Nobel văn chương thế kỷ 20 (từ năm 1901 đến năm 2000) 

 (Biên dịch theo Tài liệu của Viện Hàn Lâm Thụy Điển)

Những tiểu thuyết mà Bernard Shaw viết từ thời trẻ cho chúng ta thấy ông có cùng một quan niệm về thế giới và cùng một thái độ về những vấn đề xã hội mà ông đã bảo vệ lâu nay. Chính điều này đã giúp ông chống lại những lời buộc tội dai dẩng rằng ông thiếu chân thành và hành động như một diễn viên kịch vui chuyên nghiệp trước tòa án dân chủ. Những tư tưởng của ông là những tư tưởng cấp tiến có phần thiếu thực tế; vì thế chúng xa rời cái mới, nhưng chúng nhận từ ông một cái mới khác - rõ ràng và sáng chói. Trong ông, những tư tưởng này kết hợp với sự hóm hỉnh sẵn có, coi thường các qui ước xã hội, và óc hài hước cao độ - tất cả cùng tập hợp trong một hành động ngông cuồng mà trước kia hiếm khi thấy xuất hiện trong văn chương. Điều khiến cho người ta khó xử nhất là sự vui đùa thái quá của ông: họ sẵn sàng tin rằng những điều ông bày ra chỉ là một trò chơi và một ước muốn làm giật mình thiên hạ. Điều này không giống với sự thực mà chính Shaw đã từng tuyên bố rằng thái độ bất cần của ông thực ra chỉ là một mưu mẹo: ông phải chọc cho người ta cười để họ không thể tìm ra ý tưởng chết tiệt của ông. Nhưng chúng ta biết rất rõ rằng, khó có điều gì buộc ông phải từ bỏ tính bộc trực, và biết rằng ông chọn thứ vũ khí đó vì nó thích hợp với ông cũng như nó có hiệu quả nhất. Ông vận dụng nó với ngòi bút thiên tài, dựa trên một ý thức tuyệt đối trầm tĩnh và tự tin. Ban đầu ông trở thành một nhà tiên tri về những học thuyết cách mạng, hoàn toàn khác nhau về những giá trị, trên những lãnh vực mỹ học và xã hội học, và chẳng bao lâu ông nổi tiếng như một người giỏi tranh luận, một nhà hùng biện tiếng tăm, và là một nhà báo. Ông đã đặt dấu ấn của mình trên sân khấu Anh như một chiến sĩ. Lúc 36 tuổi ông mới bắt đầu viết kịch nhằm thỏa mãn nhu cầu nội tâm thôi thúc. Ông viết theo bản năng, tin chắc rằng mình có nhiều điều để bày tỏ. Bằng cách ngẫu nhiên này, ông đã tạo ra một loại hình nghệ thuật kịch mới mà nó cần được đánh giá theo những nguyên tắc đặc biệt của nó. Tính mới lạ của loại kịch này không nằm trong cấu trúc và hình thức. Nhờ có kiến thức uyên bác về kịch nghệ, ông dễ dàng đạt được hiệu quả sân khấu mà ông cảm thấy cần thiết cho mục đích của mình. Nhìn lại những tác phẩm hay nhất của Shaw, chúng ta sẽ dễ dàng tìm thấy ở nhiều đoạn, bên dưới tính hài hước và bất chấp của ông, là một điều gì đó giống như chủ nghĩa duy tâm mà nó được biểu hiện trong nhân vật anh hùng Thánh Joan. Sự phê phán của ông về xã hội và cái nhìn của ông về quá trình phát triển có lẽ biểu lộ quá máy móc, những suy nghĩ quá vội vàng, quá đơn giản một cách vô tổ chức; nhưng cuộc chiến đấu của ông chống lại những khái niệm truyền thống mà nó không dựa trên một cơ sở vững chải nào và chống lại những cảm xúc truyền thống mà nó hoặc giả tạo hoặc chỉ chân thật nửa vời, làm bằng chứng cho tính kiêu ngạo là những mục tiêu của ông. Trong tác phẩm của ông nổi bật nhất vẫn là tính nhân bản, và những đức tính mà ông tỏ lòng kính trọng - sự tự do tinh thần, tính trung thực, lòng can đảm, và tư tưởng trong sáng - rất hiếm có những người theo đến cùng trong thời đại của chúng ta. Những nhận định trên đây chỉ là một góc nhìn nhỏ bé đối với toàn bộ sự nghiêp của Shaw. Chúng ta chưa nhắc đến những lời giới thiệu hay đúng hơn là những chuyên luận nổi tiếng mà ông viết cho hầu hết các kịch phẩm của mình. Chính những kịch phẩm đã làm cho ông trở thành một trong những kịch tác gia lôi cuốn nhất của thời đại…/