Xe qua khỏi cửa khẩu Xa Mát lúc trời chạng vạng. Tay hạ sĩ lái xe nhếch bộ ria mép, lầm bầm nói gì đó trong tiếng máy nổ ầm ầm, rồi thắng kít chiếc zin quân dụng bên lề, làm tung lên một làn bụi mịt mù. Hắn chỉ kịp vơ vội cái ba lô lép kẹp, thốt nhanh lời cảm ơn rồi nhảy xuống xe. Tay lái xe giơ tay trái lên vẫy vẫy, rồi chiếc xe rú lên, quẹo ngoặt sang hướng Kà Tum, phả thêm một lớp bụi đường biên giới lên bộ mặt sạm đen bụi bặm và nắng gió của hắn. Hắn khoác chiếc ba lô lên một bên vai, mỉm cười nhìn quanh quất. Trời, quê nhà, mình đang đứng trên đất Việt thật rồi! Trái tim hắn đập rộn lên, và một cảm giác thật lạ làm hắn muốn trào nước mắt, khi trên môi nụ cười còn chưa tắt hẳn. Hắn chợt muốn nằm xoài ra mà hôn lên mặt đất. Năm năm rồi, hắn xa cách ánh đèn thành phố, xa cách quê hương. Năm năm trời đằng đẳng, mở mắt ra chỉ thấy những rừng, những lũng hoang vu.

Trong trận đánh hồi cuối tháng trước, một trái B.40 của địch nổ tung trước công sự của hắn. Hắn chỉ kịp nhìn thấy một nụ lửa khổng lồ xoè ra trước mặt là đã ngất đi, và khi tỉnh dậy, hắn đã nằm trong quân y viện sư đoàn được ba ngày. Cũng may, nhờ chiếc hố mèo khá sâu, hắn chỉ bị ứa máu tai máu mũi vì sức ép chứ không dính phải miếng miểng nào. Rồi sau khi từ quân y viện trở về đơn vị vài hôm, hắn nhận được quyết định ra quân. Vĩnh biệt chiến trường! Vĩnh biệt những vinh quang và đắng cay chua xót. Và bây giờ, hắn đứng đây, trong lòng đất Việt. Thân hình còn nguyên, trái tim nóng bỏng còn đập rộn ràng trong lồng ngực.

Từ Tây Ninh về Sài Gòn khoảng chín mươi cây số. Hắn ước gì mình có cánh như chim để bay một hơi về tới ngôi nhà yêu dấu. Gã lái xe thật tốt, đã cho hắn quá giang suốt từ quân trạm ở Bat Đom Boong về tới đây, tiếc là gã phải rẽ sang hướng khác để về đơn vị. Bây giờ, không có cánh thì mình cuốc bộ chút chút chơi, rồi lại quá giang chứ còn sao nữa, hắn nghĩ thầm. Thật ra, giờ đó vẫn còn có vài chuyến xe đò cuối xuôi về Sài Gòn, nhưng hắn chẳng còn một xu dính túi. Mấy đồng riel trợ cấp phục viên cuối cùng đã bị vét nốt cho bữa chiều hôm kia, và hai bộ quân phục cũ mà hắn bán đi cũng chỉ vừa đủ cho hắn cùng tay tài xế ăn cơm bụi Khmer cho đến chiều nay. Trong cái ba lô lép kẹp, chỉ còn những vật kỷ niệm không bán được- cuốn nhật ký, chiếc đèn pin Trung Quốc, chiếc võng dù lũng lỗ chỗ đạn AK địch phản công trong một lần xung kích- và một hũ kem thoa mặt Thái Lan mà hắn mua ở chợ Xi Xô Phôn để làm quà cho Vân, vợ hắn.

Hắn đi được chừng hơn một cây số thì trời đã tối đen. Con đường quốc lộ thật tồi, chẳng có một trụ đèn đường làm vốn. Hắn vừa lẩm bẩm nguyền rủa vừa bước thấp bước cao trên mặt đất mấp mô ven lộ, thỉnh thoảng lại nheo nheo mắt khi bị một chiếc xe tải chạy ngược chiều pha đèn vào mặt. Rốt cuộc, hắn cũng được một chiếc xe khách đồng ý cho quá giang sau hơn hai giờ cuốc bộ. Chuyến xe này chắc cũng là chuyến cuối cùng, đã hơn tám giờ tối còn gì. Trên xe thưa thớt chừng mươi hành khách. Hắn gật đầu cám ơn gã lơ xe vui tính đang gân cổ rên ư ử một câu nhạc sến, rồi lủi xuống dãy ghế cuối xe. Hắn ngồi dựa vào ghế, nhắm mắt lại, nhưng đầu óc tỉnh như sáo. Làm sao có thể ngủ khi lòng hắn quá chừng xao động, không thôi nghĩ tới mái ấm gia đình.

Hắn nghĩ ngợi lan man. Lướt qua trong cơn mơ tỉnh thức của hắn một chuỗi hình ảnh, một chuỗi khuôn mặt bè bạn thân quen. Nhất là Vân. Vân với mái tóc đen dài, đôi môi dịu ngọt. Thân hình nàng ấm áp và mềm mại. Hắn vẫn còn nhớ như in sự ấm áp mềm mại đó. Hắn chỉ vừa mới cưới nàng được nửa tháng thì nhận được lệnh thi hành nghĩa vụ quân sự. Và hắn chỉ được ôm ấp thân hình mềm mại đó thêm đôi lần khi từ quân trường về phép, sau đó là hơn năm năm cách xa đằng đẵng.

Lúc hắn mới sang K, nàng viết thư cho hắn thật nhiều, như thác lũ, gần như mỗi ngày một lá. Đơn vị hắn hành quân cơ động suốt một vùng biên giới Cam Pu Chia-Thái Lan dài hàng trăm cây số, lâu lâu mới quay về hậu cứ, và mỗi lần về, hắn là người nhận được nhiều thư nhất, cả một xấp thư dày. Hắn thuộc lòng tất cả những lá thư đó. Hắn đọc đi đọc lại, gần như đâm nghiện được nhìn thấy những nét chữ mềm mại thân thuộc của nàng. Rồi thác dần biến thành sông, sông thành suối, rồi suối cạn nguồn. Đã hai năm hắn chẳng nhận được lá thư nào của nàng nữa. Đôi khi hắn hơi buồn, nhưng rồi hắn nghĩ chắc là nàng quá bận bịu vì sinh kế bon chen. Vả lại, từ đầu, hắn đã rất ít viết thư gửi cho nàng, ngay cả lần này về hẳn cũng vậy, vì hắn muốn gây cho nàng một sự bất ngờ lãng mạn. Hắn không quen viết, và cũng chẳng biết viết gì cho nàng, ngoài vài câu lặp đi lặp lại. Hắn không kể cho nàng nghe về cuộc sống của hắn, vì hắn không muốn làm nàng lo sợ. Hắn chỉ biết là hắn yêu nàng, rất yêu nàng, và nàng cũng rất yêu hắn. Thế thôi. Hắn nhớ hồi mới cưới nhau, trừ ra ba ngày được nghỉ "tuần trăng mật", nhiều hôm hắn vẫn nằm co một mình vì nàng phải đi làm ca đêm.

Một cô thợ dệt như nàng quả thật cực khổ đáng thương, với đồng lương ít ỏi. May mà hắn kịp mua lại được một căn nhà ổ chuột ven kênh Nhiêu Lộc với giá thật bèo trước khi cưới ít lâu cho nàng ở. Có lần, lâu lắm rồi, nàng viết trong một lá thư, bảo rằng giá mà nàng có thai với hắn, sinh một đứa con, có lẽ nàng đỡ cô đơn hơn. Hắn không đồng ý. Hắn biết chiến tranh là gì. Và hắn không muốn nàng phải vất vả một mình nuôi con nếu lỡ ra... Phải, súng đạn vô tình lắm, Vân ơi. Và anh không muốn em phải khổ vì anh. Nhưng bây giờ, hắn đã trở về. Ao ước của nàng đã có thể thực hiện được rồi. Hắn mỉm cười. Hắn tưởng tượng cái cảnh nàng bế một thằng nhóc bụ bẫm trắng hồng trên tay, hai mẹ con ngồi tựa vào lòng hắn. Hắn hình dung sẽ có những buổi chiều nắng vàng nhẹ hắt ngoài hiên, hắn ngồi đùa cợt với con, còn nàng loay hoay bên bếp lửa, đôi má hồng lên, chuẩn bị cho bữa cơm tối. Làn khói bếp toả lên ấm áp trong chiều, đẹp như trong một bài hát mà tụi hắn vẫn thường hay hát.... Rồi sẽ một ngày, có một ngày chinh chiến tàn. Anh trở về quê tìm tuổi thơ đã mất năm nao... Chuông chùa làng xa chiều lại vang. Bếp ai lên khói ấm tình thương. Bát cơm rau thấm mối tình quê... Có con trâu, có nương dâu, thiên đường mơ ước bao lâu...  Giấc mơ đẹp làm tim hắn rộn lên, một cảm giác ngọt ngào lạ lùng toả lan khắp cơ thể hắn.

Hắn đang chìm đắm trong giấc mơ êm ái đó, chợt đột ngột quay về thực tại. Một mùi nước hoa rẻ tiền nồng nặc ập vào khứu giác. Tiếng sột soạt của lớp quần áo di chuyển cọ sát nhau cho hắn biết có hành khách vừa lên xe tới ngồi vào băng ghế phía trên. Hắn vẫn lơ mơ nhắm mắt, nhưng hai tai dỏng lên, lắng nghe tiếng con gái chuyện trò tíu tít. Ra là mấy cô ả. Kể cũng hay, lâu lắm rồi mới được nghe giọng con gái Việt Nam quen thuộc, hắn nhủ thầm.

- Mày có nhớ cái thằng hay ôm cặp, vẻ ta đây cán bộ cấp cao hôn Lan? Cái thằng cao to, có hàm ria con kiến đó- Một cô gái nói, chất giọng đặc sệt dân miền Tây.

- Ừ, sao? - Cô gái kia hỏi lại.

- Mẹ nó! Cái cặp toàn là giấy lộn không! Vậy mà mấy lần nó dụ tao bỏ quán đi theo nó. Nó nói sẽ lo cho tao sống sang trọng như một bà hoàng.

-Đời bây giờ lắm thằng ma cô xạo sự, hơi đâu mà ddể ý. Đừng ngu ngơ tin lầm tụi nó là chắc ăn mày ơi.

-Nhưng tao ức lắm. Nó lừa đảo của tao hết mấy trăm ngàn chứ ít sao. Nó nói cho anh mượn tạm, rồi vài bữa anh ra nhà băng rút tiền, sẽ bù lỗ cho em thoải mái. Mẹ nó chứ thoải mái!

-Tại mày thôi, cứ mê cái vẻ bề ngoài. Thôi, thí cô hồn đi Dung.

Hắn lắc đầu chán ngán, không buồn nghe tiếp nữa. Câu chuyện của hai cô gái này thật nhạt phèo. Đây chắc là hai cô nàng tiếp viên bia ôm hay cà phê ôm gì đó. Dạo trước, hắn có nghe mấy thằng bạn sĩ quan mới đi phép về nước qua kể lại, rằng Sài Gòn bây giờ quậy dữ dội lắm, vui lắm, không cù lần như mấy năm về trước, nhưng hắn đâu có tin. Hắn cứ nghĩ tụi nó nổ cho vui. Vậy là Sài Gòn bây giờ vui hơn thật. Vui hơn, hay thảm hại suy đồi hơn đây, hắn tự hỏi thầm, rồi tiếp tục chìm vào giấc mơ thần tiên đang dang dở.

Chiếc xe chợt quẹo gắt làm người hắn nghiêng sang một bên. Tiếng ồn ào rao bán nước ngọt, bánh mì lao xao làm hắn giật mình mở mắt ra. Đã tới bến xe rồi, hắn nhìn những dãy phố xá tràn ngập ánh đèn, nôn nóng. Hắn nối theo hai cô gái bước xuống xe. Một cô chợt quay sang nhìn hắn cười cười:

- Anh mới ở bên K về phải hông? Nhìn là biết ngay mà.

- Phải, lâu lắm rồi tôi mới về lại Sài Gòn - Hắn đáp, hắn vốn tử tế và nhân hậu, dù thật ra hắn không ưa gì mấy cô gái thuộc dạng này.

- Nhà anh ở đâu?

- Ở Bình Thạnh, kênh Nhiêu Lộc.

- Bây giờ ở đó giải tỏa cả rồi, anh không biết hay sao? Anh có vợ chưa, anh chàng đẹp trai? Hay về ở với em đêm nay nghen! - Cô gái nheo mắt, cười một tràng ròn rã, chắc là tự cho mình vừa pha trò một câu có duyên lắm lắm.

- Cám ơn, chào cô - Hắn đáp, gật nhẹ đầu chào mấy cô gái, rồi quay lưng rảo bước.

*

Hắn bước liêu xiêu lơ lửng như một tên say rượu trên con đường dọc bờ kênh, lòng gợn lên bao lo âu thắc thỏm. Tất cả đã thay đổi hoàn toàn. Những căn nhà ổ chuột nằm ven con kênh nước đen, trong đó có nhà của hắn và nàng đã biến mất. Thay vào đó là một bãi đất trống toang, ngổn ngang đất đá, gạch ngói và rác rến tạo thành những đống lù lù dưới ánh sao khuya nhàn nhạt. Từ lòng kênh, mùi bùn hắt lên nồng nặc. Vậy là cô gái ban nãy nói thật. Hắn hoang mang như một đứa bé bị lạc mẹ giữa đám đông. Nỗi nhớ Vân chợt cồn cào thiêu đốt gan ruột hắn. Nàng ở đâu, khi mà túp nhà xưa không còn nữa? Hắn đứng cô đơn trong bóng đêm, cơn gió thốc lên từ lòng kênh chợt làm hắn thấy nhoi nhói lạnh. Hắn không biết phải làm gì, phải đi đâu trong lòng thành phố đầy quen thuộc của ngày xưa, nhưng giờ đây đã trở thành xa lạ.

Hắn đi lang thang qua những đường phố tối. Thỉnh thoảng, hắn tạm thời đi quên nỗi lo âu do bực tức với sự quấy rầy của những lời mời chào lơi lả: "Vui vẻ không anh!" của mấy cánh bướm đêm đứng chơ vơ trong bóng tối dưới những gốc cây. Đêm đã rất sâu. Thành phố đã bắt đầu thiếp ngủ trong giây lát, để chuẩn bị cho một ngày mới đến. Thỉnh thoảng mới có một chiếc xe gắn máy của ai đó đi nhậu về khuya vọt ngang qua. Ngày xưa, chiều chiều hắn thường hay chở Vân đi qua những con đường rợp bóng me này trên chiếc xe đạp cọc cạch. Lá me theo gió bay bay xuống vương trên áo, trên tóc của nàng. Những lúc ấy, trông nàng đẹp như một cô công chúa nhỏ. Hắn nghĩ thầm, rồi bỗng thấy thân thể rã rời, khi nghĩ tới hiện tại mông lung. Nàng đã đi đâu? Cuộc sống của nàng bây giờ ra sao? Hắn tự trách mình thật nhiều vì đã không duy trì thư từ liên lạc thường xuyên với nàng. Nếu không, đêm nay hắn đâu phải cô đơn và lo lắng như vầy. Thèm thuốc quá! Hắn bất giác đứng lại, sờ tay lên túi, tìm kiếm một mẩu thuốc lạc loài còn sót lại. May thật, còn một khúc bẹp dí dưới đáy túi. Hắn ngồi bệt xuống vỉa hè, đưa mẩu thuốc lên môi, châm lửa, rồi rít một hơi thật sâu, khoan khoái.

Từ một góc tối, một cô gái bước tới gần hắn. Ánh đèn đường vàng vọt từ xa mờ mờ hắt xuống một bên khuôn mặt héo úa đầy son phấn rẻ tiền. Cô gái mỉm cười khi ngồi xuống sát bên hắn, đưa tay vuốt nhẹ lên cánh tay hắn.

- Anh còn thuốc không, cho em xin một điếu.

- Hết rồi- Hắn đáp, và vì lòng thương hại, hắn chìa mẩu thuốc ra - Còn chút xíu đót này, cô có hút không?

- Thôi khỏi, cám ơn anh. Anh muốn vui vẻ không anh?

- Trời, sao mấy cô dai như đĩa vậy. Tôi không có một xu nào hết. Tôi mới từ biên giới về đây, biết không- Hắn bực mình khẽ quát.

- Vậy hả anh. Xin lỗi. Chồng em cũng là lính như anh đó. Nhưng chắc ảnh chết rồi.

Cô gái hơi xoay người sang hắn, mặt quay về hướng ánh đèn. Hắn thờ ơ nhìn lướt qua khuôn mặt của cô ta. Ừ, thật sự cũng hơi có nét, nhưng phấn son, mắt xanh mỏ đỏ trông tởm quá. Cô gái cũng nhìn vào mặt hắn, rồi người cô như chợt cứng đờ ra. Trong một khoảnh khắc thật ngắn, hình như hắn bắt gặp trong ánh mắt của cô gái thoáng hiện lên một cái gì đó, như là sợ hãi, như là vui mừng lẫn lộn. Cô ta đột ngột đứng lên, gật nhẹ đầu chào hắn, rồi lặng lẽ bước đi. Hắn nhìn theo, bất giác. Thì còn có gì khác để làm nữa đâu, hắn thầm tự biện hộ, dù sâu xa trong tâm cảm, thật ra đang có một sự thúc ép nào đó rất mạnh mẽ buộc hắn phải nhìn theo. Cái dáng hao gầy, mái tóc chấp chới nhẹ trong cơn gió đêm lạnh lẽo có một cái gì đó thật buồn tủi, và ...hình như quen thuộc lắm. Hắn chợt giật mình khi nhận ra điều đó. Hắn cố gợi lại trong ký ức một hình ảnh nào đó, so sánh với khuôn mặt hắn thoáng nhìn lúc nãy, và dáng đi này. Hắn thừ người. Rồi chợt run bắn lên. Không lẽ lại là nàng sao? Không, không bao giờ có thể! Hắn hét thầm, rồi hét lên thành tiếng. Giọng hét của hắn vang lên trong phố đêm quạnh vắng, nghe như tiếng rống của một con thú hoang bị trọng thương. Hắn chồm dậy, đuổi theo cô gái. Lúc này, cô ta bước thật nhanh, gần như chạy, đôi vai gầy yếu run lên như đang khóc. Hắn lao đến, vớ lấy hai vai xoay cô gái lại một cách thô lỗ. Hắn run run hỏi, giọng lạc đi vì một cảm xúc khó tả thành lời:

- Em....em có phải là Vân không?

- Không, em là Thúy... Thúy điên - Cô gái đáp, giọng thì thào thật lạ.

Hắn thở hổn hển, cầm lấy bàn tay phải của cô gái, lật úp lại, đưa lên gần mắt. Ở gần chỗ cườm tay có một vết sẹo dài giống như hai cánh chim én xoảy ra. Hắn run lẩy bẩy, rồi hai mắt hắn chợt nhoà đi. Đúng thật rồi! Đây chính là Vân của hắn. Hắn lảo đảo. Trời đất như tối sầm trước mắt hắn. Hắn ôm đầu quỵ xuống, lẩm bẩm những tiếng nghẹn ngào: Tại sao? Tại sao?....Rồi hắn đứng phắt lên, trợn mắt nhìn nàng. Nàng đứng lặng câm, đôi mắt đỏ hoe nhìn xuống mặt đường. Hắn giang tay tát nàng một cái như trời giáng, làm nàng ngã quỵ.

Hắn thở hồng hộc như một con thú hồi lâu, nhìn trống vắng về phía trước. Lướt qua trong óc hắn loang loáng như một cuốn phim chạy nhanh những hình ảnh của Vân. Vân ngây thơ xinh xắn của những ngày tháng học trò, tóc mềm xõa vương vương những lá me vàng chiều nắng nhạt. Vân bé bỏng vợ hiền, nằm nép vào lòng hắn như một chú mèo ngoan. Vân mắt đỏ hoe vẫy tay chào hắn lúc chiếc xe lăn bánh lên quân trường...Tất cả những Vân của ngày xưa sao mà thương quá. Rồi cơn điên giận lắng đi. Hắn chợt bối rối, không biết phải làm gì. Sâu thẳm trong lòng hắn, nỗi đau khôn cùng, sự nuối tiếc, lòng ăn năn và thương xót trộn lẫn vào nhau, gào rú bằng những âm thanh câm lặng. Hắn quay lại phía nàng. Nàng vẫn còn nằm đó trên mặt đường giá lạnh, nghiêng người thổn thức. Tình yêu và lòng thương xót một lần nữa dâng lên làm tim hắn mềm dịu lại. Hắn nhẹ nhàng dìu nàng đứng dậy, rồi vòng tay qua ôm lấy thân hình gầy ốm. Nàng bật khóc nức nở, nép đầu vào ngực hắn.

Hai người đứng lặng, ôm chặt lấy nhau, mắt ướt đẫm thương yêu và hờn tủi. Thật lâu. Rồi Vân chợt vùng ra khỏi hắn. Nàng quẹt vội những giọt nước mắt còn hoen, nói nhanh với hắn:

- Quên em đi. Em không còn xứng đáng với anh đâu.

- Không! Hãy bình tỉnh đi em. Từ từ rồi kể cho anh nghe sau cũng được. Chủ yếu là chúng ta còn có nhau, Vân à. Chúng ta chưa mất nhau. Đó chính là điều kỳ diệu và tốt lành nhất trên đời. Em có hiểu không?

Họ lại nép vào nhau. Im lặng.

Khoảng trời phía trên nóc những căn nhà cao tầng ở hướng đông bắt đầu hửng lên một màu xanh nhạt. Những vì sao trở nên xa tít tắp. Từ đầu đường, một chiếc xe ba gác chở đầy rau cải dần dần tiến lại. Tiếng bánh xe lăn khua lên lạch cạch thật rõ trong đêm. Rồi một đám những chiếc xe đạp thồ cũng tiếp tục nối đuôi nhau chạy qua chỗ họ, chở rau cải hàng hoá về cho phiên chợ sáng. Đêm đã qua rồi.

1994/2002