Wieland Wagner, Spiegel  12/5/2011, Hiếu Tân dịch

http://www.spiegel.de/international/world/0,1518,761770,00.html

Bạc Hy Lai, phụ trách thành phố Trùng khánh, một trong những ngôi sao mới nổi của Đảng Cộng sản Trung quốc. Bí quyết của ông để thành công trong dân chúng? Trừng trị thẳng tay tham nhũng, những bài hát yêu nước và những câu trích (ngữ lục) lời của Mao Chủ tịch – đưa thẳng đến điện thoại di động của bạn.

Đó là một buổi sáng ngày mới ở Trùng Khánh, thành phố lớn nằm ở tây nam Trung Hoa. Trong một công viên thành phố, tiếng hô “Ô, nhạc đỏ” có thể nghe vang lên từ hàng chục giọng. Các ca sĩ ngồi trên những chiếc ghế nhựa mà xanh và trắng. Cách đó vài mét, một nhóm công dân khác có vẻ rất thích hát đang tập bài ca cách mạng “Chào Tổ quốc!” (Zuguo, nihao!)

Dàn đồng ca nghiệp dư của khu phố đã tụ tập trước những biển hiệu bằng gỗ được đặt khắp công viên và động viên các công dân hát những bài “nhạc đỏ.” Ở nhiều nơi khác trong thành phố Trùng Khánh này, văn hóa chính trị mà Lãnh tụ Vĩ đại Mao Trạch Đông trước đây đã dùng để kích động quần chúng dấn thân vào cuộc cách mạng thường trực, bây giờ lại một lần nữa nở hoa.

Các đài phát thanh và truyền hình của thành phố cũng đang phát đi những bài ca cách mạng, thay cho những tiết mục giải trí vốn là những món ăn thường lệ ít lâu nay, một kênh đang chiếu những phim tài liệu vào giờ cao điểm về những thành tích lịch sử của Đảng Cộng sản. Các báo địa phương cũng đang đùng đùng nổi lên chiến dịch cách mạng.

Tìm phương hướng

Trùng Khánh, cách Thượng Hải 1.300 km phía thượng lưu sông Dương Tử, là thủ đô lâm thời của Trung Hoa thời Thế Chiến II. Ngày nay nó là một công trường xây dựng khổng lồ được làm bằng những tòa nhà chọc trời chen dày đặc và những đường cao tốc quấn quít vào nhau. Khoảng 33 triệu người sống trong các ranh giới hành chính của nó, một vùng sâu trong nội địa, giàu trữ lượng khí đốt thiên nhiên và quặng than quặng sắt. Nó là một thành phố đang phất lên đi tìm phương hướng tư tưởng – với sự giúp đỡ của các phương pháp từ lâu đã lỗi thời ở Trung Hoa.

Nhưng từ khi Bạc Hy Lai, 61 tuổi, bí thư Đảng bộ Cộng sản địa phương và cựu bộ trưởng thương mại, về phụ trách Trùng Khánh, thì Mao đã được phục hồi như một ông thánh bảo hộ trong cuộc đấu tranh chống lại tất cả những mâu thuẫn có thể có của một chủ nghĩa tư bản đích thực.

Bạc thậm chí dùng cả tin nhắn để gửi đi những ngữ lục gây hứng khởi của Mao đến các công dân, họ sẽ đọc những câu như “Thế giới là của chúng ta, chúng ta sẽ đoàn kết để thành công,” hay “Trách nhiệm và nghiêm chỉnh có thể chính phục thế giới, và các đảng viên Đảng Cộng sản Trung Quốc đại diện cho những phẩm chất ấy,” xuất hiện bất ngờ trên màn hình điện thoại di động của họ.

Những nơi khác trong nước Cộng hòa Nhân dân cũng đang dỏng tai lên nghe. Năm 2007 khi Bạc được điều từ Bắc Kinh về thành phố Trùng Khánh quanh năm đầy sương mù này, nơi nổi tiếng về nạn tham nhũng, nhiều người nghĩ đó là một sự giáng cấp. Dẫu sao, cũng rõ ràng là Bạc đã thất bại trong cuộc đấu tranh quyền lực ở thủ đô, để giành ngôi vị kế nhiệm chức chủ tịch nước và chủ tịch đảng của Hồ Cẩm Đào.

Nhưng Bạc đã không chịu để cho mình bị đẩy ra khỏi đời sống chính trị hằng ngày. Nhờ vào di sản tả khuynh của đảng, vị lãnh đạo cấp tỉnh này đang ngang nhiên tự vẽ mình như một thay thế được lòng dân cho sự lãnh đạo của Bắc Kinh. Không giống như Hồ và người phó có khả năng kế vị của ông, Tập Cận Bình, 57 tuổi, Bạc đã khơi dậy nhiệt tình trong người Trung Hoa bằng một hình thức dân túy mà giới lãnh đạo cứng rắn của Đảng Cộng sản nói chung không ưa.

Chiến dịch không khoan nhượng chống Mafia.

Bạc bắt đầu giành được sự ủng hộ của dân chúng bằng một chiến dịch không khoan nhượng chống mafia địa phương và các quan chức chính quyền có dính líu. Ông đã ra lệnh bắt giữ khoảng 5.000 người về tội đĩ điếm, sòng bạc và tàng trữ vũ khí bất hợp pháp, và các tội phạm khác. Mười ba người bị hành hình, trong đó có cựu phó cảnh sát trưởng. Ngay cả các chuyên gia luật Trung Quốc cũng phê phán cuộc thanh trừng này là quá độc đoán. Chắng hạn Lý Trang, luật sư riêng của trùm mafia, bị khép án một năm rưỡi tù ngồi vì cáo buộc xui giục thân chủ của mình khai man.

Nhưng thay vì hạ thấp uy tín của bạc, sự phê phán này chỉ nâng cao nó thêm. Ông tiếp tục tiến hành những thay đổi triệt để ở Trùng Khánh, đặc biệt ở những nơi mà công dân dễ để ý nhất. Cây xanh được trồng dọc trên những đường phố bụi bặm, các sĩ quan cảnh sát đóng chốt trên các giao lộ bây giờ tranh đua giúp đỡ công dân thay vì sách nhiễu họ, như họ vẫn làm trong quá khứ. Vào ngày 1 tháng Năm, Trùng Khánh miễn học phí cho tất cả trẻ em từ lớp chín trở xuống.

Bạc kết hợp phong cách lãnh đạo cứng rắn và chủ nghĩa dân túy đang có hiệu quả ở Trung Hoa, nơi mà thần kỳ kinh tế của đất nước đang đẩy nhanh lạm phát và đào sâu thêm hố thẳm giữa giàu nghèo. Cho đến nay, lãnh đạo đảng Hồ chỉ phản ứng với hành vi sốt sắng thái quá của đồng chí mình ở Trùng Khánh bằng sự im lặng dễ thấy. Nhưng Bạc được bảo vệ khỏi mọi cuộc tấn công có thể có từ Bắc Kinh: Đối với nhiều đảng viên, “Mao ngữ lục” nghe đúng đắn về chính trị hơn khẩu hiệu, ảnh hưởng bởi đạo Khổng, về một “xã hội hài hòa” mà Hồ thường xuyên viện dẫn.

Một lý do khác tại sao Bạc trên thực tế không thể bị tổn thương, là bởi vì ông là một trong những “ông vua con”, tầng lớp con ông cháu cha đặc quyền, con cháu của những lập quốc công thần của nước Cộng hòa Nhân dân Trung hoa. Cha ông, Bạc Nhất Ba, (1908 – 2007) là một trong những lãnh tụ “bất tử” của Trung Hoa.

Hát làm cho cuộc sống dễ dàng hơn

“Bạc Hy Lai đang thiết lập một phong cách tư tưởng đúng đắn,” Trần Xuyên, 36 tuổi, nói. Là phó thủ trưởng cơ quan tuyên truyền của Sa Bình Bá, một trong những quận của Trùng Khánh, Trần tổ chức hát tập thể những “bài ca đỏ” trong các công viên thành phố. Những bài hát ấy còn vang lên cả trong những quán Karaoke. Các thành phố như Thượng Hải, Vũ Hán và Trường Sa đã cử những đoàn đại biểu đến Trùng Khánh để học tập các phương pháp của Bạc.

Có lẽ những người cầm quyền ở Bắc Kinh tin rằng việc hò hát làm cho nhân dân được xả hơi và cuộc sống của họ dễ dàng hơn. Cảnh giác trước những cuộc nổi dậy gần đây trong thế giới A rập, họ càng tăng cường quan tâm đến ổn định xã hội trong vương quốc rộng lớn của họ.

Đây chính là lý do tại sao Đảng Cộng sản khó mà bỏ qua Bạc, người đệ tử của Mao theo đường lối cứng rắn và dân túy, trong tiến trình thay đổi lãnh đạo sẽ diễn ra ở Bác Kinh vào năm tới. Một vị trí cao nhất trong Bộ Chính trị có lẽ sẽ là điều tối thiểu có thể thỏa mãn ông.

Christopher Sultan dịch từ tiếng Đức.