Tặng DNM

Tổng đốc ví thương người mệnh bạc

Tiền đường chưa chắc mả hồng nhan

Ông khách dường như không biết nữ chủ nhân đã đến, cứ đứng bên cửa sổ nhìn ra ngoài mà ngâm. Có tiếng a hoàn thưa sẽ sau lưng, ông ta mới như giật mình quay lại, vội vã cúi mình thi lễ và lật đật bước đến, ý hẳn không khỏi lúng túng thấy nữ chủ nhân đứng đó, lộng lẫy và đoan trang, với đôi mắt đăm đăm nhìn thẳng người đối diện, cứ như chưa biết e ấp hay tránh né bao giờ.

     Phân ngôi chủ khách vừa xong, nàng cất lời.

-     Thưa tiên sinh, giọng ngâm của ông tốt quá, sang sảng rền vang mà gợi cảm lắm.

-     Thưa phu nhân, xin bà đừng để ý làm gì, kẻo tôi thành thất lễ, chẳng qua chỉ nghêu ngao mấy câu chợt đên trong đầu. Tôi vốn kẻ bất tài vô dụng, biết mình chẳng giúp ích gì cho đời, nên tháng ngày chỉ đọc sách và rong chơi, điên điên tỉnh tỉnh, Thiên hạ hay gọi tôi là cuồng sĩ…

-     Tiên sinh tự biết, ngài không cuồng đâu, trừ phi ngài thích cái vẻ điên điên tạo thêm một nét đẹp kỳ bí cho phong cách thi nhân. Thưa tiên sinh, ngài quá nổi danh nên đừng vội nghĩ kẻ trong khuê phòng không biết đến ngài. Khí phách và trí lự vượt tầm người đời quá xa, nên phải điên điên một chút để che bớt đi chăng?

Ông khách đang định nói thì nàng đã tiếp:

-          Vốn nghe tướng công tôi nói về ngài đã nhiều, nhưng hôm nay gặp mặt hoá ra lại là người chính tôi được hân hạnh quen biết từ lâu.

-          Trí nhớ của phu nhân quả phi phàm, qua ngần ấy dâu bể mà phu nhân vẫn lưu giữ trong ký ức một cuộc gặp gỡ thoảng qua ư?

-          Dẫu thoảng qua nhưng nó đã gắn với một đoạn đường đời tôi khó phai mờ…Làm sao quên được.

Nàng ngồi im lặng hồi lâu, đôi mắt xa xăm như hồn đang lãng đãng cõi nào.

Vâng hôm nay được ông ghé thăm, tôi như bất ngờ gặp lại cuộc đời cũ, cuộc đời  phía bên kia. Sinh thời , Từ Công thường nói trong suốt cuộc đời, chỉ có hai người hiểu được người mà thôi. Cơ duyên nào run rủi hôm nay hai người ấy ngồi đây để làm sống lại những vọng niệm về người, mà tôi tưởng đã chìm sâu vĩnh viễn.

-          Cơ duyên à? Thưa có cơ duyên đấy ạ. Đêm qua tôi vừa nằm mộng thấy Minh Sơn.

Nàng có vẻ trầm ngâm.

-          Vậy là Từ Công vẫn nhớ đến ngài mà viếng thăm trong giấc mộng. Còn tôi, có lẽ người đã quên hẳn tôi rồi.

-          Phu nhân có tin rằng mấy năm nay, tôi đã nhiều lần nói chuyện với Minh Sơn...

Nàng mở to mắt nhìn ông

            …trong lúc tỉnh, ngồi một mình trong đêm.

Còn về chuyện chiêm bao, tôi thường nghĩ thực không biết trong chiêm bao,  người đến với ta, hay ta mơ đến người . Đó cũng như là duyên gặp gỡ. Mà đã là gặp nhau, thì phải từ hai phía.

-          Thưa tiên sinh, tiên sinh biết rằng những gì Từ Công đã để lại trong đời tôi, dẫu sau này cố sống như cỏ cây gỗ đá vô tri, thì cũng không dễ gì quên lãng. Huống chi tôi còn mắc nợ với người. Món nợ này quá lớn. Tôi luôn cố xoá đi ký ức về những huy hoàng chói lọi một thời, những ân tình trời bể, vì kèm theo nó bao giờ cũng là một hố đen sâu hun hút, ám ảnh triền miên, xin thú thực, tôi phải vùng vẫy nhiều lắm mới thoát ra đuợc. Vừa rồi, nghe mấy câu thơ của ông, tôi tưởng như lại thấy cái hố đen ấy mở hoác miệng nhìn tôi…

-          Xin phu nhân thứ lỗi, tôi đâu dám vô tình đến mức muốn khơi lại vết thương xưa khiến phu nhân vô cớ phải đau lòng. Mấy câu thơ ấy không phải của tôi. Đó là của một thi hữu không cùng thời. Tôi cũng không biết nó đến với tôi như thế nào và từ bao giờ nhưng bất giác cứ buột ra như vậy.

-          Ông có thể cho nghe nốt những câu còn lại

-          Phu nhân cho phép. Lúc nãy là hai câu cuối. Còn hai cầu đầu. Nó là như thế này :

Ông khách không ngâm, mà đọc, bằng giọng chậm và trầm.

                Đôi hàng nước mắt, đôi làn sóng.

                Nửa đám ma chồng nửa tiệc quan.

                                                                              *

Một khoảng yên lặng thật dài, đậm đặc và tê cứng, tưởng như không bao giờ bị phá vỡ.

                     .................    .......................   ....................   .....................................

Mấy năm nay nàng sống lánh xa đời, không tiếp xúc với ai ngoài những người nhà. Cuộc đời nàng cứ êm lặng trôi đi, ngày nào cũng như ngày nào, trong câu kinh tiếng mõ  nhàn nhã thảnh thơi. Những cay đắng xót xa xé lòng quặn thắt đã mờ dần mờ dần chỉ còn lại một nỗi buồn vu vơ làm nền cho mọi suy tư cảm xúc, nỗi buồn không biết có tự bao giờ, nó không ở trong nàng,trong tâm hồn nàng: nó chính là nàng, là tâm hồn nàng.  Nàng thật sự đã sống trong yên bình, yên bình chứ không an lạc, nàng nhếch cười trong tâm trí : hoan lạc nỗi gì ? Những sóng gió một thời đã ngủ yên trong lòng nàng : không vội vã, không khát khao, không bị gì đe doạ và không có gì phải cầu muốn ; cuộc đời này với nàng chẳng có gì là hệ trọng nữa rồi.   

....

Cuối cùng nàng mở bừng mắt và chính nàng đã chủ động cất lời.

-          Thưa tiên sinh, bấy lâu nay tôi như kẻ ngủ quên trong lúc thức, nay những lời dạy của tiên sinh như khiến tôi bừng tỉnh,

-          Phu nhân..Tôi thường nghe nói : cái gì đã qua thì cứ để cho qua, cái gì đã chết thì nên cho chết hẳn. Tôi vừa rồi có qua Quan âm tự, đọc pho Kim cương chép tay thấy nét chữ của bà rồng bay phượng múa. Thầm nghĩ hẳn cõi lòng vọng động xưa kia nay đã tìm được an lạc chốn thiền môn. Tôi thật có lỗi đã tự nhiên khuấy động cả một cõi yên bình.

-          Tiên sinh đừng băn khoăn tự trách làm gì! Câu chuyện cùng với những lời thơ tiên sinh vừa cho nghe, với tôi, như một nhát roi quất mạnh vào tâm thức. Nhát roi ấy không phải là một đòn, mà là một ân huệ. Nó khiến tôi đang mơ mơ màng màng bỗng giật mình  sực tỉnh, nhìn rõ vật và người, người và mình. Nếu chỉ là khẽ lay gọi, thì thử hỏi có tỉnh giấc được không ?

Bao ngày qua tôi đã nhìn mọi sự trên đời như mây bay gió thoảng. Cả những sự tích trong cuộc đời cũ của tôi, tôi cũng coi được như chuyện của ai. Tưởng nó không  thể làm bận lòng tôi nữa.

-          Nhưng phu nhân không thể không biết rằng, với một đời sống lẫy lừng vinh quang và tột cùng đau đớn tủi nhục (xin lỗi phu nhân) hành trạng và tâm ý của phu nhân vẫn sống một đời sống riêng bên ngoài, trong đám chúng sinh mà ta gọi là người đời.

-          Và trong mọi điều thị phi, người thương kẻ ghét. Tôi tưởng đã vượt qua được những điều người đời nghĩ và nói về mình.

-          Nhưng những điều ta nghĩ về bản thân ta thì có thể lãng quên, hay trốn chạy. ?.

-          Vâng, thưa ông, trốn chạy vô ich. Vì trong cuộc trốn chạy ấy, mỗi khi tình cờ ta lại va đầu vào chính bản thân mình, thì lại càng thấy hoang mang. Ông là người hiểu thấu mọi chuyện.

-          Nhưng có nhiều điều tôi không thể hiểu, cứ canh cánh bên lòng. Nhất là mỗi khi gợi nhớ đến Minh Sơn. Vì vậy hôm nay dám mạo muội đến quấy quả bà. Chúng ta không cần khen nhau khách khí làm gì, bà là người quá ư mẫn tiệp và thành ý, tôi tin bà luôn tự hiểu mình, hơn mọi người khác.

-          Tôi không dám chắc, vì ngay khi muốn cố hiểu, chắc gì đã được, huống chi tôi đã cố không nghĩ tới. Nhưng hôm nay ông nhắc tới Minh Sơn, may ra tôi có nguồn động lực để nghĩ tiếp.Vâng, Từ Công đã sống một cuộc sống thẳng băng, bên ngoài thì kiêu dũng nhưng thường lại hồn hậu ngây thơ như đứa trẻ. Tôi sống bên người, giờ nhìn lại, thật u mê mù loà.

-          Không đến nỗi thế. Từ là con người hành động, ít suy nghĩ , ưu tư. Tôi từng nghe, lúc đầu, nhờ có bà trong tướng phủ, những đội quân ô hợp của Từ dần dần trở thành nền nếp, việc ra nghiêm lệnh cấm bắn giết hà hiếp dân lành, dân chúng đều biết, đó là ơn của bà. Tôi đã có lúc nghĩ bà là lương tri của Từ Hải.

-          Vâng, Từ Công là người có hùng tâm, luôn tỏ ý ngang tàng chọc trời khuấy nước, không bận tâm những việc nhỏ. Đôi khi để tỏ rõ oai phong, có thể coi mạng người như cỏ rác. Tôi nghĩ mình có bổn phận làm dịu bớt đi, và tôi đã phần nào làm được

-          Chí lớn của Từ, tôi rõ lắm, khi chúng tôi còn trai trẻ hàn vi. Đó chỉ là khao khát tựdo của kẻ trượng phu, không chịu cảnh cá chậu chim lồng. Nhưng mỗi người tự do một cách, Từ thì võ nghệ siêu quần nên tung hoành trong đámba quân, tôi thì ngao du sơn thủy và nghêu ngao thơ phú ngông cuồng, chỉ nghĩ và nói theo ý mình, không phải cúi đầu vâng dạ.

-          Vì thế mới lánh xa chốn quan trường, ghét vinh hoa phú quý ? Đối với đàn bà chúng tôi, thì tự do đơn giản lắm. Đó chỉ là được làm theo ý mình, những ý muốn có khi nhỏ nhen tầm thường lắm.

-          Trong dân chúng ngày ấy còn lưu truyền rất lâu cuộc báo ân báo oán, có cảnh đầu rơi máu chảy, giữa thanh thiên bạch nhật, mà phu nhân ngồi làm chủ. Ngày ấy hay bây giờ, bà có nghĩ đó là tự do ?

-          Ngày ấy thì thế, còn bây giờ, ông muốn biết suy nghĩ của tôi bây giờ ?  Tôi nghĩ nó là một nỗi ô nhục lớn, không ai bắt mình phải chịu, mà do chính mình gây ra.

-          Tôi xin nghiêng mình kính phục Bà. Đó không còn là nữ nhi thường tình nữa, mà đã là cái Tâm toả sáng. Chắc hẳn là nhờ ân sủng của Phật, bởi sám hối là nhịp cầu giải thoát, khỏi vô minh mê vọng.

-          Có lẽ là như thế, nhưng phải xin nói thật cùng tiên sinh, cái ý nghĩ ấy, đúng là mang mầm giải thoát, vừa nảy ra đúng trong phút này, khi ngồi đây với tiên sinh.

-          Nhưng xin quay trở lại : chúng ta vừa nói đến tự do. Bà đã thoả chí rửa được mối hờn xưa, thì Tú Bà và Sở Khanh phải rơi đầu là điều họ không muốn.Tự do luôn gắn liền với quyền. Nếu Từ Hải không mạnh đến thế, tự do của bà sẽ nhỏ hơn. Tựdo vừa đủ là tự do tối thiểu: đó là tựdo làm người đúng nghĩa một con người, đồng thời không xâm hại tựdo của người khác. Kẻ có tự do quá mức, tự do vô tận, chính là kẻ đi cướp tự do. Kẻ có quyền trongtay thường tưởng mình quá tự do : thực ra họ đã cướp đoạt tự do của người khác mà có.

-          Ông nói đúng lắm. Khi đó có quyền trong tay- thực ra là mượn oai hùm của Từ Hải- tôi đã hả hê thấy mình muốn gì được nấy. Và cái mong muốn nóng bỏng nhất là bắt những kẻ đoạ đầy mình chịu tội, tôi đã nghĩ thế là công bằng. Khi nhìn rộng ra cả cõi nhân sinh, mới thấy mình thật nhỏ mọn.

-          Người thấy được sự nhỏ mọn, đã là một người thật lớn rồi. Vâng, tôi đã nói tự do cướp đượckhông đúng thật là tựdo, vì nó được bảo trợ của quyền hành bất chính. Nó sẽ tan khi gặp một quyền lực to hơn. Còn tự do tối thiểu thì không ai cướp đi được, có chăng là chủ nhân của nó tựdâng nộp thôi, để đổi lấy cái gì, như bà thường nói, tầm thường nhỏ mọn, như miếng ăn, đôi khi, như mạng sống.

-          Tiên sinh biện thuyết cao siêu quá. Tự nhiên tôi rùng mình nghĩ đến hai cảnh tượng : bọn Tú Bà, Mã, Sở cúi mọp dưới chân tôi, mà tôi thì đang lê mình dưới chân Hồ Tôn Hiến. Hai cảnh ấy không xa, có lúc nhập nhoà xen lẫn vào nhau. Tôi thấy tội mình lớn hơn mình tưởng, thế mà có lúc còn nghe người đời kể lấy làm công.

-          Mọi việc đã quá xa xôi rồi, nhưng thiển nghĩ, chiêm nghiệm về tội và nợ  chắc phần nào an ủi được vong linh Từ. Còn như về công, tôi không hiểu đó là công với ai, với Hồ Tôn Hiến, với triều đình, hay với bách tính ?

-          Bây giờ có nói, bề nào thì cũng không xong. Thiên hạ nói, như câu thơ ngài đọc vừa rồi, tôi cầu xin sự thương hại nơi Hồ Tôn Hiến, thậm chí có thể còn trở thành thê thiếp của hắn, quả là độc địa, nhưng cũng không sai. Lúc ấy tôi như cái xác không hồn, như ma quỉ dắt dẫn. Nỗi ô nhục lớn nhất từ khi cha mẹ sinh ra, là lúc cúi mình cầu xin ấy. Chỉ sau này nghĩ lại, mới thấy Hồ Tôn Hiến là đê tiện, tiểu nhân, nhưng lúc ấy chỉ thấy hắn như sấm sét, như trời.

-          Phu nhân coi ông ta là tiểu nhân, Tổng đốc họ Hồ bây giờ đã là quan nhất phẩm triều đình.

-          Vâng, cái phẩm giá còn thua một kẻ lưu manh hạ tiện. Từ Công sa cơ là vì người quá trung tín, còn tôi đàn bà không những yếu đuối mà còn lương thiện nữa.

-          Dòng nướcTiền Đường oan nghiệt đã được phu nhân chọn làm lối thoát, dù muộn màng, cho phẩm giá. Không ít người băn khoăn tự hỏi, dù điều này thật bất nhẫn, rằng trước sau chỉ có một lần, sao việc tự quyết ấy không diễn ra sớm hơn, trong tiệc hạ công chẳng hạn ?

-          Thật không biết nói sao. Chắc tiên sinh thừa hiểu, ngay từ khi nhìn thấy Từ Công sừng sững giữa trời, tôi đã coi cái mạng mình là bỏ đi rồi. Tôi không tham sống, vì còn gì nữa mà mong ? Nhưng sao không tự quyết lúc ấy, và như thế bớt đi được một nối ô nhục nghìn lần hơn những ô nhục khác mà tôi đã nếm trải trong đời. Chính tôi cũng không hiểu được. Chỉ còn biết hỏi ông trời. Tôi cho rằng trời đã cho đời tôi là một chén đắng, tôi chưa cạn hết, chưa xong. Và tôi đã dốc cạn những giọt cuối cùng ô nhục của kiếp người.

-          Thưa phu nhân, tôi không muốn nghĩ thế. Đời người may rủi khác nhau, nhưng trời cho làm người, ai ai cũng có quyền tự chủ hành vi ý nghĩ của mình, dù có khi thân xác bị đoạ đầy. Đó là món quà quý mà trời cho đều mọi người và không bao giờ lấy đi của ai cả. Chỉ khi tự mình không còn là mình nữa, mới thật đáng thương, vì như thế tệ hơn cái chết. Phu nhân đã nhìn thấy điều này, tức là đã vượt qua được đoạn trường này. Cầu mong phu nhân luôn giữ được bằng an bên trong cõi tâm. Xin cám ơn phu nhân đã cho phép có cuộc hội kiến này, nó cũng giúp tôi giải toả những khúc mắc bấy nay trong tâm tư, và xin phu nhân bỏ quá cho những đường đột thô lậu không nên có.

-          Trái lại, tôí rât biết ơn tiên sinh, người bạn của Từ Công tôi, nhờ ngài mà tôi đã biết sống tỉnh thức, không trốn chạy bản thân, điều mà trước nay tôi mơ hồ tưởng là con đường giải thoát. Muôn vàn cảm tạ tiên sinh đã cho tôi sống tỉnh thức kiếp sống của con người.

-          Xin bái biệt.