Vua Machat, khi còn đang trị vì đất nước, thường hay đi đây đi đó, để tìm hiểu cuộc sống của muôn dân.

Một lần, cùng với đoàn tùy tùng, nhà vua băng qua nhiều làng mạc, thôn xóm, các thành phố, đến một lâu đài xa xôi, nơi có nhiều cha cố sống ở đó.

Ngay ở cửa lâu đài ghi dòng chữ:” Mọi người nơi đây sống không lo lắng và buồn bã.”

-        Hừ!-nhà vua nói- những con người như thế nào sống ở nơi đây? Cả đất nước của ta đánh vật với lo toan, ngay cả nhà vua cũng thế. Vậy mà ở đây lại có những người không hề lo âu, chẳng có gì để vật lộn, được rồi, ta sẽ cho họ những nỗi lo lắng.

Nhà vua đi vào lâu đài. Đức giáo chủ vội vã ra  tiếp kiến vua Machat, nhà vua bèn cất tiếng hỏi:

-        Có phải các cha ghi trên tường: ”Ở đây con người sống không lo âu và buồn bã?”

-        Dạ, bẩm vua cha….

-        Trẫm chưa bao giờ nhìn thấy điều ấy. Sao các cha lại không có gì để lo lắng và suy nghĩ khi ai cũng phải vật lộn để lo toan cuộc sống. Trẫm sẽ cho các cha một bài tập, ba ngày nữa trẫm sẽ quay lại để xem lời giải, và nếu các cha không giải được, lúc đó các cha sẽ biết.

-        Dạ bẩm vua cha, những bài tập đó là gì ạ?

-        Bài thứ nhất, các cha cần phải giải đáp cho ta biết có bao nhiêu ngôi sao trên trời. Bài thứ hai, điểm giữa của thế giới nằm ở đâu? và bài thứ ba:  niềm hạnh phúc nằm ở xa nỗi bất hạnh như thế nào?

Đức giáo chủ vắt óc suy nghĩ. Không thể hình dung nổi, làm sao mình có thể giải đáp được những bài tập này?

 Trong lâu đài có một cậu bé đốt lò tên là Jancsi, khi nhìn thấy đức giáo chủ cứ đi đi lại lại trên sân một cách lo lắng, chú bèn hỏi:

-         Thưa đức cha kính yêu, ngài có điều gì lo nghĩ chăng?

-         Ôi! chớ hỏi Jancsi, con trai của ta, chúng ta gặp hoạn nạn rồi.

- Hoạn nạn gì thế  thưa đức cha?

- Vua Machat đã tới đây, nhà vua giao cho ta một bài tập mà ta không thể nào giải đáp được. Ba ngày nữa nhà vua sẽ tới để nghe lời giải. Nhà vua nói rằng nếu ta sống không có gì để lo lắng và suy nghĩ, thì ngài sẽ cho ta cái để lo lắng và suy nghĩ.

- Nhà vua nói những gì vậy?- Jancsi bảo

- Nhà vua hỏi, chúng ta hãy nói cho ngài nghe, có bao nhiêu ngôi sao ở trên trời, điểm giữa của thế giới ở đâu, và nỗi bất hạnh ở xa niềm hạnh phúc và sự may mắn như thế nào?

- Có thế thôi sao thưa đức cha? Thế thì có gì đáng phải lo nghĩ?

- Mày nói sao? mày biết lời giải đáp à?

- Tất nhiên rồi, thưa đức cha, con sẽ xin giải đáp với một điều kiện.

- Điều kiện gì ?- Đức giáo chủ vội vàng hỏi.

- Cha và con sẽ đổi quần áo cho nhau, con mặc quần áo đức giáo chủ, còn cha mặc quần áo của người đốt lò. Chỉ như thế con mới tiếp kiến vua cha được mà thôi.

- Không sao, không sao, Jancsi, con trai của ta, chúng ta sẽ đổi quần áo cho nhau. Ta sẽ thành người đốt lò còn con trở thành đức giáo chủ, miễn là con giải đáp được cho nhà vua nghe. Vì nếu không, vua Machat tới, ta không biết cái gì sẽ xảy ra nữa.

-Sẽ không xảy ra chuyện gì đâu, - cậu bé đốt lò nói- con sẽ giải đáp được tất cả.

 Một ngày trôi qua, đức giáo chủ đứng ngồi không yên.

-        Con nói rồi mà, thưa đức giáo chủ kính yêu, sẽ không có gì xảy ra đâu miễn là cha làm đúng như lời con giao hẹn.

Thế là thời gian lại trôi qua, ngày thứ ba đã tới. Vua Machat cùng đoàn tùy tùng quay lại lâu đài. Còn Đức giáo chủ và cậu bé đốt lò đổi quần áo cho nhau.

-        Nào- vua Machat nói- những kẻ sống không lo âu và không suy nghĩ, các ngươi có giải đáp được những câu hỏi của ta không?  Đức giáo chủ đâu rồi?

-        Hạ thần đây, thưa đức vua- cậu bé đốt lò trong bộ quần áo của đức giáo chủ xuất hiện.

-        Nào, nhà ngươi hãy trả lời ba câu hỏi của ta đi!

-        Tất nhiên rồi, thưa đức vua.

-        Vậy câu hỏi đầu tiên của ta là: có bao nhiêu ngôi sao trên bầu trời?

-        Này, Jancsi!- cậu bé đốt lò ra lệnh cho đức giáo chủ đang mặc bộ quần áo đốt lò của mình- hãy dắt con lừa ra đây cho ta.

Khi đức giáo chủ trong bộ quần áo người  đốt lò dắt con lừa từ chuồng ra sân, cậu bé nói với vua:

-        Tâu bệ hạ, có bao nhiêu lông trên thân con lừa này thì có bấy nhiêu vì sao trên trời, nếu bệ hạ không tin, xin cứ đếm thử ạ!

-        Ồ, câu trả lời rất hay- Vua Machat cười nói- thế còn câu hỏi thứ hai của ta, điểm giữa của thế giới là ở đâu?

Cậu bé đốt lò trong bộ quần áo đức giáo chủ bèn vẽ một vòng tròn giữa sân, ở giữa là một cây thánh giá, và cậu đứng chính giữa. Xong xuôi, cậu nói với nhà vua:

-  Tâu bệ hạ, điểm giữa của thế giới là ở đây, nếu bệ hạ không tin xin mời đo thử cả thế giới ạ!

- Câu trả lời cũng rất hay, và rất đúng- Vua Machat nói- Thế còn câu hỏi thứ ba của ta: sự may mắn ở xa sự bất hạnh như thế nào?

- Tâu bệ hạ, như là hạ thần hôm qua còn là một kẻ đốt lò, hôm nay đã là đức giáo chủ ấy ạ. Đấy là sự may mắn và nỗi bất hạnh.

Nghe vậy vua Machat nói:

-        Từ bây giờ trở đi con sẽ là đức giáo chủ, cậu bé đốt lò thông minh của ta, còn vị đức giáo chủ kia xin mời đi đốt lò!.

Nguyễn Hồng Nhung dịch từ nguyên bản tiếng Hungary

( Trích: những truyện cổ Hungary hay nhất)