Đặc trưng xiếc là gì? xin hãy xem những tiết mục xiếc mới Liên đoàn xiếc Việt Nam tổ chức liên tục show diễn dài ngày, công chúng đến đông, bán vé doanh thu, diễn phục vụ nhiều tỉnh thành trên mọi miền đất nước lưu diễn ra nước ngoài. Nghệ sĩ xiếc tự hào, tự tin sống bằng nghề say mê diễn, tại Hà Nội sáng đèn suốt tháng, ngày 2 – 4 show, bình thường 1 show, không ít buổi hết vé, người xem kín lối đi, xiếc trở lại công chúng bằng nội dung mới.
Nhiều chương trình diễn của Liên đoàn Xiếc, hoặc nhiều đoàn sân khấu lưu diễn doanh thu tại các tỉnh theo phương thức hợp đồng, bán vé tại chỗ là chuyện thường ngày. Điều khó nhất của các đoàn sân khấu làm sao đủ sức cuốn hút công chúng đến xem tại nơi làm việc thành địa chỉ quen thuộc, dần loại bỏ sự bao cấp Nhà nước, tồn tại nghệ thuật theo cơ chế thị trường. Đầu năm 2011, nhiều nhà hát tại Hà Nội lấy lại công chúng, sáng đèn tại chỗ, Liên đoàn Xiếc đem đến những đêm diễn cháy bỏng niềm đam mê môn nghệ thuật: phi lý – bất ngờ – kỳ lạ. Các nhà lý luận nghệ thuật định nghĩa xiếc như nội dung bất biến, nhưng sang những năm đầu thế kỷ XXI, xiếc vượt xa quan niệm khuôn mẫu định nghĩa lý thuyết. Dù xiếc luôn tạo dựng, diễn tả điều phi lý, nhưng cả cái dân dã đại chúng, bình dân liên kết biểu diễn hấp dẫn – là văn hoá nghệ thuật xiếc. Những biến đổi nhận thức xiếc, nhập cuộc nghệ thuật, công chúng thời đại mới. Một số nhà nghiên cứu xiếc chỉ ra đặc trưng xiếc còn lẫn lộn như: Xiếc là nghệ thuật tạo hình tượng tổng hợp, nghệ thuật của trò diễn, mang tính phổ biến nhưng không phổ cập… Mọi lý thuyết chưa hẳn sinh động bằng thực tiễn nghệ thuật và công chúng. Tuy vậy, cần nhận biết chính xác đặc trưng để sáng tạo văn hoá nghệ thuật xiếc những năm đầu thế kỷ mới:
- Xiếc lấy con người, đạo cụ làm ngôn ngữ kỹ xảo tạo hình không gian động, hoặc biến hiện thoát khỏi bản năng con người.
- Xiếc là nghệ thuật trò diễn kỹ xảo bất ngờ kỳ lạ.
- Cấu trúc trò diễn mảng khối, mầu sắc cảnh trí, làm nền cho ngôn ngữ kỹ xảo miêu tả, hoặc biểu cảm trực tiếp.
Xiếc hiện đại, hậu hiện đại tạo dựng nhiều tiết mục hấp dẫn mang tính kỹ xảo, sân khấu tổng hợp tư duy phức hợp đa tầng. Những sáng tạo bất ngờ kỳ lạ của thế hệ nghệ sĩ xiếc mới, đang lấy lại công chúng tự tin vào tương lai xiếc Việt trên đà hội nhập văn hoá nghệ thuật thế kỷ.
Tại rạp Liên đoàn xiếc, Đoàn xiếc II, cùng các đoàn luân phiên diễn khai hội từ ngày 4 tháng 1 âm đến nay liên tục sáng đèn do các nghệ sĩ trình diễn nhóm tiết mục, xiếc người, xiếc thú như: Đu trên cao, Nhào sào – Nhật Anh cùng tốp nam trình diễn; xiếc thú: Chó nhào lộn kỹ xảo, Gấu voi trồng cây chuối, thổi kèn, đánh trống, kéo xe… do tập thể đoàn xiếc, tăng cường hai danh hài NSƯT Mạnh Cường, Tuấn Hưng trình diễn bất ngờ, hấp dẫn bằng ngôn ngữ xiếc hài kỹ xảo.
Những tiết mục xiếc diễn tại Liên đoàn xiếc luôn đáp ứng nhiều đối tượng công chúng, nhiều đêm kín rạp, không còn cảnh kẻ diễn đông hơn người xem.
Chương trình xiếc đoàn I, do Đỗ Hùng cùng nhiều nghệ sĩ đi lưu diễn những chương trình xiếc không doanh thu tại các tỉnh miền núi vùng cao phía Bắc: Yên Bái, Nghĩa Lộ, Thanh Hoá, Nghệ An, Cam Lộ (Quảng Trị), Đà Nẵng, Huế… Những tiết mục xiếc người, xiếc thú lôi cuốn hấp dẫn, là kỹ xảo thế hệ diễn viên mới thành công như Đế Thống – Anh Quân, Quang Hưng, Nhào sào, Ngọc Thuý, Anh Đức, Anh Thu, Đỗ Hằng, Đế Kiếm – Ngọc Linh, Thăng bằng trên con lăn – Quốc Cường, Linh Chi… Xiếc thú nhiều tiết mục thú nhỏ, thú lớn, biểu diễn tưng bừng tạo không khí con người thiên nhiên tươi đẹp. Các nghệ sĩ xiếc đi diễn điền giã miễn phí mang đến đồng bào miền núi vùng cao nhiều tỉnh thành cả nước đời sống văn hoá tinh thần mới, làm tròn xứ mạng vẻ vang người nghệ sĩ – chiến sĩ nghệ thuật trong thời kinh tế thị trường, góp phần bảo vệ an ninh văn hoá nghệ thuật và công chúng.
Đoàn xiếc III, diễn tại các tỉnh Hải Phòng, xuống Quảng Ninh đoạt doanh thu bất ngờ với các tiết mục: Trăn – Toàn Thắng, Nhào lộn trên dây - Đức Vĩnh, Tung hứng bằng chân, Lắc vòng… Mỗi đoàn xiếc trong Liên đoàn dựng, diễn nhiều tiết mục xiếc người, xiếc thú đại chúng nhưng kỹ xảo hấp dẫn.
Liên đoàn xiếc, cả ngành xiếc Việt nam, các đoàn Xiếc Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh, Long An… đi diễn khắp mọi miền đất nước tạo thành bản hoà tấu xiếc âm vang trong lòng công chúng. Nhiều đoàn xiếc cả nước diễn các chương trình Mừng Đảng, Mừng xuân quê hương, các đoàn còn cử những nhóm, đoàn, đội xiếc lưu diễn tại nhiều nước trên thế giới mang đến tình cảm văn hoá xiếc Việt giao lưu, hội nhập xiếc toàn cầu hoá. Năm 2011, Liên đoàn xiếc cử Đoàn xiếc Làng tôi đi diễn tại Pháp, nhiều nơi công chúng nước ngoài hào hứng chào đón nghệ sĩ xiếc Việt. Đoàn xiếc Làng tôi, là thương hiệu tiết mục xiếc Làng tôi gắn với các nghệ sĩ sáng tạo vở xiếc hậu hiện đại. Xiếc hậu hiện đại Làng tôi, làm sống dậy những trò chơi dân gian, phản ánh đời sống văn hoá Việt có phần nguyên sơ, bằng nghệ thuật diễn khéo léo bay bổng. Các nghệ sĩ: Văn Dũng, Quang Thọ, Diễm Lan, Thanh Hoà… cùng tập thể 20 diễn viên, nhạc công trình diễn nức lòng người xem. Qua những tiết mục: Đu siêu nhân, Lắc vòng, Nhào lộn trên dây, Tung hứng bằng chân… mang lại tình cảm sâu lắng trong lòng công chúng quốc tế bằng nghệ thuật xiếc văn hoá Việt.
Những thành công của Liên đoàn xiếc Việt Nam cùng các đoàn xiếc cả nước tưng bừng như nhiều Nhà hát: Nhà hát Chèo Hà Nội, Nhà hát Múa rối Thăng Long, Nhà hát Múa rối Việt Nam… sáng đèn suốt ngày đêm trong tháng, là tín hiệu sân khấu phía Bắc từng bước xã hội hoá, hội nhập sân khấu vào nghệ thuật thị trường. Xiếc cả nước trở về nguồn cội, đặc trưng văn hoá nghệ thuật xiếc Việt giữ vững công chúng doanh thu tại rạp và điền dã thành công những năm đầu thế kỷ mới.
Hà Nội 3 - 2011
