Có một cảnh tượng ngày càng phổ biến trên biển Nhật Bản: Giữa đêm khuya, tàu tuần duyên của Nhật bắt gặp một chiếc tàu khả nghi dường như đang đánh bắt hải sản, nhưng khi họ tiếp cận để kiểm tra thì chiếc tàu nổ máy lướt đi với tốc độ không tài nào đuổi kịp.
Dù không bắt được nhưng nhà chức trách biết mấy chiếc tàu cao tốc đó là của các băng đảng yakuza đang ra khơi săn lùng con hải sâm. Chuyện tưởng như đùa nhưng ngày càng phức tạp đến mức chính quyền Nhật phải cân nhắc hạn chế mua bán loài hải sản này.
Nhắc đến Yakuza (hay mafia Nhật), người ta thường liên tưởng đến những người đàn ôm bặm trợn, xăm trổ đầy người. Theo truyền thống, Yakuza kiếm tiền chủ yếu nhờ tống tiền, cờ bạc bất hợp pháp, mại dâm, ma túy...
Nhưng đó là thời kinh tế Nhật còn rực rỡ và pháp luật chưa xiết chặt. Hiện nay, mọi thứ trở nên khắc nghiệt hơn đối với những ai không có kỹ năng làm việc và bản lý lịch đầy tiền án, tiền sự. "Làm ăn lớn" không xong, nhiều tay yakuza không còn đường nào ngoài việc đi móc túi, ăn cắp trong cửa hàng, đánh bắt trộm hải sản...
Tháng 4-2017, Masato Gunji - trùm một băng đảng liên kết với tổ chức yakuza khét tiếng Kobe Yamaguchi-gumi bị bắt vì tội ăn cắp 64 món hàng trong một siêu thị ở Nagoya...
Cũng trong năm ngoái, một ông trùm Yamaguchi-gumi bị khởi tố tội tàng trữ 60 tấn hải sâm và bị buộc đóng phạt 100 triệu yên (912.000 USD). Gần đây hơn, 5 thành viên băng này bị bắt giữ với 450kg hải sâm...
Số thành viên yakuza trong thế giới ngầm Nhật đã giảm xuống còn 34.500 người năm 2017 - ảnh: AFP
Số thành viên của thế giới ngầm Nhật đã giảm xuống con số thấp kỷ lục 34.500 người trong năm 2017, theo Cảnh sát Quốc gia Nhật. 2017 là năm thứ 13 liên tiếp con số này giảm, thấp nhất kể từ khi thống kê được thành lập năm 1958.
Hiện tại, số thành viên yakuza được xem là "cốt lõi" nằm ở con số 16.800, còn lại chỉ là "lính lác" không đáng kể.
Tháng 5 vừa qua, một thủ lĩnh yakuza đã giải nghệ ở miền trung Nhật Bản khiến dư luận ngạc nhiên với cuộc phỏng vấn trên Đài truyền hình NHK. Ông này kể các băng nhóm ở nông thôn Nhật đang chật vật vì người trẻ bỏ xứ lên thành phố, trong khi kinh tế địa phương thì khó khăn.
Cái khó ló cái... khôn, yakuza miệt vườn nghĩ ra cách tăm tia những cánh đồng nông sản sắp thu hoạch, rồi dưới màn đêm rình mò đi... ăn trộm. Dưa lưới là món ưa thích của yakuza dù mặt hàng này không lời lắm và công việc thì quá nhọc nhằn.
Ở nhiều nơi, nông dân Nhật đã rút kinh nghiệm sâu sắc. Họ lập thành các nhóm tuần tra để bảo vệ dưa lưới, nho, xoài và các trái cây, nông sản có khả năng bị yakuza nhắm tới.
"Có một khoảng cách lớn giữa nhóm yakuza cao cấp ở thành phố và yakuza đường phố, những kẻ hiện phải bò lết để kiếm sống qua ngày và cống nộp cho cấp trên" - chuyên gia về châu Á Jeff Kingston thuộc Đại học Temple chi nhánh Tokyo, giải thích.
"Tôi đoán đó là dấu hiệu của thời cuộc, và thế giới ngầm cũng thấm cái cảm giác mà doanh nghiệp chân chính của Nhật phải trải qua sau một thập kỷ mất mát của nền kinh tế" - ông Kingston bình luận.
