Cái Chết bao giờ cũng được báo trước.

 Những dấu hiệu suy tàn bắt đầu xuất hiện vào ngày Lập Thu, hai mươi ba tháng Mười. Đêm dài ra, ngày ngắn lại, mỗi sớm mai sương mù bao phủ dày đặc không nhìn rõ mặt nhau, cũng chẳng thấy gì hết, để lá vàng thôi bay lác đác  mà bắt đầu rụng hàng vốc không ngại ngùng.

Cái Chết được báo trước một cách lặng thinh, không ai mảy may linh cảm, bởi phần sống vẫn dâng tràn ăm ắp trong những ngày cuối cùng của xanh ngắt bầu trời  lồng lộng và nắng vàng ấm rực rỡ.

 Chỉ bỗng thoáng chút phiền muội  khi nhận ra những giọt nhựa trong suốt âm thầm rơi xuống từ  những quả thông tách nở trên một cành sà ngang khung cửa sổ. Nước mắt chia ly?

Chỉ thoáng chút sững sờ, khi cảm giác MẤT tràn về, vô hình, lạnh ngắt, đơn côi, như một cái rùng mình đột ngột.

Tháng Mười Một- November – mùa chôn vùi đã đến.

Thiên hạ lùng sục tìm mua vòng hoa, chậu hoa, nến.  Vòng hoa bện từ những cành thông xanh,  rắc vài ba bông hoa khô đỏ úa, sậm vàng, trắng bàng bạc. Nến dài, ngắn, vuông, tròn tùy theo hình dáng chân đựng, đủ các màu xanh đỏ tím vàng trắng, đủ các mùi hoa, mùi kẹo, mùi trái cây tẩm. Người ta lặng lẽ chuẩn bị cho ngày đầu tiên của tháng Mười Một- ngày Lễ Các Linh Hồn.

Nghi thức sống được thực hiện như thế đấy, không chút thắc mắc về nỗi buồn cứ dâng lên từ từ trong lòng mình, bởi sự sùng kính vô tư với tổ tiên đã mất, với những gì đã đi qua mà hình như nó chưa tham dự bao giờ. Không, ta đã biết cảm giác buồn này từ khi còn nhỏ xíu, từ lúc ba bốn tuổi, không chỉ khi quan sát những người lớn, mà nỗi buồn này ta  biết chắc chắn, nảy sinh từ trong lòng.

Chỉ có điều, thuở thơ ấu ta chưa biết gọi tên những cảm giác. Học cả đời may ra biết gọi đúng tên sự vật, và đi qua cả một kiếp, chưa chắc đã nhận ra chân tướng các cảm giác, cảm xúc của mình.

Đúng thế! Lần đầu tiên trong sáu mươi mốt năm tồn tại, vào một ngày cuối tháng Mười, ta đột nhiên nhìn thấy cái (gọi là) Chết một cách điềm tĩnh như thế, một cách tách biệt, không tham dự, không phải của mình (tuy có liên quan), một cách rõ ràng. Mọi năm đúng thời điểm này ta luôn luôn tan tác, đau đớn, chìm đắm và bất lực. Bởi mọi năm, ta là bản thân cái chết đã được báo trước, mà ta vô tư không nhận biết.

Chìm đắm vào thế giới những cảm xúc của chính mình, ta chỉ biết chịu đựng nó. Bằng gặm nhấm, khoắc khoải cái đã mất, cầu mong gặp lại dư vị êm ả đã trôi qua, chịu đựng sự thương nhớ, thương xót (cho chính mình, như cho người khác) và rên rỉ mơ một đấng vạn năng mang phép màu tới. Để sau những ngày không sống ấy, lặp lại những thói quen thực hành nghi thức tồn tại, mà không mảy may nhận thức: chỉ có một thứ trên đời mà thôi, đấy là cái Chết- cùng lúc cũng chính là Đời Sống.

Thảo nào những tác phẩm hay của con người bao giờ cũng là bản hùng ca bi thương nhất. Những bài Tình ca hay nhất rứt da rứt thịt kẻ nghe, nhấn chìm, đày đọa cảm xúc, bắt người nghe ngơ ngẩn rơi lệ trên nắp quan tài cùng kẻ sáng tác. Văn chương hay nhất ca ngợi cái Mất để cái Sống tiếp tục lên ngôi. Không có cách khác.

Nỗi vô tâm của kẻ đọc nằm trong sự tham lam bẩm sinh của nó. Chỉ biết nghiến ngấu những dòng chữ mỗi số phận người để lại cho đời như thỏa mãn một cơn đói, ít khi biết Chết cùng kẻ viết một lần, để y có cơ may Sống lại lần nữa.

Chết và Sống là hai mặt của một bàn tay, ta sử dụng đôi tay cùng một lúc, có bao giờ tự hỏi nếu không có mặt này, liệu có còn tồn tại mặt kia của hành động hay không?

November năm nay, ta không trò chuyện cùng thần Chết như mọi năm, vì đã nhận ra: nếu ta không dựng hình hài cho thần Chết bằng chính sự tưởng tượng về cảm xúc của ta, hắn chẳng tài nào biết xuất đầu lộ diện.

Vì bản chất của hắn là sự vô hình, một vô hình lẩn quất trong từng giây phút ta có mặt trên đời, là nỗi buồn cùng ta bầu bạn ngay từ khi còn bé xíu, là mỗi góc cô đơn chỉ hiển hiện trong những khắc tự thương thân.

Ôi, thần Chết, mi cứ lừa ta mãi!

Ôi những ảo ảnh cảm xúc, mi cứ thiên hình vạn trạng biến hóa trong ta!

Nhưng con người là gì, nếu không phải là sự nhạy cảm linh thiêng nhất của (cái gọi là) sự sống trên thế gian này?

Chỉ cần nhận ra chân tướng tất cả sự vật, sẽ biết thưởng thức nó, như biết thưởng thức cùng lúc cái biến mất và cái đang chuẩn bị xuất hiện trong mỗi tích tắc thở của ta.

Ta lún ngập chân trong thảm lá vàng óng, ngửa mặt nhìn lên vòm cây cao vút, từ những cành xương xẩu, những chiếc lá vàng sót lại hôm qua đang run rẩy, cố bám giữ, cố oằn mình, cố trụ lại…

Ta nhắm mắt lại, cảm nhận những chiếc lá đó đau đớn rời cành, lưu luyến xoay xoay vài vòng trên không trung trước khi rơi xuống, đậu lên vai, lên tóc, lên áo khoác của ta, hay chui vào thảm lá khô dưới gốc…

Ta cầm lên tay một chiếc lá đang quằn quại run rẩy đau đớn, khẽ mỉm cười bảo nó: ôi, có gì đâu mà buồn! đến mùa xuân, mày lại hồi sinh, mày lại bay lên trên cành kia, lại vẫy vẫy tay chào ta mỗi khi ta đi qua vòm lá xanh rì rào ca hát…

Đúng không- November?

 ( Budapest. 2014. november 26.)