Thuật ngữ Pop và nhạc POP.
Thuật ngữ: Pop-tiếng Anh nhiều nghĩa, tùy hoàn cảnh hoặc đi với từ ghép biểu đạt nghĩa riêng: Pop music là âm nhạc dân gian, Pop culture: Văn hóa dân gian. Popular, nghĩa là phổ biến. Go pop:Tiếng nổ bốp…Thông thường sử dụng phổ biến Pop trong âm nhạc, để phân biệt với các thể loại nhạc khác.
Pop một thể loại âm nhạc mang tính dân gian đương đại. Tính dân gian thể hiện lối trình diễn các động tác múa mang tính minh họa vui tươi, nhí nhảnh nhẹ nhàng, nhóm nhạc ABBA Thụy Điển tiêu biểu điển hình vũ đạo cùng các bài hát Pop. Tính đương đại, giai điệu âm nhạc nhẹ nhàng, hiện đại, mượt mà bay bổng. Nếu pop pha rock, ráp, popbalall… lối hát, nhảy múa vẫn giới hạn hơn các thể loại nhạc khác. Nhạc pop thống trị thế giới suốt từ năm 1950 thể kỷ XX, đây là pop chuyên nghiệp, còn pop poklor dân gian thì từ lâu nhân loại yêu thích. Pop đến nay đang phát triển mạnh bởi sự biến đổi pha trộn pop với các hình thức âm nhạc khác, giới trẻ hâm mộ. Pop chuyên nghiệp nổi bật những thập niên 1970, ban nhạc ABBA Thụy Điển.
Năm 1970, BJom hát đơn sau kết hợp cùng Benny ra albull Lucka năm 1971. Tiếp đó, cặp đôi BJom, Agnetha liên kết với Frida Benny trình diễn tam ca. Năm 1974, bốn thành viên: Bà Agnetha Falta, ông BJom Ulvaeus, bà Anni Frid Lyngstad, ông Benny Andesson, thàng lập ban nhạc ABBA. Tên ban nhạc lấy từ các chữ đầu tên bốn người, nhưng ABBA theo tiếng Do Thái cổ còn nghìa là: Bố. ABBA bắt đầu biểu diễn nổi tiếng số một tại Thụy điển. Tháng 12 năm 1974, ABBA biểu diễn tại Anh, dù chưa thành công cao, họ không chấp nhận hiện thực tiếp tục lưu diễn tại châu Âu. Ít lâu sau bài hát: Waterloo nổi tiếng thành bước ngoặt âm nhạc của ABBA, tại các nước Anh, Đức, Australia. Tại Mỹ, bài Waterloo xếp thứ sáu bảng Bill board. Nhóm ABBA nổi tiếng, chinh phạt hàng triệu triệu người hâm mộ khắp Âu, châu Á, qua các Albull của họ, nhưng ở Mỹ chưa bao giờ được xếp hạng cao. Năm 1975, tiếp tục công bố các đĩa đơn solo, Anbum nhóm… đa phần xếp hạng cao tại Anh Đức. Năm 1976, Album S.O.S, Mamma mia đứng thứ nhất tại châu Âu. Bài Mamma mia tạo hot cho ABBA chinh phục cả châu Âu, nhưng tại Mỹ chưa từng đoạt thứ hạng cao, thậm chí có bài xếp thứ 20 trên Billboard. Năm 1976, ABBA với album Arrival đứng đầu các bảng xếp hạng châu Âu, sang châu Á xếp thứ ba tại Nhật, lần đầu tiên nhận giải Album vàng tại Mỹ. Sau thành công này, ABBA tấn công chinh phục thị trường âm nhạc Mỹ với các bài: Femando, Dancing queen… Năm 1976, biểu diễn tại Mỹ, một số album lọt vào bảng xếp hạng thứ nhất Billboard. ABBA chinh phục và cuối cùng đánh gục Ban Giám khảo, công chúng Mỹ, thị trường âm nhạc Mỹ. ABBA hạ gục cả thế giới âm nhạc với gần 400 triệu bản đĩa hát, mỗi năm tiêu thụ gần 200 triệu đĩa trên toàn cầu. ABBA phát hành các Anbum, đĩa nhạc hay nhất tại Việt Nam, những năm 80-90 thế kỷ XX, công chúng đến nay còn hâm mộ. Bài Chúc mừng Năm mới ( Happy neu year) của ABBA đánh trúng tâm lý, ước nguyện con người Việt Nam. Bằng những cống hiến giá trị âm nhạc, doanh thu…ABBA trở thành tài sản quốc gia Thụy Điển. Năm 2009, Nhà nước Thụy Điển mở cửa triển lãm bảo tàng Ban nhạc ABBA.
ABBA trở thành ban nhạc pop chuyên nghiệp đầu tiên, hay nhất mọi thời đại. ABBA ban nhạc nhiều bài hát hay nhất, in sâu tâm hồn công chúng toàn cầu, nghệ thuật nhảy múa dân gian kiểu mẫu, ca hát trong sáng mang bản sắc văn hóa nhạc pop. Sau này, nhiều ban nhạc, ca sỹ nhạc pop lừng lẫy, doanh thu cao nhất hành tinh như Backstret Boys, ca sỹ Soolveig Sandnes, Madonna, Santana, Laurihin…nhưng họ không hát thuần pop.Pop nhiều ban nhạc nổi tiếng, sau ABBA, band nhạc AQua để lại nhiều bài hát hay.
Band ra đời năm 1989, tai Đan Mạch gồm bốn ca sỹ:
Rene Dif, Lene Nystrom Rasted, Claus Norren, Soren Nystrom Rasted. Band nổi tiếng từ năm 1990 đến 2001 tan rã. Nhóm phát hành hai albull Aquarius, Aquarium vào các năm 2000, 1997. band dã bán ra 28 triệu bản từ các album và đĩa đơn. Họ biểu diễn nổi tiếng khắp châu Âu, châu Á, nhưng chưa lọt vào bảng Billboard Mỹ, vì bị giới phê bình lên tiếng, mặt khác lại dính vào vụ kiện hãng búp bê Barbie. Vụ kiện do Mattel khởi tố, đến năm 2002 tòa án bác đơn của hãng búp bê nhưng AQua đã tan. AQua ban nhạc popbubblegum dance, hát biểu diễn xuất sắc nhưng chưa đựơc công chúng Mỹ đón nhận, cho thấy chinh phục giới lý luận, công chúng thị trường âm nhạc Mỹ không đơn giản.
Ban Spice Girls, nhóm gồm năm cô gái mang phong cách teen pop xuất xứ tại Anh, năm 1994. Mỗi thành viên band nhạc mang cá tính trẻ tuổi tinh nghịch, nhanh nhẹn, hồn nhiên. Các thành viên: Vichstoria Bechkham, Melanie Brown, Emma Bunton, Melanie Chisholm, Geri Halliwell.
Đĩa hát đầu tiên: Wannabe phát hành tại Anh và châu Âu năm 1996, lọt vào bảng xếp hạng cao trên 30 nước. Từ đây band Spice Girls nổi lên là một sự kiện âm nhạc quyền lực phái nữ, bán ra 30 triệu bản trên toàn cầu. Albull thứ hai: Spicewrldbans ra trên 20 triệu bản, với doanh số đĩa bán ra họ thành ban nhạc nữ thành công nhất nước Anh.
Ngoài doanh thu các albull nhạc, họ lăng ce mốt thời trang váy áo bán chạy nhất mọi thời đại mang biểu tượng văn hóa nhạc pop.
Band nhạc pop Spice Girls nổi tiếng nhất các ban nhạc nữ những năm 1990,
để lại ấn tượng đẹp trong lòng công chúng.
Nguồn gốc nhạc Pop: Xuất xứ từ những người Mỹ gốc Phi, ca hát dân gian, hát rong vào những năm đầu thế kỷ XX, khoảng năm 1930 xuất hiện các ban nhạc vũ trường hòa tấu Swing pop. Tại New Yok, các hãng đĩa hát bán nhạc Swing pop, đến những năm 40 các ban nhạc pop tên tuổi: The Inkspotes, Mills Brothers…Sau thế chiến thứ II, Rock lên ngôi từ 1950 kéo dài nhiều thập kỷ, phát triển pha trộn nhiều thể loại rock: Rock pop, Rock ‘n’ roll, Pun rock…Vào năm 1960, một nhạc sỹ, ca sỹ The Beatles lập ban nhạc Pop rock nổi tiếng đến 1970 mới tan rã. Pop sau năm 1950, phát triển pha trộn nhiều thể loại nhạc cùng tồn tại. Phải nói Pop từ khi ra đời đến nay lúc thịnh suy, chưa bao giờ lụi tàn, luôn tồn tại pha trộn với nhiều dòng âm nhạc đương đại. Pop hóa thân vào các trào lưu âm nhạc: Pop rock, Pop Country, Pun pop, Dance pop, pop rap, pop hiphop…Pop sang những năm đầu thế kỷ XXI, không là tài sản riêng một ca sỹ, hay ban nhạc. Pop thành phong cách mỗi quốc gia vùng lãnh thổ, các châu lục. Pop mang phong cách âm nhạc dân gian đương đại qua các dòng: Kpop, Jpop, Vpop…Mỗi dòng pop, một bản sắc văn hóa âm nhạc dân tộc.
Nhận diện phong cách pop.
Khái niệm phong cách, là phương thức biểu hiện nội dung tác phẩm nghệ thuật. Phong cách nhạc pop thể hiện phương thức sáng tác, kết cấu giai điệu, hình thức trình diễn tác phẩm âm nhạc.
Muốn nhận diện phong cách bài hát pop, căn cứ cấu trúc giai điệu, hình thức phát triển tác phẩm âm nhạc. Có hai hình thức nhận diện phong cách nhạc pop: Phương thức trực quan, nghe giai điệu âm nhạc bằng cảm nhận âm thanh cấu trúc tác phẩm có thể phân biệt bài hát pop khác biệt những thể loại Rock, Hip hop, Armi, Blues... Nghe bài hát pop trên tổng thể cấu trúc giai điệu hòa thanh, phối khí dàn nhạc, hoặc riêng phần giai điệu bài hát. Bài hát pop nghe riêng phần giai điệu dễ nhận diện qua cấu trúc phát triển chủ đề, câu đoạn. Nói có vẻ khó, làm sao biết rõ câu đoạn? Với công chúng đơn giản nhất nhận diện bài hát pop, chỉ cần thấy bài hát nào luôn có câu nhạc lặp đi, lặp lại, đó là pop. Tuy nhiên, cách đơn giả này dễ bị lẫn với pop rap, pop rock, pop hip hop… Nhưng ít nhất đúng là bài hát phong cách pop, còn những biến thể dành riêng các nhà chuyên môn nhận xét rõ hơn.
Phương thức thứ hai, không nghe bằng tai mà nhìn trên bản phổ, phân tích cấu trúc bài hát pop. Đây là phương pháp nhận diện của các nhà nghiên cứu âm nhạc, phương pháp này mang lại hiệu quả chính xác.
Cấu trúc bài hát pop thường mang tính dân gian đương đại, như tên gọi nhạc pop.Tinh dân gian những bài bát pop phát triển giai điệu còn mang tính kinh điển, nhắc lại âm hình giai điệu, cấu trúc hai đoạn tương phản, hoặc biến hóa, câu nhạc nhắc lại, hay đoạn điệp khúc… Thử phân tích bài hát Happy New Year, nhóm ABBA để thấy rõ phong cách pop. Bài hát mở đầu, nét giai điệu đoạn I, sâu lắng suy tư, lưu luyến tiễn biệt năm cũ đi man mác buồn bâng khuâng, mừng năm mới ập đến . Đoạn I, câu nhạc nhắc lại chủ đề biến hóa. Đoạn II, nhận diện rõ nhất đoạn điệp khúc Happy New Year. Đây bài hát pop hay nhất mọi thời đại, nói về tâm trạng con người trước mùa xuân mới. Bài hát có nhiều bản lời Việt khác nhau, nhưng chưa có lời dịch thỏa đáng, vì nói chưa đúng cảm xúc người sáng tác. Tình cảm tác giả mở đầu đoạn một không phải bằng lời chúc ngay, theo cặp đôi trình diễn mỗi người đang theo đuổi một dòng cảm tác trước mùa xuân trong không khí sâu lắng giai điệu bài hát. Nhưng bản dịch thường nghe:
Xin chúc cho mọi nhà
Cùng người thân hân hoan đón xuân
Năm cũ đi
Năm mới sang
Đón thêm bao tin vui nơi nơi
Chào năm mới trong gió xuân an lành
Rộn ràng bao câu ca thắm tươi
Ai cũng vui bên gia đình
Chúc năm nay an khang mọi nhà
Happy New Year (Điệp khúc)
Happy New Year
Nào bạn ơi! Hãy ngân lên khúc ca tươi vui
Chúc cho nhau những câu yêu thương
Một năm mới an lành
Happy New Year!
Happy New Year…
Lời Anh:
No more champagne
And the fire Works are through
Here we are, me and you
Feeling lost and feeling blue…
Tạm dịch:
Không sâmphanh đâu còn, Và pháo hoa đã tàn, Còn lại đây chúng ta anh với em, Cảm thấy cõi lòng trống vắng buồn…(Nguồn Yahoo).
Giai điệu nét nhạc đoạn I suy tư, lưu luyến năm cũ trôi qua những suy ngẫm với nhiều cảm xúc man mác buồn, bâng khuâng, không phải vào bằng lời chúc ngay. Đoạn II, điệp khúc: Happy New Year! Vui tươi tương phản đoạn I. Lời dịch đoạn II, hợp lý đúng cảm xúc giai điệu bài hát. Chúc mừng năm mới! Cầu mong hòa nhập tình cảm con người trời đất giao hòa cùng mùa xuân, mọi nguyện ước cầu mong thành đạt... Rất tiếc chưa có, hoặc hiếm thấy bản dịch lời Việt đúng cảm xúc giai điệu âm nhạc trong đoạn I bài hát..
Happy new year, bài hát pop tiêu biểu giúp nhận diện phong cách pop kinh điển. Từ đây nhận diện đặc điểm phong cách bài hát pop luôn mang giai điệu nhẹ nhàng, bóng bẩy thường có câu, mô típ nhắc lại. Chủ đề, mô tip nhạc nhắc lại, một số câu trong mỗi đoạn thường nhắc lại một câu nhạc, hoặc đoạn điệp khúc. Giai điệu âm nhạc nhẹ nhàng, dịu êm, đây là bài hát mang phong cách pop.
Hà Nội 12-2014.
