Giữa đám học sinh mặc đồng phục xanh trắng, ồn ào, Mạo ngồi vượt lên như cây nứa dại với chiếc áo bộ đội xanh lá cây và màu quân hàm đỏ chói. Lúc đầu đám học sinh tò mò nhìn anh bộ đội cao kều mổ cò một ngón tay nhoay nhoáy trên bàn phím. Chắc là chát với người yêu. Sau chúng chúi vào những trò game mới, quên phứt cây nứa dại.

Mạo mỉm cười, cái mặt tròn trên màn hình đang cười bẽn lẽn. Đúng là gái quê. Dễ thông cảm thật. Hai cái nick cũng thật dễ thương.

*Thocay: Nha em co ruong khong?

*Hoatim: Nong dan khong ruong lay gi an!

*Thocay: Chu nhat anh den cay ruong giup nhe?

*Hoatim: Khong noi chuyen nham nhi…

Mạo gườm gườm cái mặt vàng đang nhe răng dữ tợn. Con bé này tưởng mình ỡm ờ láo toét đây. Không thấy cái nick người ta đặt là Thợ cày à? Hai ngôi sao trên quân hàm binh nhất lóe lên tự ái. Tôi nói nghiêm chỉnh đấy cô mình ạ! Bộ đội không ỡm ờ đâu. Hoa tím lại nhấp nháy. Thật không? Bố em đang cày ruộng đấy. Ngón tay mổ cò nhoay nhoáy. OK! Chủ nhật nhé.

Chủ nhật lính ngủ thoải mái, không có kẻng báo thức. Bình minh lặng lẽ và loãng đoãng sương mù, không bị đánh động bởi tiếng hô “Một! Hai! Ba! Bốn!” rầm rập theo bước chân chạy. Mạo lục đục dậy lúc năm giờ rưỡi theo thói quen. Chạy một mình quanh sân mấy vòng, định hét to “một! hai ! ba! bốn!” Nhưng chợt nhớ anh em còn đang ngủ, nên dừng lại. Nhảy nhót múa may hết mấy bài võ thể dục mà trời vẫn mù mù. Nỗi sốt ruột chuyển lên động mạch cổ, giần giật. Sự hồi hộp phấn khích bừng lên trong lồng ngực trẻ, vừa giống sự hẹn hò của đôi tình nhân, vừa giống nỗi háo hức của anh thợ cày sắp đánh trâu xuống ruộng.

Chiều qua Mạo đánh liều xin trung đội trưởng cho thêm một giờ đi chơi. Sự vật nài ỉ eo làm trung đội trưởng phát bẳn:

- Ai cũng chỉ được ra ngoài doanh trại 2 giờ ngày nghỉ. Cậu xin đi ba giờ thì lỡ phiên gác chứ?

- Em đổi cho cậu Chiến xuống ca gác chiều rồi ạ. Thủ trưởng thương em với. Nhà bạn gái em hơi xa, cho em thêm một giờ nữa…

- Chỉ thế là nhọn thôi! Chỉ lần này thôi đấy.

Đợi cho cậu binh nhất hớn hở đi ra, trung đội trưởng cười thông cảm. Hồi tân binh mình có khác gì nó. Một lần chạy bộ 8 cây số thăm người yêu cũng về muộn giờ.

Không thể luyện “đôi chân vạn dặm” suốt 10 cây số, sẽ muộn giờ mất, Mạo đi xe ôm.

Hoa chờ trên bờ đê đầu làng, đuôi mắt dài theo con đường nối theo quốc lộ, gió sông Hồng buổi sớm thổi lên lành lạnh, vờn vuốt tà áo vàng chấm đen, e ấp thân hình thiếu nữ mới lớn nhu nhú non tơ.

Mạo nhảy xuống xe, hỏi ngay:

- Bố đâu?

- Bố em đang cày ngoài bãi!

- Đưa anh ra ngoài ấy…

- Ơ hay! Đến thăm em hay bò cày? Về nhà chào bà nội đã!

Mắt Mạo đỏ đọc như sắp khóc, từng thớ thịt rấm rứt. Lại phải cong cóc đi theo cô gái loanh quanh rẽ ngang, rẽ dọc gần nửa cấy số vào làng. Bà nội Hoa ngồi cạnh bậc cửa, nhí nhoáy với chiếc cối giã trầu.

- Cháu chào bà ạ!

- Ừ! Cháu bộ đội đấy hử! Quê ở đâu cháu? Nhà có mấy anh em?

- Cháu ở…Phong Châu ạ…Thôi cháu chào bà…

Bà cụ giật mình, vẫy vẫy bàn tay nhăn nheo đỏ quết trầu.

- Này! Sao về ngay? Con bé Hoa giữ anh lại cơm nước đã chứ.

- Cháu vội lắm…

Mạo nắm tay Hoa lôi vụt ra ngõ. Dẫn anh ra bãi! Nhanh lên! Cô gái mặt đỏ bừng như gấc chín.

- Ơ kìa! Anh này…Người ta đi làm đầy ra kìa.

Bàn tay con gái vùng vằng giật khỏi tay Mạo.

Gấp chiếc áo bỏ vào trong chiếc mũ cối, Mạo xắn quần nhảy xuống bãi nắm ngay lấy tay cày.

- Bác để cháu…

- Ấy chết! Cứ ở nhà chơi với em Hoa, cày bừa khó lắm chứ không dễ đâu.

Mạo thoáng tự ái, nhưng không dám nói gì. Gần như đẩy bố Hoa ra khỏi luống cày, giành lấy chạc bò. Ruộng quê mình vừa sâu, vừa lầy chẳng là cái qué gì, huống hồ cái bãi ngô rộng thênh này, có mà vừa cày vừa ngủ gật.

Con bò dừng lại một tí, quay bên mắt tròn đầy nhử liếc chàng trai cao kều như thầm đánh giá rồi mới nhảo chân bước đi, cắm cúi kéo cày.

- Riệt! Đi! Vắt vào..rừ…ừ…ừ!

Hình như con bò đi nhanh hơn, còn Mạo thì muốn bay từ đầu luống này sang đầu luống bên kia. Ông già lúc đầu chắp tay sau đít tủm tỉm cười ra vẻ xem thường, nhưng chỉ sau hai đường cày của Mạo, ông đã miệng chữ O thích thú. Cái thằng bé này cày cứ như đi chơi. Chân Mạo lựa theo luống cày cũ, tay giữ mức cá không để cày sâu hoặc nông quá, xá cày đổ đất đều tăm tắp. Cuối đường cày, miệng hô vắt mà tay đã nhấc bổng cày lên, đặt ngay đường mới. Bắp cày dộng xuống, đất bám trên xá cày rơi tuột, nhẹ tênh. Không kéo lê xiết đôi thiếu vào khoeo sau bò rớm máu như ông già.

Ba sào đất bãi đã cày xong, đất lật lên song sóng như đàn trăn ôm nhau đang cựa quậy bò ra phía bờ sông. Đất phù sa có vị mát ngọt, không ngái mùi phèn như những dộc ruộng quê Mạo. Đôi mắt chàng thanh niên lim dim, tận hưởng mùi vị đất. Ca nước vối được đưa mời sát mặt mà Mạo không hay.

- Uống nước đi chú lính! Cháu chắc dân cày con nhà nòi. Nhìn luống cày biết ngay. Giỏi thật!

Mạo đón ca nước uống một hơi.

- Còn ruộng cày nữa không bác?

- Thôi! Cho bò nghỉ, nó đang đau mắt. Hôm nay cày gấp rưỡi mọi ngày rồi cháu ơi.

Hoa từ nhà chạy ra, như cánh bướm vàng bay từ trên đê xuống.

- Bố ơi! Về ăn cơm.

- Con bé này đến lạ! Khách không mời lại mời bố…

- Anh thợ cày nghỉ ăn cơm ạ!

Cô gái cười lỏn lẻn, mắt lấp lánh giọt nắng từ mặt sông.

- Bầm em bắt được con cá quất to lắm, đem nấu mẻ đãi thợ cày đấy.

Miệng anh chàng ngoác đến mang tai, tỏ vẻ thích thú.

- Cá quất cơ à…

Bỗng cái miệng méo xệch. Mạo buông cày, hốt hoảng.

- Chết rồi…Hoa …hoa tím ơi! Gọi giúp…giúp cái…xe ôm.

Cô gái ngạc nhiên không hiểu sao chàng lính hoảng hốt gọi cả nick của mình như vậy.

- Anh về ăn cơm với bố đã, rồi em lấy xe đạp đưa anh về.

Lời đề nghị mở ra một viễn cảnh tình tứ, đầy cơ hội mà Mạo không để ý tới, chỉ kêu toáng lên:

- Cơm nước gì nữa hở trời!

Anh chàng luống cuống khoác chiếc áo lên thân hình đẫm mồ hôi, “hai xoa, ba đập” đôi bàn chân lấm đất thục vào đôi giày vải, chạy một mạch về nhà Hoa.

Mặt Hoa lại đỏ bừng, mắt cô chớm ướt.

- Khổ thân anh! Cơm chẳng kịp ăn. Cứ để xe trên đơn vị, hôm nào em lên lấy cũng được.

Mạo phốc lên xe, guồng chân đạp tít mà chiếc xe mini học trò không thể chạy nhanh hơn được.

- Báo…báo cáo! Binh nhất Hà Văn Mạo …có mặt.

- Cậu về muộn bao nhiêu thời gian?

- Dạ…chắc hơn một giờ ạ!

- Chính xác là một giờ ba lăm phút. Lí do?

- Báo cáo thủ trưởng! Em đi…em đi…

- Hôm qua xin phép đi thăm bạn gái.

- Vâng! Nhưng mà không…Em đi…em đi cày ạ!

- Hả?

- Em cày ruộng giúp nhà cô bạn ..

Trung đội trưởng phì cười, bấy giờ mới để ý đến bộ dạng của chàng binh nhất. Khéo nó đi cày thật. Mồ hôi bùn đất nhễ nhại thế kia.

- Về tắm giặt đi! Tối nay viết kiểm điểm đưa lên đây. Phạt vệ sinh nhà xí một tuần.

Mạo mừng quá. Rập chân đứng nghiêm.

- Rõ!

Trung đội trưởng lắc đầu nhìn cái tướng thư sinh vừa khuất. Nghiệp cày bừa nhiễm vào thân nó mất rồi. Thật không hiểu nổi. Mình cũng dân cày thật hột đây mà cứ nghĩ đến việc đánh trâu xuống ruộng là toát mồ hôi hột, thằng này lại thích cày cơ chứ?

Từ hôm ấy anh em trong đơn vị thêm cho Mạo biệt danh “Thợ cày”. Được cái anh chàng không tự ái, chỉ cười thầm. Cái nickh “thợ cày” tớ đi trước thời đại, có từ hồi lớp 11.

Hình như khí chất thợ cày giúp Mạo làm được nhiều việc vất vả, khó nhọc trong quân ngũ. Ngoài thao trường nắng chang chang nhiều anh yếu bị xỉu mà Mạo vẫn tỉnh bơ, chỉ thấy mồ hôi chảy buồn buồn rồi rùng mình một cái là quên cảm giác nóng cháy. Những buổi chạy vũ trang 10 cây số, vai vác trung liên RPD mà Mạo thấy như …đi cày. Tăng gia, sản xuất ở đơn vị không ai theo được chàng thợ cày nòi. Cuốc xới làm đất, tưới tắm phân gio thế nào, anh em nhất nhất theo sự chỉ đạo của chàng binh nhất. Có người thắc mắc. “Sao không cho thằng Mạo kều làm A phó nhỉ?”.

Việc Mạo được bình bầu là chiến sĩ thi đua cấp tiểu đoàn chẳng làm ai ngạc nhiên. Không bầu thằng ấy thì bầu ai? Nhưng ghét nó hôm lên nhận phần thưởng mà mặt mũi khó đăm đăm. Mới có tí thành tích đã tự cao tự đại. Chẳng gì cũng là tấm giấy khen của tiểu đoàn, cười lên một tí không được à. Có lời xì xầm. “Hay nó bị bồ đá!? Lâu nay không thấy veì cày ruộng giúp nhà con bé kia nữa”. Trung đội trưởng là người linh tính sự lo lắng bất an của Mạo. Anh gọi cậu ta lên phòng làm việc, rót cho một chén trà đặc “cắm tăm” rồi hỏi:

- Thế nào cậu thợ cày. Thành tích cuối năm vậy có phấn khởi không?

- Có ạ!

- Thế sao tiu ngỉu như mèo cắt tai vậy?

- Em lo quá thủ trưởng ạ.

- …??

- Ở quê vừa cắt xong lúa mùa, rồi phải làm đất ngay để kịp vụ ngô đông. Nhà em 5 sào ruộng, không biết bà cụ tính thế nào? Vội quá phải thuê máy bừa thì hỏng hết đất. Thằng ấy chỉ được cái nhanh, nhưng nó bừa ruộng nước thì xới tung cả đất cái lên, bao nhiêu đất màu lắng xuống dưới hết. Chết tiền phân.

- Đúng đấy! Trung đội trưởng gật đậu công nhận. Hóa ra vẫn là chuyện cày. Đúng là cày trâu tốt hơn, nhưng chậm lắm. Chắc nó muốn đề xuất gì đây.

- Em muốn xin nghỉ phép vài ngày ạ.

- Về cày ruộng?

- Vâng ạ!

Trung đội trưởng cười. Thì ra mình đi guốc trong bụng cu cậu. Với thành tích cuối năm, chắc tiểu đoàn cũng ưu tiên. Để tôi đề nghị với tiểu đoàn xem nhé.

Đúng như trung đội trưởng nhận định. Mạo được thưởng phép 10 ngày.

Vừa cởi bỏ quân phục ra là Mạo đi tìm xem lại chiếc cày. Đã lâu không ai cầm đến nó, thang lang cày khô rang, nứt rạn. Lưỡi cày vàng màu phèn mốc, rỉ đỏ. Mạo xuýt xoa. Sao bầm không cho người ta mượn cày. Thỉnh thoảng ngâm bùn nó mới bền chứ. Bầm ra chợ mua cho con đôi thiếu mới. Đôi này cũ mục ra rồi.

- Sáng nay bầm đi gác ngoài đồi Mả Quan. Mày đạp xe ù ra chợ hộ bầm, nhớ mua cái chân giò lợn về mà luộc.

Sao bà cụ lại gác xách như bộ đội thế? Đồi mả Quan toàn sắn còi có gì mà phải gác. Vậy mà bà cụ bảo nghị quyết của làng đấy, mỗi ngày 8 người thay phiên nhau ra gác cả ngày lẫn đêm. Mạo vừa hí húi sửa cày vừa buồn cười nghe mẹ kể chuyện làng. Thế ra cũng trọng đại chứ bỡn à. Từ cuối năm ngoái, có cái “công ty gì” của “bà gì” nghe bảo làm to lắm trên tỉnh về xin đất đồi mả Quan dể xây xí nghiệp chế biến bột sắn. Huyện có quyết định giao đất, nhưng họ đền bù thấp quá, dân không nghe. Không nghe thì họ cũng cứ đưa máy ủi về san lấp mặt bằng. Dân làng kéo ra ngăn lại.

- Không được san ủi! Trả tiền đền bù đất cho chúng trôi đã.

- Các ông bà đi hỏi nhà thầu ấy, chúng tôi cũng đi làm thuê, biết gì.

Thằng lái máy ủi mặt mũi lấc cấc trả lời thế ngang đổ dầu vào lửa.Dân làng bảo nhau kéo ra vây chật chiếc máy ủi, không cho đào đất. Thấy bà con làm găng, bọn máy ủi dừng lại, nhưng cũng chỉ được ba, bốn ngày. Sau bà con lơ là, nó lén làm trộm. Thấy bà con ra buổi sáng, nó làm buổi chiều. Giữ buổi chiều thì nó làm đêm. Cù cưa, cù nhầy. Rí rách cả một tuần giằng co, nó cũng tranh thủ ngoạm mất một góc đồi. Làng phải họp bàn biện pháp giữ đất. Mỗi hộ góp 20 nghìn, cử ra mỗi ngày 8 người canh gác thường trực. Ai đi gác được bồi dưỡng mỗi ngày 10 nghìn. Bà Mạo bảo hôm nay đến phiên mình. Chẳng biết đến phiên thật hay là bà tham 10 nghìn bồi dưỡng, chứ người già ai bắt vạ mà lo cuống cả lên. Mạo vò đầu kêu:

- Sao phức tạp thế hở bầm? Bầm mặc thêm cái áo kẻo lạnh, con phải đi cày, không gác thay được đâu.

- Cứ nghỉ cho khỏe đã cu ạ. Cày được đến đâu thì cày, còn để bầm thuê máy…

- Đã bảo đừng thuê bừa máy mà lại. Nó nhanh nhưng bạc hết đất, báu gì!

Con trâu đực da đen bóng, múp míp như quả sim chín, đôi sừng cánh ná đánh cồm cộp vào cửa chuồng. Lâu không phải cày bừa, béo lười ra rồi. Nó nhìn Mạo, đôi mắt đen ướt, ngẩng đầu nhe hàm răng sứt nghé ọ một tiếng, lè cái lưỡi ram ráp ra liếm chân Mạo.

Vạy cày đã êm, con trâu thuần vai vùng bước lên trước hăm hở. Lưỡi cày roàn roạt xé bùn, từng hàng rạ lật nghiêng chạy theo sá cày rồi úp ngay ngắn về bên phải. Mùi bùn tươi mát, có vị tanh tanh, bùi bùi của rau diếp cá, tưởng như ăn được. Mạo liếc những đường cày lật úp, cảm giác từng thớ thịt run rảy đam mê. Bước chân người dẫm chồng lên dấu chân trâu. Dưới gan bàn chân hơi bùn lúc thì mát rượi, lúc thì nóng bỏng. Mình đang dẫm lên dấu chân bao nhiêu con người từ thủa khai hoang, lập điền. Bao nhiêu bàn chân rỉ máu vì gai góc và đá sắc. Có bao nhiêu giọt mồ hôi thấm xuống sá cày. Có bàn chân nào loạng choạng cố theo chân trâu giữa cơn rét và đói quặn thắt buổi quá trưa.

Họ..ọ…ọ! Mạo kéo trâu lại, dừng cày. Dân làng kéo nhau đi đâu đông thế nhỉ? Hay là cháy nhà? Nghe cả tiếng kẻng đổ dồn, thôi thúc. Mạo tháo trâu nhảy lên bờ, quan sát thấy mọi người đổ dồn về phí đồi mả Quan, tiếng đàn ông, đàn bà í ới. Mạo vội chạy theo, miệng than thầm. Khổ quá! Chắc có chuyện lớn. Bà cụ lại đang ở đấy. Mấy người già này hay thật, hơi sức còn bao nhiêu mà cứ nhảy vào nơi nước sôi lửa bỏng.

Đám người đang vây quanh chiếc máy cạp màu vàng đất. Những cánh tay hua lên như giáo mác, giăng ngang như thành lũy. Tiếng người la hét khản đặc không còn nghe rõ là tiếng gì. Con thú màu vàng gầm gừ, xả khói mù mịt. Chiếc gầu xúc có cái cần dài loay hoay trên cao không biết hạ xuống chỗ nào. Phía trước đất đá ngổn ngang, bừa bãi. Mạo đưa mắt sục sạo tìm, nhưng không thấy chiếc áo cánh màu gụ của mẹ đâu, nó bị lẫn vào làn sóng nhấp nhô hàng trăm lưng áo lấm đất và mồ hôi. Thằng phụ lái mặt non choẹt, xám ngoét thò đầu ra khỏi ca bin lơ láo nhìn xung quanh, miệng lắp bắp vào điện thoại di động. Chắc là nhận được lện mới, thấy nó thụt vào, quay kính lên. Chiếc máy chợt gầm rú, bánh xích rùng rùng chuyển động. Nó cố nhích lên, nhích xuống, loay hoay giữa những bộ mặt đang méo đi vì giận dữ. Chiếc cần cạp hạ độ cao ngang tầm đầu người, xoay tròn, miệng gầu cạp chìa ra hàng răng dài, loảng xoảng. Nguy hiểm quá! Mọi người xô nhau chạy dạt ra. Mạo thét lên.

- Dừng lại!

Nhưng chiếc máy cạp vẫn chồm chồm chạy lùi. Một bà cụ đứng gần xích xe luống cấp vấp ngã. Chỉ một bước nhảy, Mạo tới bên bà cụ, nắm bàn tay gày gò lôi phắt ra. Bỗng một nhát đập vào thái dương làm Mạo tối sầm mặt mũi, gục ngã. Chiếc gàu cạp đất vừa lướt qua phía trên mà Mạo thì cao quá.

Bà mẹ ôm cứng xác con, câm lặng, lâu lâu lại rú lên.

- Không! Không!

Người chị gái đầu tóc rũ rượi, kêu gào.

- Mạo ơi là Mạo ơi! Em đang đi bộ đội cơ mà! Sao lại vô lí thế này?

Dân làng vây kín xung quanh. Không khí bừng bừng như lửa cháy. Mặt đát nứt ra, bốc khói. Người làng không làm được gì hơn là đắp cho Mạo một chiếc chiếu. Anh nằm dưới đất, với chiếc áo ba lỗ và quần cộc lấm bùn, lạnh lẽo. Mọi người chưa đưa anh vào nhà đặt lên giường được vì còn phải chờ công an và pháp y tới, mà họ thì lâu quá. Đã có tiếng văng tục vì sốt ruột. Những đám bụi đang lắng xuống, còn những cái đầu thì đang nóng dần lên.

Chỉ con trâu đực là bình tĩnh gặm cỏ dọc bờ mương. Dưới ruộng chiếc cày đổ nghiêng trên luống rạ dở, trông giống nòng súng của anh lính bỏ quên chĩa lên trời.

9/2008