Mấy ngày qua, MXH như “lên đồng” trước hiện tượng có thật mà tựa giai thoại: một tổ chức ở Quảng Ninh đã tôn vinh một quý bà có bút danh Mimosa Tím là “Nhà thơ thế giới - Chủ tịch Hội đồng cấp cao liên minh các nhà thơ thế giới U.M.P - Phó chủ tịch liên minh những người bảo vệ các nhà thơ thế giới U.M.P - Chủ nhiệm nhiều CLB thơ trên thế giới và Việt Nam - Đại sứ trọn đời của Liên minh các nhà thơ thế giới U.M.P - Chủ tịch hội đồng kỉ luật cấp cao của Liên minh các nhà thơ thế giới”.

Nhiều tiếng nói đã kịp thời phân tích và đánh giá có lý có tình về hiện tượng trên. Và từ những ý kiến xác đáng này, tôi chợt nhận ra một điều khá nhức nhối, và đấy chính là cơ sở, là cái nền để từ đó xuất hiện cái hiện tượng văn hóa phải nói thẳng là kệch cỡm, lố bịch đang làm nóng dư luận: Sự lệch chuẩn và Loạn giá trị trong văn hóa thời mạt này thì ra đã tới hồi phải “SOS đỏ”,  mà sự báo động về nó xuất hiện đã từ rất lâu rồi!

Thơ, hoặc Thẩn, nếu nó được làm ra để “tự sướng”, chỉ để làm nhiệm vụ giải trí cho cá nhân hoặc nịnh riêng một ai đó, thì ai dám/ nỡ/ thèm nói tới làm gì! Nhưng khi nó được một tổ chức đứng ra tô vẽ, quảng cáo, được Chính quyền cấp phép - ở đây là Sở Văn hóa (lại có logo của VOV, VTV), trưng ra hoành tráng cho bàn dân thiên hạ thấy rõ đó là chiêu trò “làm tiền” thô bỉ đối với người được “vinh danh” và đối với người được mời (hoặc mua vé vào xem) thì sự việc đã “hoàn nguyên” hết cái thực chất đáng buồn và đáng phẫn nộ của nó…

Sự việc này, về tầm cỡ mauvais goût - thị hiếu kém cỏi, có thể so sánh với Biểu tượng “Trái tim lông” ở Bờ Hồ dạo nào, với hình ảnh chiếc búa liềm tựa một ngọn đao chực rơi xuống trái tim là hình con chim hạc tử thương trên một bức tượng đài ở Thanh Hóa mấy năm trước, với việc người ta mời một ông đạo diễn Mỹ chuyên làm phim thương mại thành công (theo nghĩa phim chỉ chăm chăm "móc túi tiền" người xem) làm “Đại sứ văn hóa”, rồi còn định dựng một con Kông khổng lồ - nhân vật chính của phim Kong: Skull Island (Kong: Đảo Đầu lâu) bên Hồ Gươm - giữa Trái tim Thủ đô; còn về mức độ tàn phá các giá trị văn hóa đích thực và thiêng liêng của Dân tộc thì chẳng kém sự kiện người ta mở hội thảo quy mô tâng bốc một “nhà thơ Thiền” tự xưng là đã viết theo sự giáng bút của tiền nhân trên đỉnh mây Yên Tử, hoặc cả ngành văn hóa - điện ảnh một thời đã từng vô tình “chắp cánh” thực lộng lẫy cho ý đồ quảng bá tư tưởng Đại Hán của đạo diễn tài ba Trương Nghệ Mưu bằng cách tôn vinh rầm rộ tác phẩm điện ảnh Anh Hùng và chương trình Olimpic Bắc Kinh tại Hà Nội mà ông ta là đạo diễn chính! V.v.

Mấy thí dụ trên đều là những biểu hiện của Sự lệch chuẩn và Loạn giá trị, và thảm trạng đó, “hữu môi phi nhất nhật” - nuôi mầm không chỉ một ngày, sự xuất hiện câu chuyện bi hài “Nhà thơ Thế Giới” kia chỉ là giọt nước làm đầy tràn cốc nước. Và “công trạng” to lớn nhất góp phần tạo ra thảm trạng này chính là thuộc về các nhà quản lý văn hóa & tư tưởng - từ Trung ương tới địa phương!

Ở địa phương, từng có ông Giám đốc Sở văn hóa Quảng Ninh dưới bút danh Thi Sảnh đã “múa bút” (và chịu trách nhiệm xuất bản) trong cuốn sách gide Du lịch “Cõi thiêng Yên Tử” để cố tình đánh lừa độc giả - khách hành hương bằng cách bịa đặt ra một am Ngoạ Vân ngay tại Yên Tử, rồi đã được đàn em dốt nát bênh vực chí chết bằng cách phỉ báng các nhà văn, nhà sử học có uy tín đã vạch ra sự thật ( Ai đã bênh vực cho ông giám đốc Sở Văn Hóa dốt nát nói liều?https://www.vanchuongviet.org/index.php?comp=tacpham&action=detail&id=23494).

Ở Trung ương thì tại chương trình long trọng của Đài THQG, cờ 5 sao Tàu cộng và Quốc ca của “nước lạ” đã từng xuất hiện, và mới đây nhất, ngay ở một trường Đại học danh tiếng giữa Thủ đô, người ta đã dung túng ra sao đó mà lá cờ “quen thuộc” với lũ tôn thờ kim tiền Đại Hán cũng đã tung bay trong tấm pano lớn kỷ niệm Đại lễ quốc gia, và “đường lưỡi bò 9 đoạn” đểu cáng đã từng nằm chình ình nhiều năm giữa Giáo trình chính thống của trường này (và trong cả sách GK cải cách dành cho trẻ nhỏ!)!…

Và nóng nhất của biểu hiện văn hóa giai đoạn mạt này là không biết sự quản lý ở Viện Hán Nôm thế nào mà nhiều cổ bản viết tay quý giá có hàng trăm năm tuổi tự dưng không cánh mà bay - chỉ có thể rơi vào tay bọn “cá mập” buôn cổ vật; như thế sự kiện “Nhà thơ Thế giới” kia xét ra chỉ là chuyện “con muỗi”, song cũng là sự nối dài của hiện trạng văn hóa Việt bị lũng đoạn thời mạt vận…