(Đọc tập thơ Viết Bên Hộ Thành Hào của Nguyên Quân)

Giữa những đổ nát hoang tàn của quá khứ và hiện tại, khi mà thang giá trị bị đảo lộn, những mảnh vỡ đang vung vải mọi nơi, Nguyên Quân lại tìm đến Hộ Thành Hào để nhìn ngắm cõi lòng đang hổn hênh mọi thứ, như chợt nhận ra niềm hy vọng mong manh, anh đã Viết bên Hộ Thành Hào và trong một ý nghĩa nào đó cũng như hồi ký viết dưới hầm của Dostoievsky, hay những trang nhật ký giữa thời chiến, tác giả Viết bên hộ thành hào với một tâm trạng trắng bệch giấc mơ câm và cũng là viết về một quá khứ của những con ngựa đua hết thời, uể oải bước qua ngày thật chậm, để rồi bỗng dưng buồn nôn tiếng hí. Tác phẩm giúp người đọc liên tưởng đến những thân phận dạt trôi lên bãi bờ ẩm mục / chồng chất bầy ốc mượn hồn. Bằng nhịp điệu của con ngựa đua lạc bầy, nhìn thảo nguyên phố thị với ánh mắt hoang dã, con ngựa đó đã thả những bước chậm buồn của những chiếc móng sắt. Những hình ảnh phố hội ngày càng trở nên lạnh lùng, xa lạ, trong khi đó con ngựa lạc loài luôn hoài niệm và khao khát trở về những thảo nguyên bạt ngàn nắng gió với những chiếc vó tung tự do giữa những đồng cỏ xanh bất tận…

Không biết đã bao nhiêu triệu lần tác giả đã ngang qua hộ thành hào, mỗi lần đi qua những vòng cung lớn nhỏ, con tim đều rung lên những cung bậc của cảm xúc và đôi khi đó là những cung bậc vô cảm.

những gương mặt thất thần

mù tuổi – mù tên – mù những điều không thật.

Cả hai trạng tháng kia là đều diễn đạt sự thật của một tâm hồn, thật đáng trân quý. Chỉ e rằng, trong thời đại này những điều không thật lại được quá nhiều người nhào nặn qua lớp ngôn từ nguỵ trá để đánh lừa ngay chính mình và cả người đọc.

Ở đây, Nguyên Quân đã từng sống trong chuỗi

ngày trôi thật chậm qua cơn đau

của những chiếc móng sắt…

khi mà trên lưng những chàng kỵ mã đã

hằn sâu nhiều vết roi bội bạc

đặc quánh lời tung hô ma mị.

Vậy đó, phải sống với những lời tung hô ma mị để mỗi khi chiều xuống, ánh nắng nghiêng như vết gươm của vị anh hùng áo vải ngày xưa chém xuống hộ thành hào, như muốn:

sắp xếp lại trật tự âm thanh của ngày

trong từng cơn mưa mẩy mình qua mặt.

Và khi nghiêng chén ngang bầu trời xám đục, bất chợt tác giả nhớ thằng bạn:

vừa mọc cánh bay theo chiều thẳng đứng không gian

chui lọt qua lỗ kim lên thiên đường còm cõi

và trong

cái cay xé mắt lên khuôn mặt

đầy vết chai sần

bôi nhoè u mê hồn nhiên mê tín

từ những cuộc chơi sặc mùi ảo tưởng

Để rồi chiều cuối năm chợt thấy lòng trống rỗng trong chén rượu cỏ cú màu hổ phách.

Và trong trạng thái trống rỗng đó, bất chợt tác giả nhận ra:

Cái thằng bí hiểm vô lương

vuốt nhẹ lên vòm ngực bật khóc

hỡi những ngọn đèn mù

của những gã tiên tri điên loạn

thời băng hoại rao giảng tình yêu

Sự cô độc của tác giả giúp người đọc liên tưởng đến chiều ba mươi tết của những thập niên trước, khi nền văn hoá chưa bị sự mê đắm vật chất và thói hư danh bao phủ. Thuở đó, vào ngày cuối năm, trên những con đường xứ Huế, từng bước chân người thưa dần, chỉ còn gió và những cọng cỏ, một vài mảnh giấy bay giữa lòng đường, thật lâu mới hiện ra một mặt người nửa cười nửa khóc… Buổi chiều ba mươi tàn tạ theo màu trời:

Chiều ba mươi

về lang thang với Huế

lòng như cổ thành loang lổ thời gian

…

Đôi nghê đá

Không dưng mà rười rượi

đứng lặng bên đường mắt ngó mông lung

…

chiều ba mươi

Huế cuộn mình trong gió

chạm khẽ vào nhau cái rét muộn màng

Và rồi, giữa những ngày mưa mịt mù, tác giả đã tâm sự cùng con búp bê đời rẻ rúng đã bị những thằng người bệnh hoạn, chơi ngông ném trong từng góc tối, ôi những thằng người nguỵ tín, xa rời với tổ tiên:

ơi con búp bê đời rẻ rúng ném trong từng góc tối

ngủ qua đêm ác mộng

vòng xoáy tâm thần

trần truồng vòng tay lạ lẫm

cổ thành dày cơn mưa

phủ rêu con đường lát đá tháng chạp

hãy giặt sạch từng mùa gió chướng

gột rửa bệnh hoạng của những thằng người

chơi ngông

như đốm pháo hoa bắn thẳng lên trời

chớp sáng những quyền năng hư ảo

Khi đã nhận ra những quyền năng hư ảo, tác giả đã

đặt bàn tay bỏng rát lên bệ thờ âm vật

và cảm nhận

quá khứ phất phơ trên từng bông phượng cúng

ta ôm chiếc bình ngũ sắc

bơi qua dòng nại hạ

hoá vàng tuổi đời cho từng bia mộ

Cuối cùng tác giả như nhận ra rằng, trong tất cả những thứ ảo tưởng thì ảo tưởng thi ca là sang trọng nhất ở trần gian này, cho dù:

Trên đỉnh núi rỗng không

Trên xác thân rách nát của bạn bè

Mà không một lời vọng…A…

Huế, 6/02/2009