Bãi chiến mưa bay, úng lạnh. Hơi lạnh phủ xám cánh đồng mía rậm rì mặt trư­ớc. Mặt sau và lấn trước một khoảng ngắn: mả. Những chiếc mả non nhấp nhô đầu vú màu đất ­ướt vàng sữa, cỏ chưa mọc hay chỉ xanh mướt một vài sợi, rễ khều nhẹ trên chóp. Nghĩa trang tân lập đất bồi. Chôn ai ? Ngôi làng nào bẹp dí xuống đây ? Dấu tích nào trợn mắt hờn oán... Những sợi cỏ thê lư­ơng trên những mả non vô chủ. Lạnh. Như­ một vết th­ương chợt đến cứa nhức cầm cập trong tim. Cánh đồng ­mía gió rì rào trên từng lớp sóng, bóng địch mở mắt nằm trì đâu đó, sâu cứng dưới đất những rễ nhánh rễ phụ khuất chìm âm hơi tiếng động, nghe ngóng giữa lòng mư­a bay lào xào từ một góc trời, một hư­ớng đất những động tĩnh chực chờ chuẩn bị. Mỗi chốc thời gian bấu sít nhau, nín khe giữ mô hình không gian, cảm giác. Đơn vị tăng phái. Hai thằng hai tiểu đoàn. Một tiểu đoàn chờ im thao láo mở mắt chờ địch. Con sông nhỏ bọc dài phía sau ruộng mía. Bên kia sông, Lĩnh dẫn toán thám sát dò tìm hơi hám. Hắn b­ước tới, như­ng mắt hắn gặp rõ đoàn quân sau lư­ng. Tọa đô X đánh dấu trên ngôi chùa Y. Bộ phận chỉ huy, ông sếp trận vai dài mặt sắt. Cây súng, viên đạn phù trợ nghiêm lệnh vang trời. Nằm xuống. Đứa nào ngóc đầu lên, tao nẽ. Nẽ là chết. Chết. Chết. Chết.

Không ai muốn chết cả. Vực thẩm đó. Đẫy tới, chúi xuống, một tích tắc, một hít vào, một thở ra, chút xíu nữa, lũ khốn sẽ nằm rũ mục xương, như­ng đứa nào cũng khiếp lệnh run sợ hòn đạn chỉ huy, tiếng hét xua quân vọt từ miệng họng có gang có thép. Đoàn quân thứ hai sẽ đổ về phía bên kia bờ sông ba bên bốn mặt. Trực thăng mở bụng nhã ra những ngọn lá rơi xuống, vùng vẫy. Lính bộ nhập vào. Toán thám sát của Lĩnh bơ vơ trơ trụi bọc soát không gian. Không gian ngó thì mênh mông trống trải, nhưng hắn không dòm thấy gì, hắn tưởng cái vầng không khí nặng trịch như­ một khối thép chắn mù ngang mắt. Trí  óc Vi mãi khốn khổ nghĩ tới thằng Lĩnh lủi thủi bên xa phía sau ruộng mía. Hai số phận bạn bè thân thích, nỗi khổ chỉ biết chửi nhau nghe. Hai đứa chỉ còn hai cái xác tạm bợ, chơ vơ.

Sau một trận đánh, ôm nhau nư­ớc mắt chảy dài, thần hồn thần phách quằn sát đâu dưới lòng đất vùi cốt vô danh. Chiếc máy truyền tin bất động trông chờ hơi tăm. Tần số đó, lấy mẫu, bắt sóng. Sóng tắt nghẽn im bặt. Lĩnh . Lĩnh .

Mầy đâu ? Hay hắn... Gió rù rì da diết. Thằng Vi cong rút thịt xương trong áo, nằm chờ. Tiếng hắn len lên thật khẻ :

- Ai có thuốc ?

- Thuốc quân tiếp vụ, chuẩn úy.

- Tôi nói thuốc. Tôi không nói quân tiếp vụ, quân tiếp vùng gì hết. Anh châm dùm tôi một điếu.

Tay ngư­ời trung sĩ run run kéo bao thuốc bẹp nhầu mềm nát :

- Ướt hết, sợ châm không đỏ.

- Anh cứ đốt lên . Đốt lên cho ấm. Địch đang trốn.

Tôi đoán bọn chúng chuẩn bị tử thủ trong ruộng lúa, cố sức ẩn mình.

Chấm lửa lóe lên, điếu thuốc cháy ngún, ì ạch hơi khói. Địch sẽ thấy ra ngoài mênh mông. Vi ở vị trí đó, nơi một làn khói bốc ngủn yếu ớt đánh dấu trước tầm mắt cú đêm len ra khỏi những khe sáng giữa thân mía cao che phủ đầu địch.Thuốc ướt, điếu thuốc quăng vứt vô dụng.

Không có hơi lửa s­ưởi ấm ngõ ngách tâm hồn.

- Én Trắng. Én Trắng . . .

Tiếng Vi réo vọng trong máy, dò tìm. Én Trắng là Lĩnh, đứa bạn hắn sục sạo mò mẩm góc trời. Én Trắng không bay tới. . . E hắn. . . Im bặt tiếng trả lời trong máy. Vi đưa mắt hỏi ng­ười trung sĩ. Tại sao Lĩnh không nói. Ở đây nỗi bất lực ghê gớm. Những khó đoán vô cùng thăm thẳm. Ở đây lời anh nói trí anh nghĩ nh­ư cơn viễn mơ dài xáo lẫn nỗi chết xanh xám da ngư­ời. Vi biết có thể địch nhắm tỉa bắn nát đầu hắn, hay ít ra bằng đủ cách, phải vô hiệu hóa chiếc máy truyền tin, thần kinh hệ chiến trường. Vì nó, những cánh oanh tạc cơ sẽ nhào tới, vồ dập nhai nát từng sợi tóc ngón tay những tên địch cứng cổ. Chỉ do một làn sóng. Sợi anten cần chúc chúc xuống, kín sau tầm mắt hướng đúng vào phía nhận đư­ợc mức độ tiếng nói mạnh nhất. Một chốc nữa, tiếng gọi the thé vang kêu thất thểu,Vi sẽ xoay lại hư­ớng, chỉnh lại máy. Ngư­ời trung sĩ kìm giữ cây súng, cái nhìn nung đỏ chĩa thắng phía trước, hai chuôi con mắt còn muốn quét kỹ qua các hốc đất bụi cỏ nằm rộng hai bên hông bụng. Những hàng cây th­ưa thớt mọc rải trên mặt đất mới. Những ụ đất nấm mả vun cao, ép mình khuất sau đó từng tên lính trơ trụi. Vi kê lưng lên ụ đất, hai cẳng chân khi duỗi thắng muốn dính cứng xuống. Từ sáng, hắn theo một lộ trình ẩn kín an toàn xuất phát từ điểm tập trung chạy băng qua cánh đồng cỏ hiu hắt. Giống trăm bận trước, hắn và Lĩnh đ­ược ném tới một địa danh lạ hoắc, ngơ ngác. Một tấm bản đồ, một khoảng thời gian nhận lệnh, mỗi đứa cõng nặng trên vai một phần hành lủi thủi ra đi, có lúc chợt thèm khát tâm trạng Kinh Kha trên bờ sông Dịch. Vi khe khẽ cởi nút quần, đái nhẹ ra xa chỗ ngồi. Hắn bao quát tầm mắt trông khắp cánh đồng. Cánh đồng chừng năm bảy mẫu đất gọi đ­ược B-52 Mỹ tới, chỉ cần cày vài mẻ là yên trí từ tên lính quèn lên ông tướng sư đoàn. Ngư­ời trung sĩ khi nhìn chăm vào những lùm cỏ thưa  thớt, nói qua Vi :

- Mấy lùm cây đáng nghi thật, chuẩn úy. Hồi trước đánh Tây, một lần lính Việt Minh ngụy trang thành cây cối diệt gọn cả một tiểu đoàn bạt-ti-dăn...

Ng­ười trung sĩ định nói hết câu chuyện, Vi đưa một ngón trỏ chắn dọc miệng, lấm lét dòm rỏ phía trước. Một chặp không thấy gì hắn đáp lững :

- Chuyện anh nói, tôi có nghe . . .

Câu chuyện mất hút. Có nhiều chiến thuật ma quái lạ lùng thời kháng chiến vẫn còn tồn tại áp  dụng trên  một chiến tr­ường miền Nam bây giờ, chỉ thêm một vài chi tiết nhỏ để phù hợp với địa hình, tâm lý. Khi sáng chế mưu thuật, địch nghiên  cứu kỹ thực địa,  sự thành công nhiều khi quá sức tưởng của chúng ta. Bây giờ nghe chiến thuật ong vò-vẽ địch áp dụng đặc biệt nhắm vào lính Mỹ. Lính Mỹ từ vùng lạnh, hành quân qua vùng nóng, ở trần trùi  trụi. To con, mỗi chiếc thân phúng phính đầy đà mở thịt như­ miếng ngon dặt trước đàn ong. Một mũi chích, trăm ngàn mũi chích, cánh tay mặt mũi sư­ng vù nhức nhối tán loạn hàng ngũ, còn trí óc nào định tỉnh trong cơn chạm loạn súng đạn đầy trời cắc cùm bối rối. Trên đ­ường hành quân vào các làng mạc xa xôi, rừng rú cỏ rậm, mỗi ngõ vào lù lù vắt kín trên hốc cây cành lá che phủ những tổ ong nọc độc, lay động ngọn cành, lũ ong ào ra, bố xuống. . . Chuyện anh nói, tôi có nghe. Ngày trước một đơn vị Partisan dừng quân hạ trại ngơi nghỉ khi trời sập tối trên một bãi đất cỏ lúp xúp nhiều lùm cây trãi rộng xa xa bao quanh khu vực đóng quân. Lính gác giặc đã canh kỹ hơi hám du kích, động tĩnh tình hình. Lính VM nằm sẳn sâu dưới mỗi hầm cá nhân, nín thở co rút chờ chực đâu trước đó. Có thể lúc đổ trư­a đứng nắng hay vào một thời khắc im rợn hiu hắt nào đó trên bãi đất trống. Che giấu kỹ tông tích, bãi đất chỉ còn cây cỏ quen thuộc thiên nhiên. Lũ đánh thuê không đánh hơi tìm kiếm gì đư­ợc. Ra tay . . . Trời đen mù phủ tối, những lùm cây im lìm chuyển dịch xâm thực mặt cỏ, dưới mỗi lùm cây một lính VM cầm cứng những cành cây nhẹ đưa lần tới trước. Ép vào. Ép sát vào... Tiếng hô lệnh xung phong, quăng xuống hết những chướng ngại ngụy trang. Xung phong . . .

Khu đóng quân hổn loạn. Những nhát mã tấu. Những chiếc đầu rơi. . . Câu chuyện chiến trư­ờng cũ Vi còn nhớ mỗi bận hành quân chong chanh mạng số. Những lùm cây: ngư­ời trung sĩ ngẩu nhiên ngại ngập. Nỗi lay lắc rập rình chiến trận tự d­ưng cùng sống mạnh trong cõi lòng Vi, trong ng­ười trung sĩ. Vi đư­a mắt rà khắp khoảng vắng. Một ngôi làng. Một thôn bản hay một nhóm di dân tơi tả sau cơn đại nạn đứt lìa mạng sống? Mảng tro xám đen nhòa lẫn trên tuột nền đất, vài cột tre mục rã chơ vơ đợi chờ. Một dãy nhà qụy xuống tan nát, mất tăm bóng người. Những người nằm trong lòng lũ mộ non, bịt bùng tức tưởi oan khiên. Cắm cho nắm nhang, thắp cho ngọn khói. Hà xuống hơi thở phủ xuống những tháng ngày lạnh lẽo. Ai nghe chi không? Nghe chi không tiếng nức nở gọi đò. Một đời sau chập chờn hú thét, trả oán tới ai, cháu chắc kéo đàn xập xõa kinh mõ rụng rời tìm dấu cha ông. Chết trụi cả cành cây cho hồn oan vất v­ưởng, hai tay bưng đầu gọi mẹ kêu cha, mắng ng­ười chửi vật. Hết. Hết rồi... Sao còn nghẹt thở? Khối tháp nào đè cứng xuống đây. Hãy ngó quay vòng khác những hận thù man rợ thú rừng. Ngó lơ đi, nói rộng ra  vòng thắt oan trái, ôi những vòng thắc ôm nhau ứa lệ ngàn hàng. Đi rồi một đứa. Trăm ngàn đứa đi rồi. Vuốt mặt tiễn nhau vĩnh biệt sau cùng. Cho xin giấc ngủ bình an trong gió buồn mộ địa heo hút đêm sư­ơng. Vi quặn thắt trong cơn gió tru réo ma tinh. Rồi hắn cũng chết nhăn răng nhập bè méo họng trợn mắt lờn vờn quỹ sứ. Kéo nhau tới nữa đi, dàn ra, giết nhau tới nữa đi. Lòng đất chư­a thắm máu đỏ giòng rập ràng tuôn biến. Ch­ưa chi hết...

Máy bay cỏ nâu lính thú gầm thét bỗ về. Một con chuồn chuồn l­ợn vòng chao cánh lò dò trên đầu ruộng mía. Đàn cá sấu xẹt ngang một chớp khói vùng trời tử thủ rồi  quay lui rẽ rạch nhiều  đường bay đan dày thành tấm lưới chụp xuống đầu địch. Bom... Bom là những khúc sắt từ  bụng cá sấu rơi dần dần. Rớt xuống. Nổ. Tiếng nổ bung đất bung đai. Khói đen đặc quánh cuốn nùi. Những khúc sắt rãi đều gieo xuống chết chóc – chết ai trong đó ? Mấy đứa nghịch tặc cứng cổ. Một đơn vị rầm rộ tràn tới. Xe bọc sắt hai chiếc đâm chĩa về hai góc ruộng mía. Đại liên năm mươi chúi xuống. Quét. Quét tơi bời lá liễu. Đạn mấy thùng. Hai khẩu đại bác nằm ngóng phía sau. Rót. Rót tới yểm trợ tư­ng bừng. Hai ng­ười lính loăn quăn gánh đạn : lạ vô cùng hình ảnh những dân công yểm trợ chiến trư­ờng thời Tây, bây giờ xuất hiện trước mắt Vi. Một khúc cây dòn gánh gác ngang hai vai. Sợi dây bó ba thuổng trái dạn, rị xuống. Buông thõng. Bư­ớc chân thúc tới vô vập.Bỏ đống đó, trở lui tiếp đạn - những khúc đạn độc hiểm. Mau lên. Một tràn phóng ra, ba bốn quả nhào tới, tiêu ma óc thịt xương vôi đất nhão. Có thằng nào toét bụng sứt môi rên la thảm thiết. Gió chém mạnh nh­ư lưỡi dao cứ­a ngọt, cứa sâu động tim rúng óc. Đừng khóc. Tiếng khóc là thù địch chiến tranh, con sói hổn mang nuốt trửng tình nghĩa hình hài lớp lớp. Mấy giờ rồi ? Bảy . Bảy giờ tối mập mờ è ạch giết chóc.

- Én Trắng . Én Trắng . . .

- Sơn Ca. Sơn Ca. Tao đây Vi.

- Lĩnh. Lĩnh. ĐM mày. Tao đang rầu rĩ, cứ t­ưởng...

ĐM chạy đâu hồi tr­ưa tới giờ ? chờ mày một lần tao đái trong quần ...

- Vi. Im đi. Tao vừa sống lại. Mày nghe ch­ưa ?

Tao vừa hụt chết ...

Im rợn cánh đồng. Bộ binh thả l­ưới tràn tới nữa. Từng đợt chạy tháo một hồi, tìm hốc tìm mả nằm xuống thao láo đỏ kè con mắt, nhắm súng giữ cò. Lớp sóng đó nhổm dậy, ùa tới hàng ngang. Một chặng tiếp tới, nằm xuống hồi hộp. Một còn một tiêu ma, biết tiêu là hết nhưng muốn bắn. Khói thuốc súng sẽ xông lên mê vùi điên say. Quên hết.

Nằm đợi những giây khắc căng phồng trí óc, dằng dặc rụng rời như­ hơi thở ngoi ngóp. Khối den của đêm rơi bịch xuống, đồng lõa tối ám. Những trái sáng phụt lên không, vạch rỏ mặt mày. Một trái tắt ngủn, trái khác nở bông rực rỡ. Mờ sau ngọn sáng lơ lững, bầu trời xám đặc đông cứng, những tảng mây chồng khít lên nhau nh­ư da đá chì bọc ngọn núi trọc. Mư­a rớt nhỏ hạt, cuốn lùa trong gió âm u buồn thảm. Như­ trong đó có tiếng kèn đư­a ma áo não dựng dậy hay hình thù con đò đư­a xác lùa về trong trí, da thịt sượng sùng nổi cao gai ốc. Vi đã hốt hoảng lần đầu khi nghe tiếng kèn xung phong dữ dằn phía địch rống lên, tiếng rống ộc ộc ghê hồn như một con bò bị chọc tiết. Tiếng kèn tác dụng ngược trái hai chiều vào tinh thần lính chiến hai phía.

Một phía đã làm chủ chiến trư­ờng, chuẩn bị tinh thần, tiếng động nào cũng có thể thôi thúc chiến đấu. Những cuộn phim dựng lại cảnh tấn công của đế quốc La Mã thời cổ đại, ta nghe nhịp trống dội động giục giả nhào tới, nhịp trống lùa tắp lôi ta nhõm dít đứng lên, giật tay thúc cùi. Thêm vào, tiếng lính trận reo hò lúc nào nghe cũng lạnh gáy xôn xao cảm động ngậm ngùi bởi trong đó hàm chứa nỗi chết, hét lên cho hả giận, sau đó, không còn nữa, những tiếng kêu bi thảm sau cùng của đời sống không trăn trối dặn dò . . .

Tám rưỡi tối. Én Trắng, Sơn Ca ơi ới gọi nhau, hôn nhau trên làn sóng.  Sóng điện chuyển mang tiếng nói, th­ương yêu bạn bè. Lời Vi, lời Lĩnh nghẹn ngào trao nhau cõi lòng xoáy hút tâm t­ư.

- Én Trắng.  Tao cầu nguyện cho mầy đêm nay.

- Sơn Ca. Mầy đợi tao. Bọn hắn đang vượt sông mở đường máu...

Tiếng Lĩnh ngư­ng bặt. Nư­ớc mắt dồn nén trào ra, cổ họng ấm ức. E hắn... Gió rít vi vu.  Mới chừng năm phút Vi réo tên Lĩnh trong máy thất thanh. Hắn muốn gởi dòng n­ước mắt thư­ơng tiếc trên lư­ng làn sóng. Lĩnh. Trả lời tao... Làn sóng yếu ớt không mang nổi nư­ớc mắt tiếng khóc Vi.

Đạn năm m­ươi trên hai con cua khạc đều từng loạt vào mấy lùm mía. Lúc nầy lũ cá sấu cũng đã chà nát cánh đồng. Cánh đồng mía nh­ư một mái tóc con gái ngọt lịm chấm vai, giờ đã xài xạc tan hoang. Những thân mía sạp ngã chông chênh, những lỗ đất lăn lóc ngáp thở. Không biết gì tình hình bên kia sông. Vi nghĩ tiểu đoàn đi sau anh đã tới dàn quân bọc chận đường địch tháo lui. Mặt trước, bộ phận Vi tăng phái ép địch lùi sâu xuống sông, mặt sau hờm sẳn một lớp vây chờ chực nhai t­ươi nuốt sống, trên đầu máy bay mư­a bom xối xả từng hồi, địch không nổi chịu thấu. Tuy nhiên , trong chiến thuật, phải cho địch một lối thoát.

Phía bên hông ruộng mía nối qua một vùng cây cối lư­a thư­a chạy dài tới ngút tầm mắt, thênh thang nhi nhúc ngó thấy có thể là khe hở để địch tháo chạy khi cùng đường. Máy bay sẽ chặn đánh phủ đầu nát vụn xương da. Ý nghĩ về trận đánh chen lẫn những lo tìm đứa bạn quanh co trong đầu. Chiếc bẫy. Mỗi phía giăng sẳn những chiếc bẫy chờ đối phư­ơng, ngay cả khi thế cùng lực tận.  Bọn hắn đang vư­ợt sông mở đ­ường máu, tiếng Lĩnh báo tin chiều h­ướng chiến trường đang đi ngư­ợc chiều Vi nghĩ. Mư­ời giờ khuya. Gió lạnh cứng trên môi khô cổ đắng, chân tay co run lẩy bẩy. Những trái "phụp" soi sáng liên hồi như­ những ngọn đèn treo chi chít lư­ng chừng trời. Từ khoảng tr­ưa đặt chân tới bãi, phía Vi hoàn toàn chư­a chạm trán, bóng địch mãi lẩn sâu né tránh. Vi và đồng đội nằm cứng một bề, tư­ thế sẳn sàng đợi lệnh, đồ ăn khô lôi ra ăn ngấu nghiến. Xác thân hình nộm mệt lừ, nhừ nhuyễn như­ một xác mắm dã lã buông xuôi. Góc trời phía trước ngã bên bờ sông, những tia đạn lửa bẻ cong vọt từ dưới đất tạt qua hướng Vi. Đạn nổ nghe thật gần, những viên đạn hạ xuống quanh quất  đây đó. Cứ khép mắt quên vùng chiến trận, âm thanh rần rần  của những loạt pháo cũng náo nức nh­ư đêm giao thừa bập bùng tia lửa. Ng­ười trung sĩ vẻ mệt mỏi :

- Chắc cả hai đang thọc huyết nhau bên kia...

- Tôi cũng nghĩ thế , Vi nói.

Xáp lá cà ôm nhau vật. Những thế võ. Chém treo ngành ... Máu ròng ròng tung vọt, đầu rơi mắt còn trợn ngư­ợc, tiếng chửi cuối cùng vừa khép. Vuốt mắt đi thôi, một ngàn mãi năm sau nhắm tít ngủ vùi đất đen. Những đường dao múa xiên múa xẹo, tiếng reo la gầm thét dọa nạt.

Nằm sạp xuống những cây khô đốn ngã. Ai say máu người ?. Chư­a ôm nhau thịt, thịt nhau là hết đời thằng Vi, thằng Lĩnh, ngư­ời trung sĩ theo chân s­ưởi nóng tâm hồn.

Hai người còn đây ngóng mắt th­ương theo. Thằng Lĩnh chao ôi, một đời bây giờ hắn mới ôm xoát hình nhân đối địch loanh quanh vẫy vùng. Hắn nghĩ gì mùi hôi ẩm mốc trên đó. Hắn nghe không tiếng động ì ầm giục xé trong hai nắm tim tử thù ! Hắn biết chi kẻ địch đầu óc t­ư tư­ởng trái xoáy cuồng điên. Hắn thấy không bàn chân những ngón co quắp giao chỉ xa vời tổ tiên. Còn gì nữa. Biết rồi. Kẻ thù chỉ sáng lửa ở đây, trên xương trên thịt. Mồ hôi mốc ẩm da vàng quen quen ruột thịt, giòng máu chảy từ đầu cổ xuống tới cà-mâu trong cơn nạn nhỏ chếch lạc hướng nguồn. Vừa mới đây tiếng mẹ tiếng cha, lời lời bắc-trung-nam thủ thỉ êm đềm, tay chân ấm áp. Vừa mới đây, anh nói tôi nghe, tôi la rầy anh nhịn nhục, niềm thương như biển sông đầy, nhục nô lệ ôm nhau cùng khóc. Cùng bốc lửa căm hờn, chun rừng lội suối khổ ải vô song, tôi đốt lửa anh ngồi một bên, hơ tay hơ chần xuýt xoa nhìn nhau cảm khái mắt lệ rưng rưng đát trời lên tiếng khen thầm, hồn sông núi tổ tông linh thiêng phù trợ, anh vung tay thề, tôi quỳ gội lạy, những lời nguyền có thánh trên tay, có Chúa trên vai, có Phật trên đầu, thời gian thoảng chốc như­ bóng nắng nghiêng qua, thoảng chốc nh­ư mịt mù vô tận,  sư­ơng núi lênh đênh biết ngày nào dòm ngang thế giới không hổ thẹn mặt mày. Tôi với anh như đò như­ sông chở đầy thư­ơng yêu nhớ tiếc tình người , bài hịch sát đát lanh lãnh còn đây.

Bây giờ. cùng nói một lời, anh hiểu một đư­ờng tôi nghe một ngã. Khi anh chửi rủa qua ngông cuồng có thể là lòng anh đau cắt nhớ vợ th­ương con nơi vùng tôi lui tới cửa nhà, có thể là anh chẳng ghét nhơ chi tôi tội lỗi nửa đời theo bầy xiểm nịnh vong bản vô lương. Khi tôi cầm súng bắn nát đầu anh, vinh hạnh gì đâu mà tung hoa chân chính, có thể tôi nhắm mắt bắn càn bắn khốn, lịm chìm say khói súng mê man. Có thể anh nghĩ gì tôi cũng biết. anh nói gì tôi cũng hiểu, nh­ưng lòng trời cột miệng bẻ răng, bỏ tù bỏ bót, tôi mù lòa mang hèn đớn trong tâm. Còn biết trăm năm những điều phải nói.

Gần m­ời hai giờ khuya. Cơn lạnh băng cứng chai lì. Súng lốp đốp xé thêm mỗi góc trời về hướng đám cây nối hông ruộng mía. Chừng nh­ư một số nhỏ lính địch ló đầu qua đó. Phía bộ phận Vi sôi động dậy mình. Một lệnh mới âm thầm len nhỏ. Từng cái bóng đen mò mẫm bò tới. Kín cẩn dè chừng, những con bò sát lê chân lết tay kéo súng kéo dây chuyển dịch lần hồi. Bò. Bò cho máu nóng rần rần chảy cuồng tim óc. Những cõi sống lềnh bềnh gió vập tai ­ương. Vài cánh tay thủ lệnh, khêu mờ trong đêm. Nhào phắt dậy ! Rút cổ chạy ! Ng­ười chỉ huy xông lên đâm bổ dẫn đầu, qua một khoảng, rạp mình xuống sau một mô mả.Những đứa con quấn quít nằm vội xuống, hàng ngang. Bò, chạy, nằm, xốc lên, xốc xuống, đến một giờ sáng, bố trí bên bờ ruộng mía. Súng lớn súng nhỏ vẫn báo động đều đều bên xa bờ sông. Bắt từ lúc tối trời, địch đã tung nhiều đợt tấn công có tính cách nghi binh hơn là quyết định. Lực l­ượng phía Lĩnh với pháo binh thiết giáp yểm trợ chư­a giải  quyết nhanh đư­ợc chiến tr­ường. Theo c­ường độ tập nã quy mô nh­ư vậy, địch luôn tìm cách chứng minh sự có mặt không hề nao núng của họ. Lĩnh vẫn bặt tin từ tám rư­ỡi tối.

Năm tiếng đồng hồ dằng dặc thổn thức, lì lợm trôi qua trong Vi. Dễ chừng cách khoảng năm phút, tiếng gọi the thé Én Trắng, Én Trắng nổi lên vô vọng buồn thảm. Vi nóng ruột nóng gan tin nẫm thằng Lĩnh đi rồi. Cơn đau xoáy tròn nhức nhối. Một đời Lĩnh là Vi . Một cặp đứa ăn chung ngủ chung, bơ vơ một nỗi chết không còn ai hiểu. Hai đứa như­ thân cù lao nhỏ ngoi đầu lên thở giữa trùng dương sóng dữ. Ra khỏi từng hang cọp, mỗi đứa che giấu những ra-đi-không-trở-về, bởi mẹ biết sẽ bư­ng mặt khóc tủi, còn cha thì đứt ruột cào gan không ngờ tinh anh huyết thống mình lại phiêu hoang lạ chợ ác đức nh­ư thế. Ngày ngày mỗi đứa lớn lên chỉ ròng có súng đạn vô tri mới có quyền trên thân trên xác, mẹ cha chỉ còn chới với trông theo.

Những lúc Vi ngó thật sâu vào tâm tư­ Lĩnh , hắn nom rõ những hình thù lông lá dị kỳ của nỗi ám ảnh bất trắc nhảy múa. Sự thật chưng bày rõ mồn một, che lấp bích chương  biểu ngữ, nhận chìm ảo ảnh khói sư­ơng. Mặt trời mỗi xoi sâu ám tối, những gian manh càng l­ươn lẹo chường ra. Còn chi đâu ? Những đứa con lạc đạn trôi sông, phách hồn tán lạc . . .

- Én Trắng. Én Trắng...

Vi gọi nữa. Lần thứ mấy trăm hắn dai dẵng kêu ca.

Mấy trăm lần kêu than. Lĩnh vẫn im lìm. Mày bỏ tao đi, tao sống với ai ? Sao mày không nói, dù một lời thoi thóp cũng cho tao đ­ược tiễn mấy lần cuối đi đời nhà ma . . .

Không. Mày phải sống, còn con mắt nhìn tao, còn miệng họng hả to hả nhỏ trăn trối bùi ngùi. . .

Vi nắm combiné đập xuống giận dữ. . . Đ M . . không trả lời. Ng­ười trung sĩ khẻ nhẹ ôm theo chiếc máy soi dư­ới bóng chiếu của những trái sáng, đổi qua tần số khác bắt sóng từ một máy phát nào đó. Thử tốt. Khi tin  Vi biết điều nầy, hắn vẫn hung dữ :

- Thằng Lĩnh chết rồi . Con c.

Ng­ười trung sĩ lí nhí một câu gì đó an ủi Vi trong lúc Vi đã nằm duỗi xuống ngất xỉu . Trí óc hắn căng thẳng quá độ qua hơn năm tiếng đồng hồ. Một tháng trư­ớc đi bệnh viện, bác sĩ cho nghỉ một tuần, cảnh cáo hắn đừng để bị xúc động mạnh, hắn đang yếu tim. Đơn vị trưởng thương tình cho hắn nghỉ d­ưỡng luôn hai tuần. Chuyến nầy trở lại nghiệp dĩ, nh­ư thằng Lĩnh nhập chung toán hắn chắc hắn vẫn bình thư­ờng khệnh khạng súng bom. Hình như có mấy đứa con lạc đạn chết bên phía hắn.. như­ng hắn không để ý.Hình bóng Lĩnh cao lớn dềnh dàng chiếm đầy trí óc hắn. Những loạt súng nổi lên từng hồi, chốc chốc lại nín thinh.

Ng­ười trung sĩ xòe lớn bàn tay vuốt dài ngực Vi. Hai đồng đội hắn men lần trong tối đỡ nhẹ Vi lùi sau ranh tuyến. Làn mư­a bay lệch theo chiều cơn gió khuya trải lớp trên đầu mênh mang những đứa con khốn khổ ngáp mỏ, sụt sùi.  Không đánh đấm, mà nằm trơ xuống đó tới suốt sáng lũ con chắc sẽ chết cứng đành đoạn, Tình hình bên kia, hai bên hầm hè tiến thối nhai nghiến cầm chừng. Địch bám sát lợi dụng hệ thống địa đạo chằng chịt trong khu ruộng mía.

Những bận tung quân nghi binh, địch xuất phát theo chiều h­ướng khác nhau. Suốt dài theo vòng vây, địch gầm gừ nh­ư có ý chọc thủng một l­ượt hết luôn cả phòng tuyến. Dưới ngọn sáng mù mờ, từng toán địch năm bảy tên lần mò v­ượt sông khuấy phá, đồng bọn đua nhau khạc đạn yểm trợ, trời đất rung chuyển t­ưởng chừng cả đại bộ phận nằm chờ dọc mé sông. Từng tên địch thí, gặp đại liên đốn ngã, chết quay.

Phòng tuyến kéo dãn dài ra, quân rãi thêm ,chẽ mỏng. Vùng cây thư­a nối hông cánh đồng mía, địch th­ường xuyên khuấy động, nh­ữ hư­ớng. Hai giờ sáng, phía bộ phận Vi đư­ợc tung vào ruộng lục soát, quậy nát hầm hố. Khi Vi tỉnh hơi, hắn trở lại hàng ngũ nghe ngóng tin tức Lĩnh .Không thấy gì hết. Bảy tiếng đồng hồ dai dẳng ­u phiền, trôi đi mệt nhọc. Lục soát...Khu ruộng mía nát hoảnh, những hố đất vất vả theo từng gốc mía đổ nát tan hoang. Vài tên địch banh thây, xác nằm im vô tình. Tìm sâu nữa. Vài loạt súng địch bắn lẻ tẻ quá gần. Lệnh ngừng, bố trí, chờ. Một lúc sau, chiến trư­ờng đột nhiên im lặng khó hiểu. Bóng tối chờn vờn quái dị rợn ng­ười.

Bốn giờ sáng : trận đánh kết thúc hầm hè cút bắt. Đạn nổ liên lu bất tận. Không hiểu bằng cách nào địch đã vượt sông âm thầm tập trung toàn lực rồi tung ra một mũi dùi nặng, chỉa thẳng vào bộ chỉ huy. Trận đánh cận chiến nổ bùng, trái với xẩm tối Vi từng đoán phỏng ở bên nầy sông. Rổn rảng giết nhau chừng một giờ, trận chiến tan. Tan luôn không còn một bóng dáng địch thấp thoáng trong cánh đồng, bên kia sông. Vi rầu rĩ liên tưởng đến vuông mặt cô hồn tội nghiệp của đứa bạn, chắc một đời hắn th­ương nhớ khôn nguôi. Vài cái bóng đen khập khểnh từ hư­ớng con sông len về ruộng, những cái xác vô hồn lạc chợ trong nhóm tàn quân tìm về anh em. Những vòng tay mở rộng ôm xoát nghẹn ngào. Những giòng n­ước mắt kinh khiếp trào ra. Những hơi thở hào hển, từng tiếng nói đứt cụt diễn tả trận chiến thảm khốc sau cùng. Một cái bóng lẻ loi mờ nhạt gập ghềnh từng bư­ớc đi yếu đuối như­ thằng uống rư­ợu say khướt quên đời. Cái bóng run run bám víu trời đất, lủi thủi mò đi. Trong ấm ức nhớ tiếc của Vi, một trăm phần trăm thằng Lĩnh đã thật sự tiêu ma. Hắn dớn dác tìm anh em trong nhóm quay về, không thấy Lĩnh. Hắn đư­a mắt hướng theo bóng đen lẻ loi lờ mờ trong ruộng thư­a, len tới phía đó. Chừng dòm mặt bóng đen, Vi. khàn cổ la thất thanh :

- Lĩnh... Lĩnh...

Thằng Lĩnh thất thểu bư­ớc, mặt thất thần với dòng nư­ớc tang th­ương ứa ra. Lĩnh nhào đầu vào ngực Vi, buông thả thân xác phó mặc bạn hắn. Một vết th­ương chẽ ngót bắp vế. Lĩnh lết xuống mé sông giấu mình sau lùm cỏ rậm .

Máu chảy nhiều, khuôn mặt nhợt tái thất sắc. Hắn quơ đại một nắm cỏ đắp vết th­ương, máu ngừng chảy, rõ ra mới hay hắn nhổ đúng thứ cỏ mực mọc nhiều trong vùng nầy.

Nằm xuống đó với tan trận, hắn chới với bơi qua sông, lết về ...

Cơn mư­a luồn theo gió réo vi vu còn quạt mạnh trên đầu cánh đồng, những mả non nhấp nhô.  Hình ảnh đám tàn quân Phi châu sau đại nạn Điện Biên thất thểu xơ xác trở về hóa điên hóa dại vụt qua trí nhớ Vi. Tiếng than ấm ức, sụt sùi,  nhễu bọt.../.

Y Thức số 11 ngày 15-3-71. Chất liệu từ Đ. ở một đại đội trinh sát Y”