Huyền Trân  công chúa gục đầu khóc sụt sùi trên vai vua Chế Mân. Nhè nhẹ vuốt mái tóc thơm mềm mại của nàng, Chế Mân thì thầm.

Nàng đừng khóc nữa, ta hiểu lòng nàng và không trách nàng đâu.

Thiếp đã không xứng đáng với ngài. Để hậu thế đời sau mãi còn cười chê.

Hậu thế ư – Chế Mân trầm ngâm – Sau khi lên ngôi, việc đầu tiên mà ta lo lắng đó chính là bang giao như thế nào với nước Đại Việt hùng mạnh. Trước đó, vương quốc Champa đã bị Đại Việt chiếm rất nhiều đất và nay có nguy cơ mất nữa. Vì vậy, nhân chuyến đi thăm của hai vua Trần đến Champa thì ta đã nảy ra ý định kết thân với nhà Trần qua việc xin cưới nàng về làm vợ và Thượng hoàng Trần Nhân Tông đồng ý. Như vậy cuộc hôn nhân ta với nàng đều nằm trong sự tính toán của hai bên, nhà Trần được thêm hai châu Ô, Lý mà không mất một mũi tên hòn đạn. Còn ta được một mỹ nữ kiều diễm, nhưng quan trọng hơn là tạm giữ yên được bờ cõi trước nước Đại Việt hùng mạnh lúc nào cũng lăm le thôn tính nước Champa. Rất tiếc quần thần và thần dân của ta đều không hiểu điều đó mà sục sôi lên án, gây sức ép với ta. Họ nghĩ sao khi biết rằng thà mất hai châu Ô, Lý để giữ yên nền hoà bình cho đất nước hay là mất tất cả và sau này sự thật đã chứng minh điều đó.

Hôn nhẹ lên bờ vai tròn lẳng của Huyền Trân , Chế Mân thở dài. Ta thương cho nàng, một công chúa cành vàng lá ngọc sống quen phong thổ phương Bắc nay phải xa gia đình vào phương Nam sống với chồng trong một bầu không khí đầy thù địch, nghi kỵ. Ngoài ta ra, có  ai hiểu được tấm lòng và  sự hy sinh lớn lao của nàng khi về với ta.

Sau khi ngài qua đời…

Phải rồi, Chế Mân gật đầu. Ta còn rất nhiều kế hoạch lo toan cho đất nước phát triển lâu dài và cho cả nàng, cành liễu mềm mại của ta. Rất tiếc trời đã bắt ta đi nửa chừng để nàng lại bơ vơ. Lợi dụng sự không hiểu biết của triều Trần rằng, khi vua Chăm qua đời thì chỉ có hoàng hậu vợ cả tức hoàng hậu Tapasi mới phải hoả thiêu theo chồng mà nàng là hoàng hậu thứ ba thì làm gì có chuyện đó. Quần thần của ta liền tung tin với triều Trần rằng sẽ hoả thiêu hoàng hậu theo nhà vua để buộc hoàng huynh của nàng phải cấp tốc cử người vào rước nàng ra và nhân dịp đó họ sẽ đòi lại hai châu Ô, Lý. Những suy nghĩ thiển cận nông cạn. Tình thân thông gia giữa hai nước mất hẳn sau chuyến trở về của nàng và cuối cùng quân Đại Việt đã tấn công chiếm kinh thành Vijaya (Bình Định). Oi, đời ta chịu nhiều điều tiếng, ta không tiếc mà chỉ tiếc cho cơ đồ đất nước Champa của ta không còn nữa bởi những suy tính quá thiển cận của nhiều người. Bài học này có ai có hiểu thấu chăng?

Ngài không trách thần thiếp sao?

Không…có trách thì trách ta đây này. Đã không bảo vệ được nàng, yêu chiều nàng như đã hứa.

Nguyên diễn thật xuất thần khiến y bác sỹ ngồi bên dưới vỗ tay rào rào làm chú Bình cũng ngẩn người. Sau chuyến đi Phan Rang về, một hai chàng trai đòi chú Bình thiết kế một vở diễn nhỏ qua những đoạn thoại giữa Huyền Trân công chúa với vua Chăm Chế Mân và với võ tướng Trần Khắc Chung. Theo cậu thì vì quá nhập tâm vào nhân vật nên dẫn đến trạng thái tâm thần nhẹ của Huyền và nàng luôn sống trong nhân vật của mình với những trăn trở khúc mắc với hai con người kia. Thông qua vai trò hai nhân vật này, Nguyên sẽ giải tỏa khúc mắc của Huyền thì chắc là nàng sẽ tỉnh. Nửa tin nửa ngờ cuối cùng chú Bình cũng đồng ý, vì dù sao thì vụ này cũng do chú là người mở đầu.

Khắc Chung, bây giờ chàng ở đâu.

Ta ở đây và mãi mãi ở đây bên cạnh nàng.

Tại sao ngày ấy chàng lại nỡ nhẫn tâm bỏ thiếp.

Ta chưa bao giờ bỏ nàng cả. Tình yêu của chúng ta thật ra cuối cùng cũng chỉ là món trò chơi trong những mưu đồ quyền lực chính trị. Khi biết ta và nàng yêu nhau, các vua Trần ra sức ngăn cấm, tuy không ra mặt. Ta đã xả thân đánh quân Nguyên Mông vì nhà Trần nên công lao ấy được vua Trần ban quốc tính là Trần Khắc Chung, dù là thế nhưng nhà Trần vẫn không đồng ý chấp nhận tình yêu giữa ta và nàng bởi theo họ ta vẫn là ngoại tộc, mà nhà Trần vốn kỵ chuyện gả con cháu cho người ngoại tộc vì sợ mất ngai vàng. Thế xảy ra chuyện gả nàng cho vua Chăm Chế Mân, ta đau lòng biết chừng nào bởi hiểu rằng nàng đã trở thành vật trao đổi cho vua cha và anh mình. Thôi cũng đành an ủi, sự hy sinh của nàng cũng vì giang sơn xa tắc. Ta cố hết sức cứu vãn tình yêu của mình bằng mọi cách tác động, bàn ra và vì thế mà việc cưới xin giữa nàng với Chế Mân kéo dài đến gần năm năm (từ 1301 đến 1306) dù hai châu Ô, Lý đã về tay nước Đại Việt. Tiễn nàng về phương trời xa xăm mà lòng ta đau đớn khôn nguôi. Rồi xảy ra chuyện Chế Mân chết và triều đình Chăm đòi hỏa thiêu nàng, ta hốt hoảng báo với hoàng thượng Anh Tông và tình nguyện vào kinh thành Vijaya tìm cách đón nàng ra. Trước sự lưỡng lự của triều thần, ta đã lấy cái chết để bảo đảm. Chúng ta đã có những tháng ngày thần tiên hạnh phúc lênh đênh trên biển. Nhưng vì nàng luôn mang mặc cảm tội lỗi nên cứ đòi phải về triều trong khi ta chỉ muốn được giong buồm cùng nàng đi đến cùng trời cuối đất tìm hạnh phúc cho riêng đôi mình. Sau đó cả triều đình xúm vào chê bai tiết hạnh của nàng, gây sức ép buộc hoàng thượng phải nhốt nàng vào trong lãnh cung lạnh lẽo sống mòn  mỏi hết đến hết đời. Ta đau đớn biết chừng nào và căm giận những kẻ lúc nào cũng vỗ ngục tự xưng là chính nhân quân tử, bụng chứa đầy kinh sách, hiểu biết đạo lý của Thánh hiền mà lại ngu xuẩn cố tình bịt mắt mình, luôn mượn lý lẽ đạo lý để lên án nàng. Có ai hiểu những hy sinh lớn lao của nàng khi thân gái dặm trường ra đi vì mối bang giao giữa hai dân tộc. Cũng nhờ nàng mà nước Đại Việt mở mang thêm bờ cõi với hai châu Ô, Lý, bớt đi biết bao xương máu quân lính phải đổ trên xa trường. Bọn họ, những gã đàn ông sức dài vai rộng mồm miệng leo lẻo chê bai nàng mà không biết nhục với chính mình. Còn ta, Khắc Chung thở dài, từ lâu nhánh con cháu của Thượng quốc công Trần Quốc Tuấn vốn không ưa, nhất là sau khi Quốc công qua đời thì luôn đưa lời dèm pha với hoàng thượng những chuyện này kia của ta với ý thêu dệt có một nói mười. Chuyện tình yêu giữa ta và nàng càng làm cho bọn họ thêm căm thù bởi theo bọn họ đáng nàng sẽ lấy một trong anh em họ để bảo đảm giữ giòng giống như di huấn của tổ tiên. Sau chuyến trở về của nàng và việc nàng bị đưa vào lãnh cung thì họ càng tìm cách trút mọi tội lỗi đổ lên đầu ta. Thậm chí có lần Hưng nhượng vương Trần Quốc Tảng còn rút gươm định giết ta nhưng không được. Từ đó ta bị triều đình ghẻ lạnh, thân thế cô biết làm gì hơn và đành rút lui xa lánh mọi chuyện. Đêm đêm ta luôn nằm mộng nhớ tiếng sóng biển dập dềnh hạnh phúc ngày nào khi hai ta còn bên nhau. Đến tận cuối cuộc đời mình, ta vẫn mãi mãi gọi tên nàng trên môi, Huyền Trân ơi. Anh yêu em.

Trong một lúc không tự chủ được, Nguyên-võ tướng Trần Khắc Chung đã cúi xuống đặt một nụ hôn thắm thiết lên đôi môi hồng mượt như nhung của Huyền. Cả căn phòng như lặng đi và vài người đưa tay lên dụi mắt. 

Không…Chợt Huyền ngẩng đầu lên, nhìn Nguyên căm giận, gào lên – Anh là thằng hèn, anh đã lừa dối tôi.

Trước khi Nguyên kịp hiểu ra điều gì thì bốp…và tất cả tối sầm.

000

- Đã tỉnh dậy chưa…

Có tiếng hỏi lao xao. Nguyên từ từ mở mắt mà đầu đau ê ẩm. Gương mặt đầu tiên mà chàng trai nhìn thấy là chú Bình. Nhìn chàng trai, chú Bình toét cười sung sướng, suốt nãy giờ ông chết điếng vì lo lắng.

Cháu không sao chứ…

Không…

Nguyên nhăn mặt lắc đầu, chỉ ê một tý thôi. Chàng trai phải nói vậy vì thấy chú lo lắng quá và mọi người đều vui mừng khi thấy Nguyên tỉnh. Theo yêu cầu của cậu, Nguyên được đỡ ngồi dựa vào tường cho bớt chóng mặt. Cũng may vết đập sượt qua đầu và yếu tay nên không gây thương tích gì đáng kể.

Kẹt…cánh cửa mở ra và Huyền run run đi vào vẻ mặt còn đầy lo sợ. Nhìn nàng, Nguyên nhoẻn cười trấn an.

Huyền…Huyền Trân công chúa.

Hãy gọi em là Huyền được rồi. Em xin lỗi anh.

Giọng nói của Huyền rất nhẹ nhàng đầy tỉnh táo. Nguyên bối rối, liệu cơn bệnh của nàng lại tái phát chăng, nhưng chú Bình đã lên tiếng.

Cháu cứ nói chuyện với Huyền bình thường đi. Chú nghĩ Huyền tỉnh rồi.

Nắm bàn tay Nguyên, siết nhẹ, Huyền nói.

Em là sinh viên năm cuối của trường cao đẳng nghệ thuật khu vực miền Trung. Em rất thích vở ca kịch “Tâm sự Huyền Trân công chúa” nên đã chọn một đoạn trích trong vở kịch để thi tốt nghiệp. Trong quá trình tập thì em nhận thấy nhiều đoạn khúc mắc trong tâm sự của công chúa Huyền Trân không được tác giả kịch bản giải đáp thoả đáng. Tuy nhiên thắc mắc thì các thầy nói là cứ tập theo kịch bản, đừng thắc mắc làm gì. Huyền cúi đầu, nước mắt chợt lăn nhanh trên má nàng. Em mồ côi cha mẹ từ nhỏ và được chú thím ruột nuôi dưỡng, chú của em là Giám đốc một công ty lớn của tỉnh và đang có tham vọng sẽ còn lên nữa. Tuy nhiên sau này trong công tác quản lý ông đã có nhiều sai phạm nên bị thanh tra. Hồi còn đi học, em có một người bạn trai thân, quen nhau nhiều năm nhưng sau này không hợp tính vì em thấy anh ta ham chơi hơn ham học. Dù em đã từ chối nhưng anh ta vẫn đeo đuổi em. Khi xảy ra chuyện thì chú  cầu cứu em giúp vì cha của bạn trai em là phó chủ tịch tỉnh phụ trách trực tiếp đơn vị của chú em, nếu ông ta có ý kiến thì chú sẽ thoát nạn. Em từ chối, nhưng rồi chú thím đều năn nỉ em, gia đình nội ngoại xúm vào nói vô. Cuối cùng coi như trả chữ hiếu mà em đành chấp nhận nối lại mối quan hệ kia. Chuyện gì đến rồi cũng đến, em đã thất thân với anh ta vì lời hứa rằng anh ta sẽ nói với cha của mình giúp cho nếu như em và anh ta là vợ chồng. Kết quả cuối cùng thì chú của em bị công an bắt, nhà bị niêm phong, còn gã bạn trai kia trốn biệt tăm và em mang một cái thai vô thừa nhận ba tháng. Đau khổ, xảy thai và uất ức bị dồn nén, tự nhiên em cảm thấy mình như Huyền Trân công chúa, cũng chỉ là một vật bị người ta mang ra mua bán đổi chác mà còn chịu nhiều tiếng oan ở đời.

Chú Bình thở dài. Khi đem Huyền đến bệnh viện thì gia đình giấu biệt chuyện ấy, chỉ nói rằng vì học nhiều quá nên bị stress nặng, cần chữa trị.

Xin lỗi, nhưng nhìn thì anh rất giống gã bạn trai phản bội kia, nên lần vô tình gặp trong bệnh viện em chỉ mong gặp lại anh. Anh đã giúp em giải toả những khúc mắc trong tâm sự của Huyền Trân công chúa, giúp em tỉnh trí nhưng chính lúc ấy em lại nghĩ rằng anh là kẻ đã phản bội em trước kia nên đã không bình tĩnh được. Cho em xin lỗi anh. Nàng cúi xuống và những giọt nước mắt lăn nhẹ trên gò má xinh đẹp mịn như cánh lụa hồng trước xuân sang làm cho Nguyên nao lòng. Cuộc sống và số phận, tại sao cứ dày vò những ngươi đàn bà đẹp, phải chăng vì ông trời quen thói đánh đánh ghen với má hồng?

Nguyên thở dài, đột nhiên cậu nhớ đến những lời nói của người lái xe già ở Phan Rang hôm chia tay. Đã hơn 700 năm qua đi nhưng đến bây giờ nhiều người vẫn còn tranh luận về câu chuyện tình giữa Chế Mân và Huyền Trân công chúa lẫn Trần Khắc Chung. Nhưng để làm gì hả cậu, lịch sử đã sang trang lâu rồi. Nay hai dân tộc Việt-Chăm đã là một, ví dụ như tôi đây-ông chỉ tay vào ngực mình-là kết tinh của giòng máu Việt-Chăm đấy và các con của tôi nay cũng vậy. Nhắc lại quá khứ hoài niệm có chăng là nhớ đến thân phận bi thảm của Huyền Trân công chúa, bà ấy đáng được thông cảm và trân trọng hiểu biết nhiều hơn nữa mới phải.

“Đổi chác khôn ngoan khéo nực cười

Vốn đã không mất lại thêm lời

Hai châu Ô, Lý vuông nghìn dặm

Một gái Huyền Trần của mấy mươi

Lòng đỏ khen ai lo việc nước

Môi son phải giống mãi trên đời…”