(Đọc tập thơ “Viết dưới bóng quê nhà” của Lê Văn Ngăn)
Sự khác biệt trong mỗi chúng ta, ngoài dáng vẻ bên ngoài còn có tính cách bên trong. Với lĩnh vực thi ca, để có được một tính cách riêng, ngoài tài năng, đòi hỏi nội lực sáng tạo và sức lao động miệt mài của tác giả. Nhà thơ Lê Văn Ngăn đã đến với người yêu thơ từ rất lâu, nhưng mãi đến hôm nay tập thơ “Viết dưới bóng quê nhà” mới chính thức ra mắt, làm nên một tính cách Lê Văn Ngăn với âm điệu nhẹ nhàng, chậm rãi nhưng đầy ắp tình người, tình hoài hương, qua bức “Thư về quê hương”:
Nơi tôi có một mái nhà từ quá khứ, người mẹ đêm đêm thức dậy dưới nền trời sao, nhen lên bếp lửa đầu ngày
…đêm đêm, theo đợt gió mùa thổi mãi ngoài hiên tôi thầm gởi lời mong quê hương tôi thêm nhiều hạnh phúc.
Như lời “Giới thiệu” của tác giả, cũng chính là nỗi niềm của người con đối với mẹ già:
mẹ vẫn lấy chữ nghĩa trộn với mồ hôi của mình
Để đến một ngày anh đã “leo lên bờ vực tối, sống ngang hàng giữa mọi người” và giữa những đêm khuya khoắt, người con thi sĩ vẫn hằng nhớ đến mẹ hiền:
Giờ đây, trong những dòng chữ tôi viết giữa đêm khuya
dường như vẫn lấp lánh nước mắt của người đã khuất.
Sinh ra và lớn lên dưới đáy xã hội, tác giả đã trải nghiệm qua những đau khổ mà anh đã cảm nhận được từ một người phu xe, cũng chính là người cha già nuôi anh khôn lớn:
Có một người phu xe
Quay cho đủ số vòng quay đau khổ
(Tả thực)
Và anh đã nghiệm ra một điều:
Đừng bao giờ quên
hạnh phúc đôi khi phải vượt qua một chặng đường bất hạnh.
(Tả thực)
Hình ảnh bếp lửa quê nhà đã khắc sâu trong tâm trí nhà thơ, và người đã nhen nhóm bếp lửa chính là mẹ hiền, để:
Mỗi buổi mai, lúc nền trời những vì sao chưa tắt
bao nhiêu bếp lửa đã sáng lên trên hành tinh này
và bếp lửa của mẹ, từ tuổi thanh xuân đến tuổi xế chiều
vẫn cháy chập chờn trong căn bếp nhỏ
Mẹ đã khởi đầu sự sống cho con cái mình
bằng một ngọn lửa như thế.
(Một ví dụ về nối tiếp)
Như một quy luật của tự nhiên, nỗi ám ảnh đau đớn về sự ly biệt là đặc tính của con người và ngọn lửa hy vọng tiếp nối chính là sự kế thừa về tình yêu thương đã được tác giả biểu hiện:
Con sợ đến một ngày, trong âm vang đều của tiếng mưa đêm
con sẽ đứng vào chỗ trống mẹ vừa để lại
một mình nhen lên ngọn lửa buồn buồn
Ngày ấy, nếu không dựa vào quá khứ
chắc con khó lòng nối tiếp sự sống cho những đưa bé mới ra đời.
(Một ví dụ về nối tiếp)
Trong thăm thẳm hình bóng quê nhà ấy, hình ảnh người mẹ đã thường trực trong tâm thức người con, để mỗi đêm trên chuyển tàu ký ức trở về ngôi “Nhà cũ” Lê Văn Ngăn đã gọi to:
Mẹ ơi, Mẹ ơi
anh thường gọi to trước căn nhà cũ
và bỗng nhiên, từ bóng tối mênh mông
có tiếng người thân yêu vội vàng đáp lại
có cánh cửa vội vàng bật mở
có ánh sáng vội vàng dậy lên cây lá quanh vườn.
Mẹ ơi, Mẹ ơi
anh sợ sẽ đến ngày anh gọi to như thế
nhưng dưới lòng đất, mẹ anh không thể nào đáp lại.
(Nhà cũ)
Và hình ảnh cảm động của người mẹ tảo tần nuôi con ăn học đã được tác giả khắc họa trong bài “Mẹ, con và ngọn đèn dầu”:
Trong đêm, người mẹ gánh gánh hàng qua xóm nhỏ
và người con trai cầm ngọn đèn đi trước dẫn đường
Dưới mưa phùn, người mẹ mỉm cười
thầm nghĩ những ngày sắp xuân hàng bán đắc hơn những ngày bình thường
đứa con trai sẽ có thêm chút tiền ăn học
mái nhà sẽ sáng lên vài cành hoa mới.
Dưới mưa phùn, người mẹ mỉm cười
nhưng người con trai chợt rưng rưng nước mắt
Chẳng bao lâu nữa mẹ sẽ qua đời
và anh sẽ không còn cầm ngọn đèn dẫn mẹ gánh gồng kiếm sống
Bấy giờ, trong vũ trụ mênh mông
anh biết tìm mẹ ở nơi nào.
Rồi từ những quê xứ xa xôi, anh đã nghĩ thật nhiều về người mẹ già , trong bức “Thư gửi mẹ và những nắm tro tàn” anh đã tâm sự:
Trước khi nằm nguội lạnh và lặng im,
tro tàn đã là ngọn lửa ấm dưới nền trời giá rét
đã giúp mẹ nấu các thức ăn để bán kiếm tiền
đã giúp con áo cơm và sách vở.
…
Sau nhiều năm cách xa, con lại trở về bên căn bếp của mẹ
bên nắm tro tàn nguội lạnh và lặng im
Mẹ đã qua thời thanh xuân ơi, xin mẹ đã đến lúc ngồi nghỉ
con sẽ thu vén gọn gàng nắm tro tàn của ngọn lửa vừa qua
như thu vén kỷ niệm một người đã từng giúp mẹ con chúng ta sống sót
Mẹ đã qua thời thanh xuân ơi, xin mẹ đã đến lúc ngồi nghỉ
con sẽ đem tro tàn đặt dưới gốc hoa
và hoa sẽ ra bông trong tiết lập xuân sắp đến
và mẹ sẽ ngồi ngắm nhìn thầm nhủ: tro tàn cũng làm nên vẻ đẹp.
Có những người sinh ra trong yên bình, cũng có những người con sinh ra trong cảnh loạn lạc, có thể những người đó, không có một sự chăm sóc bình thường như những trẻ sơ sinh khác, nhưng dù sao chúng ta cũng không thể nào được quên và cũng không thể nào nhớ được những người bên cạnh chúng ta, từ giây phút mỗi người vừa lọt lòng mẹ chào đời, điều đó mãi mãi là những câu hỏi của tác giả, mà câu trả lời vẫn còn ở phía trước:
Lúc tôi mới lọt lòng mẹ
người ý tá nào đã tắm gội cho tôi lần đầu
Người ấy bây giờ ở đâu
còn sống hay đã chết.
(Những câu hỏi chưa được trả lời)
Đôi khi có những thời khắc, sự chia sẻ của đồng loại trước nỗi cô độc mà chúng ta chưa cảm nhận, để rồi có những lúc bên nhau mà cứ ngỡ lạ xa, phải chăng đó là sự phi lý mãi tồn tại giữa thế gian này:
Đêm tối trời ở thị trấn xa xôi ấy
người đàn ông nào đã đi cùng tôi một đoạn đường
Người ấy bây giờ ở đâu
còn sống hay đã chết.
Mỗi ngày, xuôi ngược dọc đường đời
tôi có thể đi bên cạnh người đã giúp mình
nhưng vẫn ngỡ đấy là người xa lạ.
(Những câu hỏi chưa được trả lời)
Mỗi bài thơ của Lê Văn Ngăn là một nỗi niềm trăn trở ẩn chứa trong sâu thẳm tâm hồn của nhà thơ. Những trăn trở ấy, đã được thi hoá bằng những hình ảnh bình dị giữa đời thường, qua những tiết nhịp du dương, mở ra cho người đọc một cánh cửa bước vào phương trời sơ nguyên:
Tôi sẽ không bao giờ khép lại cánh cửa tâm hồn đã mở
…xin đừng quên nhìn vào bên trong ký ức
Nơi ấy,
tôi còn giữ nguyên vẻ đẹp thuở ban đầu.
(Mở ra một cánh cửa)
Đọc tập thơ “Viết dưới bóng quê nhà” của nhà thơ Lê Văn Ngăn, tôi như mường tượng ra gương mặt trầm buồn của một người con âm thầm gửi về mẹ, gửi về quê hương những cảm xúc sâu kín, trong cảm xúc đó là những cơn đau nhói lòng và những hạnh phúc đã được đánh đổi bằng cả cuộc đời khốn khó, như những chiêm nghiệm của anh đã được diễn đạt trong bài “Tả thực”:
Đừng bao giờ quên
hạnh phúc đôi khi phải vượt qua một chặng đường bất hạnh.
Huế, 01/2008
