Tôi đọc Mối Chúa vì tác giả Tạ Duy Anh, chứ không phải vì cái lệnh đình chỉ phát hành. Nếu không có cái lệnh đình chỉ phát hành, tôi cũng sẽ tìm đọc Mối Chúa, đọc một cách nhàn nhã và thư thái vào một lúc khác. Thực sự, tôi quý tác giả hơn 25 năm trước, khi lần đầu tiên đọc truyện ngắn " Bước qua lời nguyền" trên báo Văn Nghệ . Tôi luôn nhớ, một lời nguyền khác cũng chính ngay trong truyện ngắn ấy :" ...Các người thành kính dựng người chết dậy để thờ trong khi đó nhẫn tâm để kẻ đang sống, đang yêu xuống mổ. Chúng tôi căm ghét và thương hại các người !"

 

Đọc hết Mối Chúa, thấy việc đình chỉ phát hành cuốn sách là không cần thiết, có khi lại có tác dụng ngược. Xét theo luật, cụ thể luật xuất bản năm 2012, rất khó xác định Mối Chúa đã vi phạm điều khoản nào. Nhìn ở góc độ Mr. Tư Tưởng ( xin lỗi, tôi đang đặt tên theo kiểu các nhận vật trong Mối Chúa), Mối Chúa đáng được biểu dương, đáng được phát hành thêm và nhân rộng, vì nội dung của cuốn tiểu thuyết đang ủng hộ cho chính lời kêu gọi chống các nhóm lợi ích. Ở góc độ, các doanh nhân, chủ doanh nghiệp, có lẽ, họ sẽ cảm ơn Mối Chúa . Hình ảnh các doanh nhân trong Mối Chúa không quá xấu. Một Mr .N dù đã tiếp tay cho một số tội ác, nhưng ông là một con người biết phục thiện và đầy hối cải. Mr .N đáng được tha thứ, cảm thông, hơn kết tội....Một Mr . Việt ( con Mr.N) đã dám chống lại cái ác và đã dám yêu, yêu ngay chính nạn nhân của công ty cha mình. Các quan chức có thể hơi khó chịu khi đọc Mối Chúa, nhưng có lẽ chỉ là những quan chức vô học, đi lên bằng đầu gối, với thế hệ quan chức hiện nay đều có bằng tiến sỹ, thạc sỹ ...họ không hơi đâu phải chạnh lòng bởi những hình mẫu quan chức vô học trong Mối Chúa. 

Mối Chúa có thể là cuốn tiểu thuyết đầu tiên nói về các âm mưu và thủ đoạn chiếm đoạt đất của các tập đoàn địa ốc, là cuốn tiểu thuyết đầu tiên nói về vấn nạn ô nhiễm môi trường của nhà máy thép, sân gôn. Thấp thoáng đâu đó, chúng ta thấy được hình ảnh đấu tranh giữ đất của những người nông dân nghèo khó, khốn cùng, thấp thoáng đâu đó một Formosa thảm họa...

Nghĩ vụn 01: Trong Mối Chúa, phù thủy Đãng Khấu múa quá nhiều liệu pháp.

Mối chúa có đủ Kỳ ảo, Lạ hóa, Chủ nghĩa Hiện thực, Siêu thực, đoạn thấp thoáng bóng dáng Kafka, đoạn tưởng như gặp hồn ma ngài Marquez. Lại nữa, Mối Chúa là tiểu thuyết lồng trong tiểu thuyết, có cả hai giọng kể cho chúng ta nghe cùng một câu chuyện....Đọc, đôi khi thấy rối não, có cảm giác giống như vào nhà gương, soi mãi không biết cái thằng mình đang nhìn mặt tròn hay méo, dài hay ngắn...Các nhân vật, sự kiện bị khúc xạ qua nhiều thấu kinh, không dễ nhận rõ hình hài...Nó mơ hồ như nhận vật Mr. Đại ẩn hiện, mà ngài Sinh tìm mãi đến lúc bị kẻ xấu sát hại vẫn chưa chạm tay tới được...

Nghĩ vụn 02: Tại sao phải Mr. Nam –Mr.N- phải đi tìm Đại nhân ?

Những chương đầu của Mối Chúa viết rất nhiều về sự kiên nhẫn của Mr.N trong hành trình khó khăn đi tìm các vị Đại Nhân, đó là những chương hấp dẫn nhất trong cuốn tiểu thuyết , được tác giả viết hết sức kỳ công và cẩn trọng. Chỉ việc tả những cái cổng nhà ( có lẽ là lâu đài , hay biệt phủ ) của các nhân vật bí ẩn đã đủ để các Mr. Kiến trúc sư hoa mắt trước vô số các mẫu đẹp. Mr. N sáng nào cũng tỉnh dậy ra đi với hàng tệp phong bì, kiên nhẫn gõ hết cánh cổng này đến cánh cổng khác, nhờ vả bất cứ ai có thể nhờ vả được. Mr.N luôn chờ đợi vô điều kiện, có thể ngồi như vậy cả hàng tháng trời đều đặn bất kể nắng mưa, trước một cánh cổng nào đó chỉ để hi vọng gặp đại nhân. Ông nhịn ăn, ngậm sâm để chờ, nhẫn nhục trước bất cứ ai, phải cầu thân cả những con chó gác cổng. 

Tại sao Mr.N phải đi tìm gặp đại nhân ?

Khi đọc đến các chương TƯỜNG THUẬT –XIX, chúng ta thấy việc đi tìm của Mr.N có vẻ sai sai, có cái gì không phù hợp…với chính bản chất của công ty A.

Thì đây, Mối Chúa trang 270 đã viết “ …Mối Chúa trở thành người làm cầu nối cho các thương vụ ngầm”; “ Mối Chúa đưa công ty của bố tôi vượt qua các loại cửa ải để tiếp cận độc quyền các lợi thế béo bở…”. Trang 271 viết : “ Bố tôi, trên danh nghĩa là chủ tịch hội đồng quản trị, kiêm giám đốc điều hành, nhưng mọi kế hoạch kinh doanh, chiến lược đầu tư, chiến lược thâu tóm…đều do một hội đồng cố vấn, mà rồi mọi người gọi là hội đồng các papa, do Mối Chúa đứng đầu quyết định”

Vậy, đã rõ , trong công ty cổ phần A, Mr.N chỉ là người thừa hành, là người quản lý, điều hành công việc …Những việc lớn liên quan với các vị bên trên, các vị đại nhân, liên quan đến các cơ hội, các mối làm ăn đều do đám cố vấn trong bóng tối thực hiện, đó là Mối chúa và các papa. Vì thế, việc đi tìm một đại nhân để mở cánh cổng thần cho công ty A không thuộc về trách nhiệm của ông và hình như trong lịch sử phát triển của công ty A ( như tác giả viết ở các chương khác ) cũng không phải ông là người thực hiện….

Nghĩ vụn 03 : Công ty cổ phần A có gặp bế tắc và phải đi tìm mở cánh cổng thần nào không ?

Công ty A đã thực hiện xong dự án nhà máy Thép, tiếp tục thực hiện dự án Sân gôn. Đến đây, tự dưng Mr.N lại phải đi tìm gặp đại nhân , một đại nhân đó mới có thể mở ra cánh cổng thần để giúp Mr.N giải quyết được các khó khăn, thực hiện thành công dự án sân gôn.

Công ty A có gặp khó khăn nào khi tiến hành dự án sân gôn không ? Chính những trang viết của tiểu thuyết cho ta thấy chẳng có khó khăn nào !

Để thực hiện dự án sân gôn, công ty A còn 2 việc lớn : Xin giấy phép đầu tư và giải tỏa mặt bằng.

Xin giấy phép đầu tư với họ sẽ dễ dàng như lấy một vật từ trong túi : sân gôn nằm đúng trong quy hoạch tương lai, các mối quan hệ thì họ đã có, các thủ tục giấy tờ hành chính họ cũng đã rành, và : “ Trên thực tế , thì công ty bố tôi nắm chắc phần thắng nhờ sự khôn ngoan của những người nhìn xa trông rộng , với triết lý đồng tiền đi trước là đồng tiến khôn. Chúng tôi tham gia ngay từ khâu quy hoạch, tư vấn chính sách di dời, định giá đền bù , dự báo những rủi ro về an sinh…”- trang 25. Trong Mối Chúa, cũng không có chi tiết nào nói đến trở ngại của việc xin giấy phép đầu tư, không một trang nào viết về một Mr. Đại Nhân nào đó đã quay mặt, hay ngã ngựa giữa đường , không có cái ô che nào bị gãy vào thời điểm ấy.

Về giải tỏa mặt bằng , công việc khó khăn nhất, nhưng họ đã có kinh nghiệm tư việc giải tỏa mặt bằng nhà máy Thép, cũng chỉ là các hộ dân phản đối, một tay chủ tịch xã cứng đầu, một cô luật sư đang tuyên truyền chống lại dự án. Tất cả với họ đều đã có giải pháp. Hôi đồng papa sẽ thúc Mr.N cho tiến hành nhanh. Và, với tay Xã trưởng hay cô luật sư ngài mối chúa sẽ đưa ra một cái hộp giải pháp vào lúc cần thiết.

Vậy, Mr.N phải đi đâu để thỉnh kinh nữa nhỉ ? Trừ khi , ông cần một thế lực nào đó để tiêu diệt Mối Chúa , nhưng không có dòng nào trong tiểu thuyết thể hiện ý định ấy của ông.

Có vẻ như nhà văn Ta Duy Anh đã cố tưởng tượng ra một khó khăn không thực cho công ty A để có thể viết những trang về lòng kiên nhẫn khôn cùng của Mr.N.

Nghĩ vụn 04 : Mr.V – cuộc kiếm tìm Mr.Đại .

Tại sao vào lúc khó khăn với dự án sân gôn, Mr.V không tìm gặp các papa, là những kẻ xưa nay vẫn quyết định : Các chiến lược kinh doanh, đầu tư, các phi vụ thâu tóm…của Công ty A mà phải đi tìm một Mr. Đại ở tận đâu đâu.

Thực tế, có lẽ, Mr.V cũng không có cơ hội để làm việc đó, ngay khi Mr.V nhận chức, các papa sẽ gặp và đưa ngay giải pháp cho việc thực hiện dự án sân gôn, và Mr.V sẽ chỉ tiến hành theo mọi sắp xếp của các vị đó mà thôi ( xưa nay Mr.N cũng vậy mà ). 

Ở đây, vấn đề của Mr.V là làm theo các papa hay chống lại. Nếu ông đi tìm một Mr.Đại có lẽ là để tìm một giải pháp khác hơn, chứ không phải vì không có giải pháp.

Một tiến sỹ kinh tế hiểu rõ về công ty cổ phần như Mr.V hẳn sẽ biết tìm ra Mr.Đại theo cách tốt nhất.

Trang 27-28: “ Ngay trong tuần ngồi vào vị trí của bố, tôi đã phải làm cái việc bất đắc dĩ là thảo một lá thư, lới lẽ cung kính, gửi đến các đối tác ruột…Tất cả đều trả lời…Trong số những lá thư hồi đáp mà phần nhiều tôi không biết mặt người gửi…tôi đặc biệt để ý đến một lá thư có chữ ký khá đơn giản, thậm chí cẩu thả chỉ bao gồm một nét loằng ngoằng như cái lò xo, đề tên bên dưới là Mr.Đại”

Tìm MR. Đại bằng phép loại trừ ngay trong số các đối tác ruột. Nếu không tim ra cũng lần manh mối từ các đối tác ấy. Sao cứ phải đi tìm mãi tận đâu, sao phải nhờ đến Mr.Dịch Vụ.

Với Mr.Sinh, một kẻ bỏ ra hơn 10 năm nằm gai nếm mật để tìm trả thù cho người bố Máy Chém bị sát hại, việc tìm kiếm có vẻ còn vô lý hơn. Máy Chém có rất nhiều đàn em, cuộc chiến giữa Máy Chém với Mr.Đại là một cuộc chiến khốc liệt ( hẳn có nhiều người biết), rồi lại bị khuyên để bán hết cổ phần của công ty A…mà vẫn không lần được dấu vết kẻ thù. 

Cuối cùng, hóa ra Mr Đại cũng chính là Mối Chúa.

Mr.N và vợ biết rõ điều đó nhưng chưa bao giờ nói với đưa con trai tu nghiệp từ châu Âu về kế vị điều tối quan trọng với sinh mệnh của con mình và cả sản nghiệp của gia đình...

Nghĩ vụn 05 : Kết thúc Mối Chúa có chút gì như lãng mạn tích cực.

Cuối cùng, kẻ ác đã bị trừng phạt, Mối Chúa đã bị chính thuộc hạ của hắn bắn chết. Thần Chết cũng đã tự kết liễu bằng viên đạn cuối cùng y có. Người tốt đã tha thứ cho nhau, đã hàn gắn lại những vết thương. Vào một ngày đẹp trời Mr. Việt mang lá thư xin lỗi của Mr.N với Diệu đến đốt ngay trên mộ ông. Mr. Việt không tiếp tục dự án sân gôn nữa. Và chắc chắn, hai con người đó, Việt và Diệu sẽ đến với nhau…

Tạ Duy Anh đã kết thúc Mối Chúa có hậu và quá đẹp. Hình như ,ở đây, tác giả trở lại với phương pháp hiện thực lãng mạn tích cực. 

Tự nhiên, tôi thấy cuốn sách nhẹ hẫng trên tay, có một kết cục như vậy không cho cuộc sống hiện tại.

Hình như , thực tế , đau đớn không như vậy !

Nghĩ vụn 06 : Các Mr.Cho trong Mối Chúa

Trong tiểu thuyết Mối Chúa, nhà văn Tạ Duy Anh đã dành hẳn 1 chương để viết về các Mr. Canh Cong ( các nhân viên bảo vệ ) và khá nhiều trang để viết về những con chó trong các biệt thự, biệt phủ, nơi Mr.N, Mr.V tìm đến chầu chực để chờ gặp Mr. Đại Nhân.

Mr.N đến đâu cũng lấy lòng các Mr. Canh Cong bằng những tập phong bì. Ngày này qua ngày khác, với những tập phong bì , Mr.N đã biến các Mr. Canh Cong thành tay trong của mình. Nhưng với đám chó đực giữ nhà -Mr. cho ( viết theo cách của Mối Chúa ) thì không dễ dàng gì vì chúng chẳng cần phong bì, cao lương mỹ vị chúng cũng không thiếu. Cuối cùng, nghe theo tư vấn của một gã canh cổng, Mr.N đã phải hối lộ chúng một em chó cái tình dục bằng nhựa, đặt mua từ Nhật. Một con chó nhựa như thật: “ lông trắng nõn nà ,điểm xuyến mảng màu nâu nhạt hình trái tim ở ngực. Nàng mông nẩy, ngực căng, mặc áo đỏ, thắt nơ vàng , dáng kiều yểu điệu.”- trang 78. Đám chó đực sung sướng, động cỡn lên khi nhận được món quà của Mr.N. Chúng nhầm tưởng đấy là một nàng chó thật, xông vào cắn xé, tranh nhau hành sự. Cuối cùng xé nát con chó búp bê ra từng mảnh. Sau món quà hối lộ ấy, Mr.N được đám cho đối đãi như một người bạn thân thiết…

Tác giả viết rất hay và cuốn hút .

Nhưng tác giả đã rất thiếu các kiến thức về Mr.cho khi viết những dòng hấp dẫn như vậy !

Là một người từng nuôi các chú cún và yêu cún, trong những ngày này đang cố gắng kết thúc một cuốn tiểu thuyết về chú chó Kẹo bất hạnh, trốn thoát khỏi tay bọn cẩu tặc, tìm đường về với chủ nhưng hành trình đó không bao giờ đến được đích, chú đã bị chính các Mr. Người giết khi sắp tìm được ông chủ của nó, qủa thật, tôi hơi giận Ta Duy Anh khi đọc những dòng ông viết rất sai về loài chó,xúc phạm đến loài chó… đó chính cũng là lý do đầu tiên thôi thúc tôi viết status Nghĩ vun này . Không có đoạn Tạ Duy Anh viết về Mr.cho có thể tôi sẽ lười biếng… dù rất thích nhiều chương Mối Chúa.

6.1 – Bất cứ Mr. cho nào, đặc biệt là những con chó đã qua trường huấn luyện, luôn tuân thủ nguyên tắc phục tùng chủ và người quản lý, tức các Mr. Canh Cong. Nếu Mr.N đã mua được các Mr. Canh Cong bằng phong bì thì còn phải bận tâm tới các con chó giữ nhà làm gì. Nó sẽ đối đãi với khách theo tình cảm chủ nó. Nó sẽ ve vẩy đuôi vui mừng khi chủ nó, khi các Mr. Canh Cong vui mừng. Mr. N không cần làm trò lẩn thẩn : Đặt một búp bê chó bằng cao su từ Nhật.

6.2 - Những con chó đực mê mẩn và theo một em chó cái không phải vì màu lông, hay vì mấy động tác gợi tình, mà bởi vì cái thứ mùi đặc biệt phát ra từ con cái khi vào kỳ động đực. Thời điểm đó, một chàng chó đực ở xa 1-2 km cũng vẫn nhận ra tính hiệu, để có thể bỏ nhà băng băng vượt rào theo tiếng gọi bạn tình. Rất khó để một em chó cao su uốn éo có thể hấp dẫn được chúng, bởi chó cao su không thể phát ra cái thứ mùi ấy được

6.3 – Và, đặc biệt, không có vụ đám chó đực nhào vào cắn xé nhau tranh giành con cái, cũng không có vụ chúng dám cưỡng bức con cái. Khi một đám chó đực bám theo một con cái đang tiết ra thứ mùi đặc biệt ấy, chúng sẽ hiền lành , ngoãn ngoãn và trật tư. Con đực được em cái ưng thuận mới có quyền làm điều ấy.

6.4- Ngay lời tư vấn của chính tay M.Canh Cong ở đoạn trên và đoạn dưới đã mâu thuẫn với nhau, hắn vừa nói: chủ giữ đám chó ở trạng thái sung mãn, cấm tiệt chuyện nhão cơ, ở dưới đã hướng dẫn mua một con chó tình dục để khiến cả bầy chó tranh nhau, và thi nhau làm trò đó, gây cảnh hỗn loạn ngay trong biệt phủ, và vụ ấy còn làm cho đám chó đực nhão cơ gấp bội. Liệu chủ chó có cho mấy Mr. Canh Cong yên thân không và cả kẻ tặng thứ quà ấy yên thân không, mà còn hi vọng gì được tiếp đón…

Nhiều trang viết khác của Mối Chúa cũng rơi vào những chi tiết mâu thuẫn tương tự như vậy !

Một vài nghĩ vụn trên cơ sở văn bản mà kẻ này đọc được. Văn bản đọc được tưởng vậy, chưa hẳn là như vậy, vì như đã viết ở trên, mỗi dòng, mỗi sự kiện, nhân vật trong Mối Chúa đã được khúc xạ qua nhiều lăng kính. Có những điều tưởng nhà văn Ta Duy Anh nhầm nhưng biết đâu đấy chính là ý đồ của người viết…

Rất cảm ơn Mối Chúa !

Lâu rồi, mới được đọc một cuốn tiểu thuyết, gấp sách lại phải boăn khoăn nhiều như vậy…

29-10-2017

Ghi chú :

Thống kê các nhân vật trong Mối Chúa :

- Công ty cổ phần A - trong Mối Chúa tác giả không đặt tên, ở đây tôi tạm đặt tên là công ty A để dễ theo dõi câu chuyện. Đó là một công ty nhà nước được cổ phần hóa.

- Mối Chúa thực ra là ngài Mr. Đại -một quan chức hạng ruồi ( có lẽ ngang cỡ Huyện trưởng ), là cổ đông ẩn danh của công ty A, là người đứng đầu Hội đồng Cố vấn của công ty A, gọi là các Papa.

- Huyện trưởng - người đứng đầu huyện nơi có dự án sân gôn của công ty A- chức danh này thực tế không có trong Hệ thống quan chức Việt Nam hiện tại.

- Xã trưởng - người đứng đầu xã nơi sẽ bị thu hồi làm sân gôn.

- Ông Nam- Mr. N - chủ tịch hội đồng quản trị, giám đốc của công ty A.

- Việt con của Mr.N - theo phong cách Mối Chúa, tôi tạm đặt tên là Mr.V- tiến sỹ kinh tế học ở Anh

- Đào Kiến Sinh - con của Máy Chém - một cổ đông của công ty A

- Ông Tâm - tài xế riêng của Mr.N, Mr.V

- Ông Bích - Bộ đội phục viên- thôn trưởng làng Kim - nơi đặt nhà máy thép-người đấu tranh bảo vệ môi trường 

- Diệu - sinh việt Luật, con ông Bích - người Mr.V yêu .

Tóm tắt tiểu thuyết Mối Chúa :

" Mối Chúa vốn là một công nhân đập đá học hành lỗ mỗ, từng làm việc dưới sự quản lý của Mr.N – một kỹ sư xây dựng. Nhờ có sức khỏe, luôn vượt năng suất giao khoán, Mối Chúa được lên làm lãnh đạo công đoàn và từ đó y đã thăng tiến rất nhanh trở thành một quan chức hạng ruồi. Khi Mr.N được giao thành lập và làm giám đốc một công ty nhà nước, Mối Chúa trở thành cầu nối cho nhiều thương vụ ngầm. Nhờ Mối Chúa, công ty A đã vượt qua nhiều cửa ải, nắm được nhiều cơ hội béo bở, thôn tính nhiều đối thủ, phát triển không ngừng, sở hữu rất nhiều tài sản. 

Khi tiến hành cổ phần hóa . Mối Chúa, Mr.N và khoảng 10 cổ đông khác bằng nhiều thủ đoạn đã độc chiếm công ty cổ phần A, biến khối tài sản khổng lồ của nhà nước thành tài sản riêng của họ. Mr.N trở thành chủ tịch Hội đồng quản trị, giám đốc công ty A, nhưng thực chất điều hành công ty A là các papa mà Mối Chúa là người đứng đầu. Các chiến lược kinh doanh, đầu tư, các phi vụ thâu tóm…của Công ty A đều do các papa quyết định.

Công ty A đã tiến hành đầu tư “thành công” dự án Nhà máy thép biến một miền quê thanh bình thành một miền quê xơ xác, bị tàn phá , nhiễm độc , chết chóc. Họ đã thu siêu lợi nhuận từ sự tàn phá ấy. Hiện tại, công ty A đang tiiến hành dự án sân gôn tại một vùng đất bán sơn địa , phong cảnh rất đẹp, còn khá nguyên sơ. Khi dự án đang dở dang thì Mr.N bị bệnh nặng . Mr.V đang du học tại Anh quốc bay về đúng lúc người cha hấp hối. 

Kế vị làm chủ tịch Hội đồng quản trị công ty sau đám tang người cha, Mr.V bắt tay vào tiếp tục thực hiện dự án sân gôn và đã phát hiện ra nhiều sự thật ghê tởm ... Mr.V cũng đã tiếp xúc va chạm với nhiều khuôn mặt papa trong bóng tối. Anh đã gặp Bích người đã bị công ty A bắt cóc, tra tấn, khi họ dùng thủ đoạn để giải tỏa mặt bằng xây nhà máy thép, tại đây anh cũng gặp cô gái Diệu – một cử nhân luật và đã yêu. Oái oăm thay, Diệu đang dẫn đầu những người dân chống lại dự án sân gôn.

Mối Chúa đã ra lệnh cho Mr.V giết Diệu. Nhưng Mr.V đã tìm cách để cứu sống người mình yêu. Cuối cùng Mối Chúa bị một thủ hạ sát hại vì thù riêng. Bước qua lời nguyền ( vẫn lại là lời nguyền), Diệu con gái của trưởng thôn bị hãm hại Bích và Mr. Việt – con trai của Mr.N đầy tội ác đã đến với nhau. "