Của Cuội và Mối.
Liên tưởng đến Của Chuột và Người (Of Mice and Men) của nhà văn Mỹ John Steinbeck (Nobel văn học 1962): Những dự tính hoàn hảo của Chuột và Người thường không thực hiện được.
Mối Chúa của Đãng Khấu (Tạ Duy Anh) và Chuyện làng Cuội của Lê Lựu (Nxb Hội Nhà Văn, 1993), hai câu chuyện cách nhau gần 25 năm, giống nhau cái đáo để. Chuyện Làng Cuội tuy không gian cuốn sách chỉ quanh quẩn xảy ra trong làng, nhưng mở rộng xa hơn ngoài xã hội; Nhân vật Lưu Manh Hiếu (cái tên nói thẳng tính cách), tàn nhẫn xảo quyệt mưu mẹo gian ngoa; một nhân viên quèn leo lên chủ nhiệm hợp tác xã bằng thủ đoạn ngoi lên phó chủ tịch tỉnh rồi vụ trưởng vụ đối ngoại. Chuyện sai lầm cải cách ruông đất được kể lại một cách tàn nhẫn. Nói chung không khí tăm tối nặng nề bao trùm nội dung; nếu so sánh Chuyện Làng Cuội với Thiên Đường Mù, thấy sách của Dương Thu Hương còn sáng hơn nhiều.
Rời khỏi làng Cuội đến thành đô, câu chuyện thời sự đương đại hơn. Ngôi thứ nhất là Việt nối ngôi cha là Nam đã qua đời, điều hành Công ty VN, hai tên nhân vật đầy ám chỉ, một nhân vật khác là Mr Đại chính là Mối Chúa, Đại có thể hiểu Đại bàng, Đại ca như một Bố Già (Godfather của Mario Puzo) một tay trùm tong Hội đồng Papa. Xã hội trong Mối chúa hắc ám được chỉ đạo bởi những kẻ ngu dốt, tham lam và thủ đoạn..trong bối cảnh đen tối vô vọng. Nếu như thế thì tại sao sách bị cấm, những tiêu cực đầy rẫy trong xã hội. thời nào cũng có. Lý do là sách nói lên vấn đề đất đai nhạy cảm: Cha âm mưu lấy đất của dân xây dựng nhà máy thép, con thì lấy đất của làng để làm sân Gôn. Hư cấu phi hiện thực mà hiện thực, so với Chuyện Làng Cuội hiện thực trên hiện thực, mà năm 1993 sách có bị cấm đâu nào.
Chức vụ cao nhất bị đụng đến là Huyện trưởng, một tép riu cùi bắp, những cấp cao hơn thì không dám, so với Chuyện Làng Cuội thì đụng gần tới nóc. Cấm là phi lý, theo tôi sách không nên bị thu hồi sẽ làm người ta tò mò truy lùng.
Một vấn đề nực cười là tên chủ đề của cuốn sách, tác giả có học môn Sinh vật không? Trong xã hội loài mối, có Mối Vua, Mối Chúa (Mối Hậu) mối thợ, mối lính; mối chúa làm nhiệm vụ đẻ trứng nở ra mối thợ đục khoét. Còn chuyện Mối Chúa là nhân vật Mr Đại, một tay trủm đực rựa, sao vậy?
Sách đọc cũng được, không đọc cũng không sao, chẳng chết thằng Tây nào, chẳng chết thằng/con Mối nào.
