Một chuyến đi săn đầy gian khổ nhưng vô cùng thú vị này. Ông cháu bác Ba Phi nhất định khi về phải có gì "cầm tay". Trên đường về họ bàn nhau phải tạt bậy đâu đó tìm "chút cháo" mang về cho vui. Hai ông cháu khi lọt ra một khu rừng cổ thụ, toàn những cây tràm sống lâu năm, mình mẩy cong queo có lỗ có hang, ruột thì bộng rỗng tựa những ống trúm đặt lươn. Thứ tràm này chỉ để dành nuôi hoa phong lan, bông làm chỗ ẩn nấp cho loài kỳ đà mà thôi. Rừng trống chân, đất mát và hơi rắn hơn những nơi trấp choại. Hai ông cháu cùng bầy chó vừa đi vừa ngao du cảnh trí thiên nhiên, không khác một đoàn du lịch dạo núi rừng.
Bỗng con Đuổi đi trước đánh hơi khịt khịt rồi cùng bầy chó tốc rượt ào ào. Bộ vó chúng là khí thế rượt "mồi". Ông cháu bác Ba mừng thầm, đứng chờ độ nhai dập bã trầu thì bầy chó đã lên tiếng "kêu thịt". Bác Ba dẫn thằng Đậu chạy nhanh về hướng chó sủa. Qua khỏi vùng gộp choại, hai người chợt lọt vào một vùng cây, toàn là những cây tràm cong giò nai và bộng ruột. Họ thấy mấy con chó cứ chồm chồm lên những bộng cây mà sủa. Bác Ba cất tiếng cười sằng sặc rồi thở dài một cách khoan khoái:
- Kỳ đà đó, Đậu ạ !
Nghe ông nội nói, thằng Đậu còn ngơ ngác chưa biết kỳ đà đang ở đâu.
Bác Ba dắt nó lại những bộng cây chỗ mấy con chó báo hiệu, chỉ cho Đậu xem. Cây thì lớn, bộng lại rộng và sâu, kỳ đà chui vào bám chắc bên trong có trời mà lôi ra. Thằng Đậu nghĩ vậy vì chính mắt nó thấy một lần con kỳ đà chun nằm trong bộng cây mù u bên cạnh nhà, ông nội thách thức ba anh bộ đội nắm đuôi lôi ra, cuối cùng các anh nắm ghị đến đứt từng khúc đuôi, chớ con kỳ đà nhất định không buông mình cho người ta kéo tuột ra ngoài. Ông nội giải thích rằng con kỳ đà nằm trong bộng cây nó giương những móng sắc tựa những dấu ó của bốn bàn chân và phình luôn cái bụng da nhám ra, có nước xách búa bửa bộng mà thôi.
Thằng Đậu nôn nao trong bụng, nhìn ông nội chờ đợi xử lý. Bác Ba móc túi lấy gói bánh thuốc giồng ngồi vấn hút phì phèo. Qua làn khói thuốc bay bay, bác Ba nheo nheo hai mắt dưới đôi mày rậm, đầu lưỡi tém tém điếu thuốc dính trễ dưới vành môi, xem như chẳng có chuyện gì cả. Suy nghĩ một lúc lâu, thằng Đậu bực bội chịu hết nổi, nó giục:
- Ông nội ! Phải làm sao đây chớ ?
Bác Ba đáp lại như một tiếng ngáp:
- Gừng.
Thằng Đậu không hiểu gì cả, gãi đầu, hỏi tiếp giọng cộc lốc:
- Gừng là thế nào ?
Bác Ba bày cách cho thằng Đậu làm:
- Mầy chặt độ chục cây tràm nhỏ và một mớ dây mây dóc, dây mắp nước loại thật dẻo cho ông.
Tuy chưa biết ông nội có ý định gì, nhưng thằng Đậu cứ vâng lời. Loáng một cái là nó làm xong ngay. Đoạn bác Ba đến xem xét kỹ lưỡng những thân cây bộng ruột đang có kỳ đà chui nằm bên trong, và bác bảo thằng Đậu làm dấu từng cây, ước lượng sơ sơ xem bầy kỳ đà có độ bao nhiêu con vừa lớn vừa nhỏ. Thằng Đậu lập tức làm theo lời ông nội. Bác Ba vẫn ngồi hút thuốc phì phèo. Một lúc thằng Đậu trở lại báo cáo:
- Trên mười bộng cây có kỳ đà chui vào, cộng hết thẩy ngót nghét hai trăm con.
Bác Ba nghe báo gật đầu rồi lấy chiếc lon zui-gô, bỏ vào một củ gừng già, dùng khúc cây giã cho thật nhừ. Xong đâu đó bác mới chịu giải thích cho thằng Đậu rõ cái bí quyết gia truyền này:
- Giống kỳ đà đại kỵ với gừng. Nếu gặp kỳ đà nằm bộng cây ló đuôi ra thì ngậm một chút gừng vào miệng, kê răng nhăn giập nát đuôi nó, tức thì nước gừng thấm vào cơ thể kỳ đà sẽ rũ liệt gân cốt, buông tuột ra khỏi bộng.
Thằng Đậu còn phân vân:
- Nhưng trường hợp này, kỳ đà nhiều con còn nằm sâu trong bộng cây, chúng có ló đuôi ra đâu mà mình nhai giập ?
- Ông sẽ có cách bắt chúng nhai đuôi vần công với nhau.
Bác Ba để nước vào lon nhồi bóp ra cho đều tay, rồi hai ông cháu bưng lon nước gừng đến chỗ mấy bộng có chứa kỳ đà. Bác bảo thằng Đậu nùi cỏ xảm cứng miệng bộng phía dưới. Bác thì trèo lên phía trên bộng cây dùng lưỡi mác khơi một lỗ nhỏ, vốc một ít nước gừng nhểu vào từ từ. Và cứ mỗi bộng cây có kỳ đã là bác Ba đều rưới vào một bụm nước gừng như vậy. Xong đâu đó, bác trở lại cây đầu tiên bảo thằng Đậu mở nùi cỏ ra. Bây giờ bác Ba mới chịu tiết lộ cái bí quyết bắt kỳ đà bằng nước gừng với đứa cháu nội:
- Ông vóc nước gừng vào miệng con trên hơi nhiều một chút, cho chảy dài xuống miệng những con kế tiếp. Những con ở dưới bị cay miệng tất nhiên phải chảy nước dãi ra thấm dài xuống dưới nữa. Bị cay miệng con nào cũng phải nhai, tất nhiên nhằm vào đuôi con phía trên. Chỉ cần mượn chúng vần công đánh độc cho nhau, chút sau con nào cũng rũ rượi gân cốt. Chừng đó ta mặc tình mà nắm đuôi lôi ra.
Quả đúng như ghi. Mỗi một cây có bộng kỳ đà đã chui vào, ông cháu bác Ba nắm đuôi lôi ra hàng chục con. Lôi xong con phía dưới thì con trên tuột xuống, ló đuôi ra, cho mặc sức mà lôi. Thằng Đậu thấy ông nội tài tình quá trời, vỗ tay reo ầm tán thưởng. Bác Ba lôi ra từng con kỳ đà một. Bác lẩy hai cái móng chân trước, kéo hai sợi gân ra trói thúc ké ngược trên lưng.
Thằng Đậu bê từng con kỳ đà mập ú nặng hàng chục ký lô xỏ luồn cây tràm con vào giữa hai chân bị trói. Xỏ cho hàng chục con vào một cây tràm. Rồi nhiều xâu như vậy, Đậu mới kết lại thành một bè. Hai ông cháu bác Ba cứ bắt kỳ đà bị nhiễm nước gừng hết bộng này sang bộng khác. Họ trói xỏ vào cây kết bè, đến được chẵn chục xâu kỳ đà bi trói ké hai tay.
Ngồi nghỉ một lúc, hai ông cháu nối mười bè kỳ đà lại một hàng dọc, kiềng những đầu cây vào nhau thật chắc. Xong đâu đó hướng mũi bè kỳ đà ngay về phía mặt trời mọc, phía ấy là xóm nhà và bắt đầu cho chúng hành quân. Trước khi đội quân liên hợp kỳ đà lên đường, bác Ba gọi con Đuổi đến phân công làm tổng chỉ huy dẫn đầu, bốn con chó con làm chánh, phó tướng theo hộ vệ và áp tải hai bên. Con Đuổi lãnh lệnh bắt đầu hô lệnh tiến quân "cạch, cạch". Bốn con chó con lên tiếng chấp hành "gâu, gâu". Đám kỳ đà tù binh không dám cãi lệnh, cúi đầu bước lên bằng hai chân sau "ọp, ọp... ọp, ọp". Bác Ba vạt một mảnh gỗ bằng bàn tay gắn lên trên bè, lấy trái dác chín viết mấy chữ: "Bè kỳ đà liên hợp của Ba Phi".