LỜI MỞ ĐẦU

            Chỉ vì thích đọc hồi ký, nhất là cuốn A Moveable Feast , những gì đọng lại trong tâm trí sau khi đọc khiến tôi có cảm hứng truy tìm tài liệu (1) hình ảnh liên quan đến hồi ký nầy , với mục đích tìm thấy hình bóng Hemingway ở Paris trong những năm 20 của thế kỷ 20. Hemingway sống ở Paris từ năm 1922 đến năm 1928 và đã trở lại Paris nhiều lần trong những chuyến thăm ngắn ngày. Cuốn hồi ký “A Moveable Feast” của ông kể lại những ngày này ở Paris. “Hình bóng Hemingway ở Paris”  dựa vào tự truyện nầy và bổ sung bằng những địa điểm từ các nguồn khác.

            Lúc đầu, tôi dự tính chuyển dịch A Moveable Feast ( đã dịch được hai phần đầu), nhưng khi tìm thấy bản tiếng Việt “ Hội Hè Miên Man” (HHMM),chúng tôi ngưng không dịch tiếp mà chỉ tóm tắt nội dung các phần tiếp theo, và nếu cần thì trích dẫn từ HHMM (2).

            Tiêu đề  “A Moveable Feast” là một thuật ngữ tôn giáo xử dụng cho một ngày linh thiêng (holy day) do một người bạn của Hemingway gợi ý .Đó là lễ phục sinh (Easter)của Cơ đốc giáo không có ngày nhất định mà di động hàng năm (A moveable Feast) . Thuật ngữ này cũng được dùng trước đó (1946) trong ngữ cảnh phi tôn giáo trong bản dịch tiếng Anh cuốn tiểu thuyết The Stranger của Albert Camus: "Masson nhận xét rằng chúng tôi đã ăn trưa rất sớm, nhưng bữa trưa thực sự là một bữa tiệc linh động (a moveable feast), bạn đã có nó khi bạn cảm thấy thích."

            Cách đây hơn 10 năm, một cuốn sách viết về ẩm thực, cũng có tiêu đề A Moveable Feast (Bữa Tiệc Di Đông) do một nhóm tác giả trong đó nổi bật là Anthony Bourdan ; cuốn sách tôn vinh sự phong phú và khám phá ẩm thực với bữa tiệc 38 món gồm những câu chuyện có thật lấy bối cảnh khắp nơi trên thế giới…Anthony Bourdan theo Tổng Thống OBAMA đến Việt Nam từng xuất hiện tên báo chí Việt Nam, đã tự tử năm 2018 do trầm cảm.

Chưa có ai viết về Paris vào những năm 1920 hay như Hemingway. A Moveable Feast của Ernest Hemingway là cuốn tự truyện kinh điển viết  về Paris những năm 1920 ,là một trong những tác phẩm được yêu thích nhất của ông. Tràn đầy những kỷ niệm dịu dàng về người vợ đầu tiên Hadley và con trai Jack của họ; chân dung của những ngôi sao văn học và những hồi ức sâu sắc về những thử nghiệm ban đầu của chính Hemingway. A Moveable Feast gợi lên một cách xuất sắc tâm trạng phấn khởi của Paris sau Thế chiến thứ nhất và tinh thần trẻ trung, sức sáng tạo không kiềm chế và nhiệt huyết không thể kìm nén mà chính Hemingway đã là hình ảnh thu nhỏ. Đó là một bài ca ngợi đối với một nhóm người nước ngoài đáng chú ý và là một minh chứng cho những rủi ro và phần thưởng của cuộc đời nhà văn.

Sẽ là một sai lầm nông cạn nếu coi cuốn sách này chỉ là sự quay lại quá khứ. Hemingway gợi ý ở cuối lời tựa một năm trước khi ông qua đời vào năm 1961: “Nếu độc giả thích, thì cuốn sách này có thể được coi là hư cấu. Nhưng luôn có khả năng một cuốn sách hư cấu như vậy có thể tỏa ra ánh sáng về những gì đã được viết như sự thật."

            Các sự kiện trong hồi ký “Hôi Hè Miên Man” diễn ra trong bối cảnh Paris những năm 1920. Hemingway và nhiều nhân vật khác đã trải nghiệm qua  chiến tranh thế giới thứ nhất. Thời kỳ hậu chiến

Tiêu đề A Moveable Feast dùng cho hai cuốn sách có nội dung khác nhau.

(Bản in của Kim Cương Ấn Quán)

Bản tiếng Việt phát hành tại Việt Nam( Photo :Wikipedia)

 dẫn đến chủ nghĩa hư vô do rượu gây ra - khiến Gertrude Stein gọi họ là một “thế hệ mất mát”(lost generation , une génération perdue), một cụm từ vẫn còn được sử dụng phổ biến. Thời kỳ hậu chiến cũng chứng kiến sự bùng nổ kinh tế, đặc biệt là ở Hoa Kỳ, dẫn đến nền văn hóa xa hoa theo chủ nghĩa khoái lạc của những năm 1920. Tỷ giá hối đoái giữa đồng đô la Mỹ và đồng franc Pháp là lý do chính khiến Paris trở thành thiên đường của các nghệ sĩ Mỹ xa xứ - người Mỹ có thể sống ở Paris với số tiền rất ít. Tuy nhiên Hemingway và người vợ đầu tiên của ông, Hadley Richardson, cùng con trai sơ sinh của họ, sống sung túc với số tiền ít ỏi . Tiền lương rất bấp bênh từ  một nhà báo chuyển thành nhà văn chuyên nghiệp giống như "chuỗi di động và sự kiện tạo nên cảm xúc".

            A Moveable Feast xuất hiện trong thời văn học hiện đại, với thể loại hồi ký ghi lại các sinh hoạt của cọng đồng nghệ thuật Paris mà Hemingway  là một  thành viên.Ông viết nó tại Paris vào những năm 1920 và hiệu chỉnh 1957-1961 tại Cuba.

***

            Hemingway đề cập đến một số tác phẩm văn học trong tự truyện ,cung cấp cái nhìn sâu sắc hữu ích về môi trường nghệ thuật ở Paris. Ông nhắc đến  The Making of American của Gertrude Stein ,và The Great Gatsby của F. Scott Fitzgerald,hai tác phẩm Hemingway ngưỡng mộ. Ông  cũng đề cập đến việc đọc tác phẩm của Anton Chekhov, Ivan Turgenev, Leo Tolstoy, Fyodor Dostoevsky, D.H. Lawrence, Henry James, Katherine Mansfield, và Marie Belloc Lowndes… và mối quan hệ của ông với các nhân vật văn hóa khác của “thế hệ đã mất” ở Pháp giữa hai cuộc chiến.. Đó là các nhân vật nổi tiếng ở Paris như Sylvia Beach, Hilaire Belloc, Bror von Blixen-Finecke, Aleister Crowley, John Dos Passos, F. Scott và Zelda Fitzgerald, Ford Madox Ford, James Joyce, Wyndham Lewis, Pascin, Ezra Pound, Evan Shipman, Gertrude Stein, Alice B. Toklas và Hermann von Wedderkop. Tác phẩm cũng đề cập đến địa chỉ của các địa điểm cụ thể như quán bar, quán cà phê và khách sạn, nhiều địa điểm trong số đó vẫn có thể được tìm thấy ở Paris ngày nay.

            Không lâu trước khi tự sát vào tháng 7 năm 1961, Hemingway đã viết lời tựa như sau cho A Moveable Feast: “Cuốn sách này chứa đựng những tư liệu từ những ký ức và trái tim tôi. Ngay cả khi cái thì bị giả mạo, cái thì không tồn tại.”(This book contains material from the remises of my memory and of my heart. Even if the one has been tampered with and the other does not exist.)

            Việc Ernest Hemingway tự sát đã làm trì hoãn việc xuất bản cuốn sách do vấn đề bản quyền và một số chỉnh sửa đã được thực hiện đối với bản thảo cuối cùng. Nó chỉ được xuất bản sau khi ông qua đời vào năm 1964, do Mary Hemingway, người vợ thứ tư và cũng là góa phụ của ông, dựa trên các bản thảo và ghi chép ban đầu của ông. Một ấn bản khác do Seán Hemingway, cháu trai của ông chỉnh sửa cũng được xuất bản vào năm 2009.

*

*   *

            Ấn bản năm 1964 của A Moveable Feast bao gồm lời nói đầu của Hemingway, trang "ghi chú" từ người vợ góa của ông , và 20 chương. Mỗi chương có thể đọc như một  thực thể độc lập, không phụ thuộc vào bối cảnh của toàn bộ tác phẩm, cũng không nhất thiết phải sắp xếp theo bất kỳ thứ tự thời gian nào. Tiêu đề mô tả chủ đề của mỗi chương, như sau:

"Một quán cà phê ngon trên Quãng Trường St.-Michel"

(A Good Café on the Place St.-Michel)

" Cô giáo Stein (Miss Stein Instructs)

" Một thế hệ đã mất"  (Une Génération Perdue)

" Shakespeare and Company”

" Người sông Seine" (People of the Seine)

" Một mùa xuân không như ý" (A False Spring)

"Sự kết thúc của một trò chơi" (The End of an Avocation)

"Đói là qui phạm tốt" (Hunger Was Good Discipline)

"Ford Madox Ford và môn đồ của quỷ" (Ford Madox Ford and the Devil's Disciple)

"Khai sinh trường phái  mới" (Birth of a New School)

"Ngồi với Pascin tại Dome" (With Pascin at the Dôme)

"Ezra Pound và tổ chức thiện nguyện Bel Esprit"

(Ezra Pound and His Bel Esprit)

"Một kết thúc kể cũng lạ thường" (A Strange Enough Ending)

"Người đàn ông bị tử thần điểm mặt" (The Man Who Was Marked for Death)

"Evan Shipman tại quán Lilas" (Evan Shipman at the Lilas)

"Đặc vụ của Ác ma" (An Agent of Evil)

"Scott Fitzgerald"

"Diều hâu không chia phần" (Hawks Do Not Share)

" Một vấn đề về kích thước" (A Matter of Measurements)

"Không bao giờ có điểm dừng ở Paris" (There Is Never Any End to Paris)

--------------------------------------

(1) Một số tài liệu tham khảo :

.A Moveable Feast by Ernest Hemingway

. Hemingway’s Paris: A User’s Guide by John Baxter

. Ernest Hemingway’s Paris — In The Footsteps Of History

. Why Paris is forgetting Ernest Hemingway by Hugh Schofield

. Hemingway’s Paris

. vân vân…

(2)Bản tiếng Việt : Hội Hè Miên Man (Internet)