Quán thời gian

Mời em vào quán thời gian
Nâng ly ký ức chạm làn hương xưa
Mời em vào quán không mùa
Ta chia nhau ngọn gió lùa rét căm
Mời em vào quán không năm
Lặng nghe nỗi nhó ướt đầm ngón tay
Mời em vào quán không ngày
Để nghe chiều thả heo may...để buồn
Đắng lòng môi chạm yêu thương
Thời gian quên bỏ chút đường đấy em...

Trương Nam Hương.

“Chỉ cần Anh và buổi chiều thanh tịnh

Một ly nâu đủ ấm áp nụ cười”

Ở trong cái “Quán thời gian” ấy là vị đắng của cà phê hay là vị đắng của cuộc đời đi cùng tháng năm? Ta đắm chìm trong ca từ “Quán thời gian” (thơ Trương Nam Hương- nhạc Phú Quang) vào một buổi chiều Sài Gòn lặng thinh nơi góc quán. Mỗi lần gặp dịp nghe bài hát, dường như ta có những nỗi niềm, tâm trạng khác nhau và đặc biệt hơn cả có những cảm nghĩ lẫn lộn khác nhau về thời gian, nói theo cụm từ trong một luận án tiến sĩ triết học của Henri Bergson “ les données immédiates de la conscience”, những dữ kiện trực tiếp của ý thức; những “ dữ kiện” đó là những cảm nghĩ, những nhận thức lẫn lộn ý nghĩa sâu thẳm nhất về thời gian. Nói theo một cư sĩ Phật Giáo và một học giả Nghiêm xuân Hồng, ý nghĩa sâu sắc là “ thời gian là sự phóng chiếu của tâm thức”. Ly cà phê vị đắng ngắt nơi đầu lưỡi…Phải chi có “Anh” thì những giọt cà phê đen chắc hẳn sẽ chuyển sang màu “nâu”- một chút “đường” thôi mà thời gian cũng “bỏ quên”… Không có Anh, còn đâu nụ cười ấm áp nở trên môi em.

Thời gian không đợi lòng người, vì thế mỗi ngày, mối tháng, mỗi mùa, mỗi năm trôi qua luôn là lúc người ta bỗng nhiên buâng quơ ngẫm nghĩ về quá khứ, về hiện tại và tương lai.Một khoảng lặng để dạo bước lại trên con đường thời gian ta đã đi qua. Một chút cảm thức về thời gian ta cảm nhận được trong “Quán thời gian” của Trương Nam Hương một cách sâu sắc, nặng tình. “Quán thời gian”- thoạt tiên nghe như một tên quán cà phê mà người ta mường tượng ra những ca từ của Trịnh đi du dương, bay bổng nơi đó. Trương Nam Hương mời “Em” vào “Quán thời gian” của mình sao mà trĩu nặng tâm sự thế! Mở đầu bài thơ là một lời mời trang trọng, lịch sự:

“ Mời em vào quán thời gian

Nâng ly ký ức chạm làn hương xưa”

Con người, ai chẳng có một quá khứ, một kí ức với vô vàn những trải nghiệm và  kỉ niệm. Cho dù quá khứ đầy màu hồng hay nham nhở gam màu xám, cho dù  tràn ngập những niềm vui hay với âm ỉ  nỗi đau, thì đó cũng là những gì người ta đã trải qua, đã cảm nhận. Và chúng đáng được trân trọng…

Có người vừa trải qua những giây phút của hạnh phúc khi tình yêu thăng hoa, nhìn đâu cũng thấy màu hồng, họ vui mừng và ước gì có thể níu kéo mãi cái khoảnh khắc êm đẹp ấy.Có người vừa trải qua một nỗi đau khi tình yêu tan vỡ,  họ chỉ mong muốn có thể xóa bỏ tất cả miền kí ức ấy trong trí não. Nhưng với Trương Nam Hương thì không dễ dàng xóa mờ được quá khứ một thời. Thường vào quán, người ta nâng ly hay cụm ly để chúc mừng một điều gì đó mà một trong hai người có niềm vui hay hạnh phúc. Nhưng Trương Nam Hương “mời” em và “nâng ly” là một ly “ký ức” xót xa và đượm buồn. Chẳng phải là một ly rượu hay ly bia đơn thuần. Ly “ký ức” của Anh, ta không thể uống được, nhưng sao vẫn cảm thấy vị đắng từ khi nghe được giọng ca của Mỹ Linh cất lên, mắt ta như cay xè, bờ môi mặn chát những giọt “ký ức” cùng Trương Nam Hương…

Cuộc sống như một đoàn tàu đang chạy trên đường ray thời gian. Đi ngược  sẽ cảm thấy nó như trôi đi nhanh hơn, chẳng thấy gì để rồi chỉ còn lại mỗi mình trên sân ga. Đó là những người muốn nhanh chóng quên đi hiện tại, chờ đợi và hi vọng một chuyến tàu khác sẽ đem lại niềm vui và hạnh phúc. Những ai đứng lại nhìn sẽ chỉ kịp thấy những khuôn mặt đi qua trong phút chốc mà chẳng kịp nhớ. Có thể, vì một lý do nào đó, chọn lựa hoặc vô tình để mình hờ hững với cả quá khứ và hiện tại, thỏa mãn với những gì mình đang có. Chả ai thỏa mãn với những gì mình đang có cả đời được, Trương Nam Hương cũng thế…Từ khi Anh cất lên tiếng “Mời em vào quán thời gian” là từ đó ta bắt gặp được thời gian như ru anh về miền ký ức xa xưa…

Một năm thường có bốn mùa : Xuân, hạ, thu, đông. Đời người là hữu hạn. Thời gian là vĩnh hằng .Còn con người, để đạt được sự vĩnh cửu hoàn thiện ấy, chỉ có tình yêu, bởi có tình yêu là muôn đời trẻ trung, bất tử… Trong “thơ tình cuối mùa thu”, Xuân Quỳnh cũng có ý cảm thức về thời gian:

“Thời gian như là gió

Mùa đi cùng tháng năm

Tuổi theo mùa đi mãi

Chỉ còn anh và em

Cùng tình yêu ở lại”

 “Quán thời gian” của Trương Nam Hương, “không mùa”, “không năm”, “không ngày”. Đây chính là điều làm người đọc suy nghĩ, làm trái tim ta quặn đau khi nghe Trương Nam Hương “Mời” tiếp:

“Mời Em vào quán không mùa

Ta chia nhau ngọn gió lùa rét căm”

Chẳng có mùa nào sao mà vẫn có “ngọn gió lùa rét căm” đến vậy? Phải chăng là sự lạnh lẽo của lòng người, dù không muốn, nhưng vẫn cố tình tỏ ra hờ hững bằng cái nhìn buâng quơ. Một số người sẽ chạy theo con tàu để kịp nói vài câu chia tay với vài cái nắm tay ngắn ngủi, nhưng rồi cuối cùng cũng hụt hơi mà đành bỏ cuộc. Những người này cố chạy theo cuộc sống để đạt điều mình muốn với tất cả những gì mình có, dẫu biết rằng rồi mình sẽ có lúc đuối sức. Chỉ những ai kịp mua vé đi trên đoàn tàu đó mới kịp có thể thấy ngắm nhìn những nơi mà nó dẫn di qua trên cuộc hành trình xuyên thời gian… Không biết Trương Nam Hương có kịp mua được cái vé cuối cùng để lên được chuyến tàu ấy không? Chắc hẳn một điều là anh rất cố gắng nhưng cái vé cuối cùng ấy đã vào tay người khác mất rồi. Để rồi giờ đây gặp lại cảnh cũ người xưa, lòng anh thổn thức, đâu rồi sự ấm áp của đôi bàn tay đan vào nhau như xưa…

“Mời Em vào quán không năm

Lặng nghe nỗi nhớ ướt đầm ngón tay”

Vẫn là một lời “mời” như càng tăng thêm bao ký ức lặng thầm mà Trương Nam Hương khó có thể chia sẻ được cùng ai. “Quán không năm” – tình yêu trong anh vẫn nguyên vẹn còn đó, hôm nay vẫn vậy…nhưng hình như Anh và em vẫn ngồi đây “lặng nghe”, chẳng nói được câu gì. “Có những điều trôi qua, có những người trôi qua, có những tình cảm trôi qua và có những thứ đọng lại trong ta…đó là nỗi nhớ”.Có bao giờ bạn bất giác dừng lại giữa cuộc đời và nhìn ngắm lại những gì đã qua, những kỉ niệm, những hình bóng đã cũ, những nụ cười đã cũ nhưng vẫn nằm lại đó, vẹn tròn, và quá khứ sẽ như một thước phim quay chậm cũ kĩ hiện lên trước mắt, nhắc ta nhớ, những nỗi nhớ khi mơ hồ, khi rõ ràng, những nỗi nhớ mà đôi lần ta lại gọi bằng cái tên mộc mạc: nỗi nhớ không tên.

Trong cuộc sống, đôi khi những nỗi nhớ đến một cách bất chợt, không báo trước. Đôi khi là những lúc thả mình lại theo những bài hát quen thuộc, đôi khi là lắng nghe tiếng tích tắc gõ nhịp đều đặn của chiếc đồng hồ già nua để hồi tưởng về những gì đã qua. Nỗi nhớ đôi khi tự tìm đến mình, đôi khi chúng ta tìm đến nó, không thể nói trước.

Nỗi nhớ thật lạ, khi chợt đến khiến ta ngỡ ngàng, khiến ta chìm trong một nốt trầm xao xuyến. Có khi ta đi trên một con phố dài, bắt gặp một bóng hình xưa thoáng vụt qua. Để rồi thương nhớ ùa về, ngùi ngùi. Cuộc sống như một bản nhạc dài, mà đôi khi ta dừng lại, như một nốt lặng giữa những phím đàn, để nghe yêu thương, nghe nỗi nhớ ùa về, nghe những gì thuộc về quá khứ bỗng chốc trở nên sống động, khơi dậy những cảm xúc đã ngủ quên trong tâm hồn. Trương Nam Hương đã “lặng nghe” được nỗi nhớ của mình và nghe được nỗi lòng của “Em”. Những giọt nước mắt khóc vào trong của người đàn ông không giấu nỗi. Hình ảnh “Ướt đầm ngón tay”, có thể là nước mắt, nhưng cũng có thể những phút suy tư toát cả mồ hôi tay, lạnh tái tê cả người khi nỗi nhớ ùa tới.

Trương Nam Hương lắng nghe được cả “heo may” và cảm thấy nỗi buồn như hanh hao thêm:

“Mời Em vào quán không ngày

Để nghe chiều thả heo may…để buồn”

Bất kì điều gì có thể ghi nhớ được cũng có thể trở thành nguồn cơn của một nỗi nhớ. Nhưng đôi khi nỗi nhớ không thể được gom lại bằng những hình ảnh hữu hình cụ thể, nó là những cảm giác của một khoảng thời gian mình đã trải qua mà khi bắt gặp những gì tương tự, lại làm mình ngậm ngùi và xao xuyến, thèm được sống lại những cảm giác đó. Những cảm giác đã cũ, ám ảnh trong tim bằng nỗi nhớ dặt dìu, với những kỉ niệm khó phai. Nhưng thời gian nào có quay ngược bao giờ…

“Em vẫn nghe ...từ không gian vắng lặng

Âm điệu buồn sâu lắng giữa mênh mông

Lời trái tim vẫn tươi mãi máu hồng

Dòng kỷ niệm khơi đầy trong ký ức

Em vẫn nghe những gì anh thao thức

Những ngôn từ náo nức tự thuở xưa

Giọt nắng vàng trên kẽ lá đong đưa

Dòng mực tím ngại ngùng ghi chữ nhớ”

Ví thử là một người ghé “Quán thời gian” cùng Trương Nam Hương, Tôi sẽ nói những điều như thế với anh.

Cuộc sống cứ diễn ra, thời gian cứ trôi đi, chẳng chờ đợi một ai.Nếu như ta cứ đủng đỉnh đi qua bao buồn vui, hạnh phúc thì cuộc đời sẽ chẳng còn thời gian để mà ước mơ, để mà tận hưởng những khúc ca êm dịu từ cuộc sống, để yêu thương, để sẻ chia hạnh phúc ngọt ngào. Trương Nam Hương thì không như thế, Anh vẫn trải qua mọi cung bậc của tình cảm, vẫn hào hứng sống, vẫn nghiệm suy, vẫn mang trong lòng quá khứ khó quên. Phần kết của bài thơ như muốn nói lên quan điểm sống của Anh:

“Đắng lòng môi chạm yêu thương

Thời gian quên bỏ chút đường đấy em”

Như một món quà gửi đến bạn đọc yêu mến “Quán thời gian”, nhạc sĩ Phú Quang đã phổ thành công những ca từ như lời an ủi, động viên tới nhà thơ Trương Nam Hương. Những giờ phút cuối cùng của một ngày, một tháng, một năm rồi cũng sẽ trôi qua, còn gì tuyệt vời hơn là trong những giây phút nhiều cảm xúc ấy, ấp ủ trong tay ly cà phê nóng, thưởng thức những giai điệu trầm buồn của “Quán thời gian” và suy ngẫm bao điều đã qua trong cuộc đời mỗi người. Nếu như cuộc sống không có sự đổi thay, chỉ toàn là ngọt ngào cũng như đời người không trải qua những chia ly, đau thương trong tình cảm thì tôi cho rằng : cuộc sống sẽ nhạt nhẽo lắm! Có thể Trương Nam Hương trong khoảnh khắc nào đấy sẽ  cám ơn “thời gian quên bỏ chút đường” để anh cảm thấy vị đắng của thời gian nơi góc khuất tâm hồn.

Cuộc đời của mỗi con người được xây nên từ những viên gạch của quá khứ, của hoài niệm, nhưng không thể cứ sống mãi trong bức tường kỉ niệm. Đâu thể dừng lại, lặng thinh cho ngày đang tới, khi mọi người đang hướng về phía trước còn ta thì ở lại, phía không ai. Nỗi nhớ chỉ nhắc ta về những gì đã qua, nhắc ta mỉm cười để đón nhận những ngày sắp đến. Cuộc sống không thể vẽ nên bằng những nỗi buồn ám ảnh mùi kỉ niệm, mà được tô vẽ bằng những từ tươi sáng hơn : nụ cười, hy vọng, tương lai. Ừ, tương lai là những gì chúng ta đang hướng đến. Và nỗi nhớ, chỉ là những thoáng bất chợt vô tình, như một cơn gió thoảng qua gợi chút mùi hương dìu dịu, thắp lên cho đời thêm ý nghĩa, để ta không đánh mất mình, để ta vẫn còn nhớ, và để kỉ niệm vẫn nằm lại đó, vẹn tròn nơi trái tim. Bài thơ “Quán thời gian” buồn đấy, nhưng không đến nỗi bi đát. Bằng thể thơ lục bát, Trương Nam Hương đã diễn đạt thành công một cách nhuần nhuyễn ngọt ngào, buâng khuâng theo đúng tâm trạng của chủ thể nhân vật trữ tình.

Em trở lại, thong dong dạo bộ và miên man những nỗi nhớ trong ca từ “Quán thời gian”. Nỗi nhớ trôi dài về quá khứ, bước chân vô định tình cờ ghé lại lối xưa… Anh, có khi nào cũng trở lại những nơi xưa? Để tìm lại chút hơi ấm muộn màng? để cảm nhận những tàn tro của hạnh phúc và để trái tim thấy nhói đau xót xa?Anh, giờ bên ai hạnh phúc không? hay buồn vui có ai chia sẻ? Riêng Em, vẫn ôm nỗi nhớ không mùa, không năm, không ngày, mỗi mùa sang em trở lại ngắm nhìn từng miền kí ức xa xăm...Nỗi nhớ dịu êm nơi tiềm thức... Anh – người của “Quán thời gian” !

Tphcm, đầu tháng 4/2011