(Lan Anh/Tiền Phong/TP– 2/2009, Nguyễn Cung Thông – 1/2012)

TP - Một kỹ sư gốc Việt tại Australia gần 20 năm nghiên cứu và tìm ra nhiều bằng chứng cho thấy tên gọi của 12 con giáp bắt nguồn từ tiếng Việt cổ.

Gốc Việt

Qua phân tích chữ viết, cách phiên âm của tên gọi 12 con giáp Tý, Sửu, Dần, Mão... từ tiếng Việt cổ, tiếng Mường, tiếng Hán cổ, Hán Việt, kỹ sư Nguyễn Cung Thông - hiện đang sinh sống tại Melbourne, Australia - có những khám phá thú vị.

Ông thấy chúng có liên hệ mật thiết với tên gọi các con vật trong tiếng Việt. Chẳng hạn như Mão - Mẹo - Mèo, Ngọ - Ngựa , Tý - Chút - Chuột, Sửu - Tru - Tlu - Trâu, Hợi - Gỏi - Koi- Cúi (Cúi là con lợn, tiếng Mường).

Sửu có dạng âm cổ phục nguyên gần với Trâu/Tru tiếng Việt nhất (âm Hán Việt của Trâu phải là Ngưu). Đi ngược dòng thời gian về thời Tần, các hình vẽ, khắc trên giáp cốt văn, kim văn đều cho thấy Ngưu là chữ tượng hình - hình phía trước của con trâu có hai sừng.

Nếu chữ Ngưu được dùng thay chữ Sửu trong tên 12 con giáp thì nguồn gốc tiếng Hán của chúng có cơ sở chứng minh, nhưng chữ Sửu (và các chữ khác như Tý, Dần, Hợi) chẳng dính líu gì đến tên gọi 12 con vật trong tiếng Hán.

Trong An Nam Dịch Ngữ (NXB Đà Nẵng 1995), Trâu còn được phiên âm là Klâu. Tự điển Việt - Bồ - La (1651) thì phiên âm Trâu là Tlâu. Các dạng tiếng Mường, Trâu là  Tlu - Klu.

Qua các phân tích ngôn ngữ học, ông Nguyễn Cung Thông tìm ra các tương quan ngữ âm giữa Sửu - Klu - Tlu - Tru - Trâu. Từ đó, ông cho rằng hệ thống tên gọi Tý, Sửu, Dần, Mão… chính là hệ thống kí âm của người Hán ghi lại tên gọi các con vật từ tiếng nước ngoài. Tiếng nước ngoài đó chính là tiếng Việt cổ. Các dữ kiện ngữ âm trên cho thấy một dạng âm cổ của Thìn/Thần là *tlan/klan dẫn đến liên hệ trăn - rắn - lươn - trình/chình (hay các loài thuỷ quái liên hệ và đã tuyệt chủng), và các dạng đơn âm hoá thằn lằn, thuồng luồng ... Khi người Hán đọc Thìn/Thần 辰 (như chén giọng BK bây giờ) hay *tlan/klan thì không hiểu là gì, nhưng người Việt thì có thể hiểu ngay như trường hợp Mão Mẹo mèo, Hợi gỏi cúi … chẳng hạn. Cũng như ngay chữ 龍 long (rồng) có các vết khắc/vẽ cổ rất giống loài rắn hay trăn. Ta có cơ sở đưa ra một kết luận là loài rắn/trăn của phương Nam đã được thiêng hoá thành loài rồng hư cấu (như rắn thêm sừng, thêm cánh, thêm chân ...) trong văn hoá cổ đại TQ. Điều này phản ánh qua các dạng âm cổ phục nguyên của Thìn/Thần và long (rồng). Văn hoá dân gian VN vẫn còn thấy ghi nhận hình ảnh loài thuồng luồng (giao long) cho đến ngày nay.

Là kỹ sư cơ khí sau khi tốt nghiệp Đại học Melbourne, sau đó ông Nguyễn Cung Thông dạy thêm toán, vật lý khi có bằng sư phạm của Đại học Sư phạm Melbourne.

Ông Nguyễn Cung Thông bắt đầu say mê ngôn ngữ học cách đây 30 năm khi theo học ngành ngôn ngữ tại Đại học Queensland và giáo dục (post grad) tại Đại học Monash…

Ông Thông hy vọng trong tương lai có thể tìm, xác nhận và liệt kê các tiếng Việt cổ chỉ súc vật, cây cỏ trong vốn từ Hán (thường bị đào thải và trở nên hiếm dùng).

Tại hội thảo quốc tế về Việt Nam học lần thứ ba tại Hà Nội, ông cũng đề cập việc này. Do yếu tố tâm linh, tín ngưỡng mà các chữ Tý, Sửu, Dần, Mão... vẫn trường tồn trong quảng đại quần chúng không phân biệt ranh giới quốc gia, ngôn ngữ.

Theo ông, nên có những đề án khôi phục các dạng tiếng Việt cổ một cách hệ thống như từ thời thượng cổ, thời Văn Lang, thời Hai Bà Trưng... cũng như nghiên cứu những đóng góp của tổ tiên trong văn hóa cổ đại châu Á (như tên 12 con giáp…), tổng hợp các kết quả nghiên cứu từ khảo cổ, di truyền học, ngôn ngữ học, lịch sử...

Khám phá

Bên cạnh việc nghiên cứu xuất xứ của tên gọi 12 con giáp, ông Nguyễn Cung Thông  đang tiếp tục khám phá về hiện tượng âm m trong tiếng Việt.

Ông khám phá ra một điều cũng hết sức lý thú trong quá trình nghiên cứu ngôn ngữ học là lý do tên các bộ phận trên mặt thường bắt đầu bằng phụ âm m (mắt, mũi, môi, mép, má, mụn, mi, mày, miệng, mồm). Ông nghiên cứu hiện tượng này từ đầu thập niên 1970 khi qua Australia du học.

Từ góc độ ngôn ngữ, hiện tượng m có thể coi như là một bản tuyên bố độc lập phân biệt hẳn tiếng Việt (tiếng Mường cũng có hiện tượng m) với các thứ tiếng xung quanh.

Đặc biệt khi so sánh các từ chỉ mẹ cha (người nuôi dưỡng) của các ngôn ngữ trên thế giới, ta thấy có khuynh hướng dùng phụ âm môi như trong tiếng Việt: Mẹ, mợ, má, mê, mệ; Mum, mummy, mother... (tiếng Anh); Mère, maman, momie... (Pháp); Mor (Na Uy)...

Kỹ sư Nguyễn Cung Thông đã xuất bản một số cuốn sách như Phương pháp cấu tạo bảo trì xe hơi (NXB Đà Nẵng 1996 - 2001); Phương pháp giải quyết vấn đề - khám phá (Problem solving strategies- NXB Thống kê - 1996);

Tiếng Việt tuyệt vời - âm m trong tiếng Việt (Melbourne, Úc - 1997) và nhiều bài viết về ngôn ngữ, nguồn gốc Việt Nam của tên 12 con giáp đăng trên mạng khoahoc.net cũng như trong các hội thảo quốc tế của Viện Việt học (California, 2006), hội thảo quốc tế Việt Nam học lần thứ ba (Hà Nội, 4-7/12/2008), Hội thảo quốc tế giao lưu văn hoá Trung-Việt (16/9/2011) tại Đại Học Quốc Gia Thành Phố HCM (ĐH Khoa Học Xã Hội và Nhân Văn), Hội Thảo Quốc Tế Ngôn Ngữ Học (11/2011) tại Đại Học Tổng Hợp Hà Nội ...v.v...

Nếu các nhà nghiên cứu, khảo cổ học đều đồng ý tên 12 con giáp là của tiếng Việt, ta thấy có nhiều hệ luận quan trọng như đóng góp của người Việt cổ vào văn hóa cổ châu Á mà ít người biết đến.

Ngay cả các học giả Trung Quốc cũng không lý giải được xuất xứ tên gọi của 12 con giáp.

Tổng hợp từ bài báo Tiền Phong http://www.tienphong.vn/Khoa-Giao/Khoa-Hoc/151678/Nguoi-tim-nguon-ten-12-con-giap.html  hay  http://huc.edu.vn/chi-tiet/1052/12-con-giap-goc-Viet.html