Voice of the master - Kahlil Gibran - Nguyễn Ước dịch

Nội dung

Phần thứ nhất

Tôn sư và Đệ tử

1. Chuyến đi Venice của đạo sư

2. Cái chết của đạo sư

Phần thứ hai

Lời của Đạo sư

1. Về cuộc sống

2. Về kẻ chịu đọa đày

vì luật lệ của loài người

3. Ý nghĩ và chiêm nghiệm

4. Về liếc mắt đầu tiên - Về nụ hôn đầu

- Về hôn nhân

5. Về thiêng tính của con người

6. Về lý trí và kiến thức

7. Về âm nhạc

8. Về Minh triết

9. Về yêu thương và bình đẳng

10. Lời nói thêm của đạo sư

11. Người nghe

12. Tình yêu và tuổi trẻ

13. Minh triết và tôi

14. Hai thành phố

15. Thiên nhiên và con người

16. Người nữ mê hoặc

17. Tuổi trẻ và hy vọng

18. Phục sinh

            Tôi đến để nói một lời, và giờ đây tôi sẽ nói. Nhưng nếu cái chết ngăn không cho tôi nói, lời ấy sẽ được nói Ngày mai vì Ngày mai không để lại bí mật nào trong cuốn sách Vĩnh cửu.

            Tôi đến để sống trong vinh quang của Tình yêu và ánh sáng của Cái đẹp, là những phản ánh của Thượng đế. Tôi ở đây, đang sống, và người ta chẳng thể nào lưu đày tôi khỏi lãnh địa cuộc đời bởi họ biết rằng tôi sẽ sống trong cái chết.

            Tôi đến đây cho hết thảy và với hết thảy; và điều hôm nay tôi làm trong cô đơn Ngày mai sẽ vọng tới dân chúng.

            Điều tôi nói hôm nay bằng con tim mình sẽ được nói Ngày mai bằng nhiều con tim.

Kahlil Gibran

Minh Triết

Phần thứ nhất

Đạo sư và Đệ tử

1

Chuyến đi Venice của Tôn sư

                        Và chuyện đã xảy ra khi Môn đệ thấy Đạo sư im lặng đi tới đi lui trong vườn; trên bộ mặt xanh xao của người lộ rõ những dấu hiệu đau đớn thấm thía. Nhân danh Đấng Allah, Môn đệä chào Đạo sư và hỏi người nguyên nhân của trạng thái thống khổ ấy. Đạo sư đưa gậy lên vẫy, ra hiệu cho Môn đệ ngồi xuống trên một tảng đá cạnh ao cá. Môn đệ làm theo và sẵn sàng lắng nghe câu chuyện của thầy mình.

            Đạo sư nói:

            "Ta biết con ao ước được ta kể cho nghe tấn thảm kịch mà Hồi ức về nó tái diễn mỗi ngày mỗi đêm trên sân khấu tâm hồn ta. Ta biết con thấm mệt vì sự im lặng lâu dài và nỗi niềm bí mật không nói ra của ta, và con bối rối hoang mang vì những tiếng thở dài và lời than van của ta. Ta biết con đang tự nhủ rằng: 'Nếu Thầy không để cho ta vào ngôi đền thống khổ của người thì làm sao ta có thể vào ngôi nhà tình thương của người?'

            "Vậy con hãy nghe kỹ câu chuyện của ta... Hãy lắng nghe nhưng đừng thương hại ta, vì thương hại là tình cảm dành cho kẻ yếu đuối - còn ta, ta vẫn mạnh mẽ trong cơn đau buồn của mình.

            "Từ thời trẻ tuổi, trong những lúc đi đứng và kể cả khi ngủ, ta thường bị ám ảnh bởi hình bóng của một người nữ ta không quen biết. Ban đêm, khi ở một mình, ta thấy nàng ngồi bên giường ta. Trong canh khuya thanh vắng, ta nghe giọng nói tuyệt vời của nàng. Mỗi lần nhắm mắt, ta thường cảm thấy những ngón tay êm ái của nàng chạm lên môi ta. Tới khi mở mắt ra, ta kinh hãi tới kiệt sức và tự dưng ta bắt đầu chăm chú lắng nghe những âm thanh thì thầm của Hư vô...

            "Ta thường thắc mắc thầm nhủ mình rằng: 'Có phải óc tưởng tượng đã khiến mình lướt đi khinh khoái cho tới khi dường như thất lạc giữa mây trời? Có phải từ nguồn lực của các giấc mộng mình đã tạo nên một thần thánh mới với giọng nói dịu dàng và sự tiếp xúc êm ái? Có phải mình đã đánh mất các giác quan và trong điên dại, đã tạo ra một người bạn đời yêu thương thân thiết? Có phải mình rút lui khỏi xã hội và những huyên náo của thành thị để được sống riêng với đối tượng mình tôn thờ? Có phải mình nhắm mắt bịt tai trước những hình thức và cung giọng của Cuộc đời để được thấy nàng cùng được nghe giọng nói linh thiêng của nàng rõ hơn?

            "Ta thường tự hỏi: Phải chăng mình là kẻ điên rồ bằng lòng với cuộc sống cô độc và từ những hình bóng cô độc ấy, hình thành một người bạn đời và cũng là người phối ngẫu của linh hồn mình?

            "Ta nói tới Người phối ngẫu, và hẳn con lấy làm lạ về từ ngữ đó. Nhưng có phải chúng ta rất thường kinh ngạc về một trải nghiệm khác thường nào đó tới độ chúng ta thường gạt bỏ, cho là bất khả thi, nhưng chúng ta không thể nào xóa bỏ thực tại của nó khỏi tâm trí dù mình đã cố hết sức.

            "Người nữ khải thị này quả thật là người phối ngẫu của ta, nàng chung chia với ta mọi hân hoan và khổ não của cuộc sống. Buổi sáng, khi thức dậy, ta thấy nàng nghiêng mình bên gối ta, nhìn ta với ánh mắt long lanh ân cần và chan chứa tình mẫu tử. Nàng ở với ta khi ta lập phương án những việc sẽ làm và nàng giúp ta tiến hành cho tới khi hoàn tất. Khi ta dùng bữa, nàng ngồi cạnh ta và cùng ta trao đổi ý nghĩ cũng như lời nói. Tới chiều tối, nàng lại ở với ta và bảo ta rằng: 'Chúng mình đã nấn ná quá lâu ở chỗ này. Hãy cùng nhau đi ra cánh đồng và thảo nguyên'. Lúc đó, ta gác công việc qua một bên, đi theo nàng ra nơi đồng nội, cùng ngồi bên nhau trên tảng đá cao và ngắm chân trời xa xa. Nàng chỉ tới đám mây vàng rực ráng chiều và làm cho ta nghe được khúc hát của đàn chim sắp về tổ trước khi đêm tới, trong cám tạ Thượng đế vì tặng phẩm tự do và hoà bình.

            "Nhiều lần nàng tới phòng của ta khi ta bức bối khắc khoải, nhưng ngay khi vừa liếc thấy nàng, lập tức mọi âu lo bồn chồn đều trở thành hân hoan tĩnh lặng. Khi tinh thần ta nổi loạn chống lại sự bất công của con người đối với con người, ta thấy khuôn mặt nàng giữa những khuôn mặt ta muốn xa lánh, lập tức giông bão trong tâm hồn ta lắng xuống và được thay thế bằng giọng nói tuyệt trần của bình an. Khi ta ở một mình với những mũi giáo cay đắng của cuộc đời phóng vào tim và ta bị trói buộc vào thế gian bởi những xiềng xích của cuộc đời, ta thấy người bạn đời ấy đăm đăm nhìn ta với tình yêu trong đôi mắt, lập tức khổ não biến thành hân hoan và Cuộc sống dường như là Vườn địa đàng hạnh phúc.

            "Con có thể hỏi rằng làm thế nào ta có thể bằng lòng với một cuộc hiện sinh lạ lùng như thế, và làm thế nào một nam nhi như ta, giữa tuổi xuân của cuộc đời, lại tìm thấy niềm hân hoan trong những bóng ma và trong những giấc mộng? Nhưng ta nói cho con biết, những năm ta trải qua trạng thái ấy là viên đá nền tảng của tất cả những gì ta đi tới sự hiểu biết về Đời sống, Cái đẹp, Hạnh phúc và Bình an.

            "Vì người bạn đời của trí tưởng ta và ta giống như những ý nghĩ bay lượn tự do trước vầng mặt trời hoặc bềnh bồng trên mặt nước, hát khúc ca dưới ánh trăng - khúc hát bình an xoa dịu tinh thần và dẫn dắt nó hướng tới cái đẹp không tả xiết.

            "Đời sống là cái chúng ta thấy và trải nghiệm qua tinh thần, còn thế giới chung quanh được chúng ta biết tới bằng tri thức và lý trí. Một sự hiểu biết như thế mang tới cho chúng ta hân hoan và khổ não lớn lao. Nó là khổ não khi số phận buộc ta phải trải nghiệm nó lúc chưa tới ba mươi tuổi. Ước gì ta chết trước khi ta tới những năm ấy, những năm làm khô kiệt máu tim cùng nhựa sống đời ta, khiến ta như cây héo úa với những cành không còn rung theo gió nhẹ nô đùa và là nơi lũ chim không còn làm tổ."

            Đạo sư ngừng nói rồi ngồi xuống bên Môn đệ. Kế đó, kể tiếp:

            "Hai chục năm trước đây, quan Thống đốc vùng Núi-Li-băng phái ta đi Venice với một sứ vụ học thuật, mang theo thư giới thiệu với Thị trưởng thành phố đó, một người ta từng gặp ở Constantinople. Ta rời Li-băng đi Ý trên con tàu biển vào tháng Năm. Không khí mùa xuân ngan ngát hương. Mây trắng giăng mắc lửng lơ đằng chân trời như vô số bức tranh xinh đẹp. Làm sao ta mô tả nổi tâm trạng phơi phới ta cảm thấy suốt cuộc hành trình? Lời nói thì quá nghèo nàn và không đủ diễn tả cảm xúc sâu kín nhất trong tâm hồn con người.

            "Những năm ta cùng trải qua với người bạn đời siêu phàm ấy chan chứa tọai lòng đẹp ý, hân hoan và bình an. Ta không hề nghĩ rằng Đau khổ đang phục sẵn chờ ta, hoặc Cay đắng đang ẩn kín dưới đáy ly Hân hoan của ta.

            "Khi cổ xe ngựa mang ta lên đường, khuất dần các ngọn đồi và thung lũng quê hương để ra bờ biển, người bạn đời ngồi sát bên ta. Suốt ba ngày ta trải qua ở Beirut, nàng vui vẻ ở cùng ta, lang thang trong thành phố với ta, dừng lại nơi ta dừng lại và mỉm cười khi có bạn hữu chào hỏi ta.

            "Khi ta ngồi trên bao-lơn nhà trọ ngắm thành phố, nàng cùng mơ màng với ta.

            "Nhưng khi ta sắp lên tàu, có một đột biến lớn lao ùa tới và vây phủ ta. Ta cảm giác như có một bàn tay lạ thường túm lấy ta, kéo lui. Đồng thời ta nghe bên trong mình có giọng nói thì thầm:

            "- Về đi! Đừng đi! Hãy quay lại bờ biển trước khi tàu căng buồm!

            "Ta không để ý lắm tới giọng nói đó. Nhưng khi con tàu kéo buồm lên ta cảm thấy mình như con chim nhỏ thình lình bị móng vuốt chim ưng chộp trúng, quặp lấy rồi bay giữa lưng chừng trời.

            "Tới gần tối, khi núi đồi Li-băng lùi dần đằng chân trời, ta thấy mình trơ trọi đầu mũi tàu. Ta nhìn quanh tìm nữ nhân trong mộng, người đàn bà ta yêu thương, người phối ngẫu thuở ấy của ta, nhưng nàng không còn ở bên ta. Nàng trinh nữ xinh đẹp có khuôn mặt ta luôn luôn nhìn thấy mỗi khi đưa mắt ngó lên bầu trời, có giọng nói ta hằng nghe trong đêm dài tĩnh lặng, có bàn tay nắm lấy tay ta mỗi lúc ta đi trên đường phố Beirut, giờ đây không còn ở với ta!

            "Lần đầu tiên trong cuộc đời ta cảm thấy mình hoàn toàn cô độc trên con tàu đang dong buồm giữa biển khơi. Ta đi tới đi lui trên boong, gọi nàng trong tâm hồn mình, đăm đăm nhìn các con sóng với hi vọng ngó thấy khuôn mặt nàng. Nhưng hoàn toàn vô ích. Tới nửa đêm, khi các hành khách khác rút lui, ta vẫn một mình trên boong, cô đơn, rối bời và khắc khoải.

            "Đột nhiên ta ngó lên và thấy nàng, người bạn đời của ta, đang ở bên trên ta, trong mây, cách mũi thuyền một quãng không xa. Ta nhảy lên vui mừng, dang rộng hai tay và la lên:

            "- Người thương yêu ơi, tại sao nàng bỏ rơi ta! Nàng vừa đi đâu vậy? Nàng đang ở đâu vậy? Lúc này, hãy ở sát bên ta và đừng bao giờ để ta một mình nữa!

            "Nàng bất động. Trên khuôn mặt nàng ta nhận ra dấu hiệu khổ não và đau đớn trước đây ta chưa từng thấy. Nàng nói, với giọng dịu dàng và u buồn:

            "- Em đến đây từ các vực sâu của biển cả để thấy anh thêm lần nữa. Bây giờ, anh hãy về phòng, phó mình cho giấc ngủ và nằm mộng.

            "Sau khi nói những lời ấy, nàng hòa vào mây trời rồi tan biến. Như đứa bé đang đói, ta gọi nàng như điên. Ta dang hai tay ra mọi hướng nhưng chỉ ôm vào lòng không khí ban đêm trỉu nặng ướt đẫm sương.

            "Ta về giường ngủ, cảm thấy bên trong mình cơn thủy triều hết xuống lại lên theo các hiện tượng thiên nhiên thịnh nộ. Ta như thể đang trên một con tàu hoàn toàn khác, tròng trành chao đảo giữa vùng biển động Hoang mang và Tuyệt vọng.

            "Cũng khá lạ thường là khi vừa đặt đầu xuống gối, ta lẹ làng rơi vào giấc ngủ.

            "Và ta mơ. Trong giấc mộng ấy ta thấy một cây táo có hình dáng như cây thánh giá trên đó treo người bạn đời của ta, như thể bị đóng đinh. Từ bàn tay và bàn chân nàng máu ứa ra, nhỏ xuống thành giọt trên những lộc non đang rơi của cây ấy.

            "Tàu tiếp tục dong buồm suốt ngày suốt đêm nhưng ta như thất lạc trong trạng thái mê thiếp, không dám chắc mình là con người đang đi tàu tới một xứ sở xa lạ hay là một hồn ma đang xô dạt qua bầu trời đầy mây. Ta cầu xin Thiên ý cho mình được nghe âm thanh của giọng nói nàng, được thoáng thấy hình bóng nàng hiện ra hoặc được các ngón tay của nàng chạm lên môi, nhưng tất cả đều vô hiệu.

            "Đã qua mười bốn ngày, ta vẫn hoàn toàn cô độc. Tới trưa ngày thứ mười lăm, bờ biển nước Ý thấp thoáng xa xa. Tới nhá nhem tối, tàu vào bến cảng. Đám đông dân chúng chèo các gondola, một loại thuyền nhỏ đáy bằng, trang hoàng phất phới, ra đón con tàu và chở du khách vào thành phố.

            "Thành phố Venice tọa lạc trên nhiều đảo nhỏ san sát nhau. Đường phố là những con sông đào. Trên mặt nước, người ta xây cất vô số dinh thự và nhà cửa. Gondola là phương tiện vận chuyển độc nhất.

            "Người chèo gondola hỏi ta đi đâu. Khi nghe ta nói tới nơi ở của Thị trưởng Venice, bác nhìn ta với ánh mắt kinh sợ. Đêm trải chiếc áo bào đen trên thành phố khi thuyền chở ta đi dọc sông đào. Qua cửa sổ đang mở của những dinh thự và giáo đường, ánh sáng phát ra lập lòe rồi phản chiếu lung linh trên mặt nước tạo cho thành phố một vẻ gì đó giống như trong giấc mộng của thi sĩ khiến nó rất quyến rủ và lập tức làm say mê du khách.

            "Khi gondola tới chỗ giao nhau của hai sông đào, ta bỗng nghe có tiếng chuông báo tử của nhà thờ. Dù đang ở trong trạng thái mê thiếp tinh thần, không để ý gì tới thực tại, nhưng tâm hồn ta vẫn bị những âm thanh ấy thẩm thấu, làm phiền muộn lớp lớp tinh thần.

            "Gondola cập bến, dây cột vào chân bậc thềm bằng đá cẩm thạch dẫn lên đường phố lát gạch. Chỉ tới một dinh thự nguy nga tọa lạc giữa hoa viên, người đưa thuyền nói: 'Đó là nơi ông tới.' Chầm chậm, ta leo lên các bậc cấp dẫn đến dinh thự, theo sau là người chèo gondola mang hành lý. Tới cổng, ta trả tiền, cám ơn và cho bác quay lui.

            "Ta bấm chuông, cửa mở. Khi đi vào, ta được chào đón bằng những tiếng khóc lóc than van làm ta giật mình kinh ngạc. Một gia nhân lớn tuổi tiến về phía ta, và bằng giọng đau đớn bác hỏi ta cần gì. Ta thăm dò:

            "- Có phải đây là dinh của Thị trưởng?

            "Gia nhân ấy cúi mình gật đầu. Ta đưa cho bác văn thư Thống đốc Lebanon đã trao cho ta. Bác nhìn bức thư rồi trịnh trọng đi về phía cửa dẫn tới khách sảnh.

            "Quay sang một gia nhân trẻ, ta hỏi lý do của không khí đau buồn đang tràn ngập phòng. Anh trả lời rằng con gái của Thị trưởng vừa từ trần hôm nay. Khi nói như thế, anh đưa tay lên ôm mặt khóc sụt sùi.

            "Con thử tưởng tượng cảm giác của kẻ vừa băng qua biển cả, lúc nào cũng lơ lửng giữa hi vọng và tuyệt vọng, tới cuối cuộc hành trình lại thấy mình đứng trước cổng của một dinh thự trong ấy cư ngụ các bóng ma của tang tóc và than khóc. Con hãy tưởng tượng cảm giác của một người khách lạ đang tìm kiếm sự tiếp đãi và hiếu khách trong dinh thự này nhưng rồi chỉ thấy mình được Thần chết tiếp đón với đôi cánh trắng.

            "Ngay sau đó, gia nhân lớn tuổi quay lại, nghiêng mình nói:

            "- Thị trưởng đang chờ ông.

            Bác dẫn ta tới cửa tận cuối hành lang và ra hiệu cho ta đi vào. Trong sảnh đường, ta thấy một đám đông gồm các linh mục và các quan viên khác; tất cả đều lắng mình trong thinh lặng sâu xa. Người đón chào ta là một vị trọng tuổi có hàm râu dài bạc phơ, Ông bắt tay ta và nói:

            "- Số phận của chúng tôi chẳng may được đón tiếp anh, kẻ đến từ một xứ sở xa xôi, vào đúng ngày chúng tôi bị mất đứa con gái mình yêu thương nhất. Tuy thế, tôi tin rằng mất mát này không gây trở ngại cho sứ vụ của anh. Xin anh yên tâm, tôi sẽ làm mọi sự trong thẩm quyền của mình để công việc tiến hành tốt đẹp.

            "Ta cám ơn sự ân cần của ông và bày tỏ lòng đau đớn sâu xa của mình. Liền đó, ông dẫn ta tới ghế ngồi, và ta nhập đoàn với các kẻ đang thinh lặng.

            "Khi nhìn bộ mặt đau khổ của những người chịu tang và lắng nghe tiếng thở dài chua xót của họ, ta cảm thấy tim mình thắt lại với đau đớn và khốn khổ.

            "Sau đó chẳng bao lâu, những người đến phân ưu và người chịu tang lần lượt đi ra, chỉ còn lại trong sảnh đường người cha kiệt sức vì khổ đau thấm thía và ta. Khi ta đứng lên chuẩn bị đi, Thị trưởng giữ ta lại và nói:

            "- Bạn của tôi ơi, xin anh đừng đi. Xin hãy ở lại nếu bạn có thể cùng chia sẻ với chúng tôi cơn đau đớn này.

            "Lời nói ấy của ông làm ta vô cùng xúc động. Ta nghiêng mình ưng thuận. Và ông tiếp tục:

            "- Các bạn ở Li-băng là người mở rộng vòng tay đối với khách lạ trên đất nước mình. Chúng tôi hẳn vô cùng tắc trách nếu không tử tế và nhã nhặn đúng mức đối với khách của mình đến từ Li-băng.

            "Nói xong, ông rung chuông. Đáp lại lệnh gọi ấy, một thị thần xuất hiện trong đồng phục trang nghiêm. Thị trưởng nói:

            "- Hãy đưa vị khách quí này tới căn phòng ở mé đông. Và hãy hết lòng chăm sóc trong thời gian anh ấy ở với chúng ta.

            "Viên thị thần dẫn ta tới một căn phòng rộng và sang trọng đúng theo chỉ thị. Y vừa đi ra ta liền ngồi xuống trường kỷ và bắt đầu ngẫm nghĩ tới hoàn cảnh của mình nơi đất khách này. Ta ôn lại mấy giờ đầu vừa trải qua ở đây, một xứ sở cách rất xa miền đất chào đời của mình.

            "Mấy phút sau, viên thị thần trở lại, mang bữa ăn tối cho ta trên khay bạc. Ăn xong, ta bắt đầu đi qua đi lại trong phòng, thỉnh thoảng dừng chân bên cửa sổ nhìn lên bầu trời Venice, lắng nghe tiếng la lớn của những thuyền phu gondola và nhịp điệu mái chèo khua mặt nước. Sau đó rất lâu, ta bắt đầu buồn ngủ. Buông cơ thể mệt mỏi của mình lên giường, ta cố đưa mình vào lãng quên trong lơ mơ nửa ngây ngây ngủ say nửa giữ mình tỉnh táo.

            "Ta không biết mình trải qua bao lâu trong trạng thái nửa say nửa tỉnh ấy vì có những không gian mênh mông của sự sống trong đó tinh thần du hành mà chúng ta không thể đo lường bằng thời gian, cái vốn do con người phát minh. Tất cả những gì ta cảm thấy lúc đó, và kể cả lúc này, là tìm thấy mình đang ở trong một tình cảnh tan nát.

            "Đột nhiên ta thấy bên trên ta lơ lửng một bóng ma, một tinh thần siêu phàm lâng lâng nào đó đang gọi ta nhưng không bằng những dấu hiệu giác quan có thể nhận biết. Ta đứng lên, tìm lối ra hành lang như thể bị thúc giục và bị kéo đi bởi một sức mạnh thiêng liêng nào đó. Ta bước đi vật vờ như trong giấc mộng, có cảm tưởng như đang du hành trong một thế giới ở quá bên kia thời gian và không gian.

            "Khi tới cuối hành lang, ta mở toang cửa và thấy mình ở trong khách sảnh mênh mông, chính giữa đặt cổ áo quan, bao quanh là những ánh nến lung linh và các vòng hoa tang trắng. Ta quì xuống kế bên linh cửu và nhìn kẻ đã ra đi. Ở đó, ngay trước mặt ta và bị che mờ bởi cái chết, là khuôn mặt của người ta thương yêu, người bạn suốt đời của ta. Chính đây là người nữ ta tôn thờ, lúc này lạnh lùng trong sự chết với khăn liệm trắng, vây quanh là những bông hoa trắng và được canh giữ bởi tịch mịch của các thời đại.

            "Ôi Thượng đế của Tình yêu, của Sự sống và của Sự chết! Ngài là đấng tạo dựng linh hồn chúng con. Ngài dẫn đưa tinh thần chúng con tới ánh sáng và bóng tối. Ngài làm tĩnh lặng tâm hồn chúng con và làm chúng sôi nổi với hi vọng và đớn đau. Giờ đây, ngài cho con thấy người bạn đời của tuổi thanh xuân con trong hình thể lạnh giá và không sinh khí này.

            "Lạy Thượng đế, ngày lôi con đi từ miền đất quen thuộc của con và đặt con vào miền đất xa lạ, và ngài vén lộ cho con sức mạnh của Sự chết vượt trên Sự sống và của Khổ não vượt trên Hân hoan. Ngài đã trồng một đóa huệ trắng trong sa mạc trái tim tan vỡ của con và di chuyển con tới một thung lũng xa xôi để con thấy một đóa hoa tàn tạ.

            "Hỡi các bằng hữu trong cuộc cô quạnh và lưu đày của ta, Thượng đế đã muốn ta phải uống ly cay đắng của cuộc đời. Xin vâng theo ý ngài. Chúng ta chỉ là những nguyên tử mong manh trong bầu trời vô tận, chỉ còn có thể tuân theo và thần phục ý chí của Đấng quan phòng.

            "Nếu chúng ta yêu thương, tình yêu ấy không xuất phát từ chúng ta và nó cũng không để cho chúng ta. Nếu chúng ta vui mừng, nỗi hân hoan ấy không ở trong chúng ta nhưng ở trong tự thân Cuộc sống. Nếu chúng ta đau khổ, cơn đau khổ ấy không ở trong vết thương của chúng ta nhưng ở ngay trong tâm điểm của Thiên nhiên.

            "Khi kể lại câu chuyện này, ta không than phiền vì than phiền là hoài nghi Cuộc sống, và ta là người có đức tin kiên định. Ta tin vào giá trị của cay đắng trộn lẫn với phương thuốc ta uống từ chiếc ly của Cuộc đời. Ta tin vào vẻ đẹp của khổ não đang thâm nhập tâm hồn mình. Ta tin vào lòng thương xót tối hậu của những ngón tay thép đang bóp nát linh hồn ta.

            "Đây là câu chuyện của ta. Làm thế nào ta kết thúc khi nó không có kết cuộc?

            "Ta tiếp tục quì trước linh cửu, lạc loài trong im lặng. Và ta đăm đăm nhìn khuôn mặt thiên thần ấy cho tới khi trời rạng sáng. Rồi ta đứng lên, quay về phòng, oằn mình dưới sức nặng của Vĩnh cửu và được chống đỡ bởi cơn đau của loài người đang thống khổ.

            "Ba tuần lễ sau, ta rời Venice, quay về Li-băng. Như thể ta vừa trải qua những năm dài vô tận dưới vực thẳm thinh lặng và mênh mông của quá khứ.

            "Nhưng khải thị ấy vẫn tồn tại. Dù ta chỉ thấy nàng thêm lần nữa trong cái chết nhưng nàng vẫn sống mãi trong ta. Trong chiếc bóng của nàng, ta làm việc và học hành. Con là môn đệ của ta, con biết rõ những việc đó.

            "Tri thức và minh triết ta sở đắc, ta ra sức mang tới cho dân tộc mình và những kẻ cai trị họ. Ta đã đem đến cho Al-Haris, Thống đốc xứ Li-băng, tiếng kêu gào của người bị áp bức đang chịu nghiền nát dưới những bất công và độc dữ của chính quyền ông ấy và các quan quyền của Giáo hội.

            "Ta khuyên ông ấy nên đi theo con đường của tổ tiên và đối xử với thần dân theo cách họ đã làm, với lòng bao dung, từ thiện và am hiểu. Và ta đã nói với ông ấy rằng:

            "- Dân chúng là vinh quang của vương quốc chúng ta và là nguồn cội sự thịnh vượng của nó."

            "Ta còn nói thêm rằng:

            "- Có bốn điều nhà cai trị nên xua đuổi khỏi đất nước của mình, đó là: Thịnh nộ, Hám lợi, Dối trá và Bạo lực.

            "Vì lời ấy và những lời giảng khác ta bị Giáo hội trừng phạt, lưu đày và khai trừ.

            "Rồi đến một đêm khi tâm hồn của Al-Haris rối rắm khiến ông không ngủ được. Đứng bên cửa sổ ông chiêm ngắm bầu trời. Những kỳ quan như thế! Vô số thiên thể tuyệt trần mất hút trong vô tận! Ai đã tạo ra thế giới thần bí và đáng ngưỡng mộ này? Ai điều hướng các ngôi sao vận hành theo lộ trình của chúng? Giữa những hành tinh xa xăm ấy và hành tinh của chúng ta có mối liên hệ nào? Tôi là ai và tại sao tôi ở đây? Al-Haris đã nhủ thầm với mình tất cả những lời ấy.

            "Kế đó ông nhớ tới việc trục xuất ta, hối hận với lối đối xử khắc nghiệt ông đã dùng để trừng phạt ta. Lập tức ông cho triệu hồi ta và khẩn nài ta tha thứ. Ông vinh danh ta với chiếc áo bào thẩm quyền, và trước toàn thể dân chúng, ông tuyên bố rằng ta là cố vấn của ông, đồng thời đặt ông vào bàn tay ta chiếc chìa khóa vàng.

            "Ta chẳng chút nào tiếc rẻ những năm lưu đày. Kẻ tìm kiếm Chân lý và công bố nó cho loài người thì dứt khoát phải chịu đau khổ. Những khổ não ấy dạy cho ta thấu hiểu khổ não của đồng bào mình, và ngược đãi cùng lưu đày không làm lu mờ khải thị ấy trong ta.

            "Và giờ đây, ta mệt..."

            Chấm dứt câu chuyện, Đạo sư cho Môn đệ lui ra. Tên Môn đệ là Almuhtada, có nghĩa "Kẻ cải đạo".  Còn Đạo sư quay về tịnh thất để thể xác được nghỉ ngơi và linh hồn khỏi mệt nhoài vì những hồi ức xa xưa.

2

Cái chết của Đạo sư

Hai tuần lễ sau, Đạo sư ngã bệnh; một đám đông gồm những người ngưỡng mộ tới nơi ẩn dật để vấn an người. Khi tới cổng hoa viên, họ thấy từ tịnh thất của Đạo sư đi ra một giáo sĩ, một nữ tu, một bác sĩ và Almuhtada. Môn đệ yêu quí ấy loan báo cái chết của Đạo sư. Đám đông bắt đầu than khóc thương tiếc nhưng Almuhtada không khóc, cũng chẳng nói một lời.

            Môn đệ trầm ngâm suy nghĩ một chốc, rồi đứng trên tảng đá cạnh ao cá chàng nói:

            "Thưa anh chị em và đồng bào: Quí vị vừa nghe tin cái chết của Đạo sư. Vị Ngôn sứ bất tử của Li-băng đã trao phó mình cho giấc ngủ vĩnh cửu và linh hồn đầy ân sủng của người đang lơ lửng bên trên chúng ta trong các tầng trời của tinh thần, vượt lên trên mọi khổ não và than khóc. Linh hồn của người đã dứt bỏ được sự câu thúc của thân xác, những kích động và gánh nặng của cuộc sống trần thế.

            "Đạo sư đã rời khỏi thế giới vật chất này và mặc lấy y trang của vinh quang, đi tới một thế giới khác không có các gian khổ tai ương. Lúc này, người đang ở chốn mắt chúng ta không thể thấy và tai chúng ta không thể nghe. Người cư trú trong thế giới của tinh thần nơi những cư dân đang cực kỳ cần tới người. Lúc này, người đang tập hợp tri thức trong một vũ trụ mới có lịch sử và vẻ đẹp hằng quyến rủ người và có những lời nói người đã luôn luôn nỗ lực học tập.

            "Cuộc đời của người ở trần thế này là một chuỗi dài những hành vi cử chỉ cao cả. Đó là một cuộc sống tư duy liên tục vì Đạo sư chỉ biết làm việc, không hề nghỉ ngơi. Người yêu thích công việc và người định nghĩa công việc là Tình yêu Khả thị.

            "Người là một linh hồn khao khát, chỉ có thể nghỉ ngơi trong lòng của tỉnh thức. Người là một tâm hồn yêu thương chan chứa ân cần và nhiệt tình.

            "Cuộc sống người đã theo đuổi ở trần thế này là như thế...

            "Người là mùa xuân của tri thức thoát thai từ lồng ngực của Vĩnh cửu, một nguồn nước tinh tuyền của minh triết tưới tiêu và làm tươi nhuận tâm trí Con người.

            "Và giờ đây dòng sông ấy đã tới bờ của Sự sống Vĩnh cửu. Đừng kẻ nào thương tiếc người hoặc ứa nước mắt vì sự ra đi của người.

            "Xin quí vị nhớ cho rằng chỉ những kẻ đứng ngoài nhìn vào Đền thờ Sự sống và không nhỏ giọt mồ hôi nào từ lông mày của mình để trái đất này sinh hoa kết quả mới đáng cho chúng ta ứa nước mắt thương tiếc khi họ lìa khỏi trần gian.

            "Còn đối với Đạo sư, có phải người đã bỏ suốt ngày đời của mình để làm việc cho phúc lợi của Loài người? Có ai trong quí vị chưa từng uống nước từ dòng suối minh triết thuần khiết của người? Và như thế, nếu muốn vinh danh người, xin quí vị hiến cho linh hồn đầy ân phúc của người một khúc nhạc ca ngợi và cảm tạ thay vì những bài ca khóc lóc và những lời thương tiếc. Nếu muốn bày tỏ một cách thích đáng lòng tôn kính người, xin quí vị hãy xác nhận yêu sách của mình đối với phần tri thức được chia cho mình trong những cuốn sách minh triết người để lại làm di sản của thế giới.

            "Đối với một thiên tài, ta đừng cho mà hãy lấy từ vị ấy! Chỉ như thế quí vị mới vinh danh người. Chớ để tang người mà hãy vui vẻ và hãy uống thật thấm thía minh triết của người. Chỉ như thế quí vị mới bày tỏ một cách chính đáng lòng quí vị ngưỡng mộ người."

            Sau khi nghe những lời ấy của Môn đệ, đám đông quay về nhà với nụ cười trên môi và khúc hát tạ ơn trong lòng.

            Almuhdata bị để lại một mình trên thế giới này nhưng cô quạnh không bao giờ chiếm hữu trái tim chàng vì trong tai chàng lúc nào cũng vang vọng tiếng nói của Đạo sư, thúc giục chàng thực hiện sứ vụ của mình, gieo rắc lời giảng của vị Ngôn sứ ấy trong tâm hồn và tâm trí của tất cả những ai lắng nghe với ý chí tự do của họ. Một mình trong vườn, chàng trải qua nhiều giờ chiêm nghiệm những cuộn sách được Đạo sư truyền lại và trong đó chàng ghi chép những lời minh triết của thầy mình.

            Sau bốn mươi ngày trầm tưởng, Almuhdata rời nơi ẩn dật của Đạo sư, bắt đầu cuộc lang thang qua các thôn xóm, thị trấn và thành phố vùng Phoenicia Cổ.

            Ngày nọ, trong khi Almuhtada đi qua nơi thị tứ trong thành phố Beirut, có một đám đông đi theo chàng. Chàng dừng chân giữa một lối đi công cộng với đám đông ấy tụ tập chung quanh. Bằng giọng của Đạo sư thầy mình, chàng nói với họ rằng:

            "Cây tâm hồn tôi trỉu quả. Hãy đến hỡi những kẻ đang đói. Hãy hái nó và ăn cho thỏa lòng... Hãy đến, tiếp nhận từ sự hào phóng của tâm hồn tôi và làm vơi bớt gánh nặng của tôi. Linh hồn tôi thấm mệt theo sức nặng của vàng và bạc, hãy đến hỡi những kẻ đang tìm kiếm kho tàng ẩn mật ấy, hãy lấy chúng cho vào đầy bao bị mình và làm nhẹ bớt gánh nặng của tôi.

            "Tâm hồn tôi đầy tràn rượu của các thời đại, hãy đến hết thảy những kẻ đang khát. Hãy uống vào cho nguôi cơn khát.

            "Ngày kia, tôi thấy một người giàu có đứng nơi cửa đền thờ. Chìa hai bàn tay chứa đầy đá quí ra cho người qua kẻ lại, y nói rằng:

            "- Xin hãy thương xót tốt. Xin hãy lấy hết châu báu này của tôi. Vì chúng làm linh hồn tôi bệnh hoạn và tâm hồn tôi chai đá. Xin hãy xót thương tôi, hãy lấy chúng đi để khiến tôi lại được là tôi nguyên vẹn.

            "Nhưng không kẻ lại qua nào để ý tới lời năn nỉ của y.

            "Tôi nhìn người giàu có ấy và tự nói với mình rằng:

            "- Chắc chắn cách tốt cho hắn là làm một người hành khất lang thang trên đường phố Beirut, chìa bàn tay run rẩy ra xin của bố thí, và tới chiều hôm, về nhà với hai bàn tay không.

            "Tôi từng thấy một tộc trưởng giàu có và quảng đại ở Damascus, cắm lều trại nơi hoang vu gần sa mạc A-rập, bên các sườn núi. Tới chiều tà, ông sai nô lệ rình chờ lữ khách lỡ độ đường, mang họ về lều trại của mình để cho ẩn náu và chiêu đãi họ. Nhưng những con đường gập ghềnh ấy vắng vẻ và đám tôi tớ không mang về được vị khách nào.

            "Tôi ngẫm nghĩ về tình cảnh của tộc trưởng cô độc ấy, và tâm hồn tôi nói với tôi rằng:

            "- Chắn chắn ông ta nên làm một kẻ đi thất thểu, tay chống gậy tay móc cái giỏ rỗng. Tới giữa trưa đứng bóng, chia sẻ miếng bánh mì thân hữu với những người cùng cảnh ngộ bên các đống rác phế thải bên rìa thành phố...

            "Tại Li-băng, tôi đã thấy tiểu thư con quan Thống đốc sáng sớm ngủ dậy, khoác áo choàng quí giá. Tóc cô tẩm xạ hương, trên người cô xức nước hoa. Cô đi vào hoa viên dinh thự của phụ thân để tìm một người yêu. Những hạt sương trên bãi cỏ thấm ướt viền áo của cô. Nhưng hỡi ơi! Trong hết thảy thần dân của cha cô không người nào yêu cô.

            "Khi tôi ngẫm nghĩ về tình cảnh khốn khổ của tiểu thư con quan Thống đốc, linh hồn tôi bảo tôi rằng:

            "- Có phải cách tốt là cô ấy làm con gái của một người nhà quê chất phác, dẫn đàn súc vật của cha ra đồng cỏ và tới chiều hôm đưa chúng về chuồng, với hương thơm của đất và của các vườn nho trên chiếc áo khoác thô tháp của mình? Ít nhất cô ấy cũng có thể lẻn khỏi túp lều của cha, và trong trời đêm thanh vắng, tới với người cô yêu thương đang chờ bên dòng suối rì rào!"

"Cây tâm hồn tôi trỉu quả. Hãy đến hỡi các bạn, những linh hồn đang đói. Hãy hái và ăn cho thỏa lòng. Tinh thần tôi tràn đầy rượu lâu năm. Hãy đến hỡi các bạn, những tâm hồn đang khát. Hãy uống cho nguôi cơn khát của mình.

            "Ước gì tôi là cây không sinh hoa hay chẳng kết trái vì đau đớn của vượng sinh thì cực nhọc hơn cay đắng của cằn cỗi, và nhức nhối của người giàu có quảng đại thì ghê gớm hơn khốn khó của người nghèo khổ xác xơ.

            "Ước gì tôi là giếng khô để người đời có thể liệng đá xuống lòng giếng. Vì thà làm cái giếng trống rỗng còn hơn con suối đầy nước mà không đôi môi đang khát nào chạm tới.

            "Ước gì tôi là cây sáo gãy bị bàn chân con người dẫm lên, vì như thế còn tốt hơn làm cây tiểu hạc cầm trong nhà của kẻ có ngón tay bị phồng giộp và chủ nhà lảng tai.

            "Hãy nghe tôi, hỡi các bạn, những con trai và con gái của quê hương tôi. Hãy suy ngẫm những lời đang đến với các bạn qua giọng nói của vị Ngôn sứ ấy. Hãy dọn những chốn sâu thẳm của tâm hồn bạn làm chỗ cho chúng, và hãy để hạt mầm minh triết kết nụ trong hoa viên linh hồn bạn. Vì đó là tặng phẩm quí báu của Thượng đế.

            Danh tiếng của Almuhtada lan khắp xứ. Từ các đất nước khác, nhiều người tới với chàng để bày tỏ lòng tôn kính và lắng nghe người phát ngôn của Đạo sư.

            Các bác sĩ, luật sĩ, thi sĩ, triết gia đua nhau chất vấn chàng vào bất cứ lúc nào gặp chàng, dù trên đường phố, trong nhà thờ Kitô giáo, thánh đường Hồi giáo hoặc hội đường Do thái giáo hay bất cứ nơi nào công chúng tụ tập.

            Chàng nói với họ về Sự sống và Thực tại của Cuộc đời rằng:

            "Con người như bọt biển bềnh bồng trên mặt nước. Khi gió thổi, nó biến mất như chưa hề hiện hữu. Cuộc đời của con người cũng bị Cái chết thổi tan như thế.

            "Thực tại của Cuộc đời là tự thân Sự sống; nó không bắt đầu trong cung lòng mẹ và không kết thúc dưới huyệt mộ. Vì những năm cuộc đời trôi qua chỉ là khoảnh khắc trong sự sống vĩnh cửu; và thế giới vật chất cùng mọi thứ trong thế giới ấy chỉ là giấc mộng so với sự tỉnh giấc mà chúng ta gọi là khủng khiếp của Cái chết.

            "Thinh không mang đi mọi âm thanh của tiếng cười, mọi tiếng thở dài phát xuất từ trái tim của chúng ta, và bảo tồn âm vọng của chúng, đáp lại mọi nụ hôn có cội nguồn là hân hoan.

            "Các thiên thần tiếp tục đếm hết thảy những giọt nước mắt tuôn ra từ Khổ não, mang chúng tới đôi tai của những linh hồn đang lơ lửng trên các tầng trời Vô tận trong khúc hát Hân hoan được chế tác từ lòng mến cảm của chúng ta.

            "Ở đó, trong thế giới sắp đến, chúng ta sẽ thấy và cảm nhận mọi rung động của cảm xúc mình và chuyển động của tâm hồn mình. Chúng ta sẽ thấu hiểu ý nghĩa của tính thiêng liêng bên trong mình, cái bị chúng ta xem thường do bởi Tuyệt vọng xúi giục.

            "Hành vi tội lỗi mà hôm nay chúng ta gọi là yếu đuối, sẽ xuất hiện ngày mai như một mắt xích cốt yếu trong dây xích đầy đủ của Con người.

            "Những việc độc dữ chúng ta đã tiếp nhận mà không được đền bù, sẽ sống với chúng ta, sẽ xuất hiện trong huy hoàng rực rỡ và sẽ tuyên bố sự vinh quang của chúng ta. Và những gian khổ chúng ta đang chịu sẽ là vòng nguyệt quế trên chiếc đầu danh giá của chúng ta..."

            Thốt xong những lời ấy, Môn đệ sắp sửa rút lui khỏi đám đông để thân thể nghỉ ngơi sau một ngày lao nhọc, bỗng bất chợt thấy một thanh niên đang đăm đăm nhìn một thiếu nữ yêu kiều, với ánh mắt phản chiếu nỗi hoang mang trong lòng.

            Và Môn đệ nói với thanh niên ấy rằng:

            "Có phải bạn đang bối rối vì Loài người tuyên bố nhiều hệ thống tín ngưỡng? Có phải bạn bị lạc loài trong thung lũng các đức tin tôn giáo xung khắc nhau? Bạn có nghĩ rằng tự do của dị giáo thì ít đè nặng hơn cái ách của phục tùng, và tự do của bất đồng quan điểm thì an toàn hơn thành lũy của qui hàng?

            "Nếu quả vậy, thế thì hãy biến Cái đẹp thành tôn giáo của bạn, và hãy thờ phượng nó như thần linh của bạn vì nó là tác phẩm hữu hình hiển nhiên và toàn hảo do chính bàn tay Thượng đế làm nên. Hãy loại trừ những kẻ đùa bỡn với sự mộ đạo như thể nó là cái đáng hổ thẹn, cấu kết chặt chẽ với tham lam và kiêu ngạo, nhưng thay vào đó, hãy tin vào tính chất thiêng liêng của Cái đẹp và nguồn cội lòng khát khao Hạnh phúc của bạn.

            "Hãy sám hối trước Cái đẹp và hãy chuộc tội lỗi của bạn. Cái đẹp mang tâm hồn bạn tới gần hơn ngai của phụ nữ, kẻ là chiếc gương soi lòng mến cảm của bạn và là thầy dạy cho con tim bạn theo những cách thế của Thiên nhiên nơi là ngôi nhà của cuộc đời bạn."

            Kế đó, trước khi giải tán đám đông đang tụ họp, Almuhtada nói thêm:

            "Trong thế giới này có hai loại người: người của hôm qua và người của ngày mai. Hỡi các anh chị em của tôi, các bạn thuộc về loại người nào? Hãy đến đây cho tôi nhìn thẳng vào bạn để biết bạn thuộc về những người đang đi vào thế giới ánh sáng hay thuộc về những kẻ đang đi vào vùng đất tối tăm. Hãy đến đây, hãy nói cho tôi biết bạn là ai và bạn đang làm gì?

            "Có phải bạn là kẻ làm chính trị đang nói với lòng mình rằng: 'Ta sẽ sử dụng xứ sở cho lợi lộc của riêng ta?' Nếu thế, bạn chẳng là gì cả mà chỉ là ký sinh trùng sống trên da thịt của người khác. Hoặc bạn là người yêu nước nhiệt thành, kẻ đang thì thầm vào tai của cái tôi bên trong bạn rằng: 'Tôi tha thiết phục vụ đất nước mình như một đầy tớ trung thành.' Nếu thế, bạn là ốc đảo trong sa mạc sẵn sàng làm nguôi cơn khát của kẻ lữ thứ.

            "Hoặc có phải bạn là kẻ thương buôn trục lợi từ nhu cầu của dân chúng, thu mua tích trữ hàng hóa để bán lại với giá cắt cổ? Nếu thế, bạn là quân vô lại cho dẫu nơi đang ở của bạn là dinh thự hay nhà tù.

            "Hoặc có phải bạn là người lương thiện làm cho nhà nông và thợ dệt có thể trao đổi sản phẩm cho nhau, người làm trung gian giữa hai phía bán mua. Và bằng cách thức chính đáng của mình, bạn tạo lợi nhuận cho mình và cho người khác.

            "Nếu thế, bạn là người công chính cho dẫu bạn được ca ngợi hay bị chỉ trích.

            "Hoặc có phải bạn là nhà lãnh đạo tôn giáo, từ sự chân chất của tín đồ dệt nên chiếc áo chùng màu đỏ tươi của thể xác mình, từ lòng ân cần của họ đúc nên chiếc mũ miện bằng vàng trên đầu mình, và trong khi sống trong sự sung túc của Satan lại mửa ra những lời oán hận Satan? Nếu thế bạn là kẻ dị giáo cho dẫu bạn ăn chay suốt ngày và cầu nguyện suốt đêm.

            "Hoặc có phải bạn là tín đồ trung thành tìm thấy trong sự thiện hảo của người khác cơ sở hoạt động để cải thiện toàn bộ quốc gia, và trong linh hồn của người đời chiếc thang toàn hảo dẫn lên Đấng Thánh linh tinh thần? Nếu thế, bạn giống đóa hoa huệ trong vườn Chân lý, cho dẫu hương thơm của nó thất tán trong loài người hoặc tan loảng vào không khí, nơi nó sẽ được lưu giữ cho đến muôn đời.

            "Hoặc có phải bạn là một nhà báo đang bán các nguyên tắc của mình trong những ngôi chợ nô lệ, và mập mạp nhờ những chuyện vô thưởng vô phạt, những bất hạnh cùng tội ác? Nếu thế, bạn như chim kên kên đói tham ăn đang rình rập xác chết thối rữa.

            "Hoặc có phải bạn là tôn sư đang đứng trên đài cao của lịch sử và được khởi hứng từ vinh quang của quá khứ, rao giảng cho loài người và hành động đúng với lời mình rao giảng? Nếu thế, bạn là phương thuốc chữa trị loài người đang đau ốm và là thuốc xức cho những tâm hồn đang chấn thương.

            "Có phải bạn là nhà cai trị đang ngó xuống những người bị mình cai quản, không bao giờ bước chân ra ngoài trừ phi để vơ vét túi của họ hay để bóc lột cho lợi lộc của riêng mình? Nếu thế, bạn như bao bì trừ hao trên sân đập lúa của quốc gia.

            "Có phải bạn là công bộc hết lòng phục vụ, yêu thương dân chúng và luôn luôn canh giữ phúc lợi của họ, nóng lòng đối với kết quả của họ? Nếu thế, bạn là ân sủng trong kho thóc của xứ sở này.

            "Hoặc có phải bạn là người chồng xem những sai trái của mình là hợp với luật lệ còn những sai trái của vợ mình là sai với luật lệ? Nếu thế, bạn giống như những kẻ man rợ đã tuyệt chủng từng sống trong hang động và che thân thể trần truồng của mình bằng da súc vật.

            "Hoặc có phải bạn là người bạn đời chung thủy luôn luôn có vợ ở bên cạnh, cùng chia sẻ mọi ý nghĩ, say đắm và vinh quang? Nếu thế, bạn như kẻ lúc hừng đông đi ở hàng đầu của quốc gia hướng tới chính ngọ của công lý, lý trí và minh triết.

            "Hoặc có phải bạn là nhà văn giữ cao đầu lên trên đám đông trong khi trí óc mình lại chìm sâu dưới vực thẳm của quá khứ, tràn đầy những giẻ rách và đồ phế thải của các thời đại? Nếu thế, bạn giống như ao nước tù đọng.

            "Hoặc có phải bạn là nhà tư tưởng sắc sảo, suy xét kỹ lưỡng nội ngã - cái tôi bên trong mình - vứt bỏ những gì vô dụng, lỗi thời và độc dữ, và bảo tồn những gì hữu ích tốt lành? Nếu thế, bạn như manna - lương thực trời ban - cho kẻ đói và như nước trong mát cho kẻ khát.

            "Có phải bạn là một thi sĩ đầy những âm thanh ồn ào và trống rỗng? Nếu thế, bạn như một trong những tên quảng cáo thuốc dạo giữa chợ, làm cho chúng ta cười khi chúng khóc và làm cho chúng ta khóc khi chúng cười.

            "Hoặc có phải bạn là một trong những linh hồn thiên phú được Thượng đế đặt trong lòng tay chiếc vĩ cầm, để làm tinh thần lắng dịu bằng tiếng nhạc tuyệt trần và mang đồng loại tới gần Sự sống và Cái đẹp của Cuộc đời? Nếu thế, bạn là ngọn đuốc soi sáng chúng tôi trên đường, khát vọng ngọt ngào trong tâm hồn chúng tôi và là sự mặc khải cho thiêng liêng tính trong các giấc mộng của chúng tôi.

            "Như thế loài người bị chia làm hai dãy dài, một gồm những kẻ già nua lưng còng, chống đỡ bản thân bằng chiếc gậy cong. Và khi bước trên con đường Cuộc đời, họ thở hổn hển như leo lên đỉnh núi trong khi thật ra họ đang đi xuống vực sâu.

            "Và dãy thứ hai bao gồm những người trẻ trung, đang chạy với đôi chân có cánh, đang hát như thể cổ họng kéo căng với sợi dây đàn bằng bạc và đang leo lên đỉnh núi như thể được lôi đi bởi sức mạnh huyền hoặc nào đó không thể cưỡng lại.

            "Hỡi các anh chị em của tôi, bạn thuộc đám diễu hành nào trong hai đám đó? Hãy đặt cho mình câu hỏi ấy khi bạn một mình trong đêm tịch lặng."

            Và Almahtada quay về nơi ẩn am của mình, tiếp tục sống ẩn dật suốt nhiều tháng. Suốt thời gian đó, chàng đọc và chiêm nghiệm những lời minh triết của Đạo sư ghi trong các cuộn sách truyền lại cho mình. Chàng hiểu biết thêm nhiều, trong đó có nhiều điều chàng chưa từng học hoặc chưa từng nghe Đạo sư nói tới.

            Almahtada thề sẽ không rời ẩn am cho tới khi nghiên cứu thông suốt và nắm vững mọi điều Đạo sư để lại đằng sau, để chàng có thể chuyển giao chúng cho đồng bào mình. Bằng cách đó, chàng càng ngày càng miệt mài trong việc nghiên cứu cặn kẽ những lời của Đạo sư, quên cả bản thân và mọi sự chung quanh, quên hết những kẻ từng lắng nghe chàng tại chốn thị tứ và trên đường phố Beirut.

            Những kẻ ngưỡng mộ Almahtada tìm cách tới với chàng nhưng vô ích, và họ càng ngày càng quan tâm tới chàng. Thậm chí khi Thống đốc Vùng Li-băng triệu chàng tới, yêu cầu chàng phát biểu cho các quan chức của nhà nước, chàng từ chối rằng:

            "Chẳng bao lâu nữa tôi sẽ trở lại gặp ngài với một thông điệp dành cho toàn thể dân chúng."

            Thống đốc chỉ thị rằng vào ngày Almuhtada xuất hiện, hết thảy các công dân phải chào mừng và tiếp đón chàng long trọng tại tư gia cũng như tại các nhà thờ Kitô giáo, thánh đường Hồi giáo và hội đường Do thái giáo, vì lời của chàng là tiếng nói của vị Ngôn sứ ấy.

            Cuối cùng, tới ngày Almuhtada xuất hiện khỏi nơi ẩn cư của mình để bắt đầu sứ vụ, và ngày đó trở thành liên hoan lễ hội của mọi người. Chàng phát biểu tự do, không gặp trở ngại nào. Chàng rao giảng tin mừng của tình yêu và tình huynh đệ. Không một ai dám hăm dọa sẽ lưu đày chàng khỏi xứ sở hoặc khai trừ chàng khỏi Giáo hội. Thật hoàn toàn khác với vị Đạo sư thầy của chàng, kẻ có số phận bị trục xuất và dứt phép thông công trước khi rốt cuộc được khoan hồng và triệu hồi.

            Lời của Almuhtada tới tai mọi người khắp xứ Li-băng. Về sau, chúng được in thành sách, theo hình thức thư các sứ đồ và được phân phối ở vùng Phoenicia Cổ và các miền đất A-rập khác. Một số thư sứ đồ là lời của chính Đạo sư; một số khác được Đạo sư và Môn đệ tuyển từ những cuốn sách cổ chứa đựng minh triết và kiến thức.

Phần thứ hai

Lời của Đạo sư

1

Về cuộc sống

            Cuộc sống là một hải đảo giữa đại dương hiu quạnh, một hải đảo với những tảng đá là hi vọng, các cây cối là giấc mơ, những đóa hoa là cô độc và các suối nước là khát vọng.

            Đồng loại của tôi ơi. cuộc sống của bạn là một hải đảo, tách biệt với các hải đảo khác và các miền đất khác. Cho dẫu có bao nhiêu con tàu đã rời bờ của bạn để đi tới những xứ sở khác, cho dẫu có bao nhiêu hạm đội đã chạm tới bến của bạn, bạn vẫn là một hải đảo đơn chiếc chịu những nhói buốt vì cô độc và khát khao hạnh phúc. Bạn không được đồng loại biết tới và hoàn toàn ở ngoài tầm mến cảm và thấu hiểu của họ.

            Người anh chị em của tôi ơi, tôi thấy bạn đang ngồi trên đống vàng của mình, hưởng thụ sự giàu có của mình - tự hào về những kho báu của mình và yên tâm với niềm tin rằng mỗi bụm vàng mình tích lũy là một sợi dây vô hình nối kết khát vọng của người khác với ý nghĩ của mình.

            Trong con mắt tâm trí mình, tôi thấy bạn như một kẻ chinh phục vĩ đại đang dẫn đầu các đạo binh ra sức triệt hạ thành lũy của kẻ thù. Nhưng khi nhìn thêm lần nữa, tôi chỉ thấy vỏn vẹn một tâm hồn cô độc đang héo úa đằng sau các rương vàng két bạc, như con chim đang khát trong chiếc lồng bằng vàng với chậu không một giọt nước.

            Người anh chị em của tôi ơi, tôi thấy bạn ngồi trên ngai vàng vinh quang, chung quanh dân chúng đứng với tinh thần hồ hởi tận trời, cùng nhau tung hô nghi vệ của bạn, hát vang lời ca ngợi công nghiệp vĩ đại của bạn, tán tụng sự khôn ngoan của bạn và ngắm nghía bạn như thể đang ở trước mặt một ngôn sứ.

            Và khi bạn nhìn thẳng mặt thần dân của mình, tôi thấy trên khuôn mặt bạn các dấu hiệu của hạnh phúc, quyền lực và chiến thắng, như thể họ là thể xác còn bạn là linh hồn.

            Nhưng khi nhìn thêm lần nữa, ô kìa, tôi nhận ra bạn đang ở trong tình cảnh cô đơn của mình; bên ngai vàng của bạn đứng một kẻ lưu đày chìa tay ra khắp hướng như đang khẩn cầu lòng thương xót và sự tử tế của những hồn ma vô hình - đang xin xỏ một nơi ẩn náu chỉ cần có chút nồng ấm và tình bằng hữu.

            Người anh em của tôi ơi, tôi thấy bạn đang si mê một phụ nữ xinh đẹp và đặt con tim mình lên bàn thờ đơn chiếc của nàng. Nhưng khi thấy người nữ ấy đăm đăm nhìn bạn với ánh mặt dịu dàng và tình mẫu tử, tôi nói với mình rằng:

            "Vạn tuế tình yêu đã tiêu hủy được cơn cô độc của người nam này và kết hiệp trái tim của y với trái tim của người khác."

            Thế nhưng khi nhìn thêm lần nữa, tôi thấy bên trong tâm hồn đang yêu của bạn có một trái tim cô quạnh khác đang hoài công kêu gào được tiết lộ những bí mật của nó cho một người nữ, và đằng sau linh hồn chan chứa tình yêu của bạn có một linh hồn cô quạnh khác như mây trời lang thang đang hoài công ao ước được biến thành giọt lệ trong đôi mắt người được bạn yêu thương.

            Người anh chị em của tôi ơi, cuộc sống của bạn là một ngôi nhà cô độc tách biệt với nơi ở của người khác. Nó là ngôi nhà mà ánh mắt của người bên cạnh không thể nhìn thấu nội thất của nó. Nếu nó chìm trong bóng tối, ngọn đèn của người bên cạnh không thể rọi sáng nó. Nếu nó hết sạch lương thực dự trữ, cửa tiệm của người bên cạnh không thể làm đầy nó. Nếu nó đứng trong hoang mạc, bạn không thể dời nó vào hoa viên của người khác được lát gạch và trang trí bằng những bàn tay khác. Nếu nó đứng trên đỉnh núi, bạn không thể mang nó xuống thung lũng nơi có bàn chân qua lại của người khác.

            Người anh chị em của tôi ơi, cuộc sống tinh thần của bạn bị cô đơn vây phủ, nhưng nếu không có sự cô đơn hiu quạnh ấy bạn không là bạn và tôi cũng chẳng là tôi. Nếu không nhờ cô đơn hiu quạnh ấy, khi nghe giọng nói của bạn hẳn tôi đã tin đó là giọng nói của tôi, và khi nhìn khuôn mặt của bạn hẳn tôi đã cho rằng đó chính là tôi đang nhìn mình trong gương soi.

2

Về kẻ chịu đọa đày

vì luật lệ của loài người

            Có phải bạn sinh ra trong chiếc nôi của khổ não, bị nuôi dưỡng trong lòng của bất hạnh và trong ngôi nhà của áp bức? Có phải bạn đang ăn vỏ bánh mì khô chan đầy nước mắt? Có phải bạn đang uống nước đục ngầu hòa lẫn máu và lệ?

            Có phải bạn là người lính bị câu thúc bởi luật lệ hà khắc của loài người, phải bỏ lại vợ con để đi ra chiến trường vì Tham lam mà các nhà lãnh đạo của bạn gọi sai lạc là Nghĩa vụ?

            Có phải bạn là thi sĩ mãn nguyện với những vụn bánh của cuộc đời, sung sướng khi sở hữu giấy mực và tạm trú trên quê hương mình như người xa lạ không được đồng bào biết tới?

            Có phải bạn là người tù bị giam trong ngục tối vì một vi phạm nhỏ nhoi nào đó rồi bị kết án bởi những kẻ muốn cải tạo con người bằng cách làm hư hoại nó?

            Có phải bạn là thiếu nữ được Thượng đế ban cho nhan sắc nhưng bị sa xuống làm con mồi cho nhục dục đê tiện của người giàu, kẻ lừa dối mua thể xác bạn nhưng không thể mua tâm hồn bạn nên để mặc bạn trong khốn khổ và buồn thảm?

            Nếu là một trong những người vừa kể, bạn là kẻ bị đọa đày vì luật lệ của loài người. Bạn khốn khổ và nỗi cùng khốn ấy là kết quả sự vô luân của kẻ mạnh, sự bất công của kẻ chuyên chế, sự tàn bạo của kẻ giàu và sự ích kỷ của kẻ dâm đãng và thèm khát.

            Hãy khuây khỏa bạn ơi, những người yếu đuối tôi thương yêu, vì có một Sức mạnh Tối thượng đằng sau và ở quá bên kia thế giới vật chất này; Sức mạnh ấy là toàn bộ Công lý, Nhân từ, Thương xót và Tình yêu.

            Bạn như cây hoa mọc trong bóng tối. Gió nhẹ thổi tới, mang hạt mầm của bạn ra ánh sáng mặt trời, nơi đó bạn sẽ tái sinh trong đẹp đẽ.

            Bạn như cây cằn cỗi oằn mình dưới tuyết mùa đông, mùa xuân sẽ đến trải y trang xanh thẩm lên khắp người bạn, và Chân lý sẽ xé toang tấm mạng nước mắt đang che kín nụ cười của bạn. Tôi đón nhận bạn vào trong tôi, hỡi người anh chị em hoạn nạn của tôi, tôi yêu thương bạn và tôi khinh miệt những kẻ áp bức bạn.

3

Ý nghĩ và chiêm nghiệm

            Cuộc đời nâng chúng ta lên, mang chúng ta từ nơi này sang nơi khác; Số phận di chuyển chúng ta từ điểm này tới điểm nọ. Bị vướng mắc giữa cặp đối xứng ấy, chúng ta nghe những tiếng nói khủng khiếp và chỉ thấy những cái đứng như trở ngại và chướng ngại trên lối đi của mình.

                        Cái đẹp tự vén lộ cho chúng ta khi nó ngồi trên ngai vinh quang. Nhưng chúng ta nhân danh Nhục dục khi tới gần nó, giật vương miện thuần khiết và làm ô uế y trang của nó bằng hành vi độc dữ của mình.

            Tình yêu đi ngang chúng ta trong chiếc áo nhu mì nhưng chúng ta sợ hãi chạy trốn nó hoặc núp mình trong bóng tối, hay ngược lại, đuổi theo nó để nhân danh nó mà làm điều ác.

            Ngay cả người khôn ngoan nhất trong chúng ta cũng oằn mình dưới sức nặng của Tình yêu, nhưng thật ra nó nhẹ nhàng như ngọn gió nhởn nhơ ở Li-băng.

            Tự do mời gọi chúng ta tới bàn của nó để có thể chia phần thức ăn thơm ngon và rượu đậm đà của nó, nhưng khi ngồi vào bàn, chúng ta ăn phàm uống tục và nhồi nhét cho nứt bụng mình.

            Thiên nhiên vươn tới chúng ta bằng cánh tay nghênh đón và mời chúng ta thưởng thức vẻ đẹp của nó, nhưng chúng ta ghê sợ sự tịch lặng của Thiên nhiên và đua nhau nhào vào thành phố đông đúc để chen chúc nhau như lũ cừu chạy trốn lang sói hung dữ.

            Trái tim con người kêu la cầu cứu, linh hồn con người nài nỉ chúng ta giải thoát nó, nhưng chúng ta không lưu tâm tới những lời kêu nài ấy vì không nghe hoặc không hiểu. Còn đối với những ai nghe và hiểu chúng, chúng ta gọi họ là điên rồ và tìm cách lẫn tránh họ.

            Như thế đêm đêm đi qua và chúng ta sống trong vô minh, và ngày ngày đón chào và ôm ấp chúng ta. Còn chúng ta sống trong triền miên kinh sợ ngày và đêm.

            Chúng ta bám víu trần gian trong khi cổng vào Con tim của Thượng đế đang mở rộng. Chúng ta dẫm lên bánh của Sự sống trong khi cơn đói gặm nhấm tâm hồn mình. Sự sống tốt lành cho Con người biết bao, thế nhưng Con người xa rời Sự sống biết mấy!

4

Về liếc mắt đầu tiên

            Chính khoảnh khắc ấy phân chia cơn ngất ngây Cuộc đời với tỉnh thức. Đó là ngọn lửa đầu tiên thắp sáng mọi chốn bên trong tâm hồn. Đó là nốt nhạc kỳ diệu đầu tiên tấu lên từ sợi dây đàn bằng bạc của trái tim. Đó là khoảnh khắc ngắn ngủi mở ra cho linh hồn những biên niên sử thời gian và bộc lộ cho cho đôi mắt những kỳ tích của đêm cùng những công trình của lương tâm.

            Nó mở những bí mật của Vĩnh cửu cho tương lai. Nó là hạt mầm được nữ thần Tình yêu Ishtar ném ra và gieo bởi đôi mắt người yêu dấu trong cánh đồng Tình yêu, được lòng thương cảm nuôi lớn và Linh hồn làm cho chín muồi.

            Cái liếc nhìn đầu tiên từ đôi mắt người yêu dấu giống như tinh thần bay lượn trên mặt nước, sinh ra trời và đất khi Thượng đế phán rằng: "Hãy có sự sống."

Về nụ hôn đầu

                        Đó là ngụm đầu tiên từ chiếc ly được thần nữ rót đầy tiên tửu Cuộc đời. Đó là đường ranh phân chia giữa Hoài nghi đánh lừa tinh thần cùng làm buồn bã tâm hồn và Xác tín làm cái tôi bên trong tràn ngập hân hoan.

            Đó là sự bắt đầu khúc hát Cuộc đời và màn thứ nhất của tấn tuồng con người lý tưởng. Đó là sợi dây đầu tiên hiệp nhất tính xa lạ của quá khứ với tính rực rỡ của tương lai, mắt xích giữa im lặng của các cảm xúc và khúc hát của chúng. Đó là lời thốt ra từ hai đôi môi loan báo tâm hồn là ngai vàng, Tình yêu là hoàng đế và chung thủy là vương miện. Đó là cái chạm dịu dàng những ngón tay thanh nhã của ngọn gió mơn man vào cánh môi của đóa hoa hồng - đang thốt ra tiếng thở dài khuây khỏa và tiếng than vãn ngọt ngào.

            Đó là bắt đầu một rạng đông kỳ diệu, mang các tình nhân từ thế giới của trọng lượng và đo lường tới thế giới của mộng mơ và mặc khải.

            Đó là sự hiệp nhất hai đóa hoa ngát hương, và sự hòa trộn hương hoa của chúng hướng tới việc tạo dựng linh hồn thứ ba.

            Giống với liếc mắt đầu tiên như hạt mầm được nữ thần gieo trên cánh đồng trái tim con người, nụ hôn đầu là đóa hoa thứ nhất ở đầu cành cây Cuộc sống.

Về hôn nhân

            Ở đó, Tình yêu bắt đầu diễn tả văn xuôi của Cuộc đời thành khúc hát và những tụng ca, với âm nhạc được phổ trong đêm khuya và hát lên giữa ban ngày. Ở đó, khát vọng Tình yêu kéo lùi tấm mạng và chiếu sáng những chốn sâu kín trong tâm hồn, tạo nên một hạnh phúc mà không hạnh phúc nào có thể vượt lên trên, ngoài hạnh phúc của Linh hồn khi ấp ủ Thượng đế.

            Hôn nhân là sự hiệp nhất của hai tính thiêng liêng để thiêng tính thứ ba ra đời trên thế gian. Nó là sự hiệp nhất hai linh hồn trong một tình yêu mạnh mẽ làm triệt tiêu trạng thái tách biệt. Chính sự hiệp nhất cao hơn ấy làm tan chảy hai đơn vị tách biệt bên trong hai tinh thần. Nó là một khoen vàng trong sợi xích có khoen thứ nhất là liếc mắt đầu tiên và khoen cuối cùng là Vĩnh cửu. Nó là cơn mưa tinh khiết, từ bầu trời trong vắt tuôn xuống để ban ân phúc cho các cánh đồng Thiên nhiên thiêng liêng và làm chúng sinh hoa kết trái.

            Giống với liếc mắt đầu tiên từ đôi mắt người yêu như hạt mầm được gieo trong tâm hồn con người và nụ hôn đầu như đóa hoa trên cành của Cây đời, sự hiệp nhất của hai người yêu nhau trong hôn nhân như quả đầu tiên từ đoá hoa đầu tiên của hạt mầm ấy.

5

Về thiêng tính của con người

            Mùa xuân tới. Mẹ Thiên nhiên bắt đầu cất tiếng trong giọng thì thầm của suối nước cùng những con lạch nhỏ và nụ hoa cười, khiến linh hồn con người hạnh phúc và mãn nguyện.

            Thế rồi bỗng dưng mẹ Thiên nhiên nổi cơn điên tiết tàn phá thị thành xinh đẹp. Và con người quên cả tiếng cười, sự dịu ngọt và lòng tử tế của bà.

            Chỉ trong một giờ, sức mạnh khủng khiếp và mù lòa ấy hủy diệt những gì được nhiều thế hệ ra công xây dựng. Thần chết ghê rợn dương móng vuốt túm lấy con người cùng thú vật và nghiền nát cả hai.

            Những ngọn lửa cuồng nộ thiêu rụi con người cùng của cải của nó. Đêm sâu thẳm hãi hùng phủ lấp vẻ đẹp cuộc đời dưới chiếc khăn liệm dệt bằng tro than. Các hiện tượng thiên nhiên diễn ra ác liệt và hủy diệt con người, nhà cửa cùng mọi công trình do chính bàn tay nó làm nên.

            Trong cơn sấm sét Hủy diệt kinh hoàng ấy, từ phần sâu kín nhất của Quả đất và giữa hết thảy những khốn khổ điêu tàn ấy, đứng một Linh hồn khốn khổ đăm đăm nhìn mọi sự từ xa, và thảm não chiêm nghiệm về tính yếu ớt của con người và tính toàn năng của Thượng đế. Nó ngẫm nghĩ về kẻ thù của con người đang nấp sâu ẩn kín dưới tầng tầng quả đất và trong những nguyên tử trên thinh không. Nó lắng nghe tiếng kêu khóc của người mẹ cùng đàn con đang đói và nó chung chia khổ đau với họ.

            Linh hồn ấy suy tư về tính dã man của các hiện tượng thiên nhiên và sự nhỏ bé của con người. Nó nhớ lại chỉ mới hôm qua, con cái của Loài người ngủ yên ra sao dưới mái nhà mình - nhưng hôm nay đã thành kẻ chạy trốn vô gia cư và từ một quãng xa quay nhìn đăm đăm thương tiếc chốn thị thành xinh đẹp của mình, với hi vọng đang trở thành tuyệt vọng, hân hoan thành khổ não và cuộc sống an lành trở thành cuộc chiến đấu. Nó đớn đau với những kẻ con tim tan nát, bị mắc kẹt trong móng vuốt của Khổ não, Đau đớn và Tuyệt vọng.

            Và trong khi đứng đó trầm tư, đau khổ và hoài nghi công lý của Luật Thiêng liêng ràng buộc mọi sức mạnh của thế giới, Linh hồn ấy thì thầm vào tai của Tịch lặng:

            "Đằng sau toàn bộ cuộc sáng thế này là Minh triết vĩnh cửu; nó làm xảy tới cuồng nộ và hủy diệt nhưng nó cũng đưa tới vẻ đẹp không thể đoán.

            "Vì đối với Thế gian này, lửa và sấm sét, bão tố là những cái đáng oán hận, như ganh tị và cái ác đối với tâm hồn con người. Trong khi các quốc gia hoan nạn làm bầu trời tràn ngập tiếng rên rĩ than khóc, Ký ức mang tới tâm trí tôi những lời cảnh báo và những tai ương thảm kịch từng diễn ra trên sân khấu Thời gian.

            "Tôi đã thấy Con người, suốt chiều dài lịch sử, dựng lên trên mặt đất những ngọn tháp, cung điện, thành phố; và tôi đã thấy quả đất hướng cơn thịnh nộ vào chúng và nuốt chửng chúng vô lại lòng mình.

            "Tôi đã thấy những người mạnh mẽ xây lên những lâu đài kiên cố và tôi đã thấy các họa sĩ tô điểm trên vách của chúng các bức họa; kế đó tôi đã thấy quả đất ngáp rộng miệng, nuốt chửng hết thảy những gì được làm nên bởi bàn tay điêu luyện và tâm trí sáng lạng của thiên tài.

            "Và tôi đã biết rằng quả đất như một cô dâu xinh đẹp chẳng cần tới nữ trang do con người làm ra để tăng thêm vẻ yêu kiều của nàng; nó mãn nguyện với màu cỏ cây xanh tươi trên các cánh đồng cùng cát vàng trên bãi biển và những viên đá quí trên các ngọn núi của mình.

            "Nhưng tôi đã thấy con người trong Thiêng tính của nó đứng như một gã khổng lồ giữa Thịnh nộ và Hủy diệt, thách thức cơn giận của quả đất và sự cuồng nộ của các hiện tượng thiên nhiên.

            "Giống với cột ánh sáng, con người đứng giữa những điêu tàn của Babylon, Nineveh, Palmyra và Pompeii và nó vừa đứng vừa hát bài ca Bất tử:

            Hãy để quả đất lấy đi

            Những gì của đất

            Vì tôi, Con người, vốn vô cùng tận."

6

Về lý trí và kiến thức

            Khi Lý trí cất tiếng nói, bạn hãy nghe lời nó và bạn sẽ được cứu chuộc. Xin hãy sử dụng hiệu quả những phát biểu của nó và bạn sẽ như người được vũ trang. Vì Thượng đế ban cho bạn Lý trí làm người hướng dẫn tốt nhất và là vũ khí mạnh nhất.

            Khi Lý trí cất tiếng nói với cái tôi thâm sâu nhất của bạn, bạn là bằng chứng chống lại Dục vọng. Vì Lý trí là một trợ thủ thận trọng, một hướng dẫn viên trung thành và là một tham vấn viên khôn ngoan. Lý trí là ánh sáng trong bóng tối như cơn giận là bóng tối giữa ánh sáng. Hãy khôn ngoan - hãy để Lý trí, thay vì Bốc đồng, hướng dẫn bạn.

            Tuy thế, xin hãy lưu tâm rằng cho dẫu Lý trí đứng về phía bạn, nó sẽ chơ vơ nếu không có sự trợ giúp của Kiến thức. Không có người chị em ruột thịt của mình là Kiến thức, Lý trí như người nghèo vô gia cư, và Kiến thức không có Lý trí như ngôi nhà không canh giữ. Thậm chí Tình yêu, Công lý và Thiện hảo cũng chỉ giúp ích ít ỏi nếu không có Lý trí đi kèm.

            Kẻ học rộng mà không có óc phán đoán thì như người lính không vũ trang tiến ra mặt trận. Cơn giận của y sẽ đầu độc con nước tinh khiết của cuộc sống trong cộng đoàn của y và y chẳng khác gì hạt lô hội trong một bình nước trong.

            Lý trí và kiến thức giống với thể xác và linh hồn. Không thể xác, linh hồn chỉ là gió thổi vào chỗ trống. Không linh hồn, thể xác chỉ là cái khung vô tri giác.

            Lý trí không kiến thức như đất đai không canh tác hoặc như thể xác con người thiếu dưỡng chất.

                        Lý trí không như hàng hóa mua bán ngoài chợ, số lượng càng nhiều giá bán càng hạ. Giá của Lý trí lên theo với mức dồi dào của nó. Nhưng nếu đem nó ra chợ bán, chỉ người khôn ngoan mới thấu hiểu giá trị chân chính của nó.

            Kẻ ngu khờ chỉ thấy cái khờ dại, và kẻ khùng điên chỉ thấy cái điên rồ. Hôm qua, tôi yêu cầu một người khờ dại đếm những kẻ khờ dại đang ở giữa chúng ta. Y cười nắc nẻ và nói: "Việc đó khó làm lắm, sẽ mất rất nhiều thời gian. Có phải chỉ đếm những người khôn ngoan thì tốt hơn sao?"

            Hãy biết chân giá trị của chính mình và bạn sẽ không bị hủy diệt. Lý trí là ánh sáng của bạn và là đèn hiệu của Chân lý. Lý trí là cội nguồn của Cuộc sống. Thượng đế ban cho bạn Kiến thức để bằng ánh sáng của nó, bạn không chỉ thờ phượng ngài mà còn thấy rõ bản thân với mặt yếu lẫn mặt mạnh của mình.

            Nếu bạn không nhận ra hạt bụi trong con mắt mình, chắc chắn bạn sẽ không thấy nó trong con mắt của người bên cạnh.

            Mỗi ngày, hãy nhìn vào lương tâm và sửa chữa lỗi lầm; nếu không thực hành nghĩa vụ ấy, bạn sẽ không chân thành đối với Kiến thức và Lý trí, cái ở bên trong bạn.

            Hãy giữ con mắt cảnh giác bản thân như thể bạn là kẻ thù của mình, vì bạn không thể nào học được cách quản lý bản thân nếu bạn không học cách quản lý các đam mê của mình và tuân theo lời chỉ bảo của lương tâm mình.

            Có lần, tôi nghe một người học rộng nói rằng:

            "Mọi cái ác đều có phương thuốc chữa lành, ngoại trừ sự rồ dại. Khiển trách kẻ rồ dại bướng bỉnh hoặc giảng dạy người đần độn, thì giống như viết trên mặt nước. Đức Kitô chữa lành người mù, người què, người bại liệt, người phong cùi, còn đối với người rồ dại, ngài không thể chữa.

            "Hãy nghiên cứu một vấn đề từ mọi phương diện, chắc chắn bạn sẽ tìm thấy nơi nào cái sai lầm lẻn vào.

            "Khi cửa trước của ngôi nhà bạn rộng thì hãy để ý xem chừng chớ để cửa sau hẹp quá.

            "Kẻ ra sức nắm bắt một cơ hội đã trôi qua chẳng khác nào kẻ thấy nó tới gần mà không đón lấy."

            Thượng đế không làm điều ác. Ngài ban cho chúng ta Lý trí và Kiến thức để chúng ta có khả năng canh giữ bản thân, chống lại các cạm bẫy của Lỗi lầm và Hủy diệt.

            Phúc thay cho kẻ được Thượng đế ban cho tặng phẩm Lý trí.

Xem phần 2