Lãnh đạo Bắc Triều Tiên Kim Jong Il tháng Tám, 2009

Ảnh: KNS / AFP / Getty

Tin AP, TIME, Chủ nhật, 18/12/2011, Hiếu Tân dịch

http://www.time.com/time/world/article/0,8599,2102762,00.html?iid=tsmodule

(SEOUL, Bắc Triều tiên) - Kim Jong Il, nhà lãnh đạo lâu ngày, đồng bóng và bí hiểm của Bắc Triều tiên đã qua đời. Ông thọ 69 tuổi.

Cái chết của Kim được loan báo hôm thứ Hai bởi truyền hình nhà nước từ Bình Nhưỡng, thủ đô Bắc Triều Tiên.

Được biết Kim đã qua một cơn đột quị năm 2008 nhưng ông đã xuất hiện tương đối mạnh khỏe trong những bức ảnh và video từ các cuộc đi thăm gần đây đến Trung Hoa và Nga và trong nhiều chuyến đi khắp đất nước được các phương tiện truyền thông đưa tin cẩn thận. "Lãnh tụ kính yêu" của nước cộng sản này có tiếng là sành xì gà, cô nhắc và sành ăn - được biết là bị tiểu đường và bệnh tim.

Tin này đến khi Bắc Triều Tiên đang chuẩn bị cho sự truyền ngôi kế vị. Kim Jong Il thừa hưởng quyền lực sau khi cha ông, nhà sáng lập Bắc Triều Tiên được tôn sùng Kim Nhật Thành, chết năm 1994. Tháng Chín 2010, Kim Jong Il công khai tuyên bố người con thứ ba của ông, Kim Jong Un ngoài hai mươi tuổi (nguyên văn: hai mươi - gì đó) là  người kế vị ông, đặt anh ta lên những cương vị cao nhất.

Kim Jong Il đã được chuẩn bị trong 20 năm để lãnh đạo đất nước cộng sản được thành lập bởi người cha chiến sĩ du-kích-trở-thành-chính-khách và xây dựng theo nguyên tắc "juche" hay 'tự lực'.

Cho dù đã có một người kế vị, trong số những người quan sát Bắc Triều Tiên vẫn có một số người lo sợ về cuộc tranh giành quyền lực đằng-sau-hậu-trường hoặc sự mất ổn định hạt nhân do cái chết của Kim (cha).

Có một số sự kiện vững chắc liên quan đến Bắc Triều Tiên, một trong những nước cô độc nhất thế giới, và không mấy rõ ràng về con người được biết đến như là "Lãnh tụ Kính yêu"

Ở Bắc Triều Tiên có truyền thuyết rằng Kim sinh ra trên rặng núi Paekdu, một trong những địa điểm yêu dấu nhất của Triều Tiên, năm 1942, sự ra đời được báo trước trên bầu trời bằng một cặp cầu vồng và một ngôi sao mới sáng chói.

Tuy nhiên hồ sơ lưu trữ của Liên Xô chỉ ra rằng ông sinh năm 1941, tại Siberia.

Kim Nhật Thành, nhiều năm chiến đấu cho nền độc lập của Triều Tiên thoát khỏi ách thống trị thực dân Nhật Bản, từ một căn cứ ở Nga, nổi lên như một lãnh đạo cộng sản sau khi trở về Triều Tiên năm 1945 sau khi Nhật Bản thua trận trong Thế Chiến II.

Với bán đảo bị chia cắt giữa miền bắc do Liên Xô quản lý và miền Nam do Mỹ quản lý, Kim vươn lên nắm quyền như lãnh tụ đầu tiên của Bắc Triều Tiên năm 1948 trong khi Syngman Rhee trở thành tổng thống đầu tiên của Nam Triều Tiên.

Miền Bắc xâm lấn miền nam năm 1950, gây ra cuộc chiến tranh kéo dài ba năm, giết hại hàng triệu người dân thường và để bán đảo bị chia cắt bởi Khu Phi Quân sự cho đến hôm nay vẫn còn là một trong những khu vực được củng cố vững chắc nhất thế giới.

Ở miền Bắc, Kim Nhật Thành pha trộn tư tưởng Stalinit với sự sùng bái cá nhân bao quanh ông ta và con trai. Các chân dung của họ treo ở mọi ngôi nhà trên miền Bắc Triều Tiên và đính trên ve áo của mọi người Bắc Triều Tiên ngoan ngoãn chấp hành.

Kim Jong Il, tốt nghiệp trường Đại học Kim Nhật Thành Bình Nhưỡng, 33 tuổi khi cha ông chọn ông là người kế vị chính thức.

Ngay cả trước khi ông tiếp quản làm lãnh đạo, đã có những dấu hiệu Kim-trẻ sẽ duy trì -  và có lẽ còn hơn cả - lập trường cứng rắn của cha ông.

Nam Triều Tiên đã lên án Kim về việc chủ mưu cuộc đánh bom năm 1983 giết hại 17 quan chức Nam Triều Tiên đang thăm Burma, nay là Myanmar. Năm 1987, cuộc đánh bom của một Phi đội Không quân Triều Tiên đã giết chết tất cả 115 người trên máy bay; một điệp viên Bắc Triều Tiên đã thú nhận gài bom nói Kim đã đích thân ra lệnh hạ chiếc máy bay đó.

Kim Jong Il tiếp quản chính quyền sau khi cha chết năm 1994, cuối cùng nắm các cương vị chủ tịch Ủy Ban Quốc phòng Toàn quốc, tư lệnh Quân đội Nhân dân Triều Tiên và đứng đầu đảng Lao động cầm quyền trong khi cha ông vẫn là "chủ tịch vĩnh viễn"của Bắc Triều Tiên.

Ông thực hiện một cách trung thành chính sách của cha ông "quân đội trước hết," dành nhiều nguồn tài nguyên hiếm của đất nước cho quân đội - ngay trong lúc nhân dân của ông chịu nạn đói kéo dài - và xây dựng một quân đội lớn thứ năm thế giới.

Kim cũng tìm cách xây dựng kho vũ khí hạt nhân của nước này, lên đến cực điểm trong vụ nổ thử hạt nhân đầu tiên ở Bắc Triều Tiên, và tiến hành vụ nổ dưới đất  vào tháng Mười 2006. Một vụ thử khác diễn ra  vào năm 2009

Các lãnh đạo khu vực lo lắng đàm phán một hiệp ước 'giải trừ quân bị đổi lấy viện trợ' mà Bắc Triều Tiên ký năm 2007 và bắt đầu thực hiện cuối năm đó.

Tuy nhiên quá trình này tiếp tục bị trì hoãn, cho dù các nhà ngoại giao đã phải cố gắng nhiều để khởi động lại các cuộc đàm phán.

Bắc Triều Tiên, bị ngăn trở bởi các lệnh trừng phạt và không thể nuôi nổi nhân dân của mình nên cần viện trợ một cách khủng khiếp. Nạn lụt trong những năm 1990 đã phả hủy phần lớn đất trồng trọt của nước này để hàng triệu dân đói.

Theo sau nạn đói, số người Bắc Triều Tiên chạy trốn khỏi đất nước qua Trung Hoa tăng lên đột ngột, với nhiều câu chuyện kể về cái đói, sự khủng bố của cảnh sát và sự xâm phạm nhân quyền mà các quan chức Bình Nhưỡng chối cãi kịch liệt.

Kim thường đổ lỗi cho Hoa Kỳ về những bệnh trạng của nước ông ta và chế độ của ông ta thường chế giễu việc Nam Triều Tiên liên minh với Washington là "bù nhìn" của cường quốc phương Tây.

Tổng thống George W. Bush, nhậm chức năm 2002, tố cáo Bắc Triều Tiên như một thành viên của "Trục Ác", trong đó có Iran và Iraq. Sau đó ông mô tả Kim như một "bạo chúa" làm cho nhân dân của mình chết đói để có thể chế tạo vũ khí hạt nhân.

"Hãy coi, Kim Jong Il là một nhân  vật nguy hiểm. Ông ta là người đã làm nhân dân chết đói. Ông ta đã có những trại tập trung khổng lổ. Và… có nỗi lo ngại về khả năng ông ta dùng vũ khí hạt nhân," Bush nói năm 2005.

Kim là một lãnh đạo bí ẩn. Nhưng những người bỏ trốn khỏi Bắc Triều Tiên mô tả ông ta như một người hùng biện lớn tiếng và không biết mệt, chủ yếu cho các đơn vị quân đội làm nền tảng cho sự ủng hộ ông ta.

Hình ảnh thoáng qua của con người này cho thế giới thấy rõ nhất là vào năm 2000, khi chính sách hòa giải "ánh nắng" của chính phủ Nam Triều Tiên với miền Bắc đạt được kết quả cao nhất trong cuộc họp cấp cao đầu tiên từ trước đến giờ giữa hai miền Triều Tiên và tiếp sau là sự hợp tác liên-Triều chưa từng có.

Cuộc họp cấp cao thứ hai được tổ chức năm 2007 với Roh Moo-hyun của Nam Triều Tiên.

Nhưng sự tan băng giữa hai miền đã ngưng lại vào đầu năm 2008 khi tổng thống bảo thủ Lee Myung-bak nhậm chức ở Seoul hứa hẹn xuống tay với cộng sản ở Bắc Triều Tiên.

Tranh cãi với quan điểm cho rằng Kim là người "kỳ quặc" cựu Ngoại trưởng Hoa Kỳ Madeleine Albright đã đặc tả Kim là người thông minh và hiểu biết nhiều, nói rằng hai người đã có những cuộc thảo luận mở rộng trong chuyến đi thăm của bà đến Bình Nhưỡng khi Bill Clinton là tổng thống.

"Tôi thấy ông ấy trên đỉnh cao của hồ sơ về ông"

Kim có một dáng người nổi bật, thường bị châm biếm. Lùn và mập, 5-foot-3 (164cm) ông đi đôi giày đế cao mười phân và chưng diện một mái tóc uốn bồng lên. Bộ áo liền quần hàng hiệu và cặp kính râm của ông đã bị chế nhạo trong những phim như "Đội Mỹ: Cảnh sát Thế giới" một phim rối phát hành năm 2004.

Người ta nói Kim có những mối quan tâm rộng rãi, trong đó có bóng rổ nhà nghề, xe hơi và phim nước ngoài. Được biết ông cũng cho sản xuất nhiều phim Triều Tiên, hầu hết là những anh hùng ca lịch sử có màu sắc ý thức hệ.

Một đạo diễn phim Nam Triều Tiên thậm chí còn tố cáo Kim đã bắt cóc ông và vợ là ngôi sao điện ảnh vào cuối những năm 1970, đưa nhanh ra miền bắc để làm phim cho ông ta trong một thập niên, trước khi họ thoát khỏi các nhân viên mật vụ Bắc Triều Tiên trong một chuyến đi sang Áo.

Kim hiếm khi đi ra nước ngoài và thường chỉ đi bằng tàu hỏa vì bị cho là có chứng sợ bay, có lần đã đi cả chặng đường tới Moscow trên một toa xe xa hoa, hưởng thụ xả láng của ngon vật lạ trên suốt chặng đường.

Một miêu tả về lối sống xa xỉ của Kim đến từ Konstantin Pulikovsky, một cựu phái viên của tổng thống Nga đã viết cuốn sách "Tốc hành Phương Đông" về chuyến xe lửa của Kim qua nước Nga vào tháng Bảy và Tám, 2001.

Pulikovsky, người tháp tùng nhà lãnh đạo Bắc Triều Tiên, nói đoàn tàu riêng 16 toa của Kim chứa những két rượu vang Pháp. Tôm hùm sống được cung cấp đến các ga từ trước.

Một đầu bếp Nhật Bản sau này đã khẳng định ông là đầu bếp riêng chuyên làm món sushi cho Kim trong một thập niên, viết rằng Kim có một hầm chứa rượu vang với 10.000 chai và, ngoài sushi, Kim ăn xúp vây cá mập - một cao lương mỹ vị hiếm - hàng tuần.

"Những bữa tiệc của ông ấy thường bắt đầu vào nửa đêm và kéo tới sáng. Bữa dài nhất kéo tới bốn ngày," người đầu bếp có biệt danh Kenji Fujimoto được dẫn đã nói thế.

Người ta cho rằng Kim đã kiềm chế những cách hưởng lạc của ông trong những năm gần đây và trông gầy bớt trong những cảnh phim video do các đài phát hình  nhà nước trình chiếu gần đây.

Tình trạng hôn nhân của Kim không rõ lắm nhưng người ta cho rằng Kim đã kết hôn một lần và có ít nhất ba bạn gái khác. Ông có ít nhất ba con trai với hai phụ nữ, cùng một con gái với người thứ ba.

Người con cả, Kim Jong Nam, 38 tuổi được cho là đã bị thất sủng với cha mình sau khi anh ta bị bắt đang cố gắng vào Nhật Bản bằng hộ chiếu giả năm 2001, nói anh ta muốn xem khu resort Disney ở Tokyo.

Hai người con trai khác với người phụ nữ khác, Kim Jong Chun và Kim Jong Un, đang trong độ tuổi hai mươi. Theo báo cáo, mẹ của họ đã chết cách đây nhiều năm.