“Vỉa hè. Có mấy thứ vỉa hè?” Người dẫn chương trình của game show trên truyền hình hỏi người thứ nhất tham gia cuộc chơi. Đáp:

- Thưa anh Lâm Võ có hai thứ vỉa hè ạ. Một là vỉa hè của người buôn bán lặt vặt như báo, thuốc lá, xổ số, cà phê, chè cháo, vá xe, bánh mì, quần áo sida... và bảng hiệu. Hai là của những người dẹp vỉa hè.

Người dẫn chương trình khen “Ồ anh rất thông minh.” “Thế còn chị,” hắn hỏi người thứ hai, “ý kiến của chị thế nào?”.

- Thưa anh Lâm Võ, thưa quí vị khán giả, theo em thì cũng có hai loại vỉa hè. Một cái gọi là vỉa hè. Một cái gọi là lề đường.

“Chắc chị làm ở bên giao thông công chánh phải không?”

- Dạ không, em là người đi bộ ạ. (Không ai cười).

Người dẫn chương trình tên Võ quay qua hỏi khán giả ngồi trong phòng thu S9 của Đài Truyền hình Việt Nam. “Còn quí vị nào có ý kiến khác không? Xin mời anh áo thun trắng.” Anh áo thun trắng đang giơ tay và vẫn tiếp tục giơ tay khi trả lời:

- Theo em thì cũng có hai loại vỉa hè. Một là vỉa hè cà phê Highland dành cho các ông văn nghệ có tiền, Việt kiều và các em người mẫu, gái gọi. Hai là vỉa hè cà phê hẻm 47 dành cho các anh văn nghệ sĩ thất nghiệp và các viên chức nhà nước “guởn” không biết làm gì.

Không khí trong phòng thu S9 bỗng nóng lên, hàng loạt cánh tay giơ lên xin phát biểu. Người dẫn chương trình bình tĩnh nói: “Cám ơn các bạn, vụ giơ tay này của các bạn không có trong kịch bản, xin các bạn hạ tay xuống.” Khán giả vẫn tiếp tục giơ tay, thậm chí đã có người hét lớn: “Phải cho chúng tôi nói.” Ống kính máy quay chuyển qua chỗ khác. Trên màn hình người ta thấy cái logo của nhà tài trợ. “Disver có cánh thấm nhanh. Thoải mái cả ngày”. Một người ngu nhất cũng biết đó là khẩu hiệu quảng cáo băng vệ sinh phụ nữ. Màn hình trở lại với người dẫn chương trình Lâm Võ. Cái kính đeo mắt của hắn xệ xuống và cái mép co giật. Hai cánh mũi hỉnh lên như đang đánh hơi. “Tất nhiên là sẽ cho anh nói, nhưng thưa quí vị khán giả, chương trình của chúng ta đến đây là hết. Xin hẹn gặp lại quí vị ở chương trình tuần sau.”

Tôi tắt TV leo lên xe phóng một hơi mười lăm cây số đến quán cà phê Highland. Vỉa hè Đồng Khởi buổi chiều lộng gió từ phía bờ sông lùa vào. Ông bạn hoạ sĩ già ngồi nghếch mặt để cho gió thổi thẳng vào mũi. Cái lá lách nằm sâu trong bụng ngửi được mùi hương của cô gái vừa đi qua, nó phập phồng rồi nở to dần. Không bao lâu sau, cả người ông ta cũng phồng lên. Bên cạnh, nhà văn Nguyễn Viện ngồi ôm bụng. Ông nhà văn nói “dường như có cái cục gì nóng và mềm như cái bánh bao chui vào trong bụng tôi”. Ông bạn già cười bảo hội chứng nhìn vú trộm. Thật ra, tôi vẫn bị đau dạ dày và dễ bị kích thích bởi chất chua. Tôi kể cho ông bạn già nghe về chuyện xảy ra trên truyền hình. Ông ta bảo tôi xạo. Bọn giơ tay ở truyền hình đã được chọn từ trước rồi. Không có một chi tiết nào mà không nằm trong kịch bản. À, thì ra tôi xạo. Tôi bị huyễn tượng của tự do ám ảnh. Nhà thơ Thận Nhiên chở nhà thơ Lynh Bacardi đến. Trên đầu họ vẫn còn chiếc mũ bảo hiểm. Nhiên bảo thích bài thơ “Chúc thư của con bổ củi” của Trịnh Cung. Ông hoạ sĩ hồi sinh bằng thơ. Thơ hồi sinh bằng cái giống. Cái giống đòi làm cách mạng. Ở hẻm 47, các danh sĩ vỉa hè không tụt quần nhưng cặc văng tung toé. Tôi không hiểu những người ngồi xung quanh có bị tinh trùng bắn vào mặt không. Thỉnh thoảng tôi cũng ghé hẻm 47 văng cặc. Vong hồn ông Trịnh Công Sơn đi ra đi vào. Mỗi lần ông đi ra đi vào, các loại xe của khách hàng lại bị chủ quán nhắc nhở ép sát vào hai bên tường. Uống cà phê ở cả hai quán này đều dở và khâu phục vụ thuộc loại kém nhất thế giới. Chỉ được cái chỗ ngồi thuận tiện và đẹp. Ẩn sĩ Bùi Hoằng Vị có một vỉa hè khác. Anh không thích ngồi với một người thứ ba. Tầng trệt thiên đường đầy những con mắt giấy. Chữ dưới chân tường bị rác che lấp. Bầu trời lông gà lông vịt làm cho nhà thơ Trần Tiến Dũng phải đeo khẩu trang Trần Nhuệ Tâm khi đăng đàn. Hai mươi mốt phát đại bác chào mừng đại hội nhà văn vỉa hè. Xác của họ tanh bành. Nữ sĩ kiêm giáo sĩ bảo để tôi cúng tập thể cho. Sống đường nào, chết về nẻo ấy. Đi lộn chỗ thành lại cái ráng chịu. Tội nghiệp cho ông Lý Quí Chung thơ ngây xin vào đảng mà đảng không cho. Ông Trịnh Công Sơn ngồi ở gốc cây sứ trước cửa hội âm nhạc thành phố cũng chờ được đảng kết nạp, nhưng đảng bảo ông Sơn ốm yếu thiếu sức khoẻ. Các danh sĩ vỉa hè cười hề hề bảo ngồi chầu rìa với ngồi vỉa hè danh phận khác nhau nên quyền lợi khác nhau, liêm sỉ cũng khác nhau. Chưa bao giờ dân vỉa hè lại danh giá đến thế. Bọn âm binh lân la hóng hớt ngồi đầy chung quanh. Có đứa ăn theo nói leo chẳng thua gì dân vỉa hè chính hiệu.

Tại trường quay S9 Đài Truyền hình Việt Nam, đạo diễn và biên tập chương trình hướng dẫn cho khán giả cách vỗ tay. “Nào các bạn, vỗ tay cho đều và to nhé.” Cô biên tập giơ hai tay lên làm mẫu. Nách của cô trắng và thơm. Tiếng vỗ tay của cô giòn. “Xin các bạn nhớ cho là mỗi khi MC Lâm Võ nói xong, các bạn phải vỗ tay ngay. Cũng xin lưu ý là chỉ những bạn nào chúng tôi đã chọn phát biểu mới được quyền giơ tay. Các bạn đã thuộc câu trả lời chưa?”

Trên màn hình, MC Lâm Võ sửa lại cà vạt. “Thưa các bạn, chương trình của chúng ta hôm nay có chủ đề chính thống. Tham dự cuộc chơi là hai khách mời đến từ Hà Nội và Huế.” Ống kính chĩa cận cảnh vào một cô gái trẻ. “Xin chị tự giới thiệu về mình được không ạ?”

- Kính thưa anh Lâm Võ, kính thưa quí vị khán giả xem đài cả nước, thưa các bạn, em tên là Lê Thị Mê đến từ thủ đô Hà Nội, đất ngàn năm văn vật, quê em có Văn Miếu, có Lăng Bác Hồ, có Hồ Tây, Hồ Gươm, có Nhà hát Lớn, có chợ Đồng Xuân... và rất nhiều thứ khác nữa ạ. Năm nay em hai mươi tuổi, thích đọc truyện tranh, xem phim Hàn Quốc, nghe nhạc Hồng Kông, mê bóng đá Anh và đi du lịch. Dù thua hay thắng em nghĩ học hỏi là chính. Xin các bạn cổ vũ cho em một tràng pháo tay. (Tự vỗ làm mẫu trước).

MC Lâm Võ trở lại trên màn hình, chỉ tay về phía người thanh niên, “Xin bạn tự giới thiệu”.

- Kính thưa anh Lâm Võ, kính thưa quí vị khán giả xem đài cả nước, thưa các bạn, em tên là Nguyễn Văn Nguyện đến từ cố đô Huế. Quê em có nhiều lăng lắm. Có sông Hương núi Ngự. Có cầu Tràng Tiền sáu vài mười hai nhịp. Có bún bò nổi tiếng, có cơm hến rất ngon, cơm âm phủ rất lạ. Năm nay em hai mươi ba tuổi, mê bóng đá Ý, thích phim hành động, nghe nhạc Trịnh, đọc thơ Nguyễn Bính và các nhà thơ tương tự Nguyễn Du. Em đến đây cũng chỉ để học hỏi. Xin các bạn cổ vũ cho bạn em và em. (Vỗ tay làm mồi).

MC Lâm Võ bảnh bao trong bộ đồ veste. “Thưa các bạn, với mỗi một câu hỏi, các bạn có toàn quyền đưa ra cách trả lời của mình. Phần thắng thuộc về câu trả lời ý nghĩa nhất, dí dỏm và thông minh nhất và kết quả sẽ dựa trên ý kiến bình chọn của khán giả có mặt ngay trong khán phòng này. Xin mời các bạn chuẩn bị.”

Màn hình hiện lên con bướm vàng đang bay bên trên hàng chữ “Yên tâm đi. Disver có cánh không để lại dấu vết.”

Màn hình đặc tả hai mép Lâm Võ mấp máy: “Chính thống. Có mấy kiểu chính thống?” Tiếng chuông reo. “Xin mời chị Mê.”

- Thưa anh Lâm Võ, có hai kiểu chính thống ạ.

“Chị có thề nói rõ hơn không?”

- Tức là có một kiểu chính thống thật và một kiểu tưởng là chính thống.

“Anh Nguyện có ý kiến gì khác không?”

- Theo tôi, chính thống là một khái niệm ảo, do đó chính thống có vô số kiểu.

“Anh có thể cho một ví dụ được không?”

-Tất nhiên là được. Đàn ông nằm trên, đàn bà nằm dưới.

Có tiếng phản đối từ hàng ghế khán giả. “Phụ nữ nằm trên...”

Anh chàng tên Nguyện ngoan ngoãn nói:

- Tất nhiên là được. Phụ nữ nằm trên thì đàn ông nằm dưới.

MC Lâm Võ cười rất có duyên. “Xin anh Nguyện cho biết anh là dân vỉa hè hay chính thống?”

-Tất nhiên tôi là chính thống thì tôi mới lên TiVi được chứ.

Cúp điện. Màn hình tắt đen thui. Tôi leo lên xe chạy một mạch ra Highland. Ông bạn hoạ sĩ già không có ở đấy. Tôi chạy tiếp đến hẻm 47. Cũng không có một danh sĩ nào hiện diện. Cuộc sống quả thật vô vị, tôi nghĩ đi massage là có lý nhất. Nhưng làm cho thằng nhỏ sướng bằng tay thì cũng ấm ức chẳng kém gì bọn phi chính thống văng tục ở vỉa hè./.

19.4.2005