Sinh ngày 18 tháng 1 năm 1945.

Quê quán: xã Phù Vân, Kim Bảng, Hà Nam.

Nơi ở hiện nay: quận Ba Đình, Hà Nội.

Tốt nghiệp Đại học Tổng hợp Hà Nội (ngành Ngữ văn). Hội viên Hội Nhà văn Việt Nam (1987).

Năm 1968 Lại Nguyên Ân tốt nghiệp Đại học Tổng hợp. Năm 1969, công tác tại tạp chí Học tập. Từ 1970 - 1977 giáo viên văn hóa, Trường Thương nghiệp tại Ba Vì (Hà Tây). Từ 1977 đến nay: biên tập sách văn học Nhà xuất bản Tác phẩm mới (nay là Nhà xuất bản Hội Nhà văn).

Tác phẩm đã xuất bản: Văn học và phê bình (tiểu luận phê bình, 1984); Một thời đại văn học mới (nghiên cứu, viết chung, 1987 - 1995); Nguyễn Minh Châu - con người và tác phẩm (sưu tầm, biên soạn, in chung, 1990); Vũ Trọng Phụng - con người và tác phẩm (sưu tầm, biên soạn, in chung, 1994); Từ điển văn học Việt Nam (tập I, biên soạn chung, 1995); Vũ Trọng Phụng - tài năng và sự thật (sưu tầm, biên soạn, 1991 - 1996); Tạp chí Tiên phong của Hội Văn hóa Cứu quốc (sưu tầm, biên soạn chung, 1996); Tố Hữu - thơ và cách mạng (sưu tầm, biên soạn chung, 1996).

Chủ trì và tham gia dịch thuật một số công trình lý luận văn học nước ngoài: Số phận của tiểu thuyết (1983); Số phận lịch sử của chủ nghĩa hiện thực (2 tập, 1980 - 1983); Sáng tạo nghệ thuật, hiện thực, con người (2 tập, tập I: 1984, tập II: 1985); Cơ sở lý luận văn học (2 tập, 1985). Bút danh khác : Vân Trang , Ngân Uyên, Tam Vị , Nghĩa Nguyên.