1*

Nhìn bề ngoài đó là một chiếc tủ bằng gỗ loại thường, đánh vet-ni đẹp. Một cánh cửa tủ được gắn tấm kính chữ nhật có viền hoa văn giống mấy mẫu chạm trổ trong cung đình nhà Nguyễn. Ở thị trấn Lập Yên cũng nhiều nhà có kiểu tủ này, chẳng riêng gì giám đốc Hưng. Chỉ điều, ở công sở thấy người ta ít dùng loại tủ vừa đựng tài liệu vừa đựng đồ dùng.

Đứng trước tủ, soi mình trong gương, có năm người đều cùng vẻ mặt đăm chiêu ủ rủ: Đồng chí phó giám đốc, đại diện cao nhất cho cơ quan, ông trưởng tộc Lê Viết, vợ và hai con của người quá cố: Giám đốc Hưng. Riêng ông trưởng tộc là do chị Toàn, vợ ông Hưng, đề nghị mời. Theo ý chị, trưởng tộc là người uy tín với con cháu và đang làm chủ tang lễ. Hơn nữa, Nguyễn Viết là tộc to họ lớn, có nếp sống quy cũ trên dưới từ bao đời và đã từng cấp học bổng cho ông Hưng bốn năm theo học đại học quản trị kinh doanh. Lỡ gặp tình huống trắc trở nào đó, nhờ trưởng tộc nói vào một tiếng có thể mọi chuyện sẽ êm xuôi.

Ổ khóa kêu tách một tiếng trong trẻo và êm tai. Đồng chí phó giám đốc vừa hé cánh cửa thì mọi người đã nhận ra một mùi thơm lạ bị nhốt lâu ngày trong tủ ào tràn ra. Đó là một phần mùi thơm của gỗ trộn với một phần mùi thơm của loại nước hoa đắt tiền. Vì trân trọng sự thiêng liêng hay đang cố tâm khám phá điều bí ẩn nào khác, không nghe ai nói gì về mùi thơm là lạ ấy. Đồng chí phó giám đốc hơi khom người lật từng kỷ vật, nói điều không cần nói: “Đây là tủ riêng của anh Hưng nên hơn ba năm làm việc với ảnh, tôi chẳng biết có gì trong đó”.

Tủ chứa linh tinh: Mấy cuốn sách quý, một giấy chứng nhận ông Hưng từng là tác giả đoạt giải thưởng trong một lần thi thơ cấp tỉnh, vải vóc, áo quần ai đó tặng, hộp phấn son chưa kịp tặng ai đó, những bức thư tình thời học trò, di ảnh của mẹ cha và ảnh của một phụ nữ lạ, các giấy tờ quan trọng…. Đồng chí phó giám đốc chậm rãi lần giở từng kỷ vật cố để cho cả năm nhân chứng đều tận mắt trông thấy. Im lặng. Hai cánh cửa tủ bây giờ đã được mở toang nên không thể soi vào gương mà nhận ra sự biến đổi trên nét mặt của từng người.

“Còn ngăn này nữa”. Vừa nói, đồng chí phó giám đốc vừa đưa tay kéo  hộp thọa vuông vức nằm sâu trong đáy ngăn dưới cùng của chiếc tủ. Không mở được ngăn riêng trong chiếc tủ riêng, anh chuyển thế ngồi xổm trên nền gạch men, liến thoắng đôi tay lục tìm chiếc chìa khóa. Không thấy, anh quay lại nhìn mọi người với ánh mắt dò hỏi. Chị Toàn sực nhớ điều gì, vội lấy trong túi áo chiếc chìa khóa bé tí mà chồng chị đã ú ớ thả vào lòng bàn tay chị trước khi tắt thở. Khi chiếc thọa nhỏ được kéo ra, mọi người trông thấy một xấp bì thư chừng vài chục cái, đủ kích cỡ, đủ màu sắc, đủ kiểu lôgô được xếp chồng lên nhau cẩn trọng. Bên dưới xấp bì là chiếc hộp nhỏ đựng hai thỏi vàng, một số vàng không nhiều so với tài sản khá lớn của vị giám đốc đang gửi tại ngân hàng. Mọi người hơi ngớ ra vì hình như cái họ cần tìm không tìm thấy được. Nhất là chị Toàn, không hiểu sao chị cứ đinh ninh rằng phải có một cái gì đó đặc biệt hơn trong ngăn riêng của chiếc tủ riêng. Ví như một chúc thư chưa kịp công chứng, hay một ngăn tim nào đó của chồng chị không thể, hoặc chưa thể mở toang.

“Tội nghiệp, anh Hưng ra đi đột ngột quá….”. Chị Toàn bỗng òa khóc   sau câu nói của đồng chí phó giám đốc, rồi lại thút thít, tấm tức. Đứa con trai đầu lòng ôm vai mẹ, lắc lắc: “Thôi mẹ, bình tĩnh đi, mẹ!”. Hai mắt đỏ hoe, chị Toàn đứng tựa vào con trai như cảm thấy đang chao vơi dễ ngã. Một tay chị choàng qua cổ con gái học cấp 3 đang đứng nép sát vào người chị.

Ông trưởng tộc đề nghị thử mở một phong bì. Đồng chí phó giám đốc rút phong bì có in tên một công ty tư nhân nằm ở góc trên. Bốn tờ năm trăm nghìn phẳng phiu nằm gọn trong phong bì còn thơm mùi giấy mới. Một tờ được rút ra soi trước ánh sáng rồi được vội vã bỏ vào lại. Phong bì khác, rồi khác nữa…. Vẫn là tiền! Đến lúc không ai đề nghị anh cũng soi tiếp mấy phong bì nữa ra ánh sáng, như muốn ướm xem trong đó có bao nhiêu tờ bạc mệnh giá cao nhất. Yên lặng đến một âm vang sột soạt rất khẽ cũng có thể nghe được. Chị Toàn giờ đã ráo mắt, nhận xấp bì từ tay đồng chí phó giám đốc rồi chuyển sang cho con trai.

Mặc dầu chỉ có năm người thân biết rõ xấp phong bì bí mật nằm trong ngăn riêng của chiếc tủ riêng, nhưng chiều hôm đó tại một quán nhậu đông khách, chúng đã trở thành đề tài bàn luận sôi nổi. “Ông Hưng chết bất đắc kỳ tử, chưa kịp tiêu hết số tiền người ta bỏ bì”. “Không thể, vì chẳng ai dại gì để nguyên tiền trong phong bì. Hay là ông muốn dành cho một hoạt động từ thiện nào đó?”. “Dám lắm, tay này kín đáo, nhưng mực thước và tốt bụng”. “Chắc gì, trong ruột ai chẳng có cứt, đã tốt thì tốt cho luôn, đừng nhận tiền người ta. Tao nghĩ, chắc là ổng muốn giữ quỹ riêng cho những phi vụ riêng. Vợ con khó mà biết những khoản ngoài trời đất này”. Câu chuyện cứ thế trôi theo men rượu và nhanh chóng lan ra khắp thị trấn. Mỗi người một kiểu suy luận.

2*

 Lễ viếng đã sang ngày thứ hai, nhưng khách vẫn đông nghịt. Nhân lúc nghỉ trưa, chị Toàn kéo tay hai đứa con vào buồng riêng. Ba chiếc áo tang chụm lại bên nhau. Giọng chị nhỏ, xúc động mà trang trọng:

- Sáng nay mẹ vừa nhận được cái này của một người đàn bà lạ - Chị đưa sang cho hai đứa con tờ giấy viết tay có chữ ký đều nét quen thuộc của người chồng vừa mất - Đây là xác nhận của ba con về một đứa con rơi tên  Thạnh, Lê Viết Thạnh, đang học đại học trong Nam. Các con đọc đi, đúng là chữ của ba con. Người đàn bà đến gửi tờ giấy và xin cho con mình được phục tang cha….

- Bây giờ ý hai con thế nào? - Chị Toàn đợi con trai đọc lướt qua tờ giấy rồi tiếp.

Con gái chị ngơ ngác nhìn mẹ rồi lại ngơ ngác nhìn anh. Con trai chị dù đã đi làm và sắp cưới vợ, cũng không nói được nửa lời. Nó lặng im ngước nhìn mẹ bằng ánh mắt tự vấn có nhiều màu trắng đục: Tại sao mẹ lại có thể  bình thản đến lạ lùng trước một vấn đề trọng đại thế này?

-Thật ra thì mẹ cũng mang máng biết chuyện này rồi - Chị Toàn chờ cho tiếng chiêng trống “bung bung, bầm bầm” đều đặn bên ngoài vừa dứt, nói tiếp - Đàn ông thành đạt, có vị trí xã hội như ba con tránh sao khỏi cô này cô kia đeo đuổi! Hơn nữa, ba con là người đàn ông tài ba, tốt bụng và có trách nhiệm với gia tộc. Chỉ buồn là ba đã giấu mẹ. Mẹ thì không muốn tìm hiểu vì thấy chẳng ích chi, biết chỉ thêm lo lắng, hao tốn sức khỏe. Mà nếu mẹ biết cụ thể cũng không thể xử trí một chuyện đã rồi giống như những phụ nữ khác. Con nghĩ coi, vô lẽ mẹ đến cơ quan ba đập phá tanh bành, hay tìm cô ta mà sỉ nhục, đánh đập. Còn công việc, uy tín của ba con với xã hội, cả tương lai của gia đình và hai con nữa.

- Riêng việc để tang, ý mẹ là còn phải xin ý kiến tộc họ - Chị Toàn chặm nước mắt rồi tiếp.

Trước di ảnh và bàn thờ ông Hưng khói hương quyện tỏa, đứa con trai cao to, trẳng trẻo quỳ lạy hai lạy rồi sụt sịt khóc. Khi ông trưởng tộc Lê Viết giúp nó vấn khăn tang, mặc đồ tang, nó càng khóc to hơn. Thân quyến, khách viếng, đều dồn mắt vào đó. Có người đưa tay vội quệt nước mắt, có người quay mặt đi để cố giấu tình cảm riêng tư của mình. Chị Toàn và hai con vẫn vẻ mặt u buồn đầy tâm trạng đứng ở vị trí số một, chính giữa và gần nhất với bàn thờ ông Hưng. Số đông còn lại dường như đang xê nhích dần đến chỗ đứa con rơi của ông Hưng. Hẳn là họ muốn xem mặt mũi nó ra làm sao, giống với ông Hưng ở điểm nào?

Người đàn bà nãy giờ đứng lẫn trong số khách đông ở hàng sau được ông trưởng tộc hướng dẫn bước nhẹ vào giữa chiếu hoa. Trông chị khá tiều tụy với bộ đồ và chiếc khăn choàng cùng màu đen chõi ra giữa nền tang trắng. Riêng khuôn mặt quý phái của chị thì không thể nhầm lẫn vào đâu được. Đó chính là người đàn bà trong tấm ảnh được tìm thấy dưới đáy ngăn tủ riêng của ông Hưng. Nhất là đôi mắt, đôi mắt ấy như có bờ nối với mông mênh trời đất. Nước mắt chảy ròng, chị thắp hương khấn nhỏ nhưng cũng đủ cho vài người đứng gần đó nghe được: “Em cám ơn anh đã bảo bọc đời em và con trai. Em đã lo xong những điều anh dặn. Vĩnh biệt!”

Người đàn bà có đôi mắt đẹp bước thụt lùi ra khỏi chiếu hoa. Chiêng trống vẫn dồn dập bung bung bầm bầm. Khách viếng như càng lúc càng đông thêm. Nhiều người cố chen đến gần chị ta hơn, như muốn tận mắt khám phá một thiên thạch lạ. Rồi người ta xì xào nhỏ to gì đó với nhau. Cuối buổi, không ai còn trông thấy người đàn bà có trang phục toàn màu đen đã vái lời “vĩnh biệt” trước bàn thờ ông Hưng. Đến lúc này, chuyện về chị bỗng được xới xáo trở lại. Một cháu trai tộc Lê Viết làm ăn tuốt trong Nam tỏ ra hiểu hơn về chị: “Chị ta nguyên là tiếp viên của một nhà hàng trong thị trấn này, bỏ học từ năm lớp 12 để đi làm kiếm tiền nuôi mẹ đang bị ung thư tủy. Sau, thình lình chị biến mất khỏi thị trấn. Cho đến khi người ta thấy chị làm tạp vụ cho một công ty của bạn ông Hưng ở Sài Gòn…”.

Ông trưởng tộc men theo ý đứa cháu, một hôm đã kéo thằng con rơi của ông Hưng về nhà mình. “Thỉnh thoảng cháu có về Trung. Lần về thắp hương cho bà ngoại, mẹ có đưa đến thăm “bác Hưng”. Mẹ nói, đây là ân nhân của gia đình ta, con chào bác đi. Những lần sau mẹ bảo không được khỏe nên cháu chỉ về một mình. Mỗi lần như thế mẹ đều dặn đến thăm bác Hưng. Và lần nào cũng vậy, cháu cũng được bác dúi vào tay mấy phong bì đựng tiền mới toanh lấy trong ngăn tủ riêng của bác….”   

Ông trưởng tộc lặng im ngồi nghe kể. Thỉnh thoảng thấy ông rung đùi rờ rờ vuốt vuốt mấy sợi râu bạc. “Cho đến ngày bác Hưng mất, mẹ mới cho con biết đó là ba của mình. Mẹ bảo, vì muốn giữ hạnh phúc và uy tín cho một con người tốt”. Khi nghe đến câu này, ông trưởng tộc bỗng gật gật cười cười rồi ôm đầu thằng cháu bỗng dưng mà có, nói nhỏ: “Từ nay cháu là cháu của dòng tộc Lê Viết này rồi!”.

*3

Chuyện về ông giám đốc Hưng, nhất là những phong bì dày tiền dưới đáy ngăn tủ riêng và đứa con rơi về nhận cha trong ngày tang lễ đã trở thành điểm nóng trong sinh hoạt của người dân Lập Yên một thời gian. Sau chao đảo, sóng đời lưỡng phân đen trắng đã rõ. Nhiều người tỏ ra thông cảm với ông giám đốc về đứa con riêng, tài khoản riêng trong ngăn tủ riêng. “Chuyện đời mà! Nhiều khi con người đâu có lựa chọn được đường đi cho chính mình. Làm lớn và giàu có như ông Hưng không có của bổng và con riêng mới là chuyện lạ. Thực tế ngoài đời cũng tràn tràn ra đó chứ riêng gì ông ta. Cuối cùng thì chữ tài, chữ tâm kia mới là quan trọng”. Nhưng cũng không ít người chê ông Hưng là sống không thật, là ăn cướp của dân: “Giả dối! Mấy ông lớn thường chỉ được cái miệng. Giỏi thì cứ công khai trước thanh thiên bạch nhật đi. Sao lại giấu nhẹm vợ con. Còn tiền của dân mà đã bỏ vô túi mình rồi thì có dùng vào việc chi cũng có tội. Sao không dũng cảm từ chối ngay từ đầu để tạo cho xã hội một thói quen lành mạnh?”.

Chiều nào cũng vậy, bất kể là hoàng hôn mưa hay nắng, chị Toàn và các con đều ra nghĩa trang Gò Chùa thắp hương cho ông Hưng. Có khi chị ngồi lại một mình cho đến cuối ngày, khi mà Gò Chùa chỉ còn loáng thoáng một rừng bia mộ lớn nhỏ đã thẫm màu. Hồi mới về làm dâu Lập Yên, nghe nói Gò Chùa là chị nghĩ ngay đến một thế giới ma quỷ lộng hành quấy phá. Ma trẻ, ma già, ma thánh thiện, ma cô hồn, ma oan nghiệt, ma an nhiên…. Đi ngang qua Gò Chùa bao giờ chị cũng nghe lạnh gáy, ríu chân, cố đạp xe thật nhanh. Bây giờ chị không thấy sợ, cũng không thấy xa lạ với Gò Chùa nữa, mặc dầu mộ xây, mộ cỏ phủ kín cả một khu đất lớn rộng. Hình như người dân Lập Yên khi đã về với Gò Chùa mới thấy lòng thật sự thanh thản.

À ơi…Chính chuyên chết cũng ra ma

Lẳng lơ chết cũng khiêng ra Gò Chùa…

Vẳng trong chị lời hát ru đã ăn vào máu thịt của người dân Lập Yên. Chị đứng dậy trở về, đầu óc rỗng không.

Chị Toàn vẫn không hay biết rằng sau khi chị trở về, có một người đàn bà đội sương, đội bóng tối, len qua những hồn ma Gò Chùa đến thắp hương cho ông Hưng. Chiếc khăn choàng cổ màu đen của người đàn bà chồng lên màu đen của đêm. Không phải chỉ hôm nay, mà từng ngày, từng ngày như thế. Và chỉ sau khi chị đã rời Gò Chùa./.