PHẦN II:     BẠN HỮU.

7. TÌNH BẠN ĐÍCH THỰC

Làm thế nào tôi có thể nói ai là những người bạn đích thực của tôi?

Trước hết, xem xét để hiểu tình bạn là gì, đó là một ý kiến hay. Tình bạn đích thực là một mối quan hệ mà trong đó bạn thông cảm với bằng hữu khi họ khổ đau và động viên họ đừng nản lòng. Và họ, đến lượt mình, cũng làm điều tương tự cho bạn.

Thường khi, tình bạn chỉ đơn giản bắt đầu bằng việc mến một ai đó bởi vì họ trải qua nhiều thời gian với bạn, hay, có lẽ, bởi vì họ giúp bạn với bài tập về nhà của bạn. Bạn có thể mến ai đó đã đối xử tử tế với bạn, và với họ bạn có quan hệ tốt và có nhiều cái chung.  Trong khi tình bạn có thể bắt đầu một cách tự phát và tự tăng trưởng,  thì tình bạn sâu sắc lại được hỗ trợ bởi một tinh thần muốn phát triển và tiến bộ. Giữa bạn và những bằng hữu của bạn cần phải có một sự cam kết là luôn ở đó để động viên và giúp đỡ nhau trong khi mỗi người làm việc để tiến về những mục đích của riêng mình trong cuộc đời.

Có tham vọng nào đó, như tốt nghiệp một đại học hay làm một đóng góp có ý nghĩa cho xã hội, là điều quan trọng. Những ai thiếu một mục đích hay hướng đi rõ ràng, tích cực trong cuộc đời, thì tình bạn của những người đó sẽ không dẫn tới đâu cả, hay đặt nền tảng trên sự lệ thuộc. Trong một số trường hợp, những loại tình bạn này thực sự khuyến khích hành vi độc hại. Trái lại, những tình bạn giữa những người vui vẻ động viên một người khác trong khi phấn đấu thực hiện những ước mơ của riêng mình, là những tình bạn mà sẽ trở nên ngày càng sâu sắc và bền lâu.

Tính cách và tính nguyên vẹn (integrity) là không thể thiếu cho việc kết bạn. Tình bạn đích thực thì không để tâm đến địa vị xã hội, hay thứ bậc, đẳng cấp (rank). Bạn chỉ có thể có những người bạn thực thụ khi bạn mở lòng ra, khi bạn chia sẻ với những người khác những gì ở trong trái tim của bạn. Một kẻ vị kỷ, ích kỷ không thể có những người bạn đích thực. [1]

Mối dây nối kết trái tim một người với một người khác là sự chân thành. Đối với những người lớn, thì quyền lợi hay lợi lộc cá nhân thường hay xen vào, và những tình bạn thóang qua, đều được hình thành do hoàn cảnh tạm thời. Song những tình bạn được tạo lập trong tuổi trẻ thì không có sự giả tạo. Không có gì tuyệt vời hay quý giá hơn những tình bạn đích thực được tạo lập khi bạn còn trẻ.

Những người bạn của bạn từ cấp 2 và cấp 3, thậm chí ở trường tiểu học, thì giống như những bạn diễn (kịch, phim) của bạn, xuất hiện với bạn trong cùng một vở kịch trên sân khấu cuộc đời. Trong số bạn cũ đó, có những người mà bạn có thể sẽ không bao giờ quên, suốt quãng đời còn lại của bạn.

Những tình bạn như thế trôi chảy một cách đẹp đẽ, như một dòng suối mát, thuần khiết. Những dòng chảy trong veo và không vẩn đục của hai người hội tụ lại trong sự chân thành, lưu chuyển một cách tích cực về phía những ước mơ của mỗi người. Phấn đấu và phát triển cùng nhau, họ chia sẻ những khó khăn của nhau, luôn động viên và hỗ trợ lẫn nhau, tạo ra một dòng sông của tình bạn, ngày càng rộng hơn, sâu hơn, và thanh khiết hơn. Vẻ đẹp và sự trong trẻo của dòng sông này sẽ tạo cảm hứng cho những ai thấy nó muốn uống nước từ nó.

Tình bạn là của cải đích thực. Đã có nhiều danh ngôn về nó qua các thời đại, như câu nói của Cicero, “ Tình bạn thì gần gũi thân thiết hơn mối quan hệ ruột thịt” và “ Một cuộc sống không tình bạn giống như một thế giới thiếu mặt trời” và câu nói của Aristotle, “ Một người bạn giống như một bản ngã thứ hai.” Cho dẫu người ta có giàu sang và danh vọng tới đâu chăng nữa, những ai không có bạn quả thật là cô đơn và buồn bã. Một cuộc sống không tình bạn dẫn đến một hiện hữu mất quân bình và ích kỷ.

8. CHỌN BẠN TỐT

Tôi muốn có những người bạn tốt trong đời tôi. Ông gợi ý những gì?

Bạn khôn ngoan khi hiểu tầm quan trọng của tình bạn. Chắc hẳn bạn có nhiều loại bạn khác nhau – những người bạn sống cùng một vùng lân cận và với họ bạn đi học hằng ngày; những người bạn trong cùng một lớp, những người bạn trong những sinh hoạt ngoài chương trình; những người bạn chỉ để cùng la cà vớ vẩn. Đôi khi, tình bạn cũng bắt đầu như một điều tình cờ, chỉ đơn giản ngồi gần nói chuyện với nhau. Rồi một hôm một cái gì đó xảy ra, nó gây cảm hứng cho cả hai cùng cố đạt một mục đích nào đó. Rồi họ trở thành những người bạn tốt, ảnh hưởng đến nhau một cách tích cực. Những người bạn tốt nhất là những người mà với họ bạn có thể tiến bước về phía cùng một mục đích. Trong khi ta không thể chọn gia đình mình, ta có thể chọn những người bạn của ta. Đó là một chọn lựa quan trọng. Tôi thường hay nghe những câu như: “Trường học rất vui bởi vì tôi có những người bạn ở đó.” Những người khác than vãn, “ Tôi có những người bạn, nhưng không có ai đủ thân để tâm sự những điều thầm kín.”

Bạn được sinh ra vào trong cái vũ trụ bao la này, trên hành tinh bé nhỏ này – Trái Đất – trong cùng một kỷ nguyên với những người xung quanh bạn. Thế nhưng thật là vô cùng hiếm hoi để tìm, trong số hằng tỷ người trên hành tinh bé nhỏ này, những người bạn đích thực, vô điều kiện, mà với họ bạn có thể hoàn toàn là chính mình, những người hiểu những ý tưởng và tình cảm của bạn mà thậm chí không cần tới ngôn ngữ.

Trong số những bạn học của các bạn, tôi chắc rằng, phần lớn trong các bạn đều có ít nhất một hay hai người mà các bạn xem là những người bạn đích thực – xin hãy nâng niu gìn giữ họ. Nhưng nếu bạn không có người bạn thân nào ngay bây giờ, cũng đừng lo lắng. Hãy chỉ tự nhủ thầm rằng, bạn sẽ có những người bạn tuyệt vời trong tương lai. Bây giờ, hãy tập trung năng lượng của bạn để trở nên một người biết quan tâm đến người khác, không nói xấu người khác, và không phản bội lời nói của bạn. Tôi chắc rằng, trong tương lai, bạn sẽ có nhiều người bạn, có lẽ khắp thế giới.

Trong bất cứ trường hợp nào, điều quan trọng là hiểu rằng, tình bạn tùy thuộc vào chính bạn, chứ không tùy thuộc vào người kia. [2] Tất cả tùy thuộc vào thái độ của bạn, vào cái mà bạn sẵn lòng đóng góp vào mối quan hệ đó. Tôi hy vọng rằng, bạn sẽ không là một người bạn lúc “đẹp trời” – giúp đỡ người khác khi hoàn cảnh thuận lợi, và lìa bỏ họ “không kèn không trống” khi những vấn đề xảy ra; thay vào đó, hãy phấn đấu trở thành một người gắn bó, tận tụy với bạn hữu bất luận cái gì xảy ra.

Bạn có thể chuẩn bị đời mình cho những tình bạn lớn bằng cái mà bạn làm hôm nay. Đây là những gì mà bạn có thể làm để trở thành loại bạn lớn mà bạn muốn có. Thí dụ, khi bạn nhận thấy một ai đó đang lo lắng, hãy trao tặng một lời nhân ái: “ Bạn trông có vẻ xuống tinh thần. Sao thế?” Hãy xem những vấn đề của người khác như của chính bạn và cố giúp đỡ. Loại quyết tâm này rất quan trọng.

Và nếu một ai đó có phản bội lòng tin cậy của bạn, hãy tự khấn nguyện rằng, bạn sẽ không bao giờ làm điều tương tự cho ai khác. Khi bạn làm một lời hứa, hãy luôn giữ lời, bất luận cái gì xảy ra. Nếu bạn làm một nỗ lực để trở thành loại người đó, thì chẳng bao lâu bạn sẽ thấy mình được vây quanh bởi những người bạn tốt.

9. BẠN TỐT – BẠN XẤU

Bố mẹ tôi không tán thành những người bạn mà với họ tôi đang la cà.

Những bậc bố mẹ nào lo lắng về những người bạn mà bạn đang giao du, là những bậc bố mẹ thực sự quan tâm đến sự an vui của bạn. Điều tương tự có thể được nói về các thầy cô. Họ không chỉ đang cố tạo cho bạn một thời gian khó khăn đâu. [3]

Một đôi khi những bằng hữu của bạn có thể có một ảnh hưởng lớn trên bạn, lớn hơn bố mẹ hay bất cứ ai khác. Do vậy, nếu bạn chơi với những bạn tốt – những người bạn quan tâm đến việc tự cải thiện và phát triển chính mình – bạn cũng có thể có một hướng đi tích cực nữa. Trái lại, giao du với những người tự hủy hoại chính mình, có thể có những hậu quả nguy hại, kéo bạn xuống với họ. Bạn hãy có dũng cảm để không buông mình theo những ảnh hưởng tiêu cực, và hãy tránh xa những người khiến cho bạn hành xử một cách sai trái.

Ta nên giao du với những bạn tốt, có nghĩa là, ta nên cẩn thận chọn những người tốt để làm bạn và làm gương tốt cho ta. Nên tránh xa bạn xấu. Một mối quan hệ đặt nền tảng trên những động cơ ích kỷ, hay bị làm hỏng bởi những rắc rối về tiền bạc, không thể được xem là tình bạn tốt. Tương tự như vậy, một mối quan hệ với ai đó có những hành vi phạm pháp, không phân biệt được tốt xấu, thì rõ ràng đó là một mối quan hệ xấu. Một người bạn thực thụ không đòi hỏi tiền bạc từ bạn, hay không khuyến khích bạn làm những điều sai trái. Đó là điều xấu ngụy trang như là tình bạn. Bạn phải lên tiếng chống lại nó và tránh bị dính líu vào. Đừng kéo dài một mối giao du với những bạn xấu. Bước xa khỏi đám bạn xấu là điều hoàn toàn đúng đắn. Hãy thảo luận tình huống của bạn với ai đó mà bạn tin cậy. Đừng chỉ một mình âm thầm lo lắng về nó.

Ngay cả một người tốt mà giao du với người xấu, thì cũng dễ bị nhiễm bởi cái xấu đó; do vậy, ta nên nghiêm khắc với chính mình về việc chỉ ra hành vi sai trái và nguy hại. Và bằng cách chỉ ra cho người khác rằng, những hành động của họ đang gây ra sự khổ và sự đau đớn, ta có thể thúc giục họ đi theo một hướng tích cực hơn. Thật vậy, sự trung thực của ta có thể mở đường cho việc tạo ra những mối ràng buộc của tình bạn chân thực với người đó. Nói khác đi, một người bạn “xấu,” hoàn toàn có thể trở thành một bạn tốt.

Những bạn xấu là những người gây cho người khác sự rắc rối và sầu khổ. Trái lại, những bạn tốt là những người nhiệt tình động viên những người khác, truyền cho họ hy vọng và gây cảm hứng cho họ tự cải thiện bản thân. Tình bạn thực thụ đóng góp vào sự tăng trưởng của ta, vào sự sáng tạo ra giá trị tích cực trong đời ta. Ta không thể nói điều tương tự đối với việc giao du với những ảnh hưởng xấu, nơi mà kết quả duy nhất là sự trì trệ và tiêu cực – đó chỉ là việc la cà với nhau, không phải là tình bạn. Như một câu ngạn ngữ phương Tây: “ Hãy nói cho tôi biết, bạn giao du với ai, tôi sẽ nói cho bạn biết, bạn là người như thế nào.”

Sau cùng, cách duy nhất để có bạn tốt, là chính bạn trở thành bạn tốt bằng cách gìn giữ sự toàn vẹn của bạn. Những người tốt tụ họp xung quanh những người tốt khác.

10. LÀM MẤT BẠN.

Ta phải làm gì khi một người bạn đột nhiên  không muốn nói chuyện với ta nữa?

Trái tim những người trẻ giống như những hàn thử biểu nhạy bén. Phút này bạn cảm thấy mọi sự là tuyệt vời, và phút sau bạn cảm thấy quá xuống tinh thần, đến mức bạn xác tín rằng bạn chắc chắn là kẻ vô dụng nhất trên đời. Bạn cũng bị tràn ngập bởi nỗi buồn và nỗi tuyệt vọng lớn – gây ra do những vấn đề với bằng hữu, nỗi đau tình yêu hay bệnh tật của những thành viên gia đình.

Tôi cam đoan với bạn rằng, việc trải nghiệm những cực đoan về cảm xúc và lòng tự-nghi như thế, là hoàn toàn tự nhiên; do vậy, bạn không cần phải làm tăng thêm nỗi buồn của bạn bằng cách lo lắng rằng bạn đã có những cảm xúc đó. Hãy yên tâm rằng, dù khó khăn ra sao, một ngày nào đó bạn sẽ quay nhìn lại chúng, và chúng sẽ có vẻ như chỉ là một giấc mơ.

Do vậy, thật quan trọng để nhận ra rằng khi bạn trải qua những tình huống như thế, thì thường khi điều tương tự cũng đúng với người bạn của bạn.  Bởi vậy, điều tốt nhất nên làm là có dũng cảm để hỏi người bạn mà có vẻ như đang tránh mặt bạn, là cái gì đang làm bận tâm cô ta (hay anh ta). Rất có thể bạn sẽ thấy rằng, cô ấy đối xử với bạn một cách lạnh nhạt, cũng chỉ vì tự ái mà thôi.Trong thực tế, nó như thế này: trong khi vì sợ bị tổn thương,  bạn ngại việc phát hiện xem cái gì bất ổn với cô ấy, thì cô ấy cũng đang cảm thấy bị ruồng bỏ và cô đơn.

Quan hệ con người giống như một tấm gương soi. Nếu bạn đang nghĩ, “ Ước chi ‘người ấy’ tử tế với mình hơn một chút, thì hẳn mình đã có thể nói với anh ta là mình cảm thấy như thế nào,” thì người đó chắc hẳn cũng đang nghĩ điều tương tự.

Thực hiện bước đi đầu tiên để khai mở đối thoại, đó là ý kiến rất hay; tuy nhiên, đôi khi cần phải có một chút dũng cảm để làm cái nỗ lực tiên khởi đó. Nếu, mặc dù  những nỗ lực này, bạn vẫn còn bị từ khước, thì người mà bạn nên cảm thấy thương xót, chính là người bạn của bạn.

Ta không thể đọc cái trong trái tim một người khác; trái tim con người thì quá chừng phức tạp. Tâm hồn con người biến dịch, đổi thay – đó là qui luật. Nếu người bạn đó cũng chia sẻ những cảm xúc tương tự về tình bạn như bạn, thì nó có khả năng kéo dài lâu. Nhưng nếu cô ta (hay anh ta) quyết định chọn việc rút lui, thì nó bị yểu mệnh. Chính bạn có thể vô tình làm cho một người bạn thất vọng, tạo ra một rạn nứt trong mối quan hệ giữa bạn và người ấy. Lời khuyên của tôi là: bạn hãy giữ vững tính nhất quán  của bạn, bất kể những người khác có thể thay đổi như thế nào.

Nếu bạn bị từ khước hay bị xử tệ bởi những người khác, hãy có sức mạnh để nguyện rằng, bạn sẽ không bao giờ làm điều tương tự cho bất cứ ai khác. Những ai mà phản bội lòng tin cậy của người khác, thì chỉ tự làm tổn thương chính mình; tuy vậy, họ thường không nhận thức được điều đó. Những ai mà cố tình làm tổn thương bạn của mình thì thực sự đáng thương; nó giống như thể họ đang thọc một mũi nhọn xuyên qua trái tim của chính mình.

Tính cách và sự nguyên vẹn  là rất quan trọng. Sự tôn trọng và tin cậy lẫn nhau là rất hệ trọng cho việc tạo ra tình bạn thực thụ. Đương nhiên, sẽ có những lúc bạn có những tranh cãi và bất đồng với bạn hữu. Nhưng nên luôn có một tinh thần tôn trọng và quan tâm lẫn nhau nằm bên dưới làm nền tảng. Trong tình bạn, ta không được phép chỉ nghĩ đến chính mình.

Trong bất cứ trường hợp nào, nếu một tình bạn chấm dứt, thì bạn không nhất tiết phải nản lòng. Bạn không cần phải quá khắt khe với chính mình, nghĩ rằng mọi tình bạn đều phải kéo dài mãi mãi. Điều quan trọng là bạn nhớ ý nghĩa đích thực của tình bạn, và bạn hãy lấy cái ý nghĩa đích thực đó làm nền tảng cho những phản ứng của bạn trước những người khác.

Nếu một người bạn xử tệ với bạn, đừng ngừng tin cậy người khác, hãy đi tìm một bạn mới. [4] Nếu bạn không tin cậy bất cứ một ai, bạn có thể tránh khỏi bị tổn thương hay bị thất vọng, nhưng bạn sẽ thấy mình đang sống một cuộc sống cô đơn, bị khóa kín trong vỏ ốc của bạn. Sự thực là, chỉ những ai đã trải nghiệm nỗi đau và gian khổ, mới có thể đồng cảm với người khác và đối xử tốt với họ. [5] Do vậy, điều cốt tủy phải làm,  là trở nên mạnh mẽ.

11.    KHI BỊ BẠN HỮU BỎ RƠI.

A. Phải làm gì khi cả một nhóm bạn lạnh nhạt với ta?

Hãy cho phép tôi chia sẻ với bạn câu chuyện sau đây, của một nữ sinh trung học. Tại trường, Mikkhi ở trong một nhóm rất gắn bó gồm có 7 người. Bởi vì các cô gái này mỗi lúc càng trải qua nhiều thời gian hơn với nhau, mỗi lúc họ càng nhận ra những ưu khuyết điểm của nhau, và dần dần họ bắt đầu tán gẫu về bất cứ thành viên nào vắng mặt. Mikkhi không tham dự vào những buổi tán gẫu này và cố thuyết phục họ chấm dứt việc đó. Nhưng 6 người còn lại dùng sự từ chối (tham dự) của cô như là một cái cớ để tẩy chay cô.

Trong giờ học, họ ném vào Mikkhi những cái nhìn lạnh nhạt. Họ trao cho cô những mảnh giấy nhỏ, ghi những lời khiếm nhã. Nếu họ tình cờ chạm vào cô, họ thường rú lên như thể chạm phải một vật gì kinh khủng lắm, và vội vàng chạy ra xa. Mỗi ngày là một thống khổ với cô. Với mỗi sự sỉ nhục đánh vào cô, Mikkhi cảm thấy như thể trái tim cô bị xé rách. Trong thời gian rảnh của mình, cô thường nấp trong phòng tắm nữ sinh để tránh khỏi bị làm nhục thêm.

Không tìm thấy một bạn đồng trang lứa nào khác để tin cậy, sau cùng Mikkhi tâm sự với mẹ cô về những vấn đề của cô tại trường. Mẹ cô động viên cô hãy dùng giai đoạn thử thách này để trau dồi nền tảng nội tâm của riêng cô. Và sau một thời gian luyện tâm, mặc dù cô vẫn thường xuyên trải qua sự tra tấn tại trường, nó tác động đến cô ít hơn. Cô bắt đầu xem sự khổ của cô như là nhiên liệu, như là động cơ hoàn hảo để trở nên vững chắc và hạnh phúc bên trong chính mình.

Mỗi ngày, Mikkhi nhủ thầm, “Mình sẽ không bị đánh bại! Mình sẽ trở nên mạnh mẽ!” Việc đi học trở nên ít là một vấn đề hơn. Dựa trên sức mạnh mới tìm thấy, cô quyết định có hành động tích cực để thay đổi tình huống của mình. Cô chơi với những bạn mới, và, sau cùng, cô thậm chí thay đổi mối quan hệ của cô với những thành viên của cái nhóm ban đầu, mà đã lánh mặt cô. Mikkhi nói rằng, cô thật sự cảm thấy biết ơn họ, bởi vì họ đã gây cảm hứng cho cô để trở nên mạnh mẽ hơn, và độc lập hơn. Cô nói, bí quyết để thuyết phục những người khác thay đổi, là chính bạn trở nên một người mạnh mẽ hơn.

B. Đôi khi tôi cố gắng kết bạn mới, thì có vẻ như tôi không đủ “xịn” với họ, và tôi bị bỏ lại bên ngoài, đứng nhìn vào bên trong.

Nếu bạn bị làm ngơ, bỏ rơi hay bị trêu cợt, hãy cố đừng lo lắng quá mức về điều đó – mặc dù, có vẻ như khó để làm như vậy. Những ai xử tệ với kẻ khác, sẽ tạo ra những cái nhân xấu, vì nó mà họ sẽ hứng chịu những hậu quả; họ thực sự đáng thương.

Đồng thời, hãy nhớ rằng trải nghiệm sự ruồng bỏ và thất vọng là một sự kiện không thể tránh của cuộc đời. Chính Nicheren cũng bị nhiều môn đệ của ông bỏ rơi. Cả tôi nữa, tôi cũng đã bị phản bội bởi những người mà tôi đã tin cậy và chân thành cố gắng động viên. Nhưng tôi đã học được rằng, một đôi khi đó là điều không thể tránh được.

Đối mặt với sự ruồng bỏ, bạn phải học cách trở nên dũng cảm. Điều quan trọng là hãy tin vào chính bạn. Hãy giống như mặt trời, tiếp tục chiếu sáng một cách thảnh thơi, cho dẫu không phải tất cả mọi thiên thể đều phản chiếu lại ánh sáng của mặt trời, và cho dẫu một số ánh sáng của nó có vẻ như toả ra chỉ để rơi vào trong khoảng không. Mặc dù những người từ khước  tình bạn của bạn, đôi khi họ có thể dần phai nhạt ra khỏi đời bạn, nhưng ánh sáng của bạn càng tỏa chiếu,  thì cuộc đời bạn càng trở nên rực rỡ hơn.

Bất luận những người khác làm cái gì, điều quan trọng là bạn cứ đi lối đi riêng của bạn, tin vào chính mình. Nếu bạn cứ sống thực với chính mình, những người khác nhất định sẽ dần hiểu ra cái ý định chân thành của bạn.

12. ÁP LỰC CỦA ĐÁM BẠN

     CÙNG TRANG LỨA.

Giữa những bạn cùng trường của tôi, có nhiều áp lực của đám bạn cùng trang lứa, xúi giục lao vào rượu chè và sử dụng ma túy.

Tôi có thể hiểu tình cảm của những người trẻ khi thỉnh thoảng họ muốn sử dụng ma túy và rượu chè để được là một thành viên của nhóm. Nhưng uống rượu và sử dụng ma túy trong tuổi thiếu niên không phải là một cuộc phiêu lưu mà sẽ đóng góp một cách tích cực cho đời bạn. Và có tự do tiếp cận với những thứ này không phát huy tự do của bạn, như quá nhiều người trẻ tin tưởng. Nếu các bạn của bạn quá say sưa rượu chè và sử dụng ma túy, hãy tìm kiếm một nhóm bạn mới. [6]

Rượu chè và ma túy thực sự là một cái bẫy, và một khi bạn bị sập vào trong cái bẫy đó, thì bạn mất hẳn sự độc lập thực thụ. Mỗi lúc bạn càng thêm nghiện ngập, càng muốn sử dụng ma túy nhiều hơn. Những ai mà trở thành những nạn nhân của bản năng và những dục vọng của riêng họ, thì, nói một cách chính xác, họ không khác gì những con thú.

Vào năm 1275, đề cập tới một lời dạy từ hằng ngàn năm trước, Nicheren ban tặng lời khuyên phi thời gian này cho môn đệ :

“ Hãy trở thành chủ nhân của tâm trí ngươi, thay vì để cho tâm trí ngươi làm chủ ngươi.”

Về cơ bản, sự lạm dụng chất gây say tựu trung là do một nguyên nhân sâu xa – sự thiếu tầm nhìn xa và thiếu quyết tâm về tương lai. Quá nhiều người trẻ bị cướp mất cơ may để hiện thực hóa tiềm năng to lớn của họ bởi vì họ không duy trì một tiêu điểm trên những mục đích của mình. Theo đuổi sự vui thú khoảnh khắc đã dẫn họ tới sự bại hoại. Tôi nghĩ rằng, có thể bạn quen thuộc với nhiều thí dụ nổi tiếng, chẳng hạn như siêu sao bóng rổ của một trường đại học, được tuyển bởi Boston Celtics. Người ta kỳ vọng rất nhiều về anh ta, có vẻ như sự có mặt của anh ta sẽ đảm bảo cho một đội bóng trở thành vô địch. Buồn thay, ngay trước khi bắt đầu mùa bóng đầu tiên của anh – trước khi anh thậm chí có một cơ hội để chơi cái pro game (trận đấu cầm chắc phần thắng) đầu tiên của mình – anh đến dự một bữa tiệc, dùng cocaine  quá liều và chết. Một sự lãng phí bi đát!

Trong quá nhiều phương diện, cái chia cách những người tiếp tục sống cuộc đời hạnh phúc, thành đạt và thành công với những người không như vậy, là những chọn lựa mà họ làm trong cái giai đoạn tối hệ trọng này. Những ai mà chọn giữ những ước mơ của mình trước mắt, họ sẽ cân nhắc tầm quan trọng của việc thành tựu những ước mơ đó, chống lại việc buông mình vào rượu chè và ma túy – chỉ để tỏ ra mình là “dân xịn”; họ thấy sự thoả mãn tức thì như thế là không xứng với tổn thất.

Một số người có thể tin rằng, ma túy tăng cường sự tập trung của họ. Nhưng tôi phải nói rằng,  cho dù nó có vẻ sáng chói tới đâu, thì bất cứ cái gì do ma túy gây ra, đều không phải là sản phẩm của khả năng thực thụ của bạn.

Người hấp dẫn nhất là một người có thể tiếp tục làm những nỗ lực đều đặn để đạt được những mơ ước của mình, cho dẫu những người khác không công nhận sự cống hiến của họ. Một người có tự chủ là một người thực sự tuyệt vời. Điều trọng yếu là tiếp tục thử thách những mục đích của bạn.

Mặc dù, về mặt giao tế xã hội, có thể chấp nhận rượu – ở mức vừa phải, trong độ tuổi pháp luật cho phép  – thật quan trọng để hiểu rằng, cái bẫy của nghiện ngập không đơn giản bớt nguy hiểm khi bạn tới tuổi thành niên (21 tuổi). Hiển nhiên, rượu chè vẫn là một bi kịch toàn cầu của những người lớn. Thêm một lần nữa, tôi mạnh mẽ nhấn mạnh đến sự cần thiết phải tạo lập những ước mơ thời thanh xuân của bạn và quyết tâm nuôi dưỡng chúng. Đó sẽ là cái thước đo tốt nhất để đo lường tất cả mọi hành động của bạn.

13. GIỮ BẠN.

Tôi rất thích những người bạn mà tôi đang có. Làm thế nào để giữ họ khi thời gian trôi qua?

Trong khi ta mong muốn tình bạn được tiếp tục, tôi tin rằng, ta nên tập trung vào việc phát triển chất lượng của tình bạn đó. Hướng tới mục đích đó, ta có thể phân loại tình bạn thành 3 nhóm, tùy theo chiều sâu của nó.

Mức đầu tiên của tình bạn, là hòa thuận với nhau trong quá trình sinh hoạt thường nhật và tìm kiếm cách hưởng thụ cuộc đời cùng nhau. Đây là những tình bạn dựa trên việc có một thời gian vui thú với nhau.

Mức độ thứ hai thì cao hơn một chút. Đó là tình bạn giữa những người có những mục tiêu của riêng mình; mỗi người trong số họ có một hình dung rõ ràng về loại người mà họ muốn trở thành, loại tương lai mà họ muốn dựng xây, loại đóng góp mà họ mong ước làm cho nhân loại. Họ động viên và hỗ trợ lẫn nhau trong khi mỗi người làm việc để thực hiện những ước mơ của riêng họ và trở thành một cái gì đó trên đời. Đây là một sự động viên hỗ tương.

Tôi đã nghe nhiều học sinh trung học nói về loại tình bạn đó: “ Chúng tôi làm việc với nhau và thực hiện một cuộc trưng bày không thể tin được cho hội chợ khoa học”, “Trước mỗi lần kiểm tra, chúng tôi cùng học với nhau,” “Như là những thành viên của một đội bơi, tất cả chúng tôi thách nhau bơi 6 dặm, và tất cả chúng tôi đã làm được việc đó! Đó là một điều mà tôi sẽ không bao giờ quên!”

Nhiều, rất nhiều học sinh đã công nhận rằng họ không cô độc, và nhận thức  đó đã cho họ sức mạnh để vượt qua những thách thức cam go. Họ đã đi tới chỗ trân quý sự động viên và hỗ trợ lẫn nhau.

Mức thứ ba của tình bạn là sợi dây thân ái giữa những người cùng chia sẻ những lý tưởng,  dâng hiến đời mình cho chính nghĩa. Nhiều người thành tựu những điều vĩ đại trong lịch sử đã có loại tình bạn này, vốn đòi hỏi sự tin cậy tuyệt đối. Những đồng chí đích thực không bao giờ phản bội nhau, không phản bội, ngay cả dưới sự đe doạ của cái chết. Họ không bao giờ tự phản bội mình, không bao giờ phản bội bạn hữu, hay lý tưởng của họ.

Tôi hy vọng rằng, bạn tận hưởng thời gian mà bạn trải qua với những bạn cùng trang lứa của bạn, mà không lo lắng về việc tình bạn ấy sẽ kéo dài bao lâu. Những tình bạn sâu sắc thì hiếm hoi. Nuôi trồng chúng thì giống như trồng một cây đại thụ – một quá trình khác với việc trồng những bụi cây nhỏ.

Nếu bạn vẫn giữ được sự thành khẩn trong quan hệ với người khác, thì một ngày nào đó, bạn sẽ thấy mình được vây quanh bởi những người bạn tốt, với tình bạn bền chặt và không lay chuyển như cây cổ thụ. Đừng mất kiên nhẫn. Trước hết, hãy nỗ lực tự phát triển chính mình, và bạn có thể an tâm rằng, có vô số những cuộc gặp gỡ tuyệt vời chờ đợi bạn trong tương lai.

14. NHỮNG NGƯỜI MÀ

     BẠN KHÔNG ƯA.

Phải làm gì về những người mà với họ tôi không thể nào hòa thuận?

Hệt như có những thức ăn mà bạn thấy không ngon, trong môi trường của bạn có những người mà bạn không ưa, đó là một phần không thể tránh của cuộc đời. Mặc dù không có gì sai trái với việc không đặc biệt ưa thích những người nào đó, nhưng thật là sai trái khi làm nhục họ hay cư xử với họ một cách thù nghịch. Họ cũng có quyền hiện hữu như bạn, có những quan niệm và những cách hành xử riêng. Điều hệ trọng là trau dồi một nhãn quan rộng rãi. Mọi sự đều  có tương quan với nhau, và cách mà ta đối xử với kẻ khác sẽ tác động đến đời ta;  do vậy, tôn trọng người khác thật là điều quan trọng, vì quyền lợi của họ cũng như vì quyền lợi của chính chúng ta.

15. XỬ TRÍ VỚI LÒNG GHEN TỴ.

Tôi phấn đấu để đạt điểm cao, nhưng thường khi, các bạn tôi khiến cho tôi cảm thấy không thoải mái về những thành tích của mình.

Hãy luôn tự hào về sự chăm chỉ của bạn. Những người xuất chúng thì thế nào cũng gặp phải sự ghen tỵ và sự oán giận; do vậy, đừng lo lắng – đời là thế. Một triết gia có lần đã nói, “ Chúng ta sống trong một thế giới mà ở đó, cho dù ta có nhân cách cách hoàn hảo đến đâu chăng nữa, ta cũng không tránh khỏi bị vu khống và bị chỉ trích.” Dĩ nhiên, tôi cũng không gợi ý rằng, bạn hãy đi rêu rao khóac lác với tất cả mọi người về những điểm số cao của bạn.

Khi tôi ở trường tiểu học, có một học sinh thuộc một gia đình giàu có, luôn ăn mặc bảnh bao và có vẻ rất hạnh phúc. Tôi nhớ là đã cảm thấy ghen với cậu ta, và không chỉ có mình tôi. Đúng là, học sinh đó đã bị những bạn cùng lớp chế giễu. Song những ai hành động dựa trên những tình cảm như thế, họ bị thúc đẩy bởi một cái rất thấp hèn,  gọi là thú tính. Trái lại, sự tỏa sáng của nhân tính thực thụ nằm trong việc vượt qua những cảm xúc về ghen tỵ với thái độ kiên quyết, “ Tôi sẽ tạo lập một cuộc sống tuyệt vời hơn cho chính mình.” Nếu bạn ghen tỵ với kẻ khác, bạn sẽ không tiến bộ; bạn sẽ chỉ trở nên khốn khổ mà thôi. Thay vì quá dễ bị ngã gục bởi những cảm xúc của mình, tôi hy vọng bạn có thể sống chan hòa với những người khác, trong tình người nồng ấm và sự hiểu biết.

16. THÍCH SỐNG ĐƠN ĐỘC.

Nếu tôi thích ở một mình hơn là ở trong một nhóm, thì sao?

Dĩ nhiên, bạn tự do chọn bạn của mình, nếu bạn ước như thế.  Kết bạn theo cách của riêng bạn, với những người cùng chia sẻ những ý tưởng và cảm xúc với bạn, đó là điều hoàn toàn tốt đẹp. Đôi khi những quan hệ của ta với người khác thì quá khó khăn, đến nỗi ta muốn quát to lên, “ Ước chi tôi có thể sống nơi mà không có những người khác!” Nhưng trừ phi ta trở nên một nhà ẩn dật, điều đó là không thể được. Điều hệ trọng là ta làm việc để trở thành những người có thể nuôi trồng những mối quan hệ tốt với người khác.

Trong tiếng Nhật, từ  “ngươi” (human being) gồm có chữ  “người” và chữ “ ở giữa”, diễn đạt cái ý tưởng rằng, con người chỉ hoàn chỉnh khi ở trong mối quan hệ với người khác. Không ai trong chúng ta có thể sống một mình. Bởi thế, việc trải nghiệm những vấn đề về quan hệ thuộc loại nào đó, là một phần không thể tránh của đời người.

Những vấn đề, những khó khăn về quan hệ là những cơ hội để phát triển và trưởng thành chín chắn. Những vấn đề như thế có thể góp phần xây dựng tính cách nếu bạn không để cho chúng đánh bại bạn. Đó là lý do tại sao điều hệ trọng là đừng tự cô lập chính mình. Không ai có thể hiện hữu tách biệt với người khác. Giữ khoảng cách với người khác sẽ nuôi trồng tính ích kỷ, và nó không thành tựu được gì cả.

Việc có được những người bạn thân có thể mang lại phần thưởng vô cùng lớn. Có một câu ngạn ngữ Mông Cổ, “Một trăm người bạn thì quý giá hơn một trăm thỏi vàng.” Những ai có bạn hữu, họ là những người giàu có.  Rất thường khi, sự động viên và khích lệ của bạn hữu thúc đẩy chúng ta tiến về sự tự cải thiện. Ta được truyền cảm hứng để có một cuộc đời thành tựu và tạo ra một thế giới tốt đẹp hơn. Chúng ta cũng làm việc với bạn hữu, cùng nhau tiến về mục đích đó.

Có những người bạn tốt thì giống như được trang bị với một đầu máy phụ mạnh mẽ. Khi ta gặp một ngọn đồi dốc đứng, ta có thể động viên nhau và tìm thấy sức mạnh để tiến về phía trước một cách đầy khí thế.

17. KHUYÊN BẠN.

Tôi biết những người  làm một số điều thực sự xấu, nhưng khi tôi cố nói ra với họ về chuyện đó, thì  họ  không xem trọng lời nói của tôi.

Cách duy nhất mà bạn có thể tạo ảnh hưởng trên những bạn cùng trang lứa với bạn,  là thiết lập tình bạn đích thực với họ, từng người một.

Hãy chăm chú lắng nghe họ,  nhưng cũng nói rõ với họ khi họ có những ý tưởng sai trái, và cảnh cáo họ đừng làm hỏng đời họ qua những hành động của họ. Hãy phát triển loại tình bạn mà trong đó bạn có thể nói cái cần phải được nói.

Nicheren bảo rằng, nếu ta kết bạn với một ai đó nhưng thiếu từ tâm để sửa chữa họ, ta thực sự là kẻ thù của họ.  Cái cách mà bạn diễn đạt  thông điệp của bạn với ai đó đang đi sai hướng, là một vấn đề của sự khôn ngoan. Qua sự suy ngẫm dựa trên lòng ao ước sâu xa muốn giúp bạn của mình, và qua việc thảo luận thẳng thắn với một ai đó mà bạn tin cậy – chẳng hạn, một vị thầy hay bố, mẹ – bạn có thể tìm thấy một đợt sóng của lòng dũng cảm từ bên trong.

Bao lâu mà bạn thực sự quan tâm đến người khác, thì một ngày nào đó, trái tim bạn sẽ dứt khóat tới được họ. Cho dù một ai đó cắt đứt [quan hệ] với bạn trong một thời gian bởi vì cái mà bạn đã nói hay làm, thì việc bạn bày tỏ lòng chân thành của bạn, sẽ được khắc vào trong đáy sâu của đời người ấy. Cái hạt giống mà bạn gieo trồng vào đời người ấy sẽ, một ngày nào đó, nẩy mầm trong hình thức của một ý thức mới mẻ và tích cực, có thể thúc đẩy  người bạn đó tiến về phía trước.