Chị Nguyễn Thị Hoàng Oanh, trưởng nữ của cố nhà văn, kể: Chị thấy có người đọc sách mới của ba mình nên đã hết sức bất ngờ. Sau khi mượn về nhà đọc thì chị càng bức xúc hơn. Chị Oanh nói với chúng tôi: “Sách in các sáng tác của ba tôi mà các con ông nay mới thấy! Hơn nữa, giữa ba tôi và Công ty văn hóa Phương Nam đã có hợp đồng về tác quyền còn hiệu lực mà người ta chẳng nói gì. Sách in những sáng tác và bài viết của ông lại rất lộn xộn, trái với sự xếp đặt của ông trước ngày mất...”. Từ ý kiến của chị Oanh, chúng tôi đã tìm hiểu ngọn nguồn.
Sách của ai xuất bản?
Tìm mua cuốn sách trên từ những người đi bán dạo tại Đà Nẵng vào ngày 13.9, chúng tôi nhận thấy trên bìa sách ghi Nhà xuất bản Hội Nhà văn, nhưng bên trong lại do ông Nguyễn Cửu Loan “tổ chức thực hiện”, “biên soạn” và viết “lời tựa”. Sách dày 515 trang, trong đó gần 490 trang là các sáng tác, bài viết của Nguyễn Văn Xuân lúc sinh thời. Nhiều bài của ông và 5 tác giả khác viết về ông (được đăng trên các báo) đều không ghi xuất xứ...
Theo hồ sơ lưu trữ của Văn phòng Báo Thanh Niên tại miền Trung:
Ngày 12.8.2010, UBND TP Đà Nẵng có quyết định ghi rõ: “Điều 1. Cấp 50.000.000 đồng (năm mươi triệu đồng) cho Tạp chí chuyên đề Đô thị & Phát triển (chi nhánh Tạp chí Người xây dựng tại miền Trung) để hỗ trợ kinh phí in ấn và xuất bản tập sách Nguyễn Văn Xuân - nhà Quảng Nam học nhân kỷ niệm 3 năm ngày mất nhà nghiên cứu Nguyễn Văn Xuân”.
Trước đó, ngày 21.7.2010, ông Nguyễn Cửu Loan đã có công văn gửi Bí thư Thành ủy Đà Nẵng với nội dung: Ban Biên tập Tạp chí chuyên đề Đô thị & Phát triển (chi nhánh Tạp chí Người xây dựng tại miền Trung) sẽ thực hiện cuốn sách dày trên 600 trang với số lượng 1.200 cuốn (nhưng số in trên sách là 500 cuốn, với giá bìa 148.600 đồng - NV) “nhằm tôn vinh một danh nhân văn hóa” nhân ngày giỗ thứ 3 của ông và... đề nghị TP hỗ trợ “một phần kinh phí” là 80 triệu đồng để “lấy thu bù chi”!
Trong lời tựa cuốn sách, ông Loan còn cám ơn Tỉnh ủy -UBND tỉnh Quảng Nam đã “hỗ trợ” cho việc làm sách, cũng như cảm ơn Thành ủy và UBND TP Đà Nẵng.
Vậy, ai là người làm cuốn sách này? NXB Hội Nhà văn, Tạp chí chuyên đề Đô thị & Phát triển hay chỉ một cá nhân? Việc in ấn cuốn sách đã có tài trợ rồi thì tại sao lại tổ chức đi bán dạo khi chưa chính thức phát hành?
Người liên quan nói gì?
Trước phản ứng của gia đình nhà văn Nguyễn Văn Xuân và dư luận, ngày 14.9, ông Nguyễn Cửu Loan đã điện thoại gặp chị Oanh đề nghị thông cảm cho các thiếu sót, đồng thời cho biết: “Cuối tháng 9 này sẽ có một hội nghị để giới thiệu cuốn sách và sự nghiệp của ba chị, hội nghị do ông Bùi Văn Tiếng, Trưởng ban Tổ chức Thành ủy tổ chức...”.
Chúng tôi đã gặp ông Bùi Văn Tiếng. Và ông cho biết: “Có một bữa anh Loan đến gặp tôi và tặng cho tôi cuốn sách về thầy Xuân. Tặng xong anh ra về ngay và không trao đổi gì... Cách đây mấy hôm, có vài người mang sách ấy đến cơ quan tôi đề nghị mua để hỗ trợ gia đình cố nhà văn. Tôi mua 2 cuốn, một tặng anh chánh văn phòng và một để cho cơ quan đọc, nhưng nói với họ rằng sách viết về thầy Xuân sao lại đi bán dạo nhếch nhác thế này! Sau đó, tôi bảo ngày 25.9 sẽ diễn ra đại hội lần 2 của Hội Khoa học lịch sử thành phố mà tôi là Ủy viên BCH Hội T.Ư. Trong chương trình đại hội sẽ có phút mặc niệm, tưởng nhớ hai vị phó chủ tịch danh dự của hội là nhà văn Nguyễn Văn Xuân và nhà nghiên cứu Hoàng Châu Ký. Cứ mang sách đến đó để các đại biểu mua cho...”.
Chúng tôi hỏi: “Ông có hứa sẽ chủ trì việc tôn vinh nhà văn và giới thiệu cuốn sách trong dịp này?”. Ông Tiếng nói dứt khoát: “Không hề! Chương trình của đại hội đã soạn từ trước, không có mục đó!”.
Từ việc đổi tên sách, đến việc đứng ra "xin hỗ trợ kinh phí" trên danh nghĩa một tạp chí mà việc "thực hiện sách" lại là một cá nhân; cho đến những vấn đề liên quan đến ngân sách, bản quyền, phát hành, bán dạo và “hỗ trợ gia đình nhà văn” như chúng tôi đã nêu. Đó là chưa kể một tác phẩm văn học lại do một tạp chí chuyên ngành xây dựng thực hiện trong lúc nhà văn Nguyễn Văn Xuân lúc sinh thời là hội viên của Hội Nhà văn, Hội Văn học nghệ thuật và Hội Sử học, lại chưa có sự đồng ý của gia đình nhà văn.
Tóm lại, đã có một sự khuất tất nào đó trong việc thực hiện cuốn Nguyễn Văn Xuân, sức sống văn hóa xứ Quảng…
