Từ sau hôm bà cụ đến cứu sống hai mẹ con, Hương đã cảm thấy bà cụ thân thiết như mẹ đẻ mình. Giờ được trực tiếp nghe bà lý giải về cuộc đời, về sự sống, cái chết... Hương muôn phần cảm phục, quý trọng bà lão. Chợt nhận ra, trời đã trở gío, sợ đứng lâu trên gò cao, tuổi già không chịu được lạnh, Nàng dìu bà theo lối cũ trở về. Vừa đến cửa, gặp một người đàn bà đi từ trong trở ra. Hương nhận ra ngay đó là Dung, bạn học từ hồi phổ thông cấp ba, đã mười mấy năm mất liên lạc.Hai người tay bắt mặt mừng, chuyện trò sôi nổi. Dung mời Hương đến nhà mình chơi. Nghe tin bà Lành cúm, Dung mang cho bà mấy viên thuốc cảm. Dung dặn dò bà cụ cách thức uống thuốc...
Hương đưa bà cụ vào nhà, dặn nếu thấy chắu Tú, bà bảo cháu cứ về trước rồi đi theo Dung.
…
Sau khi tốt nghiệp trung học phổ thông, Hương đi học Trung Cấp Kế Toán, vào Nam rồi về tỉnh H làm việc. Dung đi cao đẳng Sư phạm. Bố là chủ tịch Huyện, Dung đươc bổ nhiệm ngay làm hiệu phó của trường phổ thông cơ sở này. Nhà Dung ở ngay sát hàng rào khu gia đình của Trường. Từ xa theo tay Dung chỉ, Hương nhìn thấy ngôi nhà, trông thật khang trang. Hai vợ chồng Dung đều là giáo viên, dậy học ở xã nhà nên kinh tế xem ra khá gỉa. Nhà xây 5 gian, mái bằng. Ðồ đạc giường tủ mới đóng, đánh véc ni sáng bóng.
Trên mặt tủ ly cánh cong bằng gỗ dổi, đặt một chiếc Radio nhãn hiệu Hồng Kỳ của Trung Quốc. Trong tủ xếp đầy bát đĩa, chén sứ Hải Dương, Mấy chiếc vỏ chai rượu ngoại được bầy phô trương, làm cho người đứng ngắm thật thích mắt. Gia cảnh của vợ chồng Dung, so với cuộc sống của cán bộ công nhân thời đó, làm nhiều người mơ ước. Thấy Hương nhìn cơ ngơi của mình vẻ ngơ ngác, khâm phục, Dung bảo : Do lợn, gà nó cho cả đấy !
Hương càng khâm phục hơn, luôn mồm xuýt xoa...
Dung lại dẫn Hương đi thăm cơ ngơi. Vốn học khoa Sinh - Hoá, hai vợ chồng dậy cùng một trường, có nhiều thời gian rảnh rỗi, cộng với tính năng động... Dung vận dụng tri thức vào trong chăn nuôi và làm kinh tế phụ. Hàng năm Dung xuất bán 5 tấn lợn, vài tạ gà...Tiền thu được, Dung quay vòng và xây dựng cơ ngơi. Dung dẫn Hương ra thăm mấy ổ lợn nái (lợn đẻ). trong đó có một ổ, sinh được 10 con. Con nào da cũng bóng nhẫy, hồng đỏ. Hương nhìn đàn lợn suýt xoa ao uớc. Vốn tốt bụng, quý bạn, Dung vào bắt một con đưa cho Hương bảo: Tặng Hương một con, mang về nuôi để kỷ niệm ngày hai đứa chúng mình gặp lại nhau.
Hương tuy nghèo, nhưng không như người khác, thấy của là híp mắt lại, thấy lợi là bất chấp. Hương cám ơn tấm lòng của Dung nhưng từ chối không lấy. Biết bạn đang khó khăn, lại giữ ý, Dung nói thác : Thôi được, mình cho Hương mua chịu, bao giờ ăn nên làm ra thì trả tiền giống cho mình. Ðể tỏ ra sòng phẳng, cho bạn yên tâm, Dung nghiêm trang : Thời gía bây giờ, con này 10 đồng. Khi nào bán thì trả vốn cho mình. Hương nắm tay bạn cảm động, (nàng thừa biết con lợn cao gía hơn). Hương cám ơn Dung, vui vẻ ôm con lợn về.
Nhà ở chỉ là một túp lều, kê đủ chiếc phản cho hai mẹ con. Giờ lại có thêm con lợn nên sinh hoạt của hai mẹ con càng chật chội hơn. Tuy thế, Hương rất yêu quý con vật. Nhiều đêm gío bấc thổi rét cắt da, Hương ôm lợn lên đặt ở cuối phản, dưới chân hai mẹ con, lấy bao tải đắp cho nó. Những đêm mưa to gío lớn, nhà giột tứ tung, Hương lấy manh chiếu, tấm nilon vừa che cho con, vừa che cho lợn. Khi trong lều sình lầy, Hương ngồi trên phản, một tay bế con, một tay vỗ về lợn.
Ðói ! Hương nhịn ăn, nhường cháo cho con và cho lợn. Nàng lo cho con như thế nào thì lo cho con vật như thế. Con lợn được chăm bẵm, khôn như người. Ban ngày, nó nằm nép vào vách lều. Hễ thấy con gà, co chó lẻn vào lều, nó hộc lên đứng phắt dậy kêu tướng doạ đối phương, những khách không mời kia sợ chạy ngay. Cũng nhờ có nó mà một lần có con rắn hổ mang bành bò vào lều, con lợn đã nhai sống nuốt tươi chú rắn kia(5).
Mỗi lần đi ''vệ sinh'' nó ủn ỉn giẫy dụa, tuột khỏi tay chủ, đi ra ngoài. Xong, lại trở vào khoan thai nằm xuống chỗ được chủ quy định. Con lợn hay ăn chóng lớn. Không phụ lòng mong mỏi của bà chủ nghèo đói, nhưng nhân từ, tốt bụng. Mới chỉ nuôi có 6 tháng, con lợn đã nặng hơn một tạ. Nhà quá chật lại đang cần vốn, Hương gọi ông lái lợn ở làng bên sang bán.
Hôm ông lái sang bắt lợn, Hương không nỡ xa nó. Nàng vẫn ngồi vuốt ve con vật. Tội nghiệp cho nó, không biết rằng con người sắp mang nó giết thịt, mõm vẫn hênh hếch nhìn chủ, phát ra những tiếng ụt ịt... ủn ỉn, vẫy tai, vẫy đuôi. Nhìn nó nằm dưới chân, Hương lại không nỡ bán...
Nghe tin con lợn của Hương nặng hơn một tạ, bác lái cho ba người đi theo để khênh. Hương cứ dùng giằng không dứt. Bác lái lợn kiêm luôn nghề đồ tể, chuyên nghề mua lợn về giết thịt bán cho bà con. Thấy Hương ngồi nhìn con lợn nằm dưới chân, nước mắt đầm đìa. Bác ta hiểu ra nguyên nhân, đã quen với những cảnh này... Bác đưa chiếc điếu cầy lên, rít mạnh, tiếng kêu của nõ điếu xòng xọc nghe vui tai... Hút xong điếu thuốc, bác khoan khoái thả khói lên trời, nhìn Hương chậm rãi : Tôi biết cô thương nó cho nên khóc ? Ðúng là không hiểu gì cả, để tôi kể cho cô nghe về lịch sử con lợn. Nghe bác lái nói vậy, Hương ngẩng đầu nhìn bác ta chăm chú. Thấy cô chủ đã tỏ ra quan tâm, bác lái kể : Con lợn ngày nay, xưa kia vốn cũng là một con người. Anh ta có tội với đồng loại, hay làm điều ác... Tội của anh ta vang động đến thiên đình. Thượng đế sai Thiên tướng xuống trừ khử, nhưng có dặn : ''Nó làm ác, tội nó tày đình, không để cho nó chết dễ dàng, phải bắt nó làm kiếp gia súc để người đời đánh đâp hành hạ... để cho nó trả báo, chuộc lại lỗi lầm. Khi đã đủ trả báo, nó phải chịu giết mổ mới được đi đầu thai chuyển kiếp''.
Bây giờ nó sắp được tôi cho đi đầu thai kiếp mới, cho sướng thân nó... sao cô còn ngăn trở không cho nó đi ?
Hương ngẫm nghĩ câu nói của bác ta, cảm thấy câu chuyện có lý, vụt tỉnh. Nàng thấy lòng mình thanh thản, tuy vậy vẫn ôm đầu con lợn nói tha thiết, như nói chuyện với người bạn: Thôi ! Từ gĩa ngươi ! Ði đầu thai nhé! Làm kiếp khác cho đỗ khổ. Ðừng trách ta. Nhất định có ngày, khi ta gặp lại ngươi, hy vọng sẽ khác bây giờ... nhất định ta sẽ trả ơn ngươi !...
Bác lái lợn cười vang. Ðặt chiếc rọ xuống trước mõm, khẽ láy tay vỗ vào mông núng nính thịt thúc dục - Nào, đi đầu thai!… con lợn như hiểu ý, đứng dậy ụt ịt chui vào. Bốn người ở hai đầu, khênh con lơn ra cân. Họ cười nói oang oang vì tin rằng thịt con này nhiều nạc...
x
Ðược một số tiền lớn, Hương mang trả tiền mua giống cho Dung. Mua một lơn giống khác, sắm một vài thứ cần thiết như quần áo sách vở cho con. Nàng không quên mua hai thang thuốc bổ, rượu ngâm, mang tới cho Mẹ đẻ và bà Lành. Còn lại hơn một nửa tiền, có người mách, một gia đình cùng làng đi kinh tế mới muốn bán nhà đất. Hương thấy hai mẹ con ở mãi trong túp lều ngày ngày cứ phải nghe điều ong tiếng ve kia - Nàng thấy đây là dịp may, vội đến xin mua lại mảnh đất, căn nhà của anh ta. Gọi là nhà tuy lớn hơn túp lếu của Hương nhưng cũng hoang toàng... đất thì rộng. Ðược cái tường đắp đất dầy chắc, mái lợp lá gồi, dù sao vẫn hơn túp lều che bằng rạ và những mảnh nilon rách của mình.
Rất may vì anh ta sắp lên đường vào Cà Mâu đi kinh tế mới, đã rao bán, nhưng ai cũng chê không mua. Khi Hương đến hỏi, chủ nhân mừng, bán ngay. Gía cả, thủ tục và bàn giao nhà diễn ra nhanh chóng suôn sẻ.Thế là khoản tiền bán lợn vừa vặn hết, sau khi chừa năm đồng làm vốn.
Khát vọng xây căn nhà cho con ngày đêm nung nấu trong lòng Hương. Muốn xây được nhà trước hết phải có gạch, sau đó đến những vật liệu khác. Vẫn chưa được làm xã viên nên không thể trông mong gì được sự giúp đỡ của HTX.Trong hoàn cảnh thời kỳ cuối những năm bẩy mươi, không được cầy cấy làm ruộng, thì lấy gì mà sống, cho dù cuộc sống của người xã viên cũng thật khốn khó ! Hương lại vẫn phải hành nghề ''mua đầu chợ, bán cuối chợ'' để nuôi mình nuôi con, thực hiện ước mơ đang ngày đêm cháy bỏng trong lòng. Nàng quyết định : Tự đóng gạch, làm ngói cho căn nhà, các thứ khác tính dần. Quyết định là làm ngay. Hàng ngày, Hương đi lên chợ Thị xã từ 5 giờ sáng, cất lại hàng của người có vốn, đem bán lẻ. Ðến giữa trưa trở về, ăn vội míêng cơm rồi bắt tay vào đóng gạch.
Ðóng gạch là một nghề nặng nhọc vất vả và có nhiều công đọan, đòi hỏi phải có sức, có nhiều nhân lực tham gia. Ðó là nghề của những lực điền. Ðằng này, con còn bé, sức khoẻ kém, trơ trọi có một mình, lại bệnh tật... Hương không ngần ngại, cứ làm thử... Nhưng làm được mây trăm viên, đem ra nhờ nung thử. Hỏng hết. Hương không bỏ cuộc! Nàng nghĩ đến lò gạch của HTX... quyết định tới ''Xem''. Cũng may, mấy ông thợ làm gạch chuyên nghiệp tốt bụng, đồng ý cho Hương làm không công để học nghề.
Cô Kế Toán Trưởng năm xưa có kiến thức lý thuyết, thông minh, lại nung nấu thực hiện ước mơ của mình, của con nên chỉ mấy tuần sắn tay áo phụ việc, Hương đã nắm được kỹ thuật từ khâu làm mộc đến lúc vào lò, đốt và ra lò. Trở về, cô hăm hở đi mua sắm mấy thứ dụng cụ đích thực của thợ làm gạch... lấy ngay đất trong vườn nhà nhào trộn, bắt tay vào việc.
Ðóng gạch quan trọng ở hai khâu : Làm mộc và nung chín. Làm tốt hai khâu này mới có gạch tốt, mới xây nhà được. Làm mộc rất vất vả. Phải lấy đất, tưới nước cho nhão, nhào đi nhào lại nhiều lần cho cho nhuyễn... khi vào khuôn phải phơi cho khô dần, khô đều. Khi nung gạch phải có kỹ thuật, mới không cong vênh, cháy, non...Thế mà Hương gầy yếu, mảnh khảnh, chỉ có một thân một mình, làm từ khâu đầu đến khâu cuối... Làm suốt từ trưa, đến tối mịt, chỉ ngủ được vài ba tiếng lại phải trở dậy đi chợ, trưa về ăn vội miếng cơm lại lao vào đóng gạch. Hai bàn tay nhào đất nhiều, lại bị bệnh Phong, nên rụng dần từng đốt... nhiều hôm bị ngất sỉu ngay bên đống đất đang nhào dở. Tú Anh đi học về bắt gặp phải dìu mẹ vào nhà.
Hết mệt, lại lao vào làm...
- Ốm no bò dậy, tỉnh... lại trở ra nhào đất đóng gạch mộc...
Tay đau, thì lấy khuyủ tay, lấy chân, lấy mu bàn tay mà nhào. Hương nhất định không chịu bỏ cuộc. Sau 6 tháng vật lộn với công việc, hơn một vạn gạch mộc đã đóng xong. Hương ra lò gạch của HTX thuê bác thợ đốt lò về xây một chiếc lò dã chiến tại vườn và nung. Gạch mộc làm tốt, thợ nung giỏi, được trả tiền thuê đàng hoàng... hơn vạn gạch ra lò với tỷ lệ xấu không đáng kể. Nhìn đống gạch đỏ au, xếp đều đặn vuông vức ở trước sân, Hương sung sướng vô vàn. Một kế hoạch mới được phác ra: Nàng sẽ tiếp tục đi buôn để kiếm tiền mua vôi, cát, xi măng, sắt thép và trả công xây dựng, kịp xây nhà cho con, trước tết năm nay...
''Người tính không bằng trời tính '', ''Mưu sự tại Nhân, thành sự tại Thiên''. Cổ nhân dậy chẳng sai ! Hơn 6 tháng vật lộn với đám gạch. Sau một đêm kia, vào cuối mùa hè, ngủ đẫy giấc, sáng nay trở dây, Hương thấy thân thể đau rã rời, không cất mình dậy được. Cơn sốt từ đâu kéo tới... Căn bệnh phong quái ác trở lại hành hạ Hương. Bắt đầu là các ngón tay còn lại tiếp tục lở loét, rồi dần thay nhau rụng. Cơ bắp tay chân teo dần, khuôn mặt biến dạng méo mó không còn hình dạng của cô Hương duyên dáng thuở xưa. Hương lại nằm liệt giường. Cơn bĩ cực lần này xem ra tàn khốc hơn mấy lần trước...
Bà mẹ đẻ phải dằn dỗi với cô con gái lớn mới ra chăm sóc, thuốc thang, ăn uống cho Hương được vài bận... Hơn vạn gạch, ước mơ của người mẹ khổ đau, cùng đôi lợn giống dần đội nón ra đi, đổi lấy những thứ khác duy trì sự sống của hai mẹ con: Thuốc chữa bệnh và ngô khoai sắn... thế mà bệnh cứ ngày một nặng...
x
Nghe dân làng kháo nhau về tình trạng bệnh tật của Hương, ông Chủ tịch Xã đến kiểm tra. Nhìn thấy Hương (mặt biến dang, hai bàn tay lở loét, ngón tay rụng từng đốt, hôi thối...), ông chạy vội về văn phòng Ủy Ban ra lệnh:
- Phải đưa ngay ''mụ'' Hương đi trại Phong Hủi. Ðể đây, dân làng lây bệnh hết.
Lệnh được thi hành ngay. Lập tức bốn dân quân xách súng đến nhà, đốc thúc Hương trở dậy theo họ - ''nếu không sẽ bị trói, thuê người khênh đi'' - họ doạ. Hương đau ốm, ngồi còn chưa vững, nhưng nghe nói và thái độ hung dữ của họ, Nàng cố bò đậy đi theo cho yên chuyện. Sợ Hương chạy trốn, hai dân quân đi trước lấy một sợi giây thừng buộc vào hai khuỷu tay dong đi như dong trâu, hai người khác đi sau áp tải. Dân làng túa ra xem, bàn tán. Người xót thương, kẻ hả dạ yên tâm vì không sợ lây bệnh... Người đàn bà khốn khổ, đau thể xác vì bệnh tật thì ít, cõi lòng tan nát, tái tê vì sự hắt hủi của chòm xóm thì nhiều, chỉ còn biết cúi mặt loạng choạng lê bước trên đường làng theo bốn dân quân ra bờ sông ...
Khi Tú Anh đi học về, thấy không có mẹ ở nhà, nó lồng lên chạy sang hàng xóm hỏi thăm. Nghe mọi người kể, nó chạy vội ra bến đò, cùng lúc mẹ nó đang được ‘’giong’’ xuống thuyền... Nó thét lên lao vào cứu mẹ. Hành động của đứa bé hiếu thảo 10 tuổi khiến cho hai dân quân phải kiên quyết ra tay ngăn chặn, bằng cách hai người hai bên nách thằng bé ghì chặt, đợi mẹ nó xuống đò mới buông thằng bé ra. Khi chiếc đò dọc ra giữa sông, Tú Anh cứ chạy dọc trên đê, vừa chạy vừa kêu khóc, cho đến khi con đò chuyền hướng, bờ đê xa mép nước, nó mới dừng lại gục xuống bờ cỏ ven đê gào khóc thảm thiết...
Ðến Trại Phong - Hủi có thể đi ô tô, hoặc đi đò. Sợ lái xe không chở, Ông Chủ tịch ra lệnh cho hai dân quân thuê đò dọc, rồi từ bến đi bộ vào. Sau gần nửa ngày, vừa đi thuyền, vừa đi bộ, người ta đưa được Hương đến trại Phong. Ông Bác sỹ khám cho Hương tỷ mỷ, lát sau kết luận : Bị bệnh phong giật, không lây. Trở về nhà tự điều trị ! Ông ta kê một đơn thuốc và cho mấy viên thuốc rồi hối hả đi ra. Hai dân quân nghe xong, vội tót lên xe khách đi ngay, bỏ lại Hương một mình với sợi giây thừng lủng lẳng trên cánh tay...
Mệt mỏi, bụng đói, mắt hoa, không có tiền trên người... Các đầu khớp ngón tay đau nhức. Bệnh viện lại không chịu nhận điều trị... Buồn tủi, đau đớn, ê chề... Không còn một chút hy vọng, Hương lặng lẽ lê bước về phía bờ đê.
Sông Hồng mênh mông cuồn cuộn chảy...
Nước đỏ ngầu phù sa.
Mấy hôm trước vừa có trận mưa trên nguồn nên nước sông chảy xiết. Hương khó nhọc leo lên mặt đê, đi xuống, ra phía mép nước. Trong đầu Nàng trống rỗng... Cuộc sống năng nề bế tắc, thôi thì buông xuôi theo gìong nước cho xong, sống chỉ thêm tội. Chợt nàng nhớ tới con, đứa con bé bỏng ''nếu mình chết đi nó sẽ côi cút...'', nhưng nghĩ đến chặng đường trước mắt, ý thức được nếu tiếp tục sống chỉ làm cho con khổ thêm. Ðã đến mép nước, Hương đứng thẳng người, ngẩng mặt nhìn trời, cất tiếng gọi : Con ơi ! tha lỗi cho mẹ.
Dứt lời, nàng lao xuống sông…
Gìong nước đang cuộn chảy, có một thân người nhẹ tênh rớt xuống, giòng nước chỉ hơi gợn mặt rồi lại cuồn cuộn tiếp tục trôi. Do bản năng, Hương cố ngoi lên, uống liền mấy ngụm nước. Sức khỏe đã yếu sẵn, lại đã tự xác định... chết ! Nàng buông xuôi...
Thân hình Hương từ từ chìm xuống...
Một chiếc thuyền nan đậu gần đấy - do quyết tâm tự tử nên khi đứng trên bờ chuẩn bị gieo mình Hương không để ý - Con thuyền nan đang bồng bềnh trên mặt sông. Trên thuyền, ở cửa khoang có một ông lão thuyền chài cởi trần, đang ôm cần chiếc Ðáy (5a). Khi thấy người đàn bà xuất hiện trên bờ, ông lão đã đoán được sự việc sẽ xẩy ra... chỉ kịp gạt chiếc cần Ðáy sang một bên, lao xuống giòng nước trước khi người đàn bà trên bờ gieo mình.
Khi Hương vừa nhẩy xuống sông, thì cũng là lúc ông lão bơi đến sát người Nàng. Thế mà cũng phải mất gần một phút, ông lão mới nắm được cánh tay Hương kéo vào phía bờ. Vốn sống bằng nghề chài lưới trên sông nhiều năm, ông lão nhanh chóng đưa được Hương lên bãi sông. Chỉ thoáng cái đã cấp cứu cho Hương tỉnh lại. Nàng mở mắt nhìn. Trong màn sương trắng đục, chỉ thấy một bộ mặt hiền từ, râu tóc bạc phơ đang nhìn Hương chăm chú…
Thấy người đàn bà đã qua cơn nguy hiểm, ông lão hỏi, giọng nghiêm khắc, trách cứ :
- Tại sao con lại dại dột thế?
Hương khó nhọc nhìn ông gìa không đáp. Ông lão dịu giọng : Dù cực khổ đến đâu con cũng không được tự hủy hoại thân mình... Tự tử là việc làm đáng trách, có tội với cha mẹ, con cái, trời phật. Ta xem số con chưa hết đâu. Hãy cố ráng sống, rồi con sẽ giầu sang.
Hương cố nhỏm dậy, nhưng quá mệt, Nàng không còn sức... chỉ cất lời gịong nhát gừng: Ðời con khổ lắm... ông ơi. Con sống cũng bằng thừa. Ông cứu con làm gì, để con chết... cho nhẹ nợ đời. Ðoạn nàng khóc nức nở. Ông lão an ủi: Qua cơn bĩ cực tới tuần thái lai. Ta nhìn tướng con ta biết, con nhân hậu, bác ái... có quý nhân phù trợ, sau này sẽ giầu sang... Cố ráng sống. Ðây, ta chỉ còn ngần này, con cầm lấy trở về, ngày sau làm lên hãy nhớ đến ta! Dứt lời, ông lão nhét vào tay Hương một đồng bạc - đồng tiền bằng nhôm nằng nặng, lạnh toát (5b) Cái lạnh của đồng bạc đang nằm trong lòng bàn tay làm Hương rùng mình... Nàng chợt tỉnh...
Ông lão quay người đi ra mép nước, tháo dây neo, nhẩy xuống sông, bơi về thuyền. Cho tới lúc đó, Nàng vẫn không nhìn rõ mặt người đã cứu mình. Khi ông lão quay người, Hương chỉ nhìn thấy sau lưng, tấm lưng rộng, vạm vỡ, khổ người to cao, mái tóc, chòm râu bạc phơ... Không hiểu sao - có lẽ do nước ngấm vào mắt - nhìn cảnh vật nhoè đi, vì vậy Nàng thấy viền xung quanh người ông lão như có một hào quang...
Khi ông lão trèo lên thuyền, con thuyền nan đột ngột quay ngang, hướng mũi chênh chếch với bờ, lao vun vút ra giữa giòng rồi trôi xuôi, ngày một xa dần…
Hương tỉnh hẳn, ngồi nhỏm dậy nhìn theo. Con thuyền chỉ còn như một khúc gỗ bập bềnh nhô lên, hụp xuống, lát sau khuất hẳn bởi đỉnh những ngọn sóng dồi.
Hương gắng gượng đứng lên, lê bước ngược về phía bến đò. Vừa đi nàng vừa suy nghĩ về khoảnh khắc vừa sẩy ra... Ðồng bạc bằng kim loại, nằm trong túi áo, cứ đập vào đùi, phát ra những tiếng phập... phập... theo nhịp bước chân đi của Nàng. Lời ông lão thuyền chài lại vang lên: ''hãy ráng sống... qua cơn bĩ cực... sẽ giầu sang''...
Nàng bừng tỉnh, thấy như khỏe hơn, đi nhanh xuống bến đò. Trên bến, còn một chuyến đò dọc cuối cùng chưa nhổ neo. Người lái đò gọi, Hương bước nhanh lên tấm ván nối bờ với sàn khoang. Người chủ đò nói gía vé 1 một đồng, Nàng móc túi đưa cho ông ta đồng bạc - mà ông lão cho - đoạn tiến về phía đằng mũi, ngồi dựa lưng vào tấm gỗ chắn. Ðói, mệt Hương thiếp đi... Nàng bỗng thấy mình bước vào ngôi nhà gạch mái bằng rộng lớn. Trong nhà có nhiều đồ đạc bằng gỗ Dổi vàng rượm, thơm phức. Gịong phát thanh quen thuộc, quyến rũ của cô phát thanh viên đài Tiếng nói Việt Nam từ chiếc Radio Hồng Kỳ để trên mặt tủ phát ra nghe thật vui tai... Bỗng có tiếng lợn kêu. Hương đi đến phía đó. Con lợn to hơn một tạ, mồm kêu ụt ịt vẫy đuôi cũng tiến lại phía Nàng. Nhìn kỹ, hóa ra đó là con lợn nàng đã nuôi, đã bán... Nàng cúi xuống, con lơn ủn ỉn như nói chuyện với nàng...
...
Một tiếng động mạnh, Hương giật mình... mở choàng mắt, người lái đò đang đứng trước mặt, bác ta đánh thức, báo cho biết đò đã cập bến. Hương lên bờ hối hả về nhà.
Ðêm đã khuya. Tú Anh vẫn ngồi bên mâm cơm đợi mẹ. Thấy mẹ về, bé mừng rỡ, đỡ mẹ vào giường, lấy khăn mặt xấp nước lau mặt cho mẹ, xới cơm đưa cho mẹ ăn. Tuy mới 10 tuổi đầu, là con trai, nhưng Tú Anh đã làm được nhiều việc, thực sự như đứa trẻ thành niên.
Nuốt được miếng cơm vào bụng, Hương dần tỉnh. Nàng nhìn con xót xa, nghĩ đến hành động vừa rồi của mình, nàng thấy ân hận, thầm cám ơn ông lão thuyền chài... tự nhủ sẽ không bao giờ tái phạm nữa. Nàng ''phải ráng sống, nuôi con nên ngưòi'' - như lời Bà Cụ Lành nói - Nàng không nghĩ rằng ''sau này sẽ giầu sang, có qúy nhân phù trợ...'' - như lời ông lão khi cứu nàng đã bảo - nhưng nàng quyết tâm sống ! Sống để nuôi con ! Nàng sẽ vì nó mà sống. Nó là niềm hy vọng, là tương lai của Nàng...
Hôm sau, Hương gọi người đến bán hết số gạch còn lại (đã bán đi gần một nửa từ sau hôm đổ bệnh để thuốc thang...). Nàng sai con ra gặp cụ Lành, nhắn cụ vào cho nàng gặp.
Tuy nhà mẹ đẻ gần, nhưng người chị quá quắt, Hương không muốn mẹ bị chị ta la rầy. Nàng quyết định nhờ bà Lành. Bà cụ nghe tin, vội nghỉ không đi ăn xin, vào ngay. Sau trận ốm cữ ấy (Hương đã ra thăm), bà cụ yếu đi nhiều. Thấy Hương khô héo quắt queo, bà cụ càng thương, nhìn nàng khóc ròng. Hương cảm động, đang nằm vội trở dậy, bà Lành tiến đến đờ nàng dựa vào tường. Lát sau Hương nói : Con mời bà vào có chút việc muốn nhờ - dừng một chút đắn đo, đoạn tiếp - Bệnh tật của con hiểm nghèo, tuy vậy còn nước còn tát. Con còn một ít gạch đã bán hết lấy tiền thuốc thang. Nếu có mệnh hệ nào, nhờ Bà chăm nom cháu Tú Anh hộ con. Chợt như nhớ ra dìều gì, nàng vôi giải thích - Mẹ con thì gìa, người chị tính nết như vậy... không thể giao chắu cho mẹ con được. Bà dọn hẳn về đây mà ở, nhà vẫn còn đủ chỗ, dù sao vẫn hơn. Bà con rau cháo sớm hôm có nhau. Ðây là số tiền bán gạch - Hương đưa cho bà gói tiền - Con giữ lại một nửa để mua thuốc, còn một nửa gửi Bà, tuy chẳng được là bao, nhưng cũng đỡ cho bà chút ít.
Bà Lành đẩy gói tiền trở lại, dịu dàng bảo: Con hãy cầm lấy thuốc thang đừng nghĩ quẩn. Nếu chẳng may trời bắt tội, Bà sẽ chăm sóc Tú Anh. Mấy năm kiếm cơm thiên hạ bà cũng dành dụm được một ít, đủ lo liệu cho hai bà chắu. Cần nhất bây giờ con phải chữa cho khỏi bệnh.
- Con xin Bà - nàng ngắt lời bà cụ - Nếu bà không nhận, con có ra đi cũng không thanh thản. Nếu khỏi thì số tiền kia thuốc thang cũng đủ, còn bệnh nặng, không chữa được có ngần này, chứ hơn nữa cũng chẳng giải quyết được gì. Con phó mặc cho số phận. Bà yên tâm, con không tự tử nữa đâu - Nàng trấn an bà cụ đoạn tiếp - Ðiều cần nhất, Bà đừng cho cháu biết, thằng bé này hiếu thảo lắm, nó chẳng chịu đâu. Hai bà con đang đùn đẩy nhau gói tiền, ở ngoài có tiếng gọi : Mẹ cu Tú về chưa?
Nghe tiếng Mẹ đẻ gọi, Hương ra hiệu... bà Lành cầm gói tiền dấu vội vào túi. Bà mẹ gìa lụ khụ, khó nhọc bước vào. Thấy Hương đang nói chuyện với bà Lành, mẹ Hương ngồi xuống cạnh giường, lấy chiếc khăn tay nhỏ, mầu nâu - hình như bà cụ cắt ở chiếc áo nâu rách nào đó - lau đôi mắt kẻm nhẻm, khó nhọc : Bà Lành đấy à ? Thật quý hoá. Cháu nó ốm đau, tôi chẳng giúp được gì, được bà đến chăm sóc, tôi cảm kích vô cùng. Nói đến đây bà cụ òa khóc. Bà Lành nắm tay bà cụ an ủi : Có gì đâu cụ. Tôi còn khoẻ, thấy mẹ nó bệnh tật, cụ lại gìa yếu, tôi thay cụ thăm nom vài bữa thôi. Cùng cảnh ngộ với nhau, giúp nhau là lẽ thường. Hương nhìn mẹ, nhìn bà Lành - đưa mắt lắc đầu ra hiệu cho bà đừng nói hở ra chuyện gửi tiền - đoạn quay sang nói với mẹ: Con về hôm qua. Mẹ đừng lo gì cả, Bà Lành giúp con nhiều... con đang uống thuốc. Mẹ về đi keỏ chi Hoa thấy mẹ sang đây lại rầy.
- Thật tội nghiệp - bà cụ ngậm ngùi - Mỗi đứa mỗi tính... Mẹ đã gìa yếu, đi ăn nhờ nó, không còn chút quyền hành gì. Thấy con ốm đau, rất muốn chăm sóc con, mà không thể giúp gì được, tha thứ cho mẹ. Bà cụ nói đến đây lại khóc.
Hương nhìn mẹ oà khóc theo ! Lát sau bà cụ lật đật móc từ trong túi áo nâu bạc phếch, sơ xác, cũ mèm, lôi ra hai củ khoai lang to bàng hai quả trứng gà con so, đưa cho Hương, nghẹn ngào : Mẹ lục mãi cũng chỉ còn vài củ khoai mang cho cháu. Con mẹ Hoa đem bỏ tất cả gạo, khoai vào hòm khóa lại rồi. Hương nhìn mẹ, nhìn bà Lành. Ðôi mắt Nàng thẫn thờ, xa vắng
Bà Lành đứng dậy, nhìn Hương gật đầu. Chào mẹ Hương, ra về.
Mẹ nàng ngồi nhìn con gái thở dài rồi cũng chống gậy đi ra.
x
Hàng ngày Tú Anh đi học về, xuống bếp nấu cơm cho mẹ. Thay giặt quần áo, băng bó vết lở loét... mọi việc cũng chỉ do mình Tú Anh làm. Sức khoẻ của Hương suy sụp nhanh chóng. Không đi đứng được nữa, mọi sinh hoạt của người mẹ đều do đứa con trai hơn 10 tuổi gíup đỡ. Hương chỉ còn da bọc xương. Ho ra máu, nói đã ngọng, mắt vàng ệch, các ngón tay rụng dần... thật đúng là ''Tứ chứng nan y''.
Tú Anh linh cảm thấy tính mạng mẹ sắp nguy, nó bỏ học, lục tìm xem còn gì có thể đem cầm, bán. Nhưng tìm mãi chỉ còn mấy đồng, không đủ mua thuốc kháng sinh. Tiền hết, gạo không, nó nghĩ tới hai ổ gà đang ấp bóng (vì trứng gà đã ăn hết)... Không còn suy tính nữa - mặc dù nó rất quý hai ổ gà dự định sẽ nuôi làm kế hoạch nhỏ theo chủ trương của nhà trường - Tú Anh vội bắt hai con gà mái, cho vào rọ đeo lên vai, vực mẹ dậy dìu ra đường cái đưa đi Bệnh viện Huyện. Một anh xích lô đang uể oải đạp xe trở về phố Huyện sau khi vừa đổ khách xuống đầu làng. Tú Anh vẫy gọi, trình bầy hoàn cảnh... Anh xích lô đồng ý chở hai mẹ con đến Bệnh viện mà tiền công là một con gà.
Ðến cổng Bệnh Viện Huyện. Tú Anh cứ lẳng lặng dìu mẹ vào. Ông lão thường trực ở cổng đang nghe điện thoại, ngẩng lên, thấy hai mẹ con tập tễnh đi vào, lão vội tắt máy chạy ra kiểm tra... vì luật lệ của BV muốn vào viện phải xuất trình giấy giới thiệu của Trạm xá Xã. (Hương không có hộ khẩu ở HTX, thì làm gì có giấy giới thiệu).
Thấy người đàn bà gầy yếu, trông như một xác chết đang được đưa bé độ mươi tuổi dìu vào. Ông thường trực ngăn cản, khi đến bên cạnh người đàn bà kia, mùi hôi hám nồng nặc từ người bệnh bôc lên, ông ta nhăn mặt lùi lại, quát : Hai mẹ con mày có giấy giới thiệu của Trạm xá xã không, đưa đây !
- Con không có. Xin ông cứu mẹ con. Mẹ con sắp chết đến nơi, xin ông làm phúc cho mẹ con vào !
Tú Anh mếu máo...
Con gà mái còn lại trong chiếc rọ, đeo ở trên vai đứa bé kêu quang qúac vì gịong của ông lão thường trực rất to. Vừa đúng lúc, người Giám đốc Bệnh viện Huyện có việc đi ra ngoài. Tới cổng, thấy ồn ào, ông tiến đến. Khi nhìn ngừời bệnh đã lả dần bên cạnh đứa bé đang van nài, ông động lòng trắc ẩn... Vốn là một bác sỹ thời Pháp, đi kháng chiến, nhưng thuộc thành phần lớp trên nên thới đó ông không được đề bạt cao hơn. Trong khi bạn bè cùng trang lứa có thành phần xuất thân nghèo khó, giờ trở thành những người chức trọng quyền cao, còn ông phải về cái bệnh viện của một huyện nghèo làm Bệnh viện Trưởng.
Khi thấy hai mẹ con chú bé đang ''giằng co'' với ông lão thường trực, Bệnh Viện Trưởng nhận ra ngay người bệnh nay thực sự ''thập tử, nhất sinh'', theo quan sát của ông, cô ta chẳng sống được bao nhiêu nữa. Vả lại ''để mẹ con nó đứng đây van xin sẽ ảnh hửởng''... Ông quay sang bảo người gác cổng : Bác gọi điện cho phòng cấp cứu ra đưa Bệnh nhân này vào ngay, giấy tờ lo sau.
Người gác thi hành lệnh.
Hai nhân viên y tá và người bác sỹ trực với chiếc băng ca tới nơi. Hương được đặt lên cáng khiêng vào. Tú Anh theo sau. Cái rọ và con gà vẫn lúc lắc trên vai em. Tới cửa phòng cấp cứu. Tú Anh dừng lại, đặt chiếc rọ gà xuống sàn, ngồi xuống theo chờ đợi... Lát sau, Ông Bệnh Viện Trưởng (BVT) đi ra, vừa đi vừa lắc đầu. Tú Anh đứng dậy tiến đến trước mặt ông, quỳ xuống, đập đầu lia lịa trên sàn bê tông, nói trong nước mắt :
- Con van ông, con cắn cỏ lạy ông, xin ông cứu mẹ con. Nhà con chẳng còn gì, chỉ còn con gà này, con xin biếu ông, mong ông làm phúc...
Người BVT cúi xuống nâng Tú Anh dậy. Ông rất hiểu tâm trạng của thân nhân người bệnh... nhất là mẹ của thằng bé, sự sống chỉ còn được tính từng giờ. Nhưng ông không muốn làm hết hy vọng của đứa trẻ hiếu thảo, ông quyết định đành nói dối để đứa bé an tâm : Cháu đứng dậy. Mẹ cháu bệnh nặng, nhưng chúng ta sẽ ráng sức cứu chữa. Bây giờ cháu hãy về nhà - cầm cả con gà về, ông ấn chiếc rọ vào tay Tú Anh - chờ kết quả. Vài hôm nữa cháu lên đón mẹ về, kẻo ở đây không tiện, ban bảo vệ Bệnh Viện không cho. Thấy BVT nói vậy, Tú Anh tin ngay, mắt sáng lên, mồm cám ơn rối rít : Cháu cám ơn ông, đoạn nhanh nhẹn xách rọ gà đi ra.
Nhìn thằng bé vui mừng, tung tẩy đi ra khỏi cổng, ông BVT đứng tần ngần suy nghĩ. Ông tỏ ra ân hận vì nói dối đứa bé. Nhưng không nỡ gieo vào lòng đứa trẻ nỗi tuyệt vọng. Ông tự an uỉi: ''Vì bất đắc dỹ đành phải làm vậy. Ðó là tia hy vọng nhỏ nhoi cuối cùng làm cho đứa bé lấy lại thăng bằng. Ta nỡ lòng nào đang tay dập tắt niềm hy vọng tuy rất mỏng manh của nó ?... '' ! Chợt nhớ ra nhiệm vụ của mình, BVT vội quay gót, trở về phòng hội chẩn. Ở đây đã có đông đủ Y, Bác sỹ.
Thấy ông vào, Bác sỹ Trưởng khoa ngoại dứng dậy báo cáo. Ông ta nói về căn bệnh nan y của Hương, trong một lúc xuất hiện cả 4 bệnh : Phong, Mật, Thận, Gan mà bệnh nào cũng đang ở thời kỳ cấp tính... đoạn kết luận: Người bệnh này không thể nào chữa được, cô ta chỉ sống không quá 3 ngày...
- Nhưng có nghiã là hiện cô ấy vẫn đang sống chứ gì ? BVT hỏi lại.
- Thưa vâng ! Ý tôi muốn nói là - Người Bác sỹ kia sợ BVT hiểu lầm, định giải thích - BVT ngắt lời : Yêu cầu các Anh các Chị ráng sức - BVT đưa mắt nhìn khắp lượt nhân viên của mình, dừng lại, cúi xuống nhìn bản ghi tóm tắt bệnh án của Hương... trầm ngâm, tiếp : Còn nước còn tát... Ðó là một con người... Dù sao đây cũng là một ca bệnh hiểm nghèo. Cần theo rõi sát sao, tập trung chữa trị để lấy kinh nghiệm cho những ca khác !
Cả phòng hội chẩn im lặng.
BVT lại hỏi : Có ai còn ý kiến gì khác không?
Tất cả lại im lặng. BVT dục : Nào, hãy vào việc !
Mọi người rời phòng hội chẩn. Mọi người đều đồng ý với BVT, nhưng không ai tin rằng người bệnh kia có thể qua khỏi.
x
Thực hiện lệnh của BVT, nhân viên, Y, Bác sỹ ngày đêm túc trực chữa trị, chăm sóc Hương. Ðiều kỳ lạ đã đên: Sau ba hôm, chẳng những Hương không chềt mà các bệnh lui dần... Ông BVT đến thăm, trở về lại họp hội chẩn... Những y bác sỹ thay nhau báo cáo... BVT ra tiếp chỉ thị và tiến hành phương pháp chữa trị ở giai đoạn hai, được tăng cường cả thuốc, trị liệu lẫn tăng thể lực...
Bệnh tình của Hương thuyên giảm. Sức khoẻ đang dần hồi phục.
...
Gần một tuần không thấy con tới thăm, Hương nóng ruột.
Một buổi chiều thứ 7, Hương đã lê được từ trong phòng ra ngoài sân hóng gío. Bỗng thấy Tú Anh từ ngoài cổng đi vào. Trên đầu thằng bé chít chiếc khăn trắng. Hương ngạc nhiên trố mắt nhìn. Tú Anh thấy mẹ đã khoẻ, tự đi ra được bên ngoài sân nên vui mừng chạy lại. Hương nhìn con hốt hoảng mếu máo : Con để tang ai thế này ? Bà mất rồi ư? Hu... u... hu...
Thấy mẹ hỏi, Tú Anh xịu mặt, lát sau mới cất lên lời : Mẹ ơi ! Bà mất rồi.
Thoạt nghe, Hương tưởng mẹ đẻ mình đã mất, nàng hỏi dồn: Bà mất hôm nào? Tại sao bác Hoa (chị gái) không lên báo cho mẹ biết?
- Không phải bà nhà mình đâu, Bà Lành kia !
- Uả, mấy hôm trước bà lên thăm mẹ, Bà còn khoẻ kia mà, sao lại như vậy?
- Bà bị cảm đột ngột từ hôm kia. Chiều hôm qua bà nhờ cô Dung vào gọi con ra, Bà đưa cho con gói này - Tú đưa cho mẹ chiếc tuí vải hoa, trong đựng số tiền mà Hương đã đưa cho bà cụ hôm trước, đoạn em tiếp - Ðến đêm bà mất. Sáng nay nhà trường lo chôn cất rồi. Con thương bà lắm, tìm một vuông vải trắng tang bà. Bà được chôn ngay tại gốc tre trên gò ấy mẹ ạ...
Thằng bé buồn rầu, xịu mặt.
Nước mắt Hương xối tuôn. Nàng thật sự xúc động, như chính mẹ đẻ mình mất. Hình ảnh, giọng nói của bà cụ lại hiện ra... vang lên... trong khi đó, giọng Tú Anh vẫn đều đều : Chú Dân - tên con trai bà cụ - được báo từ sáng sớm mà mãi khi đưa Bà ra huyệt mới đến. Cô Thái - Vợ Dân - và hai đứa trẻ không đi đưa đám Bà. Hương thẫn thờ. Lòng thương cảm bà cụ dạt dào... Nàng lại liên tưởng tới mình... Hương buột thốt lên : Chao ôi, kiếp người !
Nàng lần mở túi. Trong đó ngoài số tiền đưa cho bà cụ hôm trước, còn có thêm 50 đồng khác, số tiền bà dành dụm cả đời đi ăn xin. Trước khi từ biệt thế giới này, bà còn kịp trao cho Tú Anh, đứa bé không có huyết thống với bà, nhưng đã có lời gửi gắm của một con người cũng khốn khổ như bà... Hương ôm chiếc túi vào lòng khóc nức nở.
Tú Anh cũng ôm mẹ khóc theo.
x
Trời hôm nay nắng ấm, cái nắng đầu mùa hạ, sau tiết xuân ẩm thấp.
Tất cả bệnh nhân, những người đi lại được đều ra ngoài sân Bệnh viện sưởi nắng. Hương vừa qua một trận thập tử nhất sinh. Tuy đã khá nhiều, nhưng vẫn chưa khỏe như trước, vẫn nằm trên giường. Người Bác sỹ trẻ - nghe đâu mới tu nghiệp ở nước ngoài về... được BVT phân công đặc trách điều trị cho Hương.
Hôm nay là ngày khám định kỳ.
Anh tiến đến đo nhiệt độ, huyết áp, bắt mạch... Anh theo rõi tỷ mỷ những diễn biến bệnh tật của người phụ nữ này. Dường như đang tiến hành một đề tài nghiên cứu đặc biệt... sau khi ghi chép những số liệu vào quyển bệnh án, anh dở cuốn sổ tay, đứng ngay tại đầu giường của Hương chăm chú đọc... chốc chốc lại ngẩng đầu, nhìn Hương suy nghĩ... Hai nữ y tá đẩy chiếc bàn có gắn bánh xe, trên đựng thuốc, tiến vào. Hai cô thông báo cho bênh nhân, chào Bác sỹ... Người Bác sỹ trẻ gấp sách, quay sang bảo :
- Tôi muốn cho chị Hương đi tắm. Hôm nay trời nắng ấm, vả lại, chị ấy đã có thể tắm được rồi. Các đồng chí có thể giúp tôi làm việc này?
- Xin Bác sỹ yên tâm. Tôi sẽ tìm thêm người và làm ngay.
Một cô y tá nói rồi quay ngay trở ra.
Hương đang thiu thiu ngủ, nghe đến đây giật thót mình. Lúc này Hương rất sợ tắm, cố bật ngồi dậy nhìn người Bác sỹ lúng túng, đoạn nói, giọng như van lơn : Thưa BS. Ðừng... đừng ! Tôi sợ tắm lắm... xin cho tôi khất...
Người Bác sỹ nghe Hương nói chỉ mỉm cười. Vừa lúc đó ba y tá đi vào. Không chú ý đến nỗi khiếp sợ của Bệnh Nhân, hai cô Y tá lực lưỡng ở hai bên nách, dìu Hương. Cô khác cầm gói quần áo, khăn bông theo sau. Họ đưa Hương đi ra nhà tắm ở gần giếng... Vẫn động tác bắt ép, một người mở cửa nhà tắm dắt Hương vào. Hai người kia thay nhau múc nước từ dưới giếng lên, đổ vào chiếc bể chứa, nửa lồi ra phía miệng giếng, nửa nằm ở bên trong nhà tắm. Khi nước đã đổ đầy bể, một người nữa vào trong nhà tắm cùng người kia múc nước từ bể xối lên người, lên đầu Hương...
Nước giếng lạnh. Người còn đang yếu... Hương rùng mình sợ hãi... Mỗi gáo nước dội lên mình là mỗi lần Hương giật thót, co rúm ngừơi vì rét lạnh. Không kìm được rét Hương rên la... hai cô gái Y tá nghiêm khắc, lạnh lùng - Ðức tính vốn có của những thầy thuốc trước các con bệnh - vẫn bình tĩnh giữ hai bên sườn Hương, nàng không thể cựa quậy chỉ còn biết rên, khóc, van xin...
Mặc ! họ cử xối nước, kỳ cọ...
Cho tới khi Hương ngất xỉu, cũng là lúc họ đã tắm xong. Hai người lấy khăn bông lau khô, mặc quần áo, dìu Hương về giường. Người Bác sỹ trực vẫn còn đứng đó. Anh ra lệnh tiêm cho Hương, liệt kê một số thuốc xoa bóp, thuốc uống... sai cô y tá lấy thêm hai chiếc chăn bông, bọc Hương kín, cứ 4 giờ phải tiến hành dùng thuốc nước xoa bóp toàn thân cho bệnh nhân một lần, liên tục cho tới khi nào tỉnh hẳn mới ngừng...
Hương nằm ngủ li bì...
Ngủ liền một mạch hơn một ngày đêm cho tới sáng hôm sau. Tỉnh dậy, thấy bụng rất đói. Cô Y tá lấy cho Hương xuất cơm, Nàng ăn hết. Lấy xuất nữa, Hương lại ăn hết. Ðó là bữa ăn của người bệnh sau khi hồi phục, người ta thường gọi là - Ăn giả bữa !
... Người Bác sỹ trực đến nơi, xem mạch, đo huyết áp, nhiệt kế... Anh ta đi ra, lát sau trở lại cùng BVT và những bác sỹ chuyên khoa. Mọi người lần lượt đến kiểm tra Hương... BVT nhìn Nàng nói : Bệnh tật của chị đã thuyên giảm, Chị cần yên tâm điều trị, nghe lời khuyên của Y Bác sỹ... tuần sau có thể xuất viện. Chúc mừng chị !
Hương thấy trong người mình đã chuyển biến. Không còn cảm thấy mệt mỏi, tinh thần thấy mỗi lúc một tỉnh táo, sảng khoái. Cuộc ''Tắm Gội'' hôm trước, đối với Hương thật khủng khiếp. Nàng đã vật vã chết đi sống lạị bởi những chà sát... kỳ cọ... những gáo nước lạnh được người ta dội lên đầu, lên người... Chính nhờ những Y tá ''Nghiêm khắc, lạnh lùng đến tàn nhẫn'', làm việc ''không nương tay''... Khiến Nàng đã phải chịu đựng sự đau đớn, sự dày vò trong ép buộc !... Nhưng quả thật đó chính là liều thuốc thần diệu, hiệu nghiệm.... Cũng chính nhờ vậy, Nàng - con bệnh thập tử nhất sinh - đã từ cõi chết trở về !..
Một tuần sau Hương xuất viện, tự mình đi ra xe xích lô trở về nhà. Căn Bệnh ''Tứ chứng nan y'' đã lùi. Hương từ bến bờ của thế giới bên kia, đã trở về với cuộc sống thực...
Những ước mơ - tưởng như đã tàn lụi vì bệnh tật - ''có một căn nhà khang trang, tươm tất cho con trai'' - lại trỗi dậy, cháy bỏng trong lòng Nàng !
Khỏi bệnh. Khoẻ ra.
Hương cùng con trai lại lao vào công việc. Có mây chục bạc do tiền bán gạch lần trước cùng với mấy chục do Bà cụ Lành cho, hai mẹ con lại làm gạch. Hương quyết định không đi buôn nữa, đi mua vôi, sỉ than ở các lò nung vôi, mượn xe bò, hai mẹ con tải về. Chuyển sang đóng gạch Pabanh.
Làm gạch Pabanh có cái lợi là không phải dùng đất, công nhào trộn ít hơn gạch chỉ, không phải đốt nung, hợp với thể lực của hai mẹ con Hương. Do chăm chỉ, có lương tâm nghề nghiệp, cộng với kỹ thuật... mẻ gạch nào mẹ con Hương đóng ra cũng được người ở trong xã, các xã lân cận mua hết. Ðắt cứ như tôm tươi. Hương thực hiện kế hoạch quay vòng vốn một cách triệt để : Gạch đóng ra, bán, lấy tiền mua vôi xỉ, tiếp tục đóng đợt khác, lại bán... cứ lần sau khối lượng gạch lại lớn hơn đợt trước... Hàng thiếu không có đủ cung cấp theo đơn đặt của người tiêu dùng, Hương phải thuê người làm thêm, thậm chí mua lại gạch của họ, sau khi đã phổ biến kỹ thuật và kiểm tra khắt khe... Việc cung cấp gạch cho khách hàng kịp thời. Lãi thu được ngày một lớn. Cùng song song với việc đóng gạch, hai mẹ con Hương bớt một phần số tiền lãi, mua lợn, mua cám về chăn nuôi.
Thật kỳ lạ, trong khi đàn lợn của trại chăn nuôi HTX còi cọc ốm lay lắt, chết dần, tăng trọng độ dăm ba cân một tháng, còn đàn lợn của mẹ con Hương cứ lớn như thổi... Mỗi tháng tăng trọng từ 10 đến 15 cân... Với hai sản phẩm quan trọng này, hàng năm mẹ con Hương thu về hàng chục triệu đồng lãi. Có tiền dư thừa, có vốn kinh doanh... Hai mẹ con người đàn bà ''Hủi''. đã một thời rơi vào tình trạng khốn khổ bi thảm đến tận cùng kia, đã đi lên từ hai bàn tay ''cùi'', cộng với cáí đầu kiên cường đầy trí tuệ. Hương đã xây nhà to cao cho mình và cho con. Mua sắm những đồ đạc đắt tiền, lịch sự, hiện đại...
Ngoài chuyện đóng gạch, Hương mua đất, đào ao, thả cá, nuôi lươn và xây trại chăn nuôi lợn trên quy mô lớn. Ðàn lợn của hai mẹ con Hương đã lên tới hàng trăm con. Hàng năm xuất cho khách mua hơn trăm tấn thịt...
Hương đã trở thành người phụ nữ giầu nhất vùng...
Hương sống nhân hậu, thảo hiền.
Hàng năm đem một phần tiền lãi, cúng vào qũy từ thiện để giúp đỡ những người nghèo, những người bệnh tật, neo đơn, tặng những khoản tiền lớn cho bệnh viện Phong - Hủi. Nàng không chấp nhặt để bụng những chuyện xưa khi còn hàn vi. Những người đã gây cho Nàng nhiều đau khổ... chẳng những Nàng không thù oán, mà còn coi họ như ''ân nhân''...Nàng thường bảo con: ''Vì họ làm như vậy... nên mẹ con ta mới cố gắng vươn lên! Biết đâu họ do Trời, Phật sai tới thúc đẩy, nhắc nhở, thử thách... mẹ con ta mới có cơ hội thành đạt...''
Nàng nghĩ tới tình xưa.
Mặc dù bà mẹ chồng đã mất, người chồng cũ đã có 4 con, nhưng cuộc sống của gia đình anh ta vẫn nghèo đói... Hương không quên trợ cấp cho họ hàng năm...
Tú Anh vừa đi học vừa giúp mẹ. Cậu đã trưởng thành. Khi vào đại học. Cậu đi học bằng xe Dream - 2, được mẹ cho phép chi dùng theo sở thìch. Nhưng, từ trong đói khổ đi lên, cậu luôn nhớ lời khuyên của Mẹ sống giản dị, chăm học và học gỉoi.
Chị Hương năm xưa đã trở thành Bà Hương - người nổi tiếng về mọi mặt... Mùng một, ngày rằm, Bà thường ra thăm mộ Cụ Lành, Bà lão ăn mày năm xưa - giờ được chị đưa về chôn cạnh nấm mồ Bố, Mẹ đẻ của mình. Mộ xây to như một chiếc lăng. Trên mộ của ba người trồng hoa. Quanh năm trên mộ, mùa nào cũng có Hoa, mùng một ngày rằm, hương hoa ngào ngạt...
x
Một ngày đầu xuân.
Sau khi đi tảo mộ bố mẹ và cụ Lành, bà Hương đến thăm trại Phong, tặng bệnh nhân qùa cáp. Tặng Bệnh viện của trại món tiền lớn để thêm vào mua sắm thuốc men. Xong việc, Bà chậm rãi một mình đi ra bờ đê, trở về nơi bến đò năm xưa...
Cảnh vật đã đổi thay...
Mỏm đãt khi xưa, nơi bà đã đứng gieo mình xuống lòng sông, giờ đã không còn dấu vết. Có lẽ nó đã bị giòng sông ngoạm lở. Chỉ còn vật có thể lấy làm điểm chuẩn để nhớ lại : Ở phía xa, trên mặt đê vẫn còn chiếc điếm canh. Bà nhơ rõ nơi đó, trước khi đi xuống mỏm đãt để gieo mình, Bà đã đứng dựa lưng vào tường đầu hồi điếm canh cho đỡ mệt... rồi mới từ đó đi tiếp xuống dưới chân đê.
Chỗ Bà năm xưa định gieo mình, nằm cạnh, bên trái lối mòn, tư điếm canh đi ra... Nhưng kỳ lạ thay, bây giờ, tại đây - lùi vào hàng chục mét - cũng có một mô đãt, giống hệt mô đãt khi xưa Bà đã đứng!...
Bà chậm chạp tiến đến...
Bà khó nhọc leo lên mô đất... bồi hồi nhớ lại...
Hình ảnh của qúa khứ lại tái hiện: ''Ông lão thuyền chài to lớn, râu tóc bạc phơ... xung quanh người ông lão tỏa ra vừng hào quang... trong làn nước lạnh... Một đồng bạc bằng kim loại cứ đập vào đùi phát ra tiếng phập... phập...''
Bên tai Bà văng vẳng tiếng nói của ông lão : ''Con hãy ráng sống. Con có phúc lớn, có quý nhân phù trợ... Ta chỉ còn có ngần này, con cầm lấy, ngày sau làm nên hãy nhớ đến ta ! ''
Bà qùy xuống, vái lạy giòng sông, thốt lên những tiếng chậm rãi, trầm trầm : Vâng, con vẫn nhớ ! Ông ơi ! nhờ ông mà con đã sống, đã biết sống, đã thành đạt... Cho đến lúc nhắm mắt xuôi tay, con cũng không thể nào quên ông...
Con cháu của con sẽ đời đời nhớ ơn ông!
X
(Tên nhà viết kịch, Ðạo diễn, Quay phim, các diễn viên và những nhà làm phim hiện ra, trôi dần... trên nền giòng sông Hồng đỏ phù sa, với tiếng nhạc rộn ràng... cuối cùng là chữ HẾT PHIM)
(Viết xong 13/7/1996 - sửa lạị : Đinh Hợi 20/02/2007)
Phỏng theo bài Nàng OSIN Quê Tôi của Minh Diện - Tiền Phong cuối tháng 3 năm 1996
GHI CHÚ:
1 - Tên một nhân vật nữ, trong một phim truyền hình nhiều tập của Nhật Bản, được Ðài Truyền Hình Việt Nam phát sóng nhiều buổi...
2 - Loài giáp xác, giống con cua đồng, chỉ sống ở vùng nước Lợ - cửa những con sông nước ngọt chảy ra biển. Con Cáy màu nâu - đen, càng mầu đỏ, chân có lông. Dân nghèo của các tỉnh ven biền câu, bắt về trôn muối (gĩa hoặc để cả con). mây tuần sau thu được nước mắm cáy. Nước mắm này có nhiều chất đạm, vắt chanh, dã tỏi, chấm rau muống, rau lang luộc rất ngon...
3 - Ðộng vật cùng loài với êch nhái... Da sần xùi trông rất sợ. Khi động vào da nó, cóc tiết ra chất nước trắng như sữa, rất độc. Ðặc biệt thịt cóc lại rất nhiều chất đạm. Dân nghèo thường bắt Cóc, lột da, rửa sạch lấy thịt cho trẻ còi xương (chậm lớn) ăn, trẻ khỏi bệnh, chóng lớn...
3b. Một loại cây to, sống lâu, thường mọc ở khu vực đồng bằng Bắc Bộ, hầu như nhà nào cũng có trồng. Qủa nhỏ như đầu ngón tay, mầu đỏ tím, khi chín trẻ con thường hái ăn, vị ngon ngót, hơi cay... Lá vối hái về phơi khô (hoặc để tươi), nấu nước uống thay cho trà...
4 - Ðất 5% được HTX cấp cho các xã viên, dựa trên cơ sở tổng số đất canh tác mà mỗi hộ nông dân được phân chia. Vùng đồng bằng châu thỗ sông Hồng, đất canh tác rất ít. Các tỉnh Nam Ðịnh, Thái Bình, Hưng Yên, Bắc Ninh... tính bình quân đầu người chỉ còn trên dưới một sào Bắc Bộ (360 M.2). Có Huyện còn thấp hơn. 5% của một saò là 360x 0,05 = 18 mét vuông. Số đất này Xã viên canh tác được xử dụng, không phải nộp thuế.
4b. Một loại tre đực, thân to, gìa rất cứng, đặc ruột, dân đồng bằng Bắc Bộ thường chặt ngâm làm nhà rất tốt.
4c - Một loại cây leo, như sắn giây, dân miền núi thường dùng để bó cây củi - như giây thừng. Rắn, trăn rất sợ loại giây gắm. Những con Trăn rừng to lớn, sẵn sàng chống cự mọi loài - kể cả con Người - Thế nhưng cầm nắm giây gắm vất vào người chúng... giây chạm da, rắn, trăn ngoan ngoãn nằm nguyên, duỗi thẳng để cho người bắt
5b - Chi tiết này do chính bà H. kể lại trong Nàng Oxin quê tôi....
5c. Cái Ðáy hình tam gíac, gần giống chíếc vợt, nhưng to hơn, dùng để đón hớt tôm tép hoặc những loại cá thường đi ăn trên mặt nước (cá mương, ngạo...).
5d - Nọc rắn hổ mang bành rất độc, có thể giết chết cả người... Thế nhưng đối với lợn lại không hề gì. Vạn vật tương khắc. Rắn độc thường bị lơn nuốt sống ăn tươi, lợn chẳng sao...
