tôi chứ không phải là con quỉ.

            Công chúa nói:

            - Thế thì hãy để cho hắn viết một tờ giấy li dị và trả lại mọi cấp dưỡng của tôi, và tôi sẽ buông hắn ra.

            Những người phân xử của cộng đoàn đồng ý:

            - Đó quả thật đúng với lề luật.

            Công chúa lấy hôn ước ra - trong đó qui định số tiền cấp dưỡng có tầm mức vô cùng to lớn. Người đàn ông ấy nói:

            - Tôi sẽ đưa cho cô ấy hết tất cả những đồng xu cắc bạc tôi đang có, chỉ cần đừng trông mong tôi quay lại với cô ta!

            Những người phân xử nói:

            - Hoặc anh đưa cho cô ấy đúng tổng số tiền đã được qui định theo hôn ước hoặc anh phải trở về với cô ấy. Ngoài ra không có lối giải quyết nào khác.

            Thấy những người phân xử nhất quyết giữ đúng hôn ước, công chúa nói với họ:

            - Tôi không muốn hắn phải sống với tôi trái ngược với ý muốn của hắn. Hãy để hắn hôn tôi một lần trên miệng tôi, và tôi sẽ trở về nhà một mình, không có hắn đi theo.

            Và như thế con trai của người lái buôn hôn lên miệng cô, và khi hắn làm như thế, cô khiến cho hắn nghẹt thở mà chết. Lúc đó, quay sang cộng đoàn, cô nói:

            - Đây là cái rất xứng đáng cho hắn vì hắn đã chế nhạo tôi và tìm cách bỏ rơi tôi khi còn sống - hãy để cho bà vợ con người của hắn là một kẻ lúc này cũng bị bỏ rơi! Và các ngươi, nếu các ngươi không muốn ta giết hết tất cả các ngươi thì hãy cho đứa con trai của ta là Sa-lô-môn kết hôn với đứa con gái của một người Do thái giàu nhất trong các ngươi, và hãy biến nó trở thành thủ lãnh của các ngươi vì nó có chất người hơn chất quỉ. Hãy để nó ở lại đây với các ngươi vì lúc này, ta đã giết chết cha của nó, nên ta không thể nào chịu nổi khi nhìn thấy mặt nó.

Mọi người trong thành ấy làm theo những gì cô yêu cầu họ, và cô quay về vùng đất của quỉ sứ. Và từ câu chuyện này, các bạn có thể thấy rằng đối với một người vi phạm lời nói của chính mình thì không có việc gì là việc nhỏ cả.

Chú thích:

* Văn bản của truyện này lấy từ cuốn truyện dân gian của ben Yehezkel. Trong thời Trung cổ, người Do Thái có niềm tin thông thường rằng vua quỉ Ashmodai cũng thực hành Do Thái giáo và học hỏi sách Torah. Một tin tưởng tương tự như thế cũng có mặt trong bộ truyện Nghìn lẽ một đêm của A Rập, với lời kể rằng tất cả quỉ sứ khi thề cũng nhân danh Đấng Allah.