Phải nói rằng tôi thầm cám ơn ông trời đã đem đến cho tôi thằng bạn tốt trong cuộc đời nầy. Nhờ nó mà tuổi thiếu niên ít niềm vui trong gia đình của tôi có nhiều kỷ niệm đáng nhớ. Những kỷ niệm êm đềm mà nhiều năm sau tôi cũng không thể quên được. Đối với thằng học trò nhỏ như tôi suốt một khoảng thời gian dài học phổ thông chỉ có việc cắp sách đến trường rồi lại từ trường về nhà, họa hoằn được cha mẹ cho phép đi chơi đâu đó lòng vòng trong thành phố cũng không có gì sâu sắc để có thể đem lại cho tôi niềm vui và ấn tượng nhớ lâu hơn được. Cho đến khi tôi gặp Minh, làm bạn với nó, những ngày nghỉ học theo nó rong ruổi trên chiếc xe đò chạy đường liên tỉnh Cần Thơ - Sóc Trăng, xe của ba nó, tài xế là chú út, còn lơ lại là anh rể, người nhà cả. Đi theo xe chạy qua những vùng đất mới, được làm phụ lơ xe vỗ phùm phùm vào thùng xe những lúc xe chạy ngang qua mấy thị trấn đông người chạy dọc theo quốc lộ 4(bây giờ là quốc lộ 1A) thường họp chợ sát lộ, xe cộ và người mua bán tấp nập để họ tránh vào lề đường cho xe chạy, chỉ nghĩ đến việc người qua đường tránh dạt vào bên trong lề đưa mắt nhìn theo cũng đủ làm tôi thich thú, những lúc đó tôi cho rằng mình oai phong lắm, nghĩ lại bây giờ cảm thấy tức cười vì những suy nghĩ trẻ con vụng dại của mình thời ấy. Tôi còn có nhiều kỷ niệm với nó nữa kia nhất là khi về quê nó chơi có nhiều việc rất thú vị, chỉ riêng hình ảnh đuổi chuột đêm trăng ở quê bạn, một vùng quê thơ mộng yên tỉnh, trong bầu không khí còn ngai ngái mùi gốc rạ sau một vụ lúa vừa mới gặt xong và kết thúc bằng một sự cố bất ngờ làm tôi nhớ mãi. Nếu ngày đó không có Minh ra tay kịp thời thì không biết giờ nầy tôi như thế nào, linh hồn tôi đang phiêu bồng ở một thế giới ta bà nào đó cũng không biết nữa.
Tôi gặp và học chung với Minh rất tình cờ nhưng lại khá độc đáo và thú vị. Năm ấy tôi học lớp 11 ở một trường tư, còn nó học trường công lập, lần đầu tiên chúng tôi quen nhau trong một trường hợp khá đặc biệt: gặp nhau tại hội đồng thi tú tài 1 của hội đồng thi Thọ Nhơn. Nó tên Minh còn tôi tên Mạnh, theo thứ tự abc thì tôi và nó thi chung phòng ngồi gần nhau, dù mỗi buổi thi có thay đổi vị trí chổ ngồi cũng chỉ lên xuống qua lại đôi chút, tóm lại cũng ngồi gần nhau mà thôi. Ngày đầu tiên thi văn và toán diễn ra bình thường không có gì đáng nói, đến ngày thi thứ hai buổi sáng thi môn sinh vật thì bắt đầu có vấn đề. Vì là ban A nên môn sinh vật có hệ số 3 nên có quyết định rất lớn đến kỳ thi tú tài của chúng tôi, giữa giờ thi tôi thấy Minh bắt đầu cắn bút, nó loay hoay một hồi rồi nhìn tôi ánh mắt có vẻ cầu cứu, tôi giả bộ làm lơ lo viết nốt phần bài còn lại vì đề thi ra khá dài, nhưng một hồi nó lại đá nhẹ vào chân tôi, tôi dừng viết ngước lên nhìn nó, nó nói nhỏ:
Tôi định lắc đầu nhưng nhìn ánh mắt có vẻ van lơn của nó tôi không nở.Tôi nhún vai nhìn trước nhìn sau một hồi rồi kín đáo mở rộng tờ giấy thi ra cho nó xem, nó cắm cúi xem rồi viết lia viết lịa. Việc làm ơn miễn cưỡng của tôi xem ra lại có hiệu quả. Ngày hôm sau tôi lại là kẻ mang ơn nó. Tôi vốn kém môn lý mà bài toán lý buổi thi hôm đó lại vượt qua trí thông minh của tôi, tôi đành đưa mắt cầu cứu nó. Khác với vẻ miễn cưỡng của tôi hôm qua nó hào phóng nhanh nhẹn mở rộng giấy thi ra cho tôi xem. Thế là tôi và nó đã vượt qua kỳ thi tú tài một năm ấy một cách dễ dàng.
Vào lớp 12, nhờ đổ khá cao trong kỳ thi tú tài 1 vừa qua, tôi nộp đơn xin vào học trường công, tôi dễ dàng vượt qua những đối thủ khác để được nhận vào lớp 12 năm đó. Đây là một ngôi trường được Pháp xây từ thế kỷ trước, rộng lớn và nổi tiếng nhất miền Tây thời bấy giờ - Trường THTH Phan Thanh Giản - Nơi đã từng in dấu chân của nhà văn, ông già Nam bộ Sơn Nam, nhạc sĩ Lưu Hữu Phước với bản nhạc danh tiếng Lên Đàng, run rủi thế nào mà tôi lại vào ngay lớp thằng Minh nữa chớ. Ngày đầu tiên đi học , mới bước vào lớp Minh đã nhận ra tôi ngay, nó trố mắt nhìn tôi, nheo nheo mắt cười :
Tôi gật đầu nhìn nó, cười vẻ thân thiện. Lớp mới, tôi không quen ai chỉ biết có Minh nên ngay từ đầu tôi đã làm thân ngay với nó. Sau nầy khi chơi thân với nhau tôi thấy Minh cũng rất dễ gần, bộc trực thẳng tính. Ngay tuần lễ đầu tiên đi học, Minh đã rủ tôi đến nhà chơi. Thì ra nhà nó cách xa nhà tôi không xa. Nhà tôi ở đường Lý Thái Tổ còn nhà nó ở Võ Trường Toản, từ nhà tôi muốn qua nhà nó chỉ đi một quảng ngắn băng qua đường Hòa Bình rồi đi thêm một quảng nữa là tới. Chơi thân với nó một thời gian tôi mới biết nhà Minh đang ở được ba Minh mua lại của người quen để Minh có chổ ăn học ở thành phố còn quê Minh ở Băng Thạch cách thành phố khoảng 16, 17 cây số gì đó về phía đường đi Sóc Trăng. Gia đình Minh làm nghề nông nhưng ba Minh lại là một người có đầu óc kinh doanh rất hiệu quả. Ngoài ruộng vườn đang canh tác, ba Minh còn lập một xưởng mộc đóng xuồng ghe cung cấp cho địa phương và những vùng phụ cận như Đông Phước, Cầu Trắng, Phụng Hiệp…Nhà Minh lại có một chiếc xe đò chạy tuyến Cần Thơ, Sóc Trăng do chú út của Minh làm tài xế, anh rể Minh làm phụ xế kiêm lơ xe mà tôi và Minh thường đi ké làm phụ lơ những lúc muốn rong chơi đây đó.
Một hôm vào lớp, học hai tiết đầu xong, tôi rủ Minh xuống căn tin của trường uống nước. Đang uống dở ly nước, Minh bỗng nói với tôi:
-Ê Mạnh, thứ bẩy nầy vào nhà tao chơi nghe, sáng chủ nhật mình trở ra thành phố.
Tôi nhìn nó dò xét hỏi:
-
Có chuyện gì không Minh, bài vở tuần sau nhiều lắm đó. Tao muốn ở nhà làm mấy bài tập mà ông thấy toán cho, không khéo ăn trứng vịt như chơi.
-
Yên chí, cứ đem tập theo tao với mầy cùng ôn tập làm bài, có chuyện nầy hay lắm tao muốn rủ mầy tham gia cho vui.
Nghe nói có chuyện hay hay, tôi tỏ vẻ khoái chí nói:
-
Chuyện hay gì, nói thử tao nghe coi.
-
Đuổi chuột đêm trăng, hấp dẫn lắm nghe mậy.
Tôi hơi ngạc nhiên:
-
Sau ban ngày không đuổi lại chọn ban đêm thấy gì mà đuổi? Mầy xạo vừa vừa thôi chứ.
-
Không tin thì mầy theo tao thì biết ngay thôi mà, vui lắm.
Nói thế chứ trong bụng tôi thích lắm rồi, ngoài việc tham gia đuổi bắt chuột mà lại trong đêm trăng nữa chứ, lại được thưởng thức món thịt chuột ướp gia vị nướng hay thịt chuột băm nhỏ xào với lá cách thì tuyệt cú mèo. Tôi gật đầu liền nhưng cũng nói thòng một câu:
-
Đi học về để tao xin phép mẹ tao cái đã, bà già có cho phép thì mới đi được, mẹ tao đồng ý tao báo cho mầy hay, thế nhé.
-
OK, tao chờ.
Khoảng 3 giờ chiều tôi và Minh có mặt ở bến xe để chờ chiếc xe đò của nhà Minh chạy khứ hồi từ Sóc trăng về, tôi và Minh leo lên xe để cùng về Băng Thạch. Xuống xe phải đi một đoạn đường đất nữa, Minh hú đứa em gái của nó bơi xuồng qua khúc sông trước nhà đón chúng tôi.
Buổi chiều hôm ấy bọn tôi ăn cơm sớm, Minh chạy đi tìm các dụng cụ cho buổi săn chuột tối hôm đó. Bảy giờ tối khi trăng non bắt đầu lên, bên kia bờ mương có tiếng chú út của Minh í ới vọng sang:
- Minh ơi, xong chưa đi thôi.
- Xong rồi chú ơi, chờ thằng Hiền qua nữa là mình đi.
Hiền là con chú tư của Minh, nhà cũng gần đó vì tôi vào nhà Minh chơi nhiều lần nên cũng quen biết nó, tướng cao lớn, đen đúa chân chất nhưng cũng rất dễ mến. Dụng cụ đem theo để đuổi bắt chuột cũng rất đơn giản: đèn pin, len, cuốc, gậy tre và lồng nhốt chuột. Vì tôi là tay ngang nên Minh giao cho tôi giữ cái lồng sắt nhốt chuột và chiếc gậy tre đập chuột khi nó thoát ra khỏi hang chạy trốn, được con nào hay con đó.
Chú út của Minh còn đem theo hai con chó để săn chuột, một mực một cò, đây là hai trợ thủ đắc lực của chú mỗi lần chú đi săn chuột. Chúng tôi đi ra phía sau nhà, qua cây cầu nhỏ, đi hết mảnh vườn trồng toàn cam quít, là đến thửa ruộng rộng lớn của nhà Minh. Mùa nầy lúa mới gặt xong, gốc rạ vẫn còn tươi , trong không khí trong lành của thôn quê, mùi ngai ngái xông lên thật khoan khoái, dễ chịu làm sao. Trăng đã lên cao, ánh trăng bàng bạc khắp nơi sáng như ban ngày, vài con chim ăn đêm nghe tiếng động vụt bay lên kêu quang quác. Đây cũng là mùa no ấm của lũ chuột, sau mùa gặt chuột con nào con nấy ú na ú núc, ruộng đã trơ gốc trống trải bọn chuột đào hang ẩn nấp vào những bờ đê rậm cỏ. Đối với những người nông dân như chú út, thằng Minh, thằng Hiền thì việc phát hiện ra hang của lũ chuột không phải là khó, cây len trong tay thằng Minh sắn xuống nơi bụi cỏ nào, chỉ trong chốc lát là chuột từ trong đó phóng ra, chỉ chờ có thế là thằng Hiền dùng cây tre đập tới tầp nhiều lúc nó bỏ cây dùng tay chụp tới. Phía bờ đê bên kia chú út cũng bắt được nhiều chuột. Hai con chó của chú út cũng tỏ ra thiện nghệ không kém, con mực chỉ chờ phát len của chú út vỡ đất, con chuột nào nhào ra là nó phóng tới vồ ngay, con chuột chỉ cần nghe tiếng gừ của con mực là nó quíu cẳng lại kêu chít chít chịu phép, chú út chỉ còn ung dung nắm đuôi chuột quay mấy vòng đập đầu chuột xuống đất, con chuột ngắc ngư nằm yên tôi chỉ còn nắm đuôi nó bỏ vào lồng. Con chó cò lại có lối bắt chuột theo cách khác, nó đứng yên trên bờ đê đưa mắt dõi theo theo động tác của từng người. Nó chỉ ra tay khi thấy con chuột nào thoát khỏi vòng vây là nó phóng nhanh đến chận đầu lối thoát con chuột ngoặm chặt vào đẩu con chuột dù cho nó vùng vẫy thế nào đi nữa cho đến khi thằng Hiền hay thằng Minh đến nắm đuôi chuột thì nó mới chịu nhả ra. Tôi đôi lúc thấy chuột chạy ra cũng dùng gậy tre phang tới nhưng chưa đập trúng được một con chuột nào nên đành đi nhặt mấy con chuột ngất ngư bỏ vào lồng mà thôi.
Đang lúi húi nhặt chuột bỗng tôi nghe tiềng thằng Minh la to phía sau:
- Ê, Mạnh, coi chừng.
Tôi dừng tay lại, quay ra phía sau nhìn chưa biết chuyện gì xảy ra thì nghe một tiếng phập của cây len cắm vào mặt ruộng. Nhìn cái đuôi rắn hổ đang quật què quật quại làm rạp cả một vạt cỏ bờ đê làm tôi tái xanh cả mặt, thằng Minh thở phào bhẹ nhỏm nói:
Thì ra trong lúc đào hang bắt chuột, chúng tôi đã làm động đến hang con rắn hổ gần đó, nó bò ra khỏi hang gặp ngay lúc tôi chàng ràng trước mắt là nó mổ tới, thằng Minh nhanh mắt phóng cây len cắm phập vào đầu rắn xuống mặt ruộng. Chợt hiểu tôi bủn rủn cả tay chân, nó mà mổ trúng đi đời nhà ma là cái chắc.
Chú út thằng Minh lên tiếng:
Chúng tôi ngừng cuộc săn chuột, hai con chó lăng săng chạy lên phía trước, cái lồng đựng chuột khá nặng tôi phải nhờ thằng Hiền xách tiếp một bên đem về nhà.Trong lúc chúng tôi sắp xếp lại dụng cụ, rửa ráy tay chân thì thằng Minh cầm xác con rắn hổ đem xuống bếp nhờ đứa em gái bắc nồi cháo, còn nó thì tìm dao thớt để xử lý con rắn vừa đập chết.
Tối hôm đó chúng tôi có một bửa cháo rắn đậu xanh thơm lừng, ngon lành, thêm mấy con chuột đồng béo núc nướng mọi thơm lừng. Có lẽ đó là buổi cháo rắn ngon nhất trong cuộc đời niên thiếu của mình và cũng là một kỷ niệm không thể nào quên. Dù chuyện đuổi chuột đêm trăng năm ấy xảy ra bao nhiêu năm tôi vẫn còn nhớ, cũng như tình bạn giữa tôi và Minh vẫn gắn bó với nhau như ngày nào dù bây giờ mỗi đứa đã có gia đình và ở xa nhau không còn có dịp gặp nhau thường xuyên như ngày xưa nữa. Chúng tôi tuy không ai nói ra nhưng trong lòng chúng tôi vẫn luôn dành cho nhau tình cảm sâu đậm như những ngày còn đi học.
