Quan ngự sử trung tân Đoàn Nhữ Hài, người học trò năm xưa đă dâng biểu tạ tội cho vua bước ra tấu trình. Có lẽ cậy chút công với vua nên đã đưa ra những lời gián nghị rất sỗ sàng.
- Muôn tâu bệ hạ, thần cũng trộm nghĩ như Trần tướng quân. Ta không thể để công chúa về với Chiêm được vì đó là quốc nhục. Ai mà chịu được cái cảnh công chúa ngọc ngà nằm trong lòng một tên mọi đen!
Cả trăm quan cùng rộ lên tiếng cười. Cái hình ành khó chịu ấy được vẽ lên một cách hài hước khiến cho mọi ngưòi cảm thấy cái quốc nhục nó lộ ra lồ lộ. Đức vua lưỡng lự đành phải nói nước đôi với các sứ thần :
- Ta vẫn muốn vâng theo thánh chỉ của Thái thượng hoàng. Nhưng hiện giờ công chúa hãy còn nhỏ. Để mẫu thân ta dạy bảo thêm ít lâu rồi sẽ chọn ngày lành tháng tốt đưa về Nam. Các ngươi về thưa lại với Chiêm vương, hãy chờ thêm vài năm nữa.
Mặc dù công chúa chưa về với Chế Mân, nhưng cả kinh thành Thăng Long như sôi lên vì những lời đàm tiếu. Đó là điều chưa bao giờ xảy ra vì những chuyện quốc sự thì đố ai dám lạm bàn. Nhưng giờ đây, chuyện gả công chúa cho một người thấp hèn như động đến máu thịt của trăm họ. Chẳng riêng gì Khắc Chung, Nhữ Hài, mọi người đều cảm thấy xót xa , sỉ nhục. Đây đó vang lên những câu hát mỉa mai :
Tiếc thay cây quế giữa rừng
Để cho thằng mán thằng mường nó leo !
Thực ra, mọi người có ồn ào lên đôi chút cũng chỉ vì quá yêu công chúa mà thôi. Tuy là lá ngọc cành vàng nhưng công chúa đã phải sinh ra trong một chiếc thuyền con nép bên bờ lau sậy. Khi quân Hung Nô tràn vào Thăng Long, xa giá phải rời bỏ kinh thành. Bị quân giặc truy sát, Khâm Từ hoàng hậu đành phải xuống một chiếc thuyền con giả làm dân thường len lách trốn vào một con lạch nhỏ. Bà đã sinh con giữa đám dân ngheò chạy loạn, nên cả bà và công chúa đều được họ hết lòng thương yêu đùm bọc. Suốt những tháng năm quân giặc gầm thét, phụ hoàng phải chiến đấu với chúng đến kiệt cùng sức lực. Cái an nguy của xã tắc cùng với nỗi lo sống chết của trăm họ khiến ngài chẳng còn lòng dạ nào nghĩ đến cô công chúa bé nhỏ của mình. Mãi đến khi Hưng Đạo vương phá tan quân giặc ở sông Bạch Đằng, cả nước mở hội Thái Bình diên yến, lúc ấy ngài mới nhớ là mình có một báu vật. Ngài đã cho phép nàng được ngồi cạnh để các quan lạy mừng. Từ đó nàng lớn lên dưới cái lọng rực rỡ của phụ hoàng. Càng lớn nàng càng đẹp. Nhưng không phải cái đẹp chim sa cá lặn, cũng không yểu điệu thướt tha như các công nương. Nàng như một thiếu niên hoàng tử. Thích cưỡi ngựa bắn cung, thích gần phụ hoàng hơn mẫu hậu. Nàng thường nép sau rèm nghe lén chuyện quốc sự, tranh luận với các anh và đôi khi với cả phụ hoàng. Nhưng không vì thế mà ngài qưở trách. Ngài yêu nàng một phần như để bù đắp những năm tháng ngài xa cách, một phần vì càng khôn lớn nàng càng giống ngài. Ngài yêu nàng đến nỗi có lần ngài bảo nếu nàng là hoàng tử, ngài sẽ nhường ngôi mặc dù sinh sau các anh.
Để mừng sinh nhật thứ mười lăm, ngài đã ban tặng nàng một con ngựa Hồ màu trắng như tuyết. Nàng sung sướng đặt tên cho nó là Bạch Mã hoàng tử. Từ đó, không quân hầu lính hạ, chỉ một mình một ngựa nàng thong dong đi dạo khắp chốn trong tiếng xuýt xoa reo mừng của mọi người. Chĩ cần nghe tiếng nhạc ngựa leng keng của nàng là mọi người đều bỏ cả công việc để đón chào. Các bé trai thích thú được nàng cho ngồi trên lưng ngựa, các bé gái được nàng cho sà vào lòng để được vuốt ve trìu mến. Các cụ bà bảo nàng là cô Tấm. Các cụ ông yêu cái vẻ dản dị và trong sáng của nàng. Không ai là không cảm thấy thân thiết gần gũi.
Một đôi khi nàng phóng ngựa lên đồi cao. Để mặc cho ngựa lang thang gặm cỏ, nàng nằm dài trên sườn đồi suót cả buổi chỉ để mơ mộng nhìn trời. Cái hình ảnh mà nàng thích nhất là một đám mây trắng trôi giữa trời xanh. Nó bình yên thanh thoát và đẹp làm sao ! Cái rạo rực của tuổi xuân phải chăng là được bay đi như đám mây kia cùng với người yêu dấu ?
Bay qua những khu rừng
Bay qua những cánh đồng
Bay qua những mái nhà
Và bay qua khỏi cái kinh thành chật hẹp nhỏ nhen cùng với đám tôn thất họ Trần đang bắt đầu phễnh bụng ra như những con ễnh ương.
Bay đi và sau cùng đáp xuống một miền rất xa. Ơ đó trời và biển liền nhau. Núi và biển cùng sóng đôi chạy bên nhau như hai cỗ xe song mã. Và ở đó có những loài chim mỗi sáng bay vút lên tầng cao hớp từng giọt sương tinh khiết để đem về làm tổ.
Mặc cho những lời đàm tiếu, nàng vẫn tin phụ hoàng. Ngài đã lặn lội muôn trùng đâu phải chỉ để kiếm một kẻ to mồm lắm chuyện như Trần Khắc Chung hay những ông hoàng họ Trần xênh xang thị vệ.
Cần gì phải đẹp như một pho tượng. Chỉ cần một người có thể cùng nàng phi ngưạ lên đồi cao hay dám dong thuyền ra tận đảo xa, một người cũng biết vui đùa như trẻ con một đôi khi nghịch phá, một người có thể đưa tay cho nàng gối đầu chứ không phải nằm ngất ngưởng bắt nàng hầu hạ…
Nhiều khi cho ngựa dọc theo sông Phú Lương ( sông Hồng ) nàng ngắm nhìn không biết chán con sông lúc nào cũng đỏ như máu. Đó là con sông của Thuỷ tinh và tít trên cao kia là Ba Vì của Sơn tinh lẫn mình trong ngàn mây trắng.
Ơ nơi ngàn dặm kia sông chắc không thể nào sâu hơn, núi cũng không thể cao hơn. Trời cũng không thể xanh hơn và mây cũng không thể nào trắng bằng.
Chẳng riêng gì trời mây sông núi mà từng con người, con vật cũng không thể nào thân quen và đáng yêu như ở đây. Những con trâu đen, những con bò vàng, những người mò cua đánh dậm, ngay cả một cụ bà móm mém đang cời lửa để lùi cho cháu một củ khoai … liệu có còn tìm thấy ở nơi xa kia?
Mùa xuân, rồi nối tiếp những mùa xuân, các sứ thần Chiêm quốc vẫn buồn bã trở về kéo theo chiếc xe rước dâu dâu lạnh lẽo vì không có Huyền Trân. Đức vua và triều thần vẫn cứ lần lữa hẹn mãi.
Mỗi lần nhắc đến chuyện cưới xin là thêm một lần bạc vàng châu báu được chất đầy lên xe. Nếu đem đúc thành người công chúa có cả chục hình nhân bằng vàng.
Chiêm vương không hẳn mê đắm một trang quốc sắc đến nỗi phải dốc hết cả kho tàng. Trong cái vương quốc của nữ thần tình ái có biết bao nương tứ để cho vương chọn lựa. Những Chiêm nương da nâu bóng ngực căng tròn với hông háng đong đưa lúc nào chắng sẵn sàng để phụng hiến. Nhưng dưới mắt vương đó chỉ là những con cừu chứ không phải là chim phượng hoàng ngàn năm có một. Đưa một công chúa của Đại Việt lên ngôi vương hậu đâu phải đời vương nào cũng làm được. Chính cái niềm kiêu hành ấy đã khiến cho vương dù có phải vét hết cả vàng trong kho, mò hết ngọc trai dưới biển, bắt hết voi đực trên thượng ngàn để lấy ngà, săn hết hổ để lấy xương da …vương cũng sẵn sàng làm tất cả.
Bực mình vì cứ hẹn tới hẹn lui, mùa xuân năm Bính Ngọ (1306) chính Chế Mân tự mình đi đón dâu. Một đoàn ngựa xe rầm rập ra tận Thăng Long. Chế Mân đội mũ trụ bằng vàng, mặc áo đỏ quần tía tiến vào điện Diên Hồng trước con mắt sững sờ kinh ngạc của các quan. Rất đường bệ, rất sang giàu. Chẳng còn ai dè biểu mán mường, cũng chẳng ai dám gọi là mọi dù chỉ gọi thầm trong trí!
Vương còn làm cho cả triều đình kinh ngạc hơn nữa khi cái món đồ sính lễ mà vương dâng nạp là bản đồ của hai châu Ô, Rí. Chưa ai hình dung nó lớn rộng đến nhường nào nhưng ít ra nó cũng gần bằng hai châu Hoan, Ai.
Như thế thì làm sao chối từ! Đem cả ngàn dặm vuông để đổi lấy một người con gái quả thật là hết sức điên rồ! Cái giá của Huyền Trân đă được đẩy lên chót vót!
Không đợi Đức vua ban thanh chỉ, cả trăm quan đều tung hô vạn tuế để chúc mừng. Trong nỗi vui không ngờ, vua bước xuống ngai vàng, đến nâng Chiêm vương dậy. Ngài vỗ vai thân thiết, tươi cười cùng Chế Mân sánh bước giữa tiếng hô vạn tuế một lần nữa lại vang lên như sấm dậy.
Công chúa từ sau rèm liền bước ra. Cả điện Diên Hồng bỗng lặng im như đang nín thở. Không một chút thẹn thùng, nàng nhìn từ đầu đến chân người chồng tương lai. Ư, da có nâu sẩm như trái bồ quân, tóc quăn và cứng như rễ tre, nhưng cùng với màu tía của lụa, màu xanh của ngọc, màu vàng của vàng, tất cả làm cho chàng như vừa bước ra từ một bức tranh của An Độ. Chàng chẳng những đẹp mà còn rất lạ, không như các vương tôn công tử bạc thếch và mềm rũ ra trong mớ gấm vóc lụa là!
Còn trong mắt vương, nàng còn hơn cả hai châu Ô, Rí. Nàng đẹp và uy nghiêm như nữ thần Shiva! Nếu phải dâng cả nước, chàng cũng dám chơi ngông một phen sử lịch!
Hai hôm sau, Chiêm vương và Huyền Trân làm lễ ở thái miếu. Không có Thái thượng hoàng. Chỉ có thái hậu gầy nhom như vừa mới ốm dậy. Bà vẫn thầm khen con mắt tinh đời của chồng khéo chọn cho con một tấm chồng cũng khá xứng với danh phận. Nhưng để con đi vào nơi lành ít dữ nhiều bà không thể vui lên được. Lại còn cách xa ngàn dặm, biết đến bao giờ mới gặp lại! Bà đã cố hết sức dằn lòng nhưng khi Huyền Trân đến lạy từ biệt, bà không còn đủ sức để khóc. Cảm thấy như trời đất quay cuồng, bà lảo đảo ngã xuống. Bọn thị nữ phải vội vã đưa bà vào cung.
Mặc dù vậy, cả điện Diên Hồng vẫn rền vang tiếng nói cười chúc tụng. Người ta khen ngợi công chúa và Chiêm vương đẹp đôi. Người ta xưng tụng là kỳ duyên kim cổ có một không hai. Cả đám tôn thất dù mất đi một cô công chúa – cũng có đáng là bao – nhưng lại được thêm đến mấy châu quận. Thế là có thêm đất để phong vương. Vui quá, vui còn hơn khi Hưng Đạo đại vương quét sạch quân Hung Nô. Trong hơi men có người ứng khẩu thành thơ
Hai châu Ô Rí vuông ngàn dặm
Một gái Huyền Trân đáng mấy mươi !
Hay! Hay quá! Rất nhiều người cùng phụ hoạ. Ngay cả Trần Khắc Chung cũng gật gù khen ngợi. Quả đúng như lời phu nhân từng nói, tướng quân chỉ muốn ngôi phò mã chứ chẳng yêu gì Huyền Trân. Khi thấy không thể lay chuyển được Thái thượng hoàng, tướng quân đã cưới một công nương họ Trần lớn hơn đến những năm tuổi. Bù lại tướng quân có cả một thái ấp và hàng trăm gia nô tỳ nữ.
Chiêm vương đón Huyền Trân còn hơn cả một nữ hoàng. Hai thớt voi mang trên lưng hai cái bành đỏ tía được che bằng lọng xanh lục. Theo sau là cỗ xe song mã với rèm ngọc lưu ly. Một đội ngự lâm áo giáp và thắt lưng như cũng được làm bằng vàng sáng rực.
Nhưng Huyền Trân không muốn ngồi trên bành voi, cũng không muốn ngồi trong xe. Nàng vận quần chẽn áo chẽn màu đỏ cỡi trên lưng con Bạch Mã hoàng tử. Chiêm vương chìu nàng, cũng cỡi một con ngựa ô đen tuyền. Hai người sóng đôi đi bên nhau đẹp như trong tranh vẽ.
Ra khỏi kinh thành đoàn người phải đi rất chậm vì dân chúng chen nhau đưa tiễn. Mọi người đều khóc. Không như tôn thất họ Trần và các quan, chẳng một ai thấy vui vì được thêm đất. Hai cái châu quận mới cũng chỉ để lưu đày những kẻ tội đồ và những dân nghèo mà thôi! Cái vùng ma thiêng mước độc ấy như đã dành sẵn cho họ!
Từ nay họ mất đi một người tuy rất cao rất xa nhưng lại rất gần với họ. Một người từng xuống ruộng xem họ gặt lúa, lên nương xem họ hái chè. Một người đả từng cùng họ trú mưa trong những căn lều dột nát, từng cùng họ ăn ngô ăn khoai. Một người sẵn lòng bênh vực họ khi thấy bọn hạ quan hay đám thị vệ sách nhiễu. Một ngưòi làm cho họ thấy gần vua và vì vậy họ sẵn sàng được chết khi vua cần đến họ. Một người như thế hôm nay đi làm dâu xứ người!
Từ nay chẳng còn ai thấy cái bóng con ngựa trắng trên lưng đồi hay lửng thửng trên những con đê ở hai bên bờ sông Phú Lương. Từ nay nghe tiếng vó ngựa người ta phải cuốn cuồng trốn chạy chứ không còn bình yên đón đợi.
Người nối người cho đến tận cuối sông. Lúc này cả ngàn người cùng gào lên tuyệt vọng.
Công chúa ơi !
Công chúa ơi !
Có kẻ kêu tên Huyền Trân tha thiết đến nỗi công chúa phải rơi nước mắt.
Đường vào quê chồng ngút ngàn dặm xa. Phải qua bao nhiêu sông, bao nhiêu núi, bao nhiêu đèo. Chỉ một con đường độc đạo còn gian nan hơn cả dường vào đất Thục. Lúc đi ngựa, lúc đi xe, lúc ngồi nghiêng ngửa trên bành voi. Không như cái đám mây trắng êm ả mà nàng thường mơ mộng. Nhưng nàng vẫn không hề than thở. Nàng vẫn kiên nhẫn vượt qua với tất cả can trường của một người con gái họ Trần. Cha nàng đã từng hai lần chiến thắng quân Mông Cổ, nàng không thắng nổi những gian nan khổ cực này sao?
Qua khỏi núi Hàm Rồng, đoàn người phải vượt qua một khúc sông cũng mang tên Hàm Rồng. Đúng là ai khéo đặt tên! Chỉ nghe tiếng gầm thôi là đã thấy lạnh mình. Cả con sông to lớn như bỗng bị một con rồng hả cái họng đen ngòm ra nuốt gọn. Nước xoáy tít cứ rót mãi vào trong cái hang không đáy. Rồi bất ngờ con rồng quẫy mạnh tung bọt lên như đang phun nước. Vô phúc cho con thuyền nào chui vào cái họng của nó!
Rồi những truông dài rú thẳm. Gió gầm rú rượt đuổi nhau như những con quỷ ăn thịt người. Khắp nơi vương vãi những đầu lâu, những xương người và xương súc vật trắng xác vì được gió và cát lau sạch bóng. Đêm nằm nghe gió hú càng thảm thiết cứ như có muôn ngàn oan hồn cùng một lúc khóc than.
Sau một đêm mỏi mệt chỉ vừa mở mắt ra đã thấy núi. Núi chạy theo đoàn người như đám quân thổ phỉ. Ngày phun nắng chói chang, đêm thở hắt ra hơi đá lạnh buốt. Rồi bất ngờ, núi bỗng xoạc chân ra ngáng cả đường đi. Cái chân của nó thọc ra tận biển. Đành phải cố vượt qua cái khớp gối cheo leo của nó. Dưới sâu âm ào sóng vỗ và trên cao mặt trời như bị mắc kẹt ở lưng chừng trời.
Cái nơi ấy sau này được đặt tên là đèo Ngang. Bên này là hai châu Hoan Ai. Bên kia là Ô Rí, cái miền đất nhờ nó mà Chế Mân có được Huyền Trân mà cũng vì nó nàng phải thân gái dặm trường !
Nươc non ngàn dặm ra đi
Cái tình chi !
Đúng là chẳng phải tình. Chỉ là một cuộc đổi chác, thế thôi !
Đang là buổi chiều. Từ trên đèo một tiếng chim kêu thật buồn. Nó thắm thiết, nó lay lắt gợi nhớ những dặm ngàn lau lách, những chiêm trũng cò bay….
Dưói xa kia khói nhà ai bốc lên. Khói thổi cơm chiều phải chăng ? Sao nó đen ngòm, cuồn cuộn, quằn quại? Nó như nghẹn uất từ lòng đất trườn lên. Không chỉ một ngọn mà nhiều ngọn. Khói đậm và gắt. Trong khói có lửa loé lên như những lưỡi kiếm. Dọc đường đi có hàng ngàn ngọn lửa và những con người đen đúa, nhếch nhác, trẻ già bồng bế nhau đứng đợi.
Hoá ra dân Chiêm bỏ cả nơi cắt rốn chôn nhau để đi theo vua của họ. Vương đã dâng đất cho người thì ở lại mà chi !
Họ đốt nhà !
Họ đốt cả làng !
Họ ra đi trong nước mắt !
Nàng không ngờ số phận đang mở ra cho nàng những cánh cửa thật đau buồn. Dân Chiêm sẽ hờn oán ai đây ? nàng hay Chế Mân ? Dù là ai thì cũng là nỗi đau ngàn năm không nguôi được.
Chưa bao giờ nàng thấy buồn như lúc này. Nàng không hiểu họ kêu khóc những gì. Nhưng phải rời bỏ quê hương với những ngọn núi lưng đèo, những dòng sông cồn bãi, rời bỏ những miền thịt da nồng ấm nhất thì dù Việt hay Chiêm cũng đau nỗi đau như nhau mà thôi! Cái nỗi đau ấy hiện đang xé nát lòng nàng nên nàng hiểu được vì sao những đôi mắt bỗng tối sầm khi thấy nàng. Đó là gì nếu không phải là oán hận ?
Nàng muốn qua thật mau cái miền đất oan nghiệt này. Nhưng những truông dài, những đầm phá dọc ngang, cứ chằng chịt nối tiếp nhau như một mê cung đi hoài vẫn chưa thoát ra được.
Hai châu Ô Rí là miền đất nghèo cực nhất. Chỉ có gió và cát. Chỉ có sỏi đá và bão tố. Cứ như một khúc xương đã được gặm nhẵn bóng. Đem cái khúc xương ấy mà đổi lấy một cô công chúa xinh đẹp thì đúng là quá hời!
Một đằng thì một gái Huyền Trân đáng mấy mươi ! Một đằng thì có đáng gì hai châu Ô Rí xương xẩu ! Xem ra vua Việt và vua Chiêm, người nào cũng thấy mình quá được, chỉ có mỗi mình nàng là chẳng được gì ngoài những nỗi nhọc nhằn mà nàng phải chịu đựng.
Ước gì lúc này nàng được gặp phụ hoàng. Không phải để oán than mà để được gục đầu vào lòng ngài. Càng gian nan vất vả nàng càng cảm thấy yêu ngài. Chính ngài đã từng trải qua bao nhiêu ngày đêm cực nhọc để tìm cho nàng cái bến trong mười hai cái bến đục trong rất khó lường của cuộc đời. Ngài đã phải chịu đựng cực khổ xiết bao chỉ vì nàng!
Sau những ngày nắng cháy đến bỏng họng, đoàn người gặp một con sông nước ngọt và trong hơn cả nước ở giếng Trọng Thuỷ. Buổi sáng theo làn sương, sông toả mùi thơm ngát. Đây là con sông xinh đẹp nhất mà nàng từng đi qua trong đời. Không ai bảo cho nàng biết đây là con sông mà từng đêm các nữ thần vẫn thường rủ nhau xuống tắm.
Ngày hôm sau đoàn người như muốn ngộp thở trước những ngọn núi cứ chồng chất lên nhau đến tận trời. Đoàn người phải nghỉ lấy sức để ngày mai qua đèo.
Giá như không có một người dù sao cũng là chồng ở bên cạnh và giá như chỉ một mình nàng với đám quân hộ tống thì nào có khác gì cảnh Chiêu Quân đi cống Hồ! Trong khi thịt da của đất nước to béo mỡ màng thêm ra, trong khi kho tàng của hoàng huynh đầy thêm vì những đồ sính lễ, vua và các quan vẫn chưa hết hả hê uống mừng thì nàng một thân trơ trọi như kẻ lưu đày!
So với bà Trưng bà Triệu nàng đâu có kém phần dũng cảm. Nhưng người ta vẫn cứ trề môi :
Một gái Huyền Trân đáng mấy mươi !
Phải mất cả một ngày đoàn người mới vượt qua được ngọn đèo lẫn trong ngàn mây mà sau này vua Lê Thánh Tôn gọi là Đệ nhất hùng quan. Mây trắng bồng bềnh như đợi từ trăm năm ùa đến ôm choàng trong những đôi tay mát lạnh. Nàng có cảm giác như đang bay vào cổng Thiên đường.
Khi mặt trời đỏ như một trái hồng chín và to như một cái trống làng trườn lên khỏi mặt biển xanh, nàng thực sự cảm thấy đất trời tươi mới. Đây mới thực là phương Nam ngập tràn nắng gió nhưng cũng rất phì nhiêu mầu mỡ. Kìa là những bãi dâu xanh ngút ngàn hứa hẹn biết bao lụa là óng mượt. Những ruộng lúa lắm sắc màu: xanh mướt con gái đương thì, xanh cốm đòng đòng và vàng hây lúa chín đang chờ tay người gặt. Cài giữa ruộng đồng tươi tốt là những vạt đất nâu rịn rịn như da người. Tưởng cằn cỗi hoá ra bền bĩ dẻo dai, tưởng già nua nhưng nồng nàn tươi trẻ. Đất và người nối tiếp nhau chào đón. Bên ni giờ đây là quê chồng còn bên nớ là quê mẹ. Chẳng những xa tít dặm ngàn quan ải mà còn ngút ngàn trong nỗi nhớ niềm thương! Cái vương quốc của Chiêm vương từ đây cũng là của nàng. Không còn những đoàn người nheo nhóc lếch thếch theo sau. Chỉ có những cô gái mảnh dẻ tươi vui không ngớt rải hoa trên đường để chúc phúc cho Chiêm vương và vương hậu. Trong tiếng reo mừng nghe như tiếng chim, nàng không hiểu được từng lời nhưng cảm nhận được lòng thầm phục ngợi khen. Giữa họ, nàng như mới vừa bước xuống từ cõi trời!
Qua hết những nương dâu ruộng lúa, đoàn người như lạc vào một biển mía mênh mông. Mía phủ kín các ngọn đồi, ngập tràn trong các thung lũng rồi trải dài đến tận chân trời. Mía xạc xào trong gió như lau sậy ngan ngát mùi thơm của mật đường. Hai con voi được đãi mía no nê đến nỗi cái bụng vốn đã to lại càng to hơn.
Vậy mà chưa qua hết những miền trù phú. Hãy còn một rừng dừa dài đến mấy trăm dặm đang chạy đua cùng với biển. Soi bóng một cách duyên dáng trên tấm gương khổng lồ, những thân dừa nghiêng ngã đang xoè muôn triệu cánh tay che nắng cho người. Chẳng những suốt ngày nàng được giải khát bằng thứ nước tinh khiết ngọt ngon mà tối đến bọn thị nữ lại còn đem tắm mát cho nàng. Cả người nàng đắm chìm trong nỗi đê mê ngọt lịm. Nàng cảm thấy tự tin, rắn rỏi. Nàng đã bắt đầu yêu những ruộng lúa bãi dâu, những mía những dừa, yêu những con sông lớp lớp xe guồng, yêu màu biển xanh chói nắng rất đậm đà.
Có điều nàng chưa cảm thấy yêu được Chế Mân. Thật khó để yêu một người chỉ vì nàng mà một phần xương thịt của tổ quốc phải mất đi! Một người như thế, nhiều khi chỉ vì quá yêu một con chim mồi hay một con dế đá cũng dám đem nàng ra mà đánh đổi. Một người rất chi là bồng bột trẻ con. Nhưng dù sao cũng vẫn hơn một Trần Khắc Chung xấc láo. Cái được ở Chế Mân là chỉ làm mà không nói. Nếu cuộc cưới xin được cho là một canh bạc thì cái tiếng bạc sau cùng đặt cả hai châu Ô Rí quả là còn vang dội đến tận ngàn năm!
Qua hết rừng dừa là sắp tới kinh đô. Dễ chừng đã gần một tháng. Một cuộc rước dâu dặm ngàn vất vả. Khi lắc lư trong xe, khi nghiêng ngửa trên bành voi, khi thong dong trên lưng ngựa, khi êm mát trên con thuyền, nàng không nhớ hết đã qua bao nhiêu đèo bao nhiêu sông bao nhiêu rừng biển. Chỉ biết thịt da đã ngã màu nâu sẩm như vừa được lấy ra khỏi lò gốm. Lúc này mẫu hậu mà thấy được chắc lại thêm một lần ngất xỉu. Các công nương chắc phải trố mắt kinh ngạc vì nàng đã biến thành một con mọi đen! Nhưng cũng đâu có sao. Nàng tin là mình vẫn đẹp. Chẳng những đẹp mà còn săn chắc hơn. Ngực nàng vểnh lên như hai con chim đang ngửa cổ ra hót.
Đã thấy những cổng chào uốn cong hình tháp. Đã nghe thơm ngát mùi trầm hương. Tiếng trống paranưng bập bùng như tiếng sấm rền giữa đại ngàn. Rồi Đồ Bàn hiện ra rực rỡ với ngọn tháp đỏ thắm như một trái tim giữa lồng ngực. Hai hàng voi có cả trăm con được phủ vải đỏ và lụa tía quỳ phục trước cổng thành.
Chiêm vương và Huyền Trân đi vào thành dưới đám mây kết bằng hoa sứ và dưới cơn mưa bằng nước thơm. Cả kinh thành từ quan đến dân đều rạp mình chiêm bái. Hai người sóng đôi đến trước ngôi tháp thờ các nữ thần. Một đám vũ nữ ngực trần với xiêm y được dát bằng vàng và kết bằng ngọc đang kể chuyện tình yêu cho các vị thần đang ngự trên tháp bằng ngôn ngữ múa huyền bí. Những ngón tay được nối dài bằng các móng vàng cong vút đang quấn quít uốn lượn, những bàn chân đang cong mình nghiêng ngửa, những cái rún biết run rẩy như làn môi… tất cả như bị điệu trống và kèn mê hoặc dưới những cái nhìn nóng bỏng của các vị thần. Trong lòng tháp linh thiêng, một ngọn lửa màu xanh biếc đang nhảy múa phập phù như lưỡi rắn thần Nara. Một thầy tư tế vận toàn màu trắng đang đọc những câu kinh sấm truyền.
Xong nghi thức tấu trình với các nữ thần, thầy tư tế vừa rì rầm niệm chú vừa đến rảy nước thơm lên mình Chiêm vương và vương hậu. Một cuọn chỉ bảy màu được buộc vào tay của hai người. Coi như đã nên vợ nên chồng. Hai người được mời lên kiệu để bọn thị vệ khiêng ra trước cổng thành cho thần dân một lần nữa chiêm bái.
Sau hôn lễ, nàng được đưa vào một cung thất kết toàn lụa quý. Nàng được tắm , được thay xiêm y mới của vương hậu, được nghỉ ngơi để chờ ngày hợp cẩn. Nàng liền ngủ một giấc dài đến những hai ngày đêm. Chưa bao giờ nàng thèm ngủ và ngủ ngon đến thế. Bao nhiêu nhọc nhằn của cuộc hành trình vất vả như đã được giấc ngủ làm cho tiêu tan. Khi thức dậy, nàng ngỡ ngàng nhận ra mình đang đổi khác. Chẳng phải vì xiêm y hay vàng ngọc trên người mà dường như đổi khác tự trong lòng. Có một chút là lạ, một chút nôn nao như nỗi đợi chờ.
Nàng lại được bọn thị nữ xông nước thơm , nước thuốc, được xông trầm và xoa dầu bóng. Các móng tay móng chân được cắt tỉa và được gắn thêm những chiếc móng bằng vàng nho nhỏ xinh xinh.
Khi nàng đã hoàn toàn tinh khiết thơm tho, bọn thị nữ cho biết Chiêm vương đang đợi. Nhưng hôm nay nàng có thể không đến nếu chưa muốn. Ơ cái xứ đàn bà được các vị nữ thần bảo trợ thì việc gối chăn là quyền của họ. Nếu họ chưa muốn không một Chiêm vương nào dám ép.
Nàng nghiêng đầu qua vai dấu nụ cười e thẹn. Quả thật trong suốt cuộc hành trình, chưa bao giờ nàng nghĩ đến điều này. Chắc nó cũng xa lạ và mới mẻ hệt như cái miền đất phương nam này. Nhưng cũng như cuộc hành trình vừa qua, đã muốn là phải đi và đã đi là phải tới. Nàng liền gật đầu để bọn chúng đưa nàng đến nơi phải đến.
Nàng hơi rùng mình khi bọn chúng vẫn cứ để nguyên người nàng tuy rất thơm tho nhưng không quần áo, chỉ khoác lên người một tấm lụa màu tía ! Bọn chúng khiêng nàng trên một cái kiệu không có màn che, đi qua những lối đi lót đá xanh và được thắp sáng bằng những cây sáp ong. Nàng hồi hộp cảm thấy như mình đang được khiêng đi hiến tế. Ngày xưa, người ta cũng khiêng những người con gái trinh nguyên như nàng đem đi cống nạp cho thuỷ thần. Có điều là những người con gái tội nghiệp ấy bị trói chặt chân tay, bị nhét giẻ vào miệng, chết khiếp trước khi chết chìm trong nước, không như nàng được lâng lâng trong nỗi sợ mơ hồ.
Bọn chúng khiêng nàng vào một sảnh đường có Chế Mân đang ngồi đợi. Chàng cũng vừa được tắm bằng nước thơm, được ướp hương và cũng chỉ khoác lên người một tấm lụa màu tía. Kiệu được đặt xuống trước mặt Chiêm vương như một thức ăn trân quý cho vương ngự thiện. Bọn thị nữ không cần đợi lệnh cũng lặng lẽ lui ra. Một thoáng bất bình, nàng đã muốn theo ra. Nhưng vương đã ra hiệu cho nàng cởi tấm lụa trên người chàng. Cứ như một bữa tiệc chỉ có hai người và chàng lịch sự mời nàng dùng trước. Cái máu bướng bỉnh và tính bạo dạn đã khiến nàng nhìn thẳng vào mắt chàng. Một chút nín thở, rồi nàng mạnh dạn kéo tuột tấm khăn khỏi người chàng. Rắn chắc như một pho tượng bằng đồng, chàng hiện ra sừng sững như một vách đá. Và nàng khi để rơi tấm khăn xuống sàn, cả sảnh sáng bừng lên như một thác nước dưới ánh trăng.
Đêm ấy, thác chảy qua ghênh đá và đá nâng đỡ con thác tạo nên một bản tình ca bất tuyệt mà các vị thần đều ngẩn ngơ vì xúc động.
3.
Thật đúng như lời của phụ hoàng, đây là xứ sở của bốn trời tự do rộng mở. Nàng không phải đóng khung trong những lề thói cứng nhắc của cung đình. Không phải nghe những lời dạy bảo đến phát chán của các công nương già. Không phải tránh những cái nhìn khắt khe của các lão quan. Chẳng những thế nàng còn được chiêm ngưỡng tôn sùng như một nữ thần.
Nàng một mình thong dong dạo chơi khắp kinh thành. Đến xem những chiêm nương khéo tay dệt những tấm vải đầy màu sắc, xem những thợ gốm nhào nặn đất sét mềm nhuyễn như bột, mê mãi nhìn những chiếc bình, những lọ thoát ra từ đôi tay xấu xí tưởng là rất vụng về nhưng thật sự tài hoa của họ.
Nhưng mê nhất thích nhất vẫn là ngồi xem những thợ thủ công tạc tượng. Từ những tảng đá xám vô hồn, qua đôi tay của họ, những tượng Chàm sống động như người thật. Những bầu vú căng mọng đến nỗi không dám chạm tay vào. Tưởng chừng trong khối đá lạnh lẽo ấy có cả hơi ấm nồng nàn.
Mà cũng thật lạ lùng, cả cái miền đất này như ngập tràn bóng hình bầu vú. Các tượng nữ thần, các vũ nữ và cả những ngọn đồi tròn trịa xinh xắn đang nâng niu những ngọn tháp đều mang dáng hình bầu ngực của nữ thần Shiva. Cái nguồn sống bất tận ấy cứ phơi mở lồ lộ nhưng không vì thế mà sỗ sàng thô tục. Thần nuôi dưõng tình mẫu tử và dạy bảo cả tình yêu gái trai. Cái bầu ngực vĩnh cửu ấy được lưu giữ trang trọng trong máu trong tim của người thợ. Không cần đến một nguyên mẫu nào khác, những nhát đục cứ lặng lẽ bóc dần từng lớp đá, khi mạnh mẽ khi nhẹ nhàng, từng chút một cho đến khi làm lộ ra cái dáng hình tuyệt mỹ thì kính cẩn dừng lại. Người ta gọi đó là cái thần.
Ai chạm được cái thần ấy là đã thành nghệ sĩ. Và người thầy dạy họ chính là hồn đá. Lúc nào mạnh như tầm sét, lúc nào nhẹ như gió thoảng, lúc nào sâu lúc nào cạn, lúc nào nghiêng lúc nào ngửa, lúc nào đứng lúc nào ngồi…đều được đá nhắc chừng bên tai họ. Giữa đá và họ bền chặt một tình yêu bất tử.
Một bữa nọ, Chiêm vương cho gọi những người thợ tài nhất vào cung. Bọn họ hiểu rằng sắp được tạc một tượng nữ thần mới. Nữ thần ấy chính là vương hậu. Những khối đá đẹp nhất mịn nhất được đưa tới. Búa được tra lại cán và đục được đem mài lại để cho những đôi tay gân guốc ngày đêm miệt mài trong bụi đá.
Khi bức tượng hoàn thành, nàng sững sờ trước vẻ đẹp của chính mình. Mới thoáng nhìn ai cũng tưởng các bức tượng đều giống nhau. Vẫn đôi tay ấy, đôi chân ấy, hông háng ấy và nhất là cái bầu ngực đầy đặn giống như các tượng nữ thần, nhưng cả Chiêm vương và nàng đều thấy hiển hiện một Huyền Trân nồng say trong ánh mắt làn môi. Điều kỳ diệu là những người thợ ấy chưa hề một lần mời nàng ngồi làm mẫu. Thì cũng giống như khi tạc tượng các nữ thần : chỉ một thoáng nhìn, cái đẹp đã ngự trị ở trong hồn của họ.
Lịch sử của ngàn năm trước như quên mất nói tới hạnh phúc của đàn bà. Nhưng cứ xem cách sống ung dung của nàng, xem cái cách những người thợ nâng niu từng nhát đục để tạc tượng cho nàng, xem các Chiêm nữ đi từng hàng dài đội nước từ dưới sông lên cho nàng tắm và nhất là xem Chiêm vương yêu chìu quy phục nàng, ai dám bảo những ngày về với Chế Mân nàng không hạnh phúc ?
Nàng hạnh phúc và càng hạnh phúc hơn khi khi các ngự y báo tin mừng nàng đã mang thai. Hạt mầm của cây đời sắp xanh muôn ngàn lá. Con nàng sẽ là vua nước Chiêm, con anh nàng sẽ là vua nước Việt. Gần gũi làm sao hai nước anh em. Cùng tựa lưng vào núi và quay mặt ra biển đông, chỉ cách nhau có mỗi Hải Vân quan. Như cách nhau một hàng dâm bụt!
Đặt tay lên bụng, nàng mơ màng nghĩ tới quê nhà. Nàng thấy cuộn lên nỗi nhớ thương mẫu hậu. Oi chao, một ngày nào đó nàng sẽ đưa con về thăm quê ngoại. Không phải trèo đèo lội suối, vương hậu và hoàng tử sẽ đi trên một con thuyền với những cánh buồm trắng, sẽ theo sông Phú Lương đậu sát ở chân thành. Cả ngàn người ra đón và nàng sẽ phải đưa tay ra đỡ vương hậu lại một lần nữa ngất xỉu nhưng lần này là vì mừng vui. Nàng cũng sẽ cõng con leo lên Yên Tử để gặp phụ hoàng. Nàng sẽ xin phép ngài cho con nghịch phá đôi chút chuông mõ. Ơ nước Chiêm người ta chỉ múa để xưng tụng các thần nên tiếng chuông tiếng mõ chắc chắn sẽ làm thằng bé ngạc nhiên thích thú.
Được tin nàng sắp sinh hoàng tử thần dân càng yêu kính hơn. Mỗi khi đi ra ngoài thành, người ta tranh nhau hôn đấu chân nàng để lại. Các quan trấn nhậm phương xa thường gửi dâng nàng những con vật quý hiếm. Những chim trĩ đuôi dài cả thước, những con công xoè cánh điệu đàng, những con rùa màu trắng và có cả một con đười ươi lúc nào cũng nhe răng ra cười. Vì thế chẳng bao lâu nàng có cả một vườn thú nho nhỏ ngay trong kinh thành.
Một hôm, Chế Mân bảo sẽ đi xa trong ít lâu. Nàng hỏi thì bảo là đi săn. Mà lại là săn voi! Nghe nói thế nàng rất lo sợ. Làm sao bắt được con thú có những cái chân to hơn cả cột đình! Nhưng chàng bảo chẳng có gì đáng sợ. Cả trăm con voi kia nếu không vào rừng săn bắt thì làm sao có được. Đi săn voi là tiếp cận vơí các thần. Mà chàng cũng là một vị thần. Thần với thần gặp nhau có gì mà phải sợ. Không cách gì cản được chàng vì chàng muốn tặng con một món quà cho xứng với bậc đế vương.
Đoàn người lên đường với chục con voi đực và những thợ săn lão luyện. Người ta dự tính đi trong một tháng. Có khi phải sang tận đất Lào vì đó là vương quốc của loài voi. Chế Mân là một ông vua Chàm trẻ tuổi ham săn bắn. Chàng vẫn thường cùng bọn lính đi săn hươu nai, hổ báo. Nhưng săn voi thì chưa vì phải rất kiên trì va mưu lược. Phải tìm xem đường đi của chúng, xem cây lá chúng đã ăn, xem phân chúng để lại, phải biết trong đàn có bao nhiêu voi đực ,bao nhiêu voi cái, voi con. Rồi phải chọn nơi thuận lợi nhất để chia tách, cô lập. Và nhất là, phải có đường thoát hiểm khi bị nhiều đàn cùng lúc tấn công. Khi đã chọn được con voi cần săn bắt thì lũ voi nhà lập tức bao vây chèn ép sao cho con vật tội nghiệp chỉ có một cách duy nhất là lìa đàn về với đông bằng.
Năm ngày sau, bọn thợ săn bắt gặp một đàn voi đến những mười lăm con, trong đó hơn nửa tá là voi đực. Con voi đầu đàn chỉ có một ngà và con voi mà chúng bảo vệ là một con voi trắng, vua của các loài voi. Đây là một đàn voi thiêng nên bọn thợ săn e ngại muốn tránh xa. Nhưng Chế Mân lại tỏ ra rất thích thú vì bắt được vua của các loài voi thì không gì sung sướng bằng. Chàng liền ra lệnh cho bọn thơ săn và lính ngự lâm tìm cách chia cắt và cô lập con voi đầu đàn.
Đó là một con voi đực rất to lớn và hung dữ. Cái ngà của nó bị gãy chắc là trong một trận đánh nhau kinh thiêng động địa nào đó. Không một chút sợ hãi, nó giương cái ngà duy nhất như một lưỡi kiếm lao thẳng vào những con voi đang phản bội giống nòi. Hết bên phải nó quay sang bên trái, lù lù như một con tê giác khổng lồ. Lũ voi nhà cũng rất tinh khôn. Chúng cứ khiêu khích gầm thét, lúc trước mặt lúc sau lưng, quần con voi dữ đến chóng mặt.
Suốt cả buổi một chọi mười làm cho nó mệt phờ. Nó dừng lại một lúc vừa để lấy lại sức vừa tìm xem trong bọn con nào yếu nhất để ra đòn quyết định. Thế rồi với tất cả sức mạnh và thù hận nó liền xé gió lao tới. Người ta nghe thấy một tiếng rầm với bao nhiêu cây lá gãy đổ rơi rụng. Một con voi nhà thoát chết trong gang tấc. Thay thế nó là một cây cổ thụ đang run lên bần bật. Nhưng cái tiếng thét kinh hoàng của nó làm cho bọn thợ săn bất chợt reo lên vui mừng: cái ngà nguy hiểm của nó dính chặt vào thân cây không cách gì rút ra được!
Để mặc cho nó lồng lộn thét gào, bọn thợ săn liền xua bọn voi nhà ngay lập tức chia cắt con voi trắng ra khỏi đàn. Tuy được tôn xưng là vua của các loài voi, nhưng con voi trắng xem ra rất lờ khờ chậm chạp. Chỉ một lúc nó bị cô lập như một con cừu giữa một bầy sói. Nó ngơ ngác nhìn lũ voi nhà, đành để chúng lùa đi trong tiếng reo hò của bọn lính ngự lâm.
Chế Mân rất đẹp lòng. Cả đoàn đi suốt đêm cố thoát ra khỏi rừng. Chẳng những tránh đàn voi ấy đuổi theo mà còn sợ những đàn voi khác nhiều khi đông đến cả trăm con đang ở khắp thượng ngàn cùng kéo đến giải vây. Lúc ấy dù có để vua của chúng ở lại cũng không sao thoát khỏi những dòn thù mà chỉ có cái chết mới làm cho chúng hả giận.
Sáng hôm sau đoàn người đã ra khỏi rừng, nhưng cũng phải mất cả mấy ngày nữa mới về tới kinh thành. Tối hôm ấy đoàn người nghỉ qua đêm trên một bãi cát ở sông Kôn. Dù có sông rộng che chắn, bọn thợ săn vẫn lo sợ đốt lửa suốt đêm. Bọn voi nhà vây quanh con voi trắng còn bọn ngự lâm nằm phục xung quanh căn lều của vương để bảo vệ.
