Tôi có cách riêng đọc thơ Huỳnh Dũng Nhân. Đọc không phải để chia sẻ với anh chàng yêu hoa tình cờ phát giác ra vẻ đẹp của DÃ QUỲ TÍM (tên tập thơ đầu tay của Huỳnh Dũng Nhân) mà đọc theo cách của một gã giang hồ từng trải đang quan sát cuộc hành trình của anh chàng “hành phương Nam” rất muốn làm những chuyến giang hồ.

Chớ gì nữa, thưở ấy chúng ta còn trẻ lắm phải không Nhân? Năm 1975 thuở bạn từ phương Bắc hành phương Nam tuổi chỉ mới đôi mươi còn ở Sài Gòn thì tôi 21 tuổi. Thuở ấy tuổi chúng ta đẹp đến mức mọi núi non cản trở trước mặt đều trở nên bằng phẳng dưới gót giày. Ấy thế mà, Nhân đã dự báo trước quá trình làm người của thế hệ mình đầy gập ghềnh bất trắc. Ngay ở trang thứ 7 của tập thơ, bài thơ TÔI của Nhân đã tiết lộ ít nhiều về điều đó:

Tôi luôn luôn ngọ nguậy

Trên trái đất của tôi

Chiếc ghế tôi quá chật

Khi tựa cả bầu trời

Đường tôi đi quá hẹp

Rơi rụng hết nụ cười

Nơi tôi đến xa quá

Chỉ còn lại mình tôi

Sự tiết lộ theo thời gian đã trở nên công khai, sòng phẳng hơn. Khái niệm sòng phẳng thẳng thắn đã tạo nên “cái tôi” đầy nhân tính khi Nhân tổng kết thân phận mình ở bài thơ TUYÊN NGÔN cuối tập thơ. Xin lược trích vài đoạn:

Tôi. Đầu, mình, tay chân. Quần áo

Đứng nhờ lực hút trái đất

Cố gắng dặn mình đứng thẳng

…

Chẳng cần nịnh nọt và cơ hội

Chẳng cần tìm cái thang cho mình

Đi, yêu và viết. Cứ thế

Cố gắng đừng đánh mất niềm tin

Thứ đơn giản mà khó nhất

Tôi đi tìm tôi

Vâng, đó ch1inh là hai trích đoạn thơ mở ra và khép lại của một cá thể suốt hơn 30 năm đi tìm bản ngã chính mình. Huỳnh Dũng Nhân vừa hào hứng vừa thống khoái mở màn cuộc hành trình chân thiện mỹ để cuối cùng tị nạn êm đềm trong cõi thơ như vậy. Nhẹ lòng, nhẹ gánh tang bồng như lời bạn TỰ THÚ:

Tôi chả biết nói thế nào về thơ tôi cả. Chỉ biết là khi không viết được văn, không viết được báo, không vẽ được, không hát không múa được, không la lên với thiên hạ rằng tôi yêu, tôi buồn, tôi nhớ, tôi thương được thì… tôi muốn làm thơ.

Muốn làm thơ ư ? Hơn ai hết Nhân thừa hiểu làm thơ không phải dễ, nhất là làm thơ tình. Khó như là MỘT CHÚT RIÊNG TƯ vậy. Trong bài thơ trên Nhân đã rình rập một cô gái miền sông nước trong cảm giác của “ăn vụng, nhìn lén, nhớ trộm, yêu thầm” thế mà trái tim cuối cùng lại đập quá vụng về:

Đến ngày về có nói được gì đâu

Đến ngày về vẫn chỉ nhớ thầm nhau

Tội nghiệp anh chàng đa cảm mà tôi quen từ hồi tóc đen cho tới lúc tóc muối tiêu lốm đốm trên đầu có trái tim mãi mãi vụng về hờn dỗi hết sức trẻ con. Các bạn thử kiểm tra một trích đoạn bài thơ NHỚ TÌNH thử xem:

Muôn lần đến vạn lần đi

Buồn như bóng nắng mỗi khi xế chiều

Bây giờ gần cạn tuổi yêu

Tôi thắp ký ức trong veo nhớ tình

Xong. Bây giờ gạt qua một bên những khát vọng thân phận, những nỗi niềm bướm hoa của anh chàng quanh năm “mới lớn”, tôi xin phép trở lại cái cách mà tôi quan sát những cuộc phiêu lưu của Huỳnh Dũng Nhân bằng kinh nghiệm giang hồ. Bằng kinh nghiệm của một kẻ va chạm quá nhiều với đời sống, tôi thấy Nhân mỗi lần vấp ngã (trong tình yêu trong gia đình trong nghề nghiệp) là bạn lại đứng bật dậy và thăng hoa. Không tin hãy nhìn những cuộc viễn du của Nhân xem, Nhân hóa thân thành thi sĩ thực sự khi gởi hồn xâm nhập vào những vùng đất Tây Nguyên và Tây Bắc. Ở đó trước sơn lam chướng khí, trước non nước hữu tình, bạn đã khám phá ra vẻ đẹp tuyệt đối khi người nữ có mặt. Người nữ trong thơ Nhân lúc ấy là nét chấm phá linh hồn làm nên bức tranh đất nước quê hương. Tôi có thể liệt kê những bài thơ mang tựa GỬI HEO MAY, HOA BAN, NÀY EM LAI CHÂU, SAPA MƯA, MÔI HOA… như những họa phẩm hoàn chỉnh cả tứ thơ lẫn vần điệu:

Bao giờ gặp lại Sapa nhỉ

Mình lượn vòng quanh dốc nhà thờ

Để nép vào nhau Sapa lạnh

Hôn nhau ấm cả Sapa mưa

Và một đoạn khác:

Rượu cần em chúm môi hoa

Tôi đi nghiêng ngã như là bùa yêu

Đốt lên đống lửa phiêu diêu

Muôn tàn lửa cháy bấy nhiêu môi hồng

May mắn và cũng hạnh phúc thay, tâm hồn bạn tôi đã bình ổn nhờ cái đẹp mơ hồ mong manh sương khói. Cái đẹp “tình đời” ấy đã giúp chúng ta sau hơn 30 năm vẫn nguyên vẹn tình bằng hữu. Thứ tình bằng hữu của những người đàn ông thông qua thi ca lúc những năm 1975, 1976 tôi la cà đọc thơ cho Bùi Việt Phong, Huỳnh Dũng Nhân, Thái Thăng Long… ở khuôn viên trường đại học Tổng Hợp nơi các bạn theo học. Thứ tình bằng hữu truyền khẩu như lời nhà báo Duy Vượng (đã khuất núi) thường khen Nhân ngoài chuyện giỏi làm báo viết văn còn có năng khiếu… đánh bóng bàn.

Rồi mọi chuyện dâu bể chắc chắn sẽ qua cùng thế sự thăng trầm. Nhưng “quân mạc vấn” vẫn còn ám ảnh Nhân khi bạn tự chát vấn mình qua bài thơ XA XĂM đau nhói:

Thế mà cũng đã tỉnh say

Rượu xưa quán cũ những ngày cạn nhau

Mà thôi trăm thứ đớn đau

Phá cười nhìn xuống chẳng đâu là gì

Thế mà nặng trĩu làm chi

Sao ôm mãi thế, về đi hết rồi

Về đi hết rồi. DÃ QUỲ TÍM cuối cùng cũng nở hoa dù… muộn. Nhân danh một bằng hữu kiêm đồng nghiệp, tôi chúc anh chàng hành phương Nam ngày nào tiếp tục mở cửa vườn mình gặt hái những bông hoa dã quỳ mới nở. Bởi vì thưa bạn hiền, cuối cùng vẫn chỉ có thi ca và nghệ thuật là bóng mát cây đời che chở cho con người bất hạnh. Nó chứng minh cho chân lý vĩnh cửa của Goethe:

“Tất cả lý thuyết đều là màu xám

Mà cây đời thì mãi mãi xanh tươi”

16-7-2011