Truông tre buổi xế trưa gió hiu nhẹ như chiếc quạt to phẩy mát cho các bà ngồi túm lại hóng mát, làm những chuyện  vặt. Nhưng hơn hết là cái cớ để dòm ngó vào đời tư kẻ khác như một trò giải trí không mất tiền.

Đám phụ nữ đó trên dưới bốn mươi đâu chừng bảy tám người. Trước họ là những nông dân rặt. Nay thì cái “mác” nông dân của họ đã thực sự lùi sâu vào quá khứ. Họ đã được tách bỏ bao nỗi nhọc nhằn ra khỏi cuộc đời. Những thửa ruộng sình không còn chỗ gieo sạ cây lúa, không nơi  đào ao nuôi tôm cá mà là những nhà máy sừng sững cao ngất, đè tất cả quá khứ khốn khổ bên dưới những ống tròn xịt khói nhuộm đen cả xóm làng. Những cột khói ấy đang từ từ giải phóng họ. Và những con người ấy đang trở thành những kẻ nhàn hạ ngay chính trên mẩu ruộng nhỏ giờ nhô cao hơn nền đình làng.

Món tiền được đền bù là khúc rẽ cuộc đời của làng Nam Thổ, nằm kẹp giữa khúc sông rộng và quốc lộ chạy xuôi theo hướng bắc-nam.

1. Có lúc Chẻo đứng soi mặt mình trước tấm gương to bằng cuốn vở học trò, móc trên cột gỗ góc nhà và bổng khám phá ra rằng da mặt mình giờ mịn màng, trắng trẻo hơn. Những sợi lông tơ phơn phớt nhuốm đôi gò má ửng hồng, khác với mấy tháng trước, khi hai chân cô còn thọc sâu dưới đồng ruộng sình, chìa mặt hứng những ngọn gió nam không khốc, táp cháy da, những ngọn mưa theo gió mùa đông bắc cứa buốt mặt mũi, tay chân. Bất giác cô đưa mu bàn tay cọ lên má. Một cảm giác nhột nhạt, gây gây rung lên. Bàn tay tự rơi xuống cổ. Chiếc cổ dài và trắng. Nhưng chiếc cổ ấy có vẻ như không chịu đựng nổi những cái cọ vuốt nhẹ của đôi tay làm cho khuôn mặt cô lúc nghiêng bên này, nghiêng bên kia trước tấm gương soi. Cuối cùng bàn tay của chính cô thả xuống ngực. Bộ ngực phập phồng qua lần vải dày sắp nhảy ra ngoài với đôi tay. Chẻo đỏ mặt, buông tay quay đi chỗ khác. Chẻo không còn thấy khuôn mặt mình nhảy múa trong gương soi. Sự tách đôi đột ngột che khuất cái nhìn nhưng có sức hút khuấy trộn để cô trộm nghĩ về nhan sắc mình: Nó cũng dễ coi. Nó không đến nỗi nào.

Nó chính là cái cớ để bà tư Bèo, thốt lên kinh ngạc trong lần về quê ăn tết, bất ngờ nhìn thấy cô đang thơ thẩn ngoài ngõ: “Trời, con Chẻo đó hử? Đẹp chi mà đẹp não đẹp nùng. Con mẹ mày hồi xưa đẹp nhất làng. Mẹ mày mất, giờ thì mày đẹp nhất làng chớ còn ai vào tranh. Mày cứ ở mãi xó này lại phí cuộc đời”. Những lời khen ngọt lim líp kèm theo những ngón tay trái chuối trôi trên bàn tay Chẻo, trôi vào cõi lòng Chẻo với cảm giác ấm áp và lạnh lẽo trộn lẫn. Cô cúi đầu không trả lời. Mà cô cũng chẳng biết phải trả lời sao cho phải khi nhìn thấy cái nguýt dài và nhọn như lưỡi mát dưới đuôi mắt bà tư. Cô giật nhẹ tay khỏi lớp mỡ màng của người đàn bà tròn như đòn bánh tét, bước lui ngượng nghịu với mấy lời vói theo: “Chiều cô qua thăm anh năm Thọt”.

Bà tư mất hút đâu đó trong kiệt nhỏ. Chẻo thở phào như vừa tránh con rắn dưới gan bàn chân trần, trở vào nhà cầm chiếc rổ tre ra vườn ngắt những cọng bồ ngót, rau dền, bình bát, đầu óc  lởn vởn những hình ảnh của sự gặp gỡ xanh lè ngoài ngõ với bà tư lúc nãy.

Con mụ - cả làng đều gọi bà tư Bèo là con mụ - bỏ làng mấy năm sau mới quay về. Bà rực rỡ, loá sáng giữa giữa đám dân làng xốc xếch, vàng xuyến đầy tay, dây chuyền kéo trễ xuống tới bộ ngực chảy xệ, đồ sộ. Con mụ che chiếc dù đỏ, môi son đỏ hoét, mắt mang kính đen vắt chéo chân từng bước từ kiệt tre vào nhà. Con mụ nói giọng chớt chả, cười rung đôi má, rung chiếc bụng đầy mỡ khiến những đứa con gái như Chẻo vừa sợ hãi vừa thèm thuồng.

Dân làng kêu: Không biết con mụ làm cái giống gì mà chỉ ba năm sau người dát đầy vàng? Người độc miệng nói: Mả cha con mủ phát đấy!

Sự “phát” của nhân vật kỳ lạ, hành tung không bình thường này, bữa nay đột ngột xuất hiện và đươc  bà hai Cốm vêu mỏ lên với đám chị em, chắc như đinh đóng cột:

- Bộ dạng ấy không làm đĩ thì cũng dắt mối, tú bà.

Người đàn bà ngồi trước rổ hột điều, hai tay thoăn thoắt lột lớp vỏ lụa bày bộ ngực nhão, phơi lòng thòng ra bên ngoài để thằng con nhỏ trườn lên, miệng mút chùn chụt núm vú nhăn nheo, một tay giữ chặt núm còn lại như sợ có đứa nào lấy mất, hất cằm lên, cãi:

- Già khụ. Bốn năm mươi còn đĩ điếm cái giống gì, đâu như thời còn Tây còn Mỹ? Một bà khác tay đập chành chạch những con bồ hóng bay vo ve trên mắt, cười hềnh hệch:

- Nghe nói nay Tây ba lô qua mình nhiều.

Bà hai Cốm:

- Ừa, có thể lắm.

Chẻo đặt chiếc rổ tre lên đùi, lặt lại những cọng rau xanh, khép nép nghe những lời bình phẩm, không tham gia.

Câu chuyện bất ngờ chuyển qua hướng khác. Chị đàn bà có chiếc vú mướp bỏ trần ra ngoài xoắn những hột đào trong chiếc cão bung vành, thành nhiều vòng:

- Đời này sướng thiệt đấy. Thằng cha tám Cận goá vợ nhận cục tiền đền sào ruộng đâu bảy triệu, liền xuống phố tậu ngay chiếc xe máy Trung Quốc chạy mù trời.

- Mấy bà không biết gì sao? – Bà ba Vịt lộn kêu lên - Thằng chả đêm nào cũng mò xuống con mẹ Bỉnh bánh tráng làng dưới. Có bữa ghé lại chỗ tôi mua cả chục.

- Vịt lộn để nhử hả? - Tiếng the thé của ai đó như tiếng bà năm Dây Sên cất lên bỡn cợt, bới móc.

Chịvú mướp trề môi:

- Nhử gì nữa mà nhử. Để tẩm bổ mấy bà ơi! Thằng chả bảy mươi, con mẽ sáu mươi. Hồi xuân. Sung lắm.

- Mày thử rồi sao biết sung? – Bà Vịt lộn thêm.

Câu nói vừa rơi vãi ra quanh chỗ bọn họ ngồi, bay lả tả, lập tức những tiếng cười ngặt nghẽo tràn ra kèm theo những tiếng “quỷ, quỷ” đầy lỗ tai. Và phụ hoạ vào những tràng ngặt nghẽo quỷ kia là những âm thanh phát ra từ những chiếc loa thùng quanh xóm, xoắn theo gió bay về. Những âm thanh lạc quạc, ngọng nghịu,.những ca từ kéo dài, thu ngắn từ những chiếc miệng móm người già, chưa tròn chữ của trẻ con phát ra ong ỏng, vương víu lên tận đọt tre cao.

- Nhà bà năm Sình mới tậu dàn raoke hôm qua. Chính mắt tôi thấy. Xịn lắm!

- Sao bằng của ông bí thư huyện?

- Chời ơi! của cống nạp mà đi so bì?

- Nghe thằng chả mèo  mỡ với con Châu bỏ chồng. Lão mua chiếc Pa Xỳ mới cứng tặng con nhỏ đó?

- Hèn chi cứ thấy thằng chả chiều chiều đảo qua truông Dâu rồi mất hút…

Đúng lúc này thì bà tư Bèo đột ngột xuất hiện trước những cặp mắt ngỡ ngàng, soi mói. Đám đàn bà quê như muốn lột trần con người đàn bà kỳ lạ kia ra. Mọi con mắt đều đổ dồn về phía bà tư đang vắt chéo chân từng bước ngắn về phía đám người ngồi lê. Chuyện riêng tư của các cán bộ được bọn họ lập tức xếp gọn trong cổ họng.

Bà tư Bèo cất giọng chả chớt:

- Chào mấy chị. Mạnh giỏi há? Mà làng mình nay giàu quá héng? Nhà nào cũng xe máy, cũng karaoke. Chẳng bù hồi tui còn ở làng, nghèo mốc đít.

- Giàu chi – bà hai Cốm vẩu mỏ lên – có chút tiền đền bù mới ra thế. Giỏi ca hát ba tháng là đói dảnh bánh.

- Đói đâu chưa thấy, nhưng giờ nghe ca hát vang trời là thấy vui rồi – Bà tư Bèo nói vừa nhún nhẩy, ư ử: Sáu mươi năm cuộc đời…

- Phước đức nhà chị đi làm ăn xa giàu có, chớ ở làng như bọn này có ngày xách bị đi ăn xin.

- Sao vậy? – Bà tư Bèo ngạc nhiên.

- Sao nữa? Ruộng đất sạch sẽ. Máy móc ai người ta dùng bọn này? Quét rác đổ thùng đâu phải dùng đến trăm người?

- Vậy sao? – Bà tư Bèo thốt lên bằng cái giọng vô cảm, rồi nhìn xoắn vào chỗ con Chẻo đang ngồi thu lu, núp sau lưng bà vú mướp - Chẻo à, con dẫn cô vào chào anh năm đi con.

Không đợi Chẻo trả lời, bà xấn lại, xốc cổ tay cô lôi dựng dậy, kéo đi. Rổ rau trên tay Chẻo chao đi mấy vòng, suýt rơi xuống đất.

- Chào mấy chị nghen.

2. Ông năm Thọt trước kia là du kích địa phương. Tên cúng cơm là Tầm, Võ Văn Tầm. Sau trận càng năm 72, ông bị trúng mấy phát đạn vào chân, không chạy được, bị bắt làm tù binh, bị giam ngoài Côn Đảo đâu hai năm rồi trả về địa phương với chân trái lệch đến mươi phân nên dân làng lấy tướng đi đặt chết tên cho ông. Nếu chỉ dừng lại ở đây thì ông còn may mắn hơn nhiều người khác (nói về số phận). Nhưng đời không phải vậy, không suôn sẻ. Mấy tay xã xỏ lá, ngắm nghía tướng mạo ông sao đó, bèn đề nghị lên quận bắt ông làm ấp phó. Cái chức ấy chẳng quyền lực, cũng không cơm cháo gì trong cái xóm nhỏ chỉ còn lèo tèo vài người già. Thanh niên lớp lên núi, lớp xuống biển rồi gặp nhau ở chỗ nào đó phang vào nhau ầm ầm, cứ như hồi còn để chỏm chia phe đáng giặc giả vậy. Ông từ chối thế nào cũng không xong, bèn tự nhủ: ấp phó trong cái làng chỉ còn hàng tre và mấy con chó ốm chạy rông thì tội nợ gì. Cứ từ từ ít tháng ta móc nối lại rồi dọt!

Đám đông những người như năm Thọt chỉ có thể tính đường gần mà không thể nhìn thấy đường xa; chân chỉ có thể chạm mặt đất chứ hai tay không thành cánh mà bay lên trời cao, nên chỉ hai tháng sau là giải phóng. Ông bị liệt vào hàng ngũ địch. Laị vác tay nải, lương khô đi cải tạo. Đủ hạn lại trở về như bao người khác, mặt cắm xuống đồng sình, chổng đít lên trời như kêu oan!

Giờ chỉ còn hai cha con trong căn nhà gạch ba gian. Tuy cũ kỹ, rêu mốc nhưng không đến nỗi nào. Không làm cán bộ thì nông dân, mất mát chi, ông nhiều lần tự nhủ như vậy. Khổ tâm là cốt nông dân bị lột trụi như người ta nhổ lông con chim cu hơ lên lửa: lớp da đỏ hỏn phút chốc đen thui, mỡ chảy xèo xèo. Và như bao dân làng khác, bọn ông chỉ có dúm chữ, chẳng nghề ngỗng, biết chuyển đổi làm thứ gì? Ngay cả chuyện ông viết đơn xin chân bảo vệ một nhà máy trong khu công nghiệp, người ta liếc ngang nhìn dọc tấm lý lịch, rồi lịch sự: “Dạ có người rồi, thưa bác!”. Chỗ nào cũng một giọng ấy khiến ông ngán ngẩm quay về, lật tung lớp đất cằn trong mảnh vườn nhỏ, trồng các thứ rau kiếm đồng chợ.

Bữa gặp chín Phước - cựu chủ tịch xã người rất hiểu hoàn cảnh ông – đang thả bò trên gò Dinh, ngoắt ông lại:

“Hết biết rồi anh năm ơi! Cái làng này rồi đến loạn mất. Nhà nào cũng hò hát. Nhà nào cũng xúm nhau mua xe. Nhà mua sau phải mua xe đắt hơn nhà mua trước. Còn bọn thanh niên rượu chè thâu đêm suốt sáng. Ầm ầm như đám giặc, chẳng chịu làm ăn!

Năm Thọt cười khẩy:

“Đám ve sầu đó hát bã họng, bụng tóp teo sẽ chạy đi kiếm ăn, lo gì?

“Không thể được. Không thể nào ăn không ngồi rồi mãi được  Anh tính coi: mươi triệu bạc đó có thấm tháp vào đâu. Ăn nhậu ca hát đã đời rồi lăn ra chết chắc?

Năm Thọt khoát tay:

“Thôi, hết đường rồi anh chín. Tôi cũng khuyên giải nhưng họ bỏ ngoài tai, kêu tôi là đồ khùng. Thân già bọn mình… - Ông bỏ lửng câu nói.  

Năm Thọt bật cười khùng khục khi nhớ lại mấy lời qua lại bữa đó với chín Phước. Thằng cha, đúng chứng nào tật đó. Chuyện làng xóm chả coi như chuyện nhà, bứt rứt không yên. Trước khi đi dự họp tướng mạo hùng hùng hổ hổ; tan buổi mặt mũi ỉu xìu, bước đi không muốn nổi. Bộ mặt chín Phước lộ rõ vẻ thất vọng não nề.

- Năm ơi, anh năm!

Tiếng gọi thẽ thọt làm ông giật nẩy người, rút vội tay ra khỏi háng khi cơn ngứa chưa thiệt đã. Ông bỏ chân xuống khỏi chiếc đẩu nhựa quơ chân tìm đôi dép cùn, vịn tay lên mặt bàn nhóng cổ ra hỏi:

- Ai kêu tôi đó?

- Em đây. Em Bèo đây anh năm!

- Trời đất, cô đi những đâu mà nay mới mò về làng? Về hồi nào?

Vẫn những bước chân vắt chéo, bà tư bỏ tay mình ra khỏi tay Chẻo, cởi chiếc kính đen ra khỏi sống mũi, dòm năm Thọt gần đụng mặt.

- Mới. Khoẻ chớ anh năm?

- Khoẻ. Còn cô? Chà, thay đổi dữ he. Mả ông cụ tổ phát hả? – Ông nói vừa nhìn bóng con Chẻo mang rổ rau ra giếng nước.

- Phát con khỉ. Giỡn hoài. Mần như trâu như bò ấy chớ!

- Cô mần cái giống gì mà cực nhọc dữ vậy?

- Huầy, có nói anh cũng không hiểu đâu. Về lần này trước thăm anh, sau bàn với anh cho con Chẻo đi với em vào trỏng, em hướng dẫn làm ăn. Nhan sắc như nó biết đâu lại quơ được thằng chồng giàu?

- Dòm bộ dạng cô chắc cũng đang quơ được thằng chồng giàu có? Mà làm thứ gì: may vá, bán xôi, hủ tíu, bò kho, vé số…? Từ ngày làng này hết ruộng, lũ trẻ con cũng bỏ học vô trong đó bán vé số, đông có đến trăm!

- Đâu cực nhọc vậy anh. Số là em có quán cà phê: sáng bán tới 9 giờ nghỉ, tối đến 10 giờ đóng cửa.

- Cô kêu nó làm những gì?

- Dạ, ngồi quày tính tiền cho khách.

- Chỉ vậy thôi?

- Vậy thôi.

- Coi bộ dễ ăn quá héng?

- Chẳng dễ gì đâu anh. Hay là anh bán quách căn nhà vào với em?

- Giỡn hoài.

- Thiệt đó.

Năm Thọt ngẩng người, nghĩ bụng: “Con mẹ này định quơ luôn mình chắc. Hồi xưa nó bám theo mình như đỉa bám chân trâu, nay thấy đơn chiếc định giở trò gì nữa đây?”.

Háng ông lại nổi ngứa. Lúc đầu chỉ mới lăn tăn. Ông nín thở để kéo cơn ngứa xuống, nhưng càng nín hơi nó lại càng bùng lên thật dữ dội. Ngứa hung rồi. Ông chỉ muốn thọc ngay tay vào cào xoáy cho đã cơn, ngặt nỗi con tư ngồi cạnh ông luôn chồm về phía mình mỗi khi nói. Cơn ngứa chạy lên mặt đỏ rần, tê cứng trên các đầu ngón tay, cắn nhéo trên vành tai… Chỗ nào trên thân thể ông cũng nhột nhạt khó chịu. Tư Bèo ngó chăm chăm năm Thọt. Cô thấy khuôn mặt ông có vẻ khang khác, các mạch máu dãn đỏ vẽ vòng y như những anh thanh niên tuổi mới lớn. Không kềm được lòng, cô trườn bộ ngực đồ sộ lên mặt bàn, cầm tay năm Thọt:

- Anh chẳng mất gì đâu. Tình muộn là đẹp nhất! – Nói và cô nhoẻn nụ cười duyên. Nụ cười đỏ lòm son môi và lửa tình.

Năm Thọt trân người gần như cong quíu lại, mắt hoa lên Ông không còn chịu nổi cái cảm giác nhột nhạt kia nữa, không thấy nghe gì nữa, thọc tay vào háng gãi rồn rộn, gãi thật mạnh như những lúc ông ngồi một mình dạng chân gãi ngứa. Những móng tay cào chạy tới đâu cơn ngứa điên cuồng kia bị đẩy lùi tới đó. Ông híp mắt mê mẩn. Giây lát thần kinh như dịu lại để kịp nhìn thấy bộ mặt hốt hoảng nhìn sững ông.

- Chuyện gì vậy anh năm?

Rõ ràng trước mặt ông là tư Bèo, người đàn bà son phấn đã biến mất trong cơn ngứa khắc khoải vừa qua, giờ trồi lên. với cặp mắt đờ đẫn, ngây dại. Ông nghe rất rõ từng hơi thở dồn dập của cô ta, hơi thở của người phụ nữ bám đuổi theo ông trên cánh đồng làng mấy mươi năm trước, giờ lại có dịp rượt ông chạy hụt hơi trên chiếc đẩu nhựa.

- Không. Cô tư, đừng làm thế!

Nói và ông giật mạnh tay, thiếu chút nữa là mặt hai người dính chặt vào nhau.

Ông đứng lên, thở hắt ra. Tư Bèo cũng đứng lên thở sượt như quả bóng xì.

3. Đồng làng hun hút phía sau. Truông tre chổng ngược thành những con đường khói bụi, ồn ào; vò nước móc lủng lẳng chiếc gáo dừa quay tròn cạn đáy bắt đầu lột lớp vỏ xơ cứng biến thành những ly bia, bọt tràn nhớp nháp. Đó là những lớp bọt phun xùi xùi từ chiếc miệng những con cua đồng trước cửa hang, lớp bọt của những con lươn trơn chùi dưới mà sâu.

Quán toàn những mùi lạ từ những con người lạ hoắc mang vào. Đó là mùi khói thuốc thiu bay vất vưởng, mùi bia vãi tung trên nền nhà toè ra ung úng khó chịu. Nó không như mùi phân bò, mùi bùn non, mùi khói đốt đồng và rơm khô lẫn trong mùi cua đồng, cá nướng mà cô từng cất tiếng cười trong vắt… Chẻo bắt đầu lạc vào thế giới khác bằng những thứ mùi lạ ấy, quấn chặt lấy cô. Chẻo ngập lún trong mớ nhớp nháp mỗi lúc như dày, cao thêm làm cho đêm dài và sâu hơn. Đêm sáng trắng và dập dềnh hỗn độn. Đêm vỡ loảng xoảng những mảnh nhỏ găm vào đầu óc, cứa xoáy ruột gan. Đêm nào Chẻo cũng mơ thấy cánh đồng sình, những bước chân vắt chéo và bộ mặt đầy mỡ của bà tư Bèo. Cánh đồng làng thì tít mù xa, còn bà tư thì thật gần, sát bên cô, luôn thầm thì, nhỏ to ngọt xớt: “Bắt đầu cuộc đời là những khó chịu nhưng riết rồi quen con ạ!”. “Nhưng hồi ở nhà cô kêu chỉ ở quày thu tiền?”. “Con nhỏ mới lạ, ngồi với người ta có mất mát cái gì đâu nè? lại được boa. Khoảng tiền ấy còn gấp chục lần lương cô phát cho cháu ấy chớ?”.

Chẻo hốt hoảng khi thấy bà tư nhất mực bắt phải lột bộ bà ba để tròng vào chiếc robe màu đen: “Da con trắng, mặc màu đen sang trọng lắm” bằng cái giọng thẽ thọt ru ngủ. Trong bóng tối nhờ nhờ, cô như cái bóng ma. Đôi vai trần, cánh tay trần lạnh ngắt. Từ chân lên đến háng là khối da thịt phơi ra trần truồng. Cô cảm thấy như cả thân thể mình bị lột sạch sẽ những mảnh vải che. Chẻo thu người lại, nhưng càng cố, cơ thể cô càng trương phình lên. Những chỗ kín cần che giấu của phụ nữ bị lật tung, toang hoác. Nước mắt cô chảy ra. Những giọt nước mắt phút chốc thành những con rắn trườn khắp người lạnh ngắt. Bọn con gái tứ xứ và cả cô nữa, tất thảy mười bảy người. Mười bảy con rắn ngơ ngác dưới chiếc đũa điều khiển, rất lạnh lùng của bà tư.

Cả trong giấc mơ lẫn ban ngày mắt mở thao láo Chẻo luôn nhìn thấy cánh đồng sình của cha con cô, của người dân làng Nam Thổ bị đè bẹp bên dưới những khối bê tông đồ sộ của những nhà máy im lìm ngủ bên dãy núi phía tây.

Đồng làng hun hút xa.

(tháng 2.2008)