Xin giới thiệu một bài thơ , PHẾ TÍCH, theo tôi là một kiệt tác ngắn trong chùm thơ cuối đời của Diễm Châu:

một ông già hết ngồi lại nằm

nhìn hai tấm kính cửa và một bầu trời xám

những tiếng động trờ tới lui xa nhưng vẫn âm âm

như một tiếng than dài không dứt…

ấy đời mi sau biết bao năm

bon chen ê chề rã rượi cùng kiệt

mi ở lại bên đường như một phế tích

dưới bầu trời xám

14 mars 1999

( &Những mảnh rởi )

Đọc đi đọc lại vài lần bài bát cú hiện đại này chúng ta sẽ nhận ra nhạc tính thân thuộc của tiếng Việt. Dưới hình thức thơ tự do, ngữ điệu từng câu trong bài hòa âm sinh động với các khổ thơ truyền thống nhưng không bị niêm luật gò bó. Đó là những câu 7 chữ (một ông già hết ngồi lại nằm; ấy đời mi sau biết bao năm) ,những phân đoạn  5/5 (nhìn hai tấm kính cửa/ và một bầu trời xám) hoặc 5/4/4=5/8 (mi ở lại bên đường/như một phế tích/dưới bầu trời xám)hoặc 3/4/4 (những tiếng động /trờ tới lui xa/nhưng vẫn âm âm) hoặc 2/2/2/2=4/4=8 (bon chen/ê chề/rã rượi/cùng kiệt).

Chỉ cần nhớ lại trong đầu các câu ca dao tục ngữ quen thuộc chúng ta sẽ nghe vang vọng ngữ điệu và nhạc tính nhiều đời của các tiết nhịp 3 chữ, 4 chữ, 5 chữ hoặc 7, 8 âm tiết. Thí dụ bé hạt tiêu,câm như hến,bút sa gà chết,rung cây nhát khỉ, cả vú lấp miệng em,lắm mối tối nằm không, thấy người sang bắt quàng làm họ,thuyền không lái như gái không chồng, v.v…

Trong khi câu chữ dìu nhau theo ngữ điệu hồn nhiên của tiếng mẹ ,tứ thơ trong Phế Tích cũng bình dị dễ hiểu: sau những tan hợp thăng trầm, sau những bon chen ê chề , một ông già lúc nằm lúc ngồi nhìn ra bầu trời xám, lắng nghe những tiếng động gần xa…Có thể hình dung căn phòng là sân khấu nhỏ với ông già là vai chính rã rượi, không còn hơi sức để độc diễn đoạn kết của một kiếp người. Ngày ngày ông chỉ lặng lẽ nhìn ra kính cửa. Khi con người không còn những thắc mắc tử sinh với khắc khoải siêu hình , bầu trời xám là một khoảng không màu xám không hơn không kém.

Và khi óc tim không còn vướng víu các câu hỏi và lời đáp thì thịt xương cũng hiện hình trần trụi, vô tích sự: phế tích dưới bầu trời, xanh hay xám cũng vậy thôi!./.

Cambridge,Avril 23, 2010