Tôi đang sống trong một hoàng hôn vĩnh cửu của cõi chết, tôi ngửi thấy những đoá hoa tựa như mùi tử thi...” (Valle Inclán). MÙA HOÀNG HOA của Mai Trâm, ngược lại, không có những hoàng hôn, những rỗng chiều vật vã, không có cõi đêm những đóa hoa mất ngủ chỉ có những bình minh bướm trắng với vàng mai, gọi mời những mùa sinh sôi réo gọi. Đọc Mùa Hoàng Hoa, tôi bỗng thấy mình khát khao đi tìm lại sự an nhiên, muốn soi bóng mình trong mùa xuân hoa cỏ ngại ngần,và, tưởng chừng mình là kẻ dậy muộn, vừa ngái ngủ vừa ngỡ ngàng nhìn những tia sáng ban mai trong lành say mê sống rọi vào chăn gối còn u uẩn những lo toan, mộng mị đêm qua(3)

Thơ là gì ? Nụ cười Mai Trâm vắt lên môi hồng đào : nỗi lòng xé ra trong từng mảnh vụn khoảnh khắc, đem chưng cất như rượu ủ thời gian(4). Rượu Mai Trâm chưng cất trong vòm ngực vun đầy, trong đáy em ẩn mật lên men, nồng nàn thơm những cánh én viên thành, những nốt nhạc vô ngần tịnh lặng, thơm lau cỏ bến sông, từng ngọn, thơm cả củ khoai lùi cháy khét /vùi vào nhau, bất chợt bình yên . Vâng, đọc thơ MT để được bình yên với quê nhà, với sóng, cát, với tự do và ánh sáng.

Thị xã quê nhà những con sóng hát vào mây

Rây ướt những hạt cát  tự do  

Những con đường hiện ngày ánh sáng

Bãi Dài hiến dâng mùa sinh sôi réo gọi

 (Thị xã phía mặt trời )

Ngày vẫn còn đó với những nếp gấp ký ức quăn queo, những cơn nhồi máu cơ tim, cao huyết áp, cả chằng chịt mưu toan nghi kỵ, bủa vây nhưng hãy nhảy lên, như một đột phá và

Treo ngược tôi lên đếm từng bậc thời gian trên bậu cửa

Mỉm cười với mơn mởn lá xuân tươi

Tiếng chim rơi…

( Cởi áo )

Cởi áo chính là trút bỏ những u mê già cỗi, những chênh hênh nổi gió, những ký ức nhàm cũ để trở về với bản lai diện mục, về với mình trong một ngày đời không chật hẹp. Với Mai Trâm, không có tuyệt vọng trần truồng nếu biết lắng nghe Mê âm sóng vĩ cầm, những con sóng nở toang những đóa bao la giữa huyền nhiệm đất trời. Trăng, thuyền, mây, nước …những hình ảnh mang âm tính, nữ tính uyển chuyển dịu dàng xoay trở trên những tiết tấu thơ : 

Triều dâng triều dâng những đóa bao la 

Rủ rê rủ rê trên vành tai xuân dậy

Bốn hướng sóng vang khúc thổi ngày xanh

Rồi sẽ tan mây mùa em tung tẩy

Bằng con mắt tinh tế nhạy cảm, bằng một hồn Đông Phương rất mực, MT đã phản ánh hiện thực thông qua những hoán dụ, ẩn dụ nhiều tầng lớp nghĩa. Những đóa bao la, mùa em tung tẩy gợi lên nhiều hình tượng trong nhiều chiều kích không gian, không chỉ là sóng. Khác với giới trẻ thường xuyên khoác cho mình cái áo mơ hồ ngờ vực hoặc- như là cốt lỏi của cảm thức hậu hiện đại-  Mai Trâm xây dựng cho mình niềm tin, niềm tin của buổi tiệc cát tưng bừng dậy, của trái tim neo vào những ngọn đỏ tương lai :

Trái tim ôm ghì những chóp nhọn hoắt

Những hình trụ hình khối đỏ tương lai

(Thị xã phía  mặt trời )

Và, niềm tin còn khoanh tròn trong một logo không ẩm ướt:  đàn bà như thể là mơ :

Trơn tuột anh một vùng im lặng

Em

Khoanh tròn ngủ vòng tay anh

Đàn bà như thể

( Đàn bà )

Sinh ra và lớn lên trên vùng Vịnh Cam Ranh cát trắng mây trời xanh, MT đã chắt chiu dành để cho quê nhà vô vàn líu ríu thương yêu. Này là Bình Ba những sắc màu, là cánh đồng vùng cỏ hương thanh thản/ nồng nả cởi toang bờ lênh loang, là biển mặt trời không tên mặt trời rất ngạc nhiên/cá vút lên những mũi tên ánh sáng, là ngõ làng xa, áo đỏ lụa hoa trong buổi sinh nhật chiều những ngọn nến chầm chậm loang trong ánh tà. Trông về quê ngoại, MT bồn chồn khi mùa nước lũ Bến Ngự Đông Ba sóng sánh đục phèn, lúa Phú Vang buồn không dám nói, cũng  bôn chôn ngày chon von Núi Ngự những mắt tình anh đăm đắm.

Khởi đi từ hiện thực còn xao xác những tha hóa, bát nháo, ngổn ngang gián, chuột gậm nhắm mục ruỗng, thơ MT không làm ta buồn vì những vần gieo, cuối cùng, đều động chuyển đi về phía ánh sáng có đàn bướm lũ ong, có quả mướp sau hè và những ngón xạm hóa mùa hoa tịnh lặng. Tháng giêng Mậu tí  là nụ cười hóm đầy nữ tính hồn nhiên, không hề là thông điệp đao to búa lớn :

Tháng giêng

chuột gặm bàn gặm ghế gặm đứt giây những cái loa vi tính

không biết thời kỹ trị

những bẫy giăng cũng tăng tốc tử vong công nghệ hóa …

những chú chuột Mậu Tí

Tỉnh mau !

Sẽ còn lại gì khi u mê mây với gió hoặc xé toang thân phận mình, đạp đổ thành quách những định chế , khước từ mọi thứ giá trị ?Những cặp chân khóa chặt nhau khước từ chân lý(6) là một câu thơ thuộc về bóng tối dù mặt trời ngày ngày vẫn mọc hồng hào trên mỗi mặt người. Thơ không chỉ là một cách thế nhận thức mà là một cách thế sống. Thơ, cuối cùng là tiếng gọi  nhân bản, phục sinh những hạt mầm ủ rủ là gợi ra giữa chính thế kỷ này một phận người xứng đáng hơn của người nguyên thuỷ( Saint John Perse )

Nỗi lòng xé ra của MT, trong từng khoảnh khắc nào đó cũng nhuốm buồn; thảng hoặc kêu vang đau đớn nhưng đó là nỗi đau rất người, rất đời thường. Mùa xuân tiễn biệt mẹ, MT đã đào huyệt chôn/ những giọt nước mắt vào xuân và nỗi buồn xẻ dọc tôi, phân mảnh. Nhận chân ra mình chỉ là phiên bản trá hình, MT buồn, nỗi buồn ngu ngốc nảy lên trên bậc thềm đêm rách toạc tiếng chó cắn vào không gian hương hoàng lan.

Tháng bảy

tiếng chó cắn vào đêm rách toạc

phiên bản em trên bậc thềm đổ nát

hương hoàng lan khô không gian

em ngu ngốc khô cây mùa hạ

( Tháng bảy )

Nhưng Tháng bảy rồi bay vèo như một chớp mắt, MT lại về hát ca những mùa tình phơi phới dậy, có tóc vàng hoa nắng, mây thưa, có mắt đăm đắm trong bóng chim về .

Em vặn kim đồng hồ siêu tốc để kịp về

với anh

Núi Ngự chiều thổi tung tóc vàng hoa nắng

quán cà phê mở cửa dưới mây thưa

chim chích bay về đăm đắm mắt

(Em đang chín )

Trữ tình là âm giọng chủ đạo xuyên suốt tập thơ nhưng MT đã đổi món những thức ăn Tình khi lồng ghép những trải nghiệm cụ thể trong từng bữa. Này là một chiều Eva hoang đường với ngực liêu trai chân phù điêu,  một đêm Ađam  ngờm ngợp hân hoan, không cần bận tâm dù ngày mai có cuốc nắng đồng khô mệt lử :

Đêm thở hương mùa em ngồn ngộn những nấc thẩm

đồi vun nụ phơi sương hồng sương pha nguyệt bạch

Anh không còn nhớ buổi chiều trần truồng ra khỏi cửa.

Này là một Mùa yêu giục giã đến nôn nả trong từng phách nhịp lóc cóc của thời gian. Xuân Diệu hôm nao nhanh lên chứ vội vàng lên với chứ còn nhà thơ 8x hôm nay ôm ngực thở gấp trong tiếng đàn thênh thang mắt em sâu: 

Lọc cọc lọc cọc

tim lửa cháy từng phút giây lửa cháy

đàn thênh thang vàng óng mắt em sâu

đàn mênh mang

thở

đợi tôi qua cầu

Mùa Hoàng Hoa, bài thơ mang tựa chung cho cả tập, trải ra trên bốn đoạn, biểu tượng bốn tâm cảnh cuộc đời, là cuộc hành hương đi tìm ý nghĩa của tình yêu. Ở đây có chân trời mưa rủ liệt, có đỉnh cao,vách núi, có mộ huyệt đen ngòm, có lõa lồ cơn mê…Trong cái vòng quy hồi vĩnh cữu đó,  MT đã tìm đựợc mình với nụ cười đốn ngộ.

như em

hít thở đầy cho ngực nhú mênh mông

khẽ khàng cười mùa xuân cỏ biếc

Thế đó, thơ MT không dừng lại để khóc than, giận hờn hay im lặng stress. Có chua chát hằn học lắm thì úp mặt, chơi một trò chơi sấp ngửa. Tình và chữ hay mọi thứ trên đời cuối cùng chỉ còn lại là Trò đùa ( Martin Heidegger ).

Đêm úp mặt và em sấp ngửa

Trò chơi ngôn ngữ, trò chơi những vặn vẹo đa âm

(Trò đùa )

Có thể nói, Mùa Hoàng Hoa là những khúc tụng ca Tình chuyển hóa với nhiều giọng điệu, tiết nhịp, tâm thái đôi khi nghe như tiếng sấm rền vang chẻ toang bóng tối âm u những bội phản lỗi thề. Hãy nghe tiếng hát của chim trong bụi mận gai :

như con chim hót trong bụi mận gai tự găm vào trái tim mình cái chết, em lạc vào anh – những cành sắc lá ngọt cào xước nỗi đau dịu êm, những mảnh vỡ thủy tinh nhọn hoắt cắm vào ngực em trần ri rỉ máu, máu của mê lạc rụng rời, máu  của hoa hồng tan tác gió đông…

 ( cây gai xanh mọc hồn em dại dột )

Thi sĩ Novalis đã chúc tụng đêm : “Ðêm đã trở nên, dạ con kết trái, đầy những mạc khải”. Mùa Tình của MT cũng đầy những mặc khải thiêng liêng .

Một người bạn cười bảo tôi pha chút hóm : Thơ MT bốc lửa và anh chứng nghiệm là có quá nhiều cởi toang, he hé, ngực xanh non, ngực dậy thì, chân phù điêu,  môi mọng chín, lõa lồ bấp bênh có cả sờ và chạm, những động thủy tinh…Tôi không phủ nhận lời anh và, nói theo cách của Inrasara, còn đó những con chữ nhảm nhí. Đây cũng là hiện tượng chung của lớp trẻ khi cố gắng thay mình lột xác . Chỉ là tôi tự hỏi liệu chúng ta  có thoát khỏi những nhảm nhí của ngữ ngôn, của ma trận hình thức những vỏ chữ , những nhàm ngôn ?

Trong chừng mực nhất định, Mùa Hoàng Hoa đã có những thể nghiệm bước đầu trên những hiệu ứng về nhịp điệu và phái nghĩa. Khổ thơ Trò đùa dưới đây đã chuyển giọng mượt mà để nhấn nhá những cảm giác trúc trắc của trò chơi cuộc đời. Và, những thanh vặn vẹo, những hình tênh hênh, cái màu đen ẩn ức, cả cái thân mềm oặt của chiếc lưỡi là những nốt nhạc riết róng đuôi xô nhau, gợi lên một trường liên tưởng vô tận.

Trò chơi ngôn ngữ, trò chơi những vặn vẹo đa âm

Những con chữ nhảy trên phím đàn, tênh hênh

Tình yêu đen ẩn ức mọc trong vòm họng

Đầu lưỡi mềm oặt thân rắn, tráo trở…

Cấu tứ những bài thơ đa phần dựa trên những quan hệ tương phản, những đối cực  nên khơi gợi những liên hệ bất ngờ. Quê ngoại mở ra là một chân trời đau thế, với nuớc mênh mông hoang mang vùng tóc mẹ nhưng kết thúc là cánh đồng mọc bình minh, nắng giêng hai sữa mật, ngực sông xanh và bờ trăng xuân loang trắng. Cả hai giọng đồng chuyển đúc tạc quê ngoại trên dòng biến của thời gian thân phận:đôi khi ngơ ngác phờ phạc, nhưng xanh trong mọi ngày.Tuợng trưng và đa nghĩa là thuộc tính của Mùa Hoàng Hoa .Tôi mang máng nhớ một định nghĩa về ngôn ngữ : ngôn thì có lời, hữu thanh còn ngữ thì vô thanh, im lặng. MT đã phổ nhạc vào MÙA YÊU bằng chính cái Tâm im lặng, những con chữ hữu thanh và bằng những phức điệu của mình. Mùa hoàng Hoa đầy nhạc tính .

Biển không nhiều thắc thỏm nếp nhăn

Và bình yên đất lặng lẽ ra hoa 

Ở đây chỉ còn là nhạc, những nốt nhạc trôi đi êm ả lẫn một chút nồng nàn gắn chặt với nội dung biểu đạt.

Sinh năm 1983, MT có lẽ cần thời gian để đạt đến độ chín của những nghiệm sinh và những sáng tạo độc đáo, cá biệt trên bình diện nghệ thuật. Đâu đó, Mùa Hoàng Hoa vẫn còn phảng phất những nếp nghĩ, tư duy quen thuộc, chưa bới tìm những ẩn mật tâm linh, chưa tổ chức đuợc những mô hình diễn ngôn trên diện rộng của không gian đa chiều, còn tung hứng những con chữ mòn sáo… Tuy nhiên, cái đáng ngẩm ngợi ở đây là MT không chơi trò chơi ngôn ngữ, không hũ nút, không bẻ chữ cho cầu kỳ- như một số nhà thơ 8x thường vận dụng -để gọi là  chạm đến cái áo ngũ sắc màu hậu hiện đại. MT không trình diễn thơ, không làm thơ ngôn ngữ, thơ thực hiện, thơ video... Những câu thơ không chạm đến đại tự sự, chỉ là  những tiểu tự sự : sinh nhật chiều, một môi hôn, một cú nhảy, một vòng tay che chắn cho anh mồi thuốc giữa con gió lộng… Tất cả đã vụt hiện nóng rãy cảm xúc, đuợc chưng cất ủ hương tháng ngày để khi rót chén, chảy  thành dòng âm thanh, ánh sáng và âm nhạc. Con đuờng bay đến chân trời thơ còn vời vợi và mùa dâu chín tới còn phải chờ đợi; riêng  Mùa Hoàng Hoa đang chín, và MT, em đang chín .

Bốn mùa yêu nhau trong lẽ vô thường của trời đất. Họ Trịnh đã hát ca như thế và MT trong Mùa hoàng hoa của mình cũng  thổi khúc kèn loa vang để níu thiên thu xoay mặt giữa cuộc đời, níu buồn vui về ở trọ với trần gian. Bỗng tôi thấy em dưới chân cội nguồn ? Có lẽ MT đã nhỏ nhẻ với mình như thế trong một Mùa hoàng hoa bất tận …

Cam Ranh tháng 4 2008

Một câu hát của TCS trong Đóa hoa vô thường

Mai Trâm thuộc Hội VHNT kHánh Hòa - Mùa Hoàng Hoa còn là bản thảo- dự kiến xuất bản quý 2-2008- Hội Nhà Văn

Lời nhận định của Nhà thơ Mai Văn Phấn trên maivanphấn.com

Quan điểm về thơ của Mai Trâm

Những chữ in đậm là tên các bài thơ trong tập

Thơ Vi Thùy Linh – Đồng tử.