Hình bìa các tác phẩm của Trương Văn Dân và Elena
Nhắc đến Trương Văn Dân không thể không nhắc đến Elena và ngược lại. Bởi vì cặp đôi văn nghệ sĩ này sinh ra là để cùng nhau làm nên những giá trị văn chương độc đáo dâng tặng cho đời. Xuất thân là chàng sinh viên du học ngành hóa và công nghệ dược từ năm 1971, Trương Văn Dân yêu cô gái người Ý Elena Pucillo mà sau này là tiến sĩ ngôn ngữ và văn học nước ngoài (Đại học Milano - Italia). Mười ba năm kể từ ngày quen và yêu Elena mà họ chưa dám làm đám cưới bởi có rất nhiều thử thách và trở ngại. Nhưng là người luôn chấp nhận hy sinh, Elena yêu Trương Văn Dân với một tình yêu trong sáng, hoàn toàn vô vụ lợi, chị đã chấp nhận đến với Trương Văn Dân từ khi còn là một “công tử” ngu ngơ du học, đến những năm tháng khó khăn sau 1975, ở căn nhà không lò sưởi, mùa đông nhiệt độ trong nhà lạnh hơn bên ngoài. Chị đã động viên, khuyến khích anh để anh có sức mạnh vượt qua bao nỗi khó khăn vươn lên, trở thành giám đốc kỹ thuật và trưởng phòng nghiên cứu phát triển dược thú y cho một công ty thuộc tập đoàn lớn nhất nước Ý (Ferruzzi Group). Tình yêu đã giúp họ nắm tay nhau vượt qua tất cả, Trương Văn Dân đã chân thành chia sẻ: “Giờ thì tôi hiểu ra, khó khăn là một chất xúc tác để những bông hoa trong khu vườn tình người nở rộ. Thăng trầm, vinh nhục…tất cả đều đã trải qua, đều đã vô thường, thay đổi, và chỉ có hằng số Elena là còn ở lại. Nàng luôn ở bên tôi. Lúc nào cũng ở bên tôi. Dù có khi chúng tôi cách xa nhau hơn 10.000km ”.
Mối duyên lành của Trương Văn Dân & Elena Pucillo Truong không những xóa đi sự khác biệt giữa hai nền văn hóa Việt và Ý; Đông và Tây mà còn tạo nên một sự hợp lưu diệu kỳ giữa hai nền văn hóa này, được thể hiện khá sâu sắc trong những trang viết của cả hai người. Những năm gần đây, rời bỏ cuộc sống đầy đủ từ thành phố Milano (Italia), một trong những thành phố phát triển nhất châu Âu, Elena tiếp tục theo Trương Văn Dân trong một hành trình mới, về sống ở Việt Nam như một sự trở về nguồn cội, với lý do giản dị: “Nơi nào có chồng thì tôi thích” . Trên một căn hộ nhỏ tại một chung cư khiêm tốn ở Sài Gòn, trên một con đường mang tên một nhà văn của những người nghèo khổ - Nhà văn Ngô Tất Tố, họ không chỉ là vợ chồng mà còn là đội bạn văn chương tri kỷ, là nơi kết nối, gắn bó bao tấm lòng bạn bè yêu văn chương trong và ngoài nước.
Người viết bài này đã từng gặp họ trong cảnh làm việc mỗi người một máy tính, mải mê đọc, mải mê viết, mải mê đuổi theo những con chữ và phận số của bao mảnh đời. Những khi đó, cứ nghĩ họ “bỏ bê” nhau. Nhưng không phải, mỗi lần nhận Email những truyện ngắn mà Elena gửi, đọc, trước khi dịch là nước mắt Trương Văn Dân chảy dài… ông tâm sự là luôn thấy phần đời của cả hai vợ chồng trong từng câu chữ đó.
Đến nay, Trương Văn Dân và Elena đã cho ra mắt nhiều đầu sách. Bạn đọc Việt Nam biết đến các tác phẩm như: Hành Trang ngày trở lại (Tập truyện ngắn, Nhà xuất bản Trẻ, 2007), Bàn tay nhỏ dưới mưa ( Tiểu thuyết, Cty văn hoá Phương Nam & Nxb Hội Nhà Văn (2011), Mùa Hè tươi đẹp (Tiểu thuyết, dịch, của Cesare Pavese (Ý), Cty vh Phương Nam & Nxb Hội Nhà Văn (2011), Bóng của ngày (Tập truyện ngắn &Tản văn, dịch của Elena Pucillo Truong và Từ Sâm- Nxb Hội Nhà Văn (2012), Một phút tự do (Tập truyện ngắn &Tản văn, dịch của Elena Pucillo Truong - Nxb Hội Nhà Văn (10-2014) ;Vàng trên Biển đá đen (Tập truyện ngắn &Tản văn, dịch của Elena Pucillo Truong – Nxb Văn hóa Van nghệ (1-2018), Milano Sài Gòn, đang về hay sang (tập truyện ngắn & tùy bút- nxb Tổng hợp 9- 2018). Tình yêu đã giúp tâm hồn nghệ sĩ của Trương Văn Dân và Elena thăng hoa, làm nên những trang văn đẹp dâng tặng cuộc đời, góp phần không chỉ thắp sáng những đốm lửa nhân ái, thương yêu trong trái tim mỗi người mà còn lan tỏa tình yêu nguồn cội qua những giá trị văn hóa được thể hiện trong sáng tác của họ.
Có thể nói những cuộc viễn du của Trương Văn Dân khắp năm châu, bốn biển cũng là một phương thức để tích lũy vốn sống cho những trang viết. Có phải vậy chăng mà thế giới nghệ thuật của Trương Văn Dân như muốn ôm chứa cả cõi nhân sinh, nó cũng bề bộn, ngổn ngang như cuộc sống hiện hữu mỗi ngày. Mấy chục năm sống nơi đất khách quê người, Trương Văn Dân thấm thía nỗi buồn nhân thế và hiểu rằng, bất kể phương trời nào những buồn đau của kiếp người vẫn tồn tại, và ở đâu cũng vẫn có những tấm lòng cao thượng… Trương Văn Dân cũng như nhiều người Việt Nam khác, đã ra đi và đã trở về. Đọc Hành Trang ngày trở lại, Milano Sài Gòn đang về hay sang thấy rất rõ sự lựa chọn trở về không chỉ là để sống tiếp nửa đời sau của mình ở quê hương xứ sở mà về bởi bao tình tự dân tộc, về với những người thân yêu và quan trọng hơn là về để tìm lại chính mình. Truyện của Trương Văn Dân vì vậy rất gần với tự thuật, nhà văn viết như kể chuyện cuộc đời mình và cuộc đời những người thân yêu gắn bó. Thông điệp xuyên suốt, vang ngân trong truyện của Trương Văn Dân là sự kết nối con người với con người và đây là một giá trị mang tính nhân văn sâu sắc: “Những con người ra đi không thể gì tái tạo, Những vũ trụ riêng tư không lặp lại bao giờ” nên người ơi, hãy sống tử tế với nhau, hãy yêu thương quý trọng nhau, hãy giúp nhau sống là người. Là một nhà khoa học chuyên nghiên cứu về hóa, sinh, lại đam mê sáng tác văn học, rất mực yêu văn chương và đến với văn chương như một nhu cầu tinh thần tất yếu, với lối viết bình dị, nhẹ nhàng nhưng rất tinh tế, thấm thía những trang viết của Trương Văn Dân đã thực sự để lại trong lòng nhiều bạn đọc những dấu ấn cảm xúc khó phai mờ. Và để có được điều đó không thể không nhắc đến vai trò “xúc tác” của Elena Pucillo - người bạn đời thân yêu của Trương Văn Dân.
Elena Pucillo Trương đã đến làm dâu nước Việt, sẵn sàng “uống nước giếng khơi trong ăn bún đậu, dưa cà…”, rất nhanh chóng chị vượt qua những rào cản khó khăn văn hóa để trở thành cô dâu Việt với tâm hồn thuần Việt. Chị tham gia dạy tiếng Italy tại Nhạc viện thành phố Hồ Chí Minh và tại phòng lãnh sự danh dự Italy, dạy tiếng Italy và Văn hóa Pháp tại Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn thành phố Hồ Chí Minh. Năm 2012, Elena Pucillo Truong in chung với Từ Sâm tập truyện Bóng của ngày (Nxb. Hội Nhà văn) và đến nay chị đã cho ra mắt bạn đọc 3 đầu sách in riêng. Là nhà văn người Ý nhưng hầu như các chủ đề của chị viết đều xoay quanh thân phận con người và xã hội Việt Nam. Từ góc nhìn sáng tạo, nhà văn Elena Pucillo Truong luôn có ý thức làm mới ngòi bút của mình để đem đến cho người đọc những khoảnh khắc thú vị bất ngờ của hiện hữu. Đằng sau mỗi câu chuyện về những điều tưởng chừng rất nhỏ của mỗi thân phận là những thông điệp về Cõi Người muôn màu, muôn vẻ, vừa quen vừa lạ. Thông điệp đó có lúc là lời cảnh báo, có khi là sự ngợi ca, phê phán, đồng tình, lúc lại là nỗi ưu tư, niềm trắc ẩn, mong ước, tin yêu, hy vọng… và trên hết là tinh thần trân trọng những giá trị nhân văn, nhân bản với khát khao tha thiết hướng về những gì tốt đẹp nhất cho con người và vì con người… Những điều đó chính là cơ sở làm nên giá trị đặc sắc trong truyện ngắn của Elena Pucillo Trương và cũng là sức hút “vẫy gọi” bạn đọc đến với thế giới văn chương của Chị.
Lặng lẽ những chuyên đi về giữa hai đất nước Việt - Ý, lặng lẽ tìm về nguồn cội, sống và viết trong đam mê, yêu thương hết mình để từ đó kết nối chia sẻ cùng bạn đọc, xa gần chỉ với mong muốn duy nhất: lan tỏa tinh thần nhân văn, nhân ái, và những giá trị văn hóa, giúp con người yêu thương nhau, quý trọng nhau hơn, chỉ chừng ấy thôi đủ để chúng ta hiểu vì sao giữa ồn ào, náo nhiệt, phồn hoa của Sài Gòn, Trương Văn Dân và Elena vẫn lặng lẽ sống, lặng lẽ viết, lặng lẽ sáng tạo để không ngừng đem đến cho văn đàn những áng văn mới như mỗi ngày mới mà họ hiện hữu trên quê hương của mình, để rồi họ trở thành những cái tên lắng lại trong lòng bạn bè với bao tình thương mến./.
Thái Nguyên 12-2018
