Nghĩ thì ba tôi bỏ đi cũng đã gần 8 năm, chừng ấy thời gian má một mình vò võ nuôi tôi khôn lớn. Cũng có nhiều hôm đi đánh đáo với tụi thằng Thương, bực tức khi nghe nó hỏi:

• Chứ ba mày đâu? Mày không có ba à?

Cũng muốn lao vào đấm đá lắm nhưng nghĩ thế nào rồi lại thôi, quay lưng

Bỏ đi, cũng chẳng thèm khóc hay uất ức lắm một lần. Ba bỏ đi rồi má chuyển nhà về cái xứ miệt vườn này cũng từng ấy năm, hai mẹ con cứ rau cháo nuôi nhau cũng làm nên chuyện. Bữa má có sắm cái vó, hai mẹ con cứ chiều chiều ra kéo vó lên được mấy con cá, má làm bữa chiều vỗ ngực cái bộp:” Được bữa nhậu no nê cho hai má con rồi nhen mày”. Tôi cười khì khì, đàn bà gì mà cứ như đàn ông, uống có được bao nhiêu đâu, thêm thằng nhỏ nữa mà cứ chực. Nhưng tôi cũng không dập tắt đi niềm vui của má, tôi hiểu má luôn muốn tôi không thiếu cảm giác vững chãi bờ vai mạnh mẽ của ba trong nhà. Má có cái vườn rau nhỏ với mấy cây dừa, chừng dừa ra trái thì má hái đem bỏ mối chỗ chú Hai Vân, rau thì hôm nào má cũng chèo thuyền lên mạn mà bán, những hôm mà ao có cá, má cũng vớt ra bán hết mua thịt về ăn. Giau thì cũng không giàu, nhưng thiếu thốn thì cũng không. Cứ thế rồi cũng bẵng đi tám năm ở cái vùng đất miệt sông, miệt vườn này.

            Cái hồi mới tới, má tay ẵm đứa nhỏ trên tay xin từng miếng ăn, làm thuê cuốc mướn mới sắm được cái vườn nhỏ. Ban đầu ai cũng bàn tán rằng má gái không chồng, lớn dần tôi nghe điều tiếng cũng bực, nhưng nghĩ tới má thì lại thương. Má chịu đựng từng ấy năm còn gì, tôi có muốn đánh nhau với cái tụi gây chuyện cũng im ru, sợ má lại buồn, mà cũng sợ những năm tháng má chịu đựng phí hoài vô ích. Đêm, hai mẹ con nghe tiếng ếch nhảy ngoài ruộng cứ rình coi thử có trộm không, tôi vót cái chông, cứ đầu hôm mang ra cửa ngồi làm má phì cười:

            - Đi vô ngủ đi mày, nhỏ! Ở cái xóm này ai hổng biết má mày nghèo, chả ai thèm cướp đâu mà ngồi canh.

            Tôi bực dọc:

• Lỡ ai cướp má thì sao? Không chịu!

Má cũng phì cười rồi kéo tôi vô ôm ngủ ngon lành. Cũng không phải tôi

không biết rằng má nhớ ba, có cái bức hình người đàn ông má cứ ôm ngủ hoài là tôi cũng hiểu. Tôi ghét ba, ghét cái người mà tôi chưa bao giờ gặp mặt nhưng đã bỏ má con tôi mà đi, cứ mỗi lần tụi nhỏ trong xóm vô ý gọi tôi là thằng nhóc không cha, tôi không hận tụi nó mà chỉ hận người đàn ông ấy, rồi những khi má khóc tôi càng ghét thêm. Nhưng cũng chẳng có nỗi hình dung để mà tôi ghét tôi thương.

            Đùng một cái tôi có một ông cậu. Nghe thì thấy tức cười nhưng đúng là tôi cũng thấy buồn cười. Ở đâu má nói má đi đón người quen tới chơi rồi dẫn về giới thiệu:

• Cậu mày đó, liệu mà phải phép!

Má nói thế rồi thôi, tôi cũng ậm ừ cho qua chuyện. Tám năm, chưa khi nào

Má nhắc về chuyện gia đình bên ngoại, má có kể má theo ba là cả nhà phản đối rồi từ mặt luôn. Ông cậu này có bề ngoài khá cao lớn, má đứng bên thấy vô cùng nhỏ bé. Điều đặc biệt lá tóc ông ấy đã bạc quá nửa đầu. Có lần tôi mon men hỏi:

• Cậu! Sao tóc cậu bạc hết thế? Cậu già rồi hả?
• Cha mi! Tóc tao bạc do máu tao xấu đó biết chưa?

Tôi cười khề khà. Cậu ở mấy ngày thì má bảo cậu sẽ ở đây một thời gian.

Tính cậu khá hợp tình tôi nên tôi cũng chấp nhận. Cậu có bờ vai khá săn chắc, đảm đang việc nhà khá tốt, cậu giúp má tôi sửa lại cái hàng rào trồng rau không cho lũ gà chui vào kiếm chác nữa, Tôi thích cùng cậu đi thả lưới, lúc đó cậu sẽ cho tôi quăng lưới, má không bao giờ cho tôi quăng cả, má bảo tay tôi ngắn, quăng lưới không xa, có nước bắt được mấy con ếch. Có bận hai cậu cháu rảnh, tôi dẫn cậu đi câu cá ở ao làng. Tôi khoe cậu:    

• Cậu biết hông, một mình con năm ngoái cùng đám nhỏ mà tới hội tát hết cái ao đó.
• Mi có nổ không đó hả?
• Cậu không tin hả? Hỏi má đi. Rồi lúc làng chia cá, nhà con có hai người

Chớ mấy, chia được thiệt nhiều, ăn không hết. Tối nào hai má con cũng ăn cá thay cơm.

            Cậu cười khề khà:

            - Má mi khổ quá! –Rồi nhìn xa xăm. Trong ánh mắt cậu có nỗi buồn gì đó mà tôi không hiểu rõ. Tự nhiên tôi muốn hỏi cậu về nhà ngoại, về cậu, về thời gian qua đã mất và về nhiều thứ nữa, nhưng tôi nghĩ không nên hỏi lúc này thì tốt hơn.

            Cậu ở được hai tháng thì tôi đi học. Tôi học trễ hơn so với lũ bạn, tám tuổi tôi mới vào lớp một. Thật ra thì bị chọc ghẹo dữ quá tôi không có ý đi học, nhưng cậu nhất quyết bắt tôi đi học cho có cái chữ bằng được. Cậu đi chạy vạy đủ mọi giấy tờ lo cho tôi, tới phần điền tên cha, cậu bảo tôi cứ điền tên cậu vào. Tôi cười khì khì ngay. Một buổi tôi đi học, buổi tôi đi đánh cá ngoài ao hay sông cùng cậu. Cậu dạy cho tôi nhiều thứ. Tính cậu hay cười, nhìn rất trẻ trung, má thấy tôi đi với cậu nhiều đôi lúc cũng ganh tị nữa.

            Rồi tới một ngày, tôi đi học về sớm nghe má và cậu cãi vã:

            - Chắc anh đi tiếp, anh phải đi kiếm tiền lo cho hai mẹ con! Chỗ thằng Thuận học nhiều tiền quá!

            - Anh lại đi? Anh đi thì em biết nói gì với nó, anh cũng chưa nói với nó anh là ba nó nữa!

            Tôi làm rớt cặp cái phịch. Cả hai người quay lại nhìn tôi. Má chạy lại xoa đầu tôi: “ Thuận à, nghe má nói đã, Thuận!” Nhưng tôi bỏ chạy đi. Ơ hay, má và cậu nói gì thế kia, ông cậu đầu bạc của tôi là ba tôi ư? Thảo nào, nhìn hai người chả giống hai chị em gì cả. Mà cái gì? Ba ư? Người ba đã bỏ nhà ra đi suốt mấy năm qua ư? Sao má có thể để ông ta vào nhà chứ? Má mềm lòng quá, má quên những gì má chịu rồi ư? Tôi chạy ra men sông ngồi khóc rồi ngủ quên. Khi tỉnh dậy thấy chỉ có má bên cạnh. Buột miệng tôi hỏi:

• Cậu…đâu rồi má?
•  Ông đi rồi. – Rồi má nói giọng buồn buồn. Con nghe má kể đã… Má kể cho tôi nghe về ba, về việc hai người đến với nhau khó khăn như thế nào, má kể ngày đó nhà nghèo, ba phải đi làm xa, rồi ba bệnh, bạc trắng đầu, chạy chữa miết khiến nhà nghèo túng nên bỏ mẹ con cho khỏi chuốc lấy cảnh khổ. Rồi ba đi lên tận cực bắc, được chủ tốt bụng chữa bệnh cho qua, suốt tám năm qua ba đi tìm hai mẹ con cực khổ như thế nào. Nghe mẹ nói, lòng tôi tràn trề thương cảm, ý nghĩ ích kỉ của trẻ con chưa làm tôi có thể tha thứ với những trải nghiệm mà tôi đã có

Rồi “ ông cậu” của tôi đi mất. Có những hôm cùng má chèo ghe chài lưới

tôi thấy nhớ người đàn ông ấy, nhớ bàn tay của ông trong gia đình, nhớ nụ cười của má, nhớ cả lúc ông chạy vạy tót mồ hôi cho tôi nhập học. Tôi nhớ những lúc tôi kể ông nghe về má ông buồn như thế nào, và nghĩ cả về mái đầu bạc lấp lánh dưới gió của ông. Nhưng nghĩ nhiều tôi lại nhớ những lúc tôi bị bắt nạt bị ăn hiếp mà không có ông ở bên. Tự nhiên lòng tôi nhiều cảm xúc tư lự kinh khủng. Ngẫm thế nào tôi quay qua nói với má:

• Má! Lần sau “ cậu “ về má nói “ cậu” là con muốn đi quăng lưới nha má!