"..Muốn thắng trong chiến trận để bình định thiên hạ, thì cần có tướng mạnh binh hùng, nhưng đó chưa đủ làm chỗ dựa lâu dài cho sự trường tồn của đế nghiệp – có lần ông luận bàn với Hán Cao tổ. Chỗ dựa ấy cần phải tìm ở nhân tâm, qua nhân tâm mà biết vận trời còn hết; suy thịnh, hưng vong chính là ở đấy.” Thấy Cao tổ lắng nghe, ông tiếp, “Nhân là tất cả những ai được kể là người, trong số đó chính những kẻ tiện dân bé mọn lại là đông đảo nhất, bệ hạ chớ nên quên họ”.

     Ông tin rằng đế vương thì không phải là người thường, cái đức của người thường cùng lắm chỉ động đến một nhúm người sống quanh, cái đức của vua chúa bao giờ cũng tỏa rộng, thấm sâu đến muôn dân. Lần này thì không phải ông răn nhà vua, chính nhà vua đã dạy cho ông điều đó.

     Lần ấy vừa thắng lớn ở Tam Tần, đại quân dừng chân tại một huyện lạ miền sơn cước. Xe Hán vương đi qua, hàng ngàn dân đổ ra chào đón, ai cũng muốn nhìn thấy mặt vị cứu tinh. Hán vương đến tận nơi úy lạo các bô lão, cả ngàn cặp mắt nhìn theo không chớp, cả ngàn người nín thở, không khí cực uy nghiêm. Bỗng có tiếng trẻ con khóc thét, người mẹ trẻ bế con trên tay mặt mày xám ngoét, đang cuống quít lẩn đi. Một bà già – ý hẳn mẹ chồng, gắt mắng bằng giọng cố nén đến nghẹn lại. Hán vương thong thả bước lại, ôn tồn hỏi han. Một bô lão đỡ lời: con nó bị bệnh, thuốc thang mãi chả khỏi, hôm nay vì khao khát chiêm ngưỡng long nhan mà nó liều lĩnh bế con ra, cúi xin đại vương xá tội. Đại vương bước đến lật tấm chăn, thản nhiên đưa tay sờ trán thằng bé: một cục thịt nóng bỏng đỏ rực đang khò khè. Ngài vẫy bảo lính đưa hai mẹ con lên xe của ngài về trại giao cho quan thái y chữa chạy, trước mấy ngàn cặp mắt chết trân vì kinh ngạc của quan, dân, lính…..

     Không hiểu sao hôm nay ông lại nhớ đến đứa trẻ  được cứu sống lần ấy bởi quan thái y và  nhờ hồng đức của đại vương, trong lúc đi tìm hái mấy lá thuốc. Gần đủ vị rồi, không phải thuốc trường sinh như người ta tưởng, mà chỉ là mấy lá cỏ thường, để chữa cho mấy đứa trẻ trong một cái bản gồm mấy căn nhà xiêu vẹo dưới chân núi. Mấy đứa trẻ trần truồng, bẩn thỉu, đen đúa, suốt ngày lăn lê chơi đùa với trâu gà chó lợn, lúc nào cũng thấy chúng sống và vui. Vậy mà khi ốm đau, thiếu mấy lá thuốc vớ vẩn này, chúng cũng chết rất nhẹ nhàng.

     Ông đứng thẳng lên cho dãn lưng. Xa xa, bên kia dòng sông Hoàng cuồn cuộn chảy, kinh thành đang ánh lên dưới nắng. Cung điện trông xa như bằng vàng thật, lại có mây ngũ sắc bao quanh. Ông dụi mắt nhìn xuống mấy triền núi xanh cho dịu lại, rồi từ từ khẽ nhắm. Một hơi thở nhẹ và sâu nâng ông lên khỏi một bờ vực sâu hun hút, mà trong một khoảng xa xăm nào đó, ông tưởng mình suýt rơi vào."