(Nhân đọc tập truyện Nơi chim cu ưa gáy của Nguyễn Tam Phù Sa, NXB Văn nghệ TP Hồ Chí Minh, 2009)

Nguyễn Tam Phù Sa là người con Đất Quảng. Ông đã ra đi và mang nghiệp văn chương vững chải cũng từ mảnh đất “ chưa mưa đà thắm”, và hiện đang sinh sống tại thành phố HCM. Tôi gặp ông vài lần  khi ông có dịp về thăm quê và gắn bó, “tri âm” với ông bên bàn trà, chén rượu bàn “cơ sự văn chương”. Nguyễn Tam Phù Sa bước vào tuổi lục thập nhưng sức viết, sức sáng tạo chữ nghĩa của ông còn mạnh mẽ, tươi tốt lắm. Dường như ông viêt thơ rất nhiều, “đầy ắp” trên các thông tin mạng. Con chữ của ông được trau chuốt cẩn trọng, mang “máu giang hồ và ly quê”. Thế giới thơ của ông đa thanh đa điệu. Có thể liệt kê ra đây một số tập như : Mưa sương trong vườn tình cũ(1970), thắp chút tàn phai (1995), ra đi cùng dã tràng (2000), con mắt phù vân (2002)… Ông còn biên soạn, sưu tầm, tuyển chọn nhiều công trình, ở nhiều lĩnh vực. Dường như ở các công việc dẫu rất khác nhau ông vẫn say mê và có bề dày, một thú vui bất tận huyền hoặc. Chẳng  hạn các tập :từ điển tiếng việt (2008),701 câu đố về văn hoá-lịch sử Việt Nam (2008), 701 câu đố về non nước Việt Nam (2008 ), mẹ ơi-thơ chủ đề (2006), cah ơi (2006), thầy ơi (2006), thơ ơi cùng chảy nhé (2009)…

vào cuối năm 2009 này, tôi nhận được tập truyện ngăn ngắn nơi chim cu ưa gáy ông tặng cho, như món quà chuẩn bị đón xuân canh dần. Thật bất ngờ và cảm động. Tập sách không chỉ được trình bày rất đẹp mà lời ngỏ của ông cũng thật giản dị, thật thà. Ông viết : “Bên cạnh thơ, tôi tập tành làm quen với truyện ngăn ngắn. Trí thiển, tài mỏng, muốn chọn cái dễ để làm. Làm rồi mới biết viết ngăn ngắn không hề dễ, y như làm thơ tứ tuyệt, rất khó thay. Trong chừng mực nhất định, thì công việc này chẳng có gì là kiểu cách hay “ văn sĩ” cả, mà đơn giản chỉ là một biểu hiện tự nhiên của lòng đam mê chữ nghĩa, muốn ghi lại một số “ những điều trông thấy”, theo sau một số tthông điệp, có cả những điều “ nghe chướng tai, nhìn gai mắt”. Song luôn có sự giảm nhiệt, chia sẻ những vui buồn, hạnh phúc, đau đớn của con người” Nói vậy có thể là vậy, cũng có thể không phải vậy. Bởi bạn đọc lại một lần sáng tạo cung tác giả, tìm thấy mối giao hoà to lớn đối với tập sách và tác giả thì sao ? Với tôi, các trang viết  ở nơi chim cu ưa gáy  thấm đãm tính nhân văn, phong cách chỉn chu, hóm hỉnh. các câu chuyện mỉa mai ra phếch. Một thế giới tình cảm và tâm linh dẫu rất đơn sơ nhưng rất con người 

Bạn nhậu, truyện mở đầu tập sách là nỗi chua xót có thực về một thực trạng bạn bè có nhau, vui vẻ, đàn đúm những lúc rủng rỉnh tiền bạc, nhưng khi đau ốm, cơ cực thì vắng lạnh cô đơn. nén nhang  cho cha đánh thức một nghĩa cử cao đẹp về tình yêu quê hương máu mủ, về tình yêu con người nhưng đôi lúc “cái giá phải trả quá đắt”. Giàu tiền nghèo hạnh phúc vỡ lỡ cái mâu thuẩn, cái qui luật dường như tất yếu của thời buổi kinh thế thị trường, các giá trị được cân đong đo đếm bằng tiền, kể cả tâm hồn. Bơi vậy mà rất nhiều người đua chen chất chồng tiền của mà biết đâu hệ luỵ vủa nó là hạnh phúc, nỗi xúc cảm của tâm hồn thì ngày một teo tót dần, nghèo nàn đi.

Những mẫu chuyện nơi chim cu ưa gáy  ngăn ngắn thật. tác giả chỉ triển khai một ý tứ như hơi thở của cuộc sống nhưng có bi, có hài. Chẳng hạn truyện Điều kiện nhận…từ thiện nói về sự tắc trách, vô cảm của một số ít thành phần trong xã hội trước nỗi đau, nõi bất hạnh vủa con người. Truyện nhà trệt nhà cao tầng cũng là bi hài dị dạng tình cảm của con người trong thời đại chúng ta. Còn vô số truyện khác nữa, như : danh thiếp lạ, đạo lý ở đâu, hở trời, chức năng của chó, cuộc đời là một…bi kịch…

Tựu trung 101 truyện ngăn ngắn ấy, tác giả như muốn gửi gắm một “chút ít” tâm sự, cái nhìn nhiều mặt nhiều chiều về một hiện thực tốt đẹp nhưng cũng lắm trái khoáy. Mà ngẫm đôi lúc tác giả cũng nhận ra nhân tình thế thái là vậy, là vậy, nỗi đau trong tâm hồn ta là thế, là thế, mà cuộc sống vô thường là kia, là kia. Về bút pháp, cũng như tác giả đã thổ lộ, các truyện ngăn ngắn này chẳng phải văn phong hiện đại, cũng chẳng phải tác giả tham muốn tạo ra kết cấu truyện ngắn kỳ dị trác tuyệt gì, nhưng bạn đọc chúng ta cứ từ từ, chậm rãi, lai rai đọc vài ba truyện trong tập, đôi khi  tâm hồn chúng ta bất chợp hân hoan và gật gù với tác giả về những vấn đề nhạy cảm đang hiện diện. Sau khi gấp tập sách lại tôi mãi hy vọng điều ấy./.