NẮNG THỦY TINH

Năm 1967.

Nàng là cô gái mới lớn đầy mộng mơ “qua công viên mắt em ngây tròn”. Trong giấc mơ của nàng có công chúa và hoàng tử. Nàng sống ở một  thành phố biển miền trung. Cuối tuần, nàng đi xem phim nói tiếng Pháp có Tony Perkin, steve Mc Queen, Audrey Hepburn…  Đất nước đang có chiến tranh nhưng nàng không quan tâm vì chiến tranh ở quá xa và vì bộ máy tuyên truyền ở miền nam  quá yếu. Ở trường, nàng không được học về lịch sử Việt Nam  cận đại. Nàng rất mù mờ vì tình trạng của đất nước và không hiểu tại sao  anh em lại cầm súng giết nhau. Nàng yếu đuối và an toàn như con sâu đo, quanh quẩn trong đám cỏ xanh, mặc cho bầu trời  sấm chớp báo hiệu một cơn lũ sắp tràn  qua nhấn chìm tất cả.

CHÀNG HÁT RONG VÀ CÂY SÁO THẦN

Cũng năm đó chàng xuất hiện.

Chàng là dân trường Pháp, sống ở thành thị con nhà trung lưu nhưng những ca khúc của chàng  lại nói nhiều về ruộng đồng về cây lúa.

Người con gái Việt Nam da vàng

Yêu quê hương như yêu đồng lúa chín.

Ruộng đồng mà chàng nói đến không yên ả như trong truyện ngắn của Thạch Lam, thơ Bàng Bá Lân. Đó là những  ruộng đồng rất điêu tàn hoang vắng:

Một ruộng đồng trơ đất đỏ

Một đàn bò không luống cỏ

Từ đó nàng mới nhớ rằng da nàng màu vàng, không giống màu da của  Romeo và Juliette. Đất nước nàng  quá  nghèo, chiến tranh, chết chóc đang bao trùm, không thanh bình như thành phố Liverpool của những chàng trai đẹp như thiên thần The Beatles.

Từ đó nàng ý thức rằng, hằng ngày hằng giờ:

Hằng vạn tấn bom trút xuống đầu làng

Hằng vạn tấn bom trút xuống ruộng đồng

Cửa nhà Việt Nam cháy đỏ cuối thôn

Từ đó,  trong nàng bừng lên nỗi sợ rợn người  khi nhìn thấy:

Hằng vạn chuyến xe claymore lựu đạn

Hằng vạn chuyến xe mang vô thị thành

Từng vùng thịt xương có mẹ có em.

Chàng hát rong nói cho nàng biết như thế nào là “nội chiến” và lớp trẻ như nàng giật mình vì đã:

Ngủ quên, quên đã bao năm

Ngủ quên không thấy quê hương

Từ đó nàng bắt đầu đặt câu hỏi “ai làm ra chiến tranh?  Tại sao nước Việt của nàng bi thảm đến như vậy?” Từ đó nàng hiểu như thế nào là  số phận của một nước nhược tiểu.

Cám ơn chàng, những ca khúc mang tên Da Vàng đã làm cho nàng, một cô gái chưa một lần bước chân xuống ruộng hiểu được thế nào là:

Yêu quê hương như yêu đồng lúa chín .

CHỜ NHÌN QUÊ HƯƠNG SÁNG CHÓI

Trong cuộc chiến vừa qua, tôi cho rằng  chưa có ai khô nước mắt khóc thương cho dân tộc một cách chân thành như Trịnh Công Sơn. Vì vậy không ngạc nhiên khi ông ngây ngất chờ mong hòa bình.

Chờ cho lòng câm thù đến lúc chìm sâu

Chờ hòa bình đến

Chờ tiếng bom im

Chờ bước chân đi trên những đường không chông mìn

Chờ đường giao thông chấp nồi chuyến xe qua ba miền

Trịnh Công Sơn mơ  một ngày no cơm ấm áo khi hết chiến tranh:

Chờ khô nước mắt

Chờ đá reo ca

Chờ áo cơm nuôi những trẻ con không nhà

Hòa bình đối với ông đẹp quá.

Ông  hớn hở “Dựng lại người, dựng lại nhà”

Ta cùng lên đường

Đi xây lại Việt Nam

.

Nghĩ đến ngày đất nước thanh bình,  lòng ông hân hoan, mắt ông rưng lệ:

Lòng mẹ ta  xưa kia bao la như thái bình dương

Những đứa con lạc dòng mừng hôm nay xóa hết căm hờn

BI KỊCH TRINH CÔNG SƠN

Chưa có con người Việt Nam nào  được yêu nhiều và ghét nhiều như Trịnh Công Sơn.

Người yêu ông thì đã rõ. Người ta yêu ông vì ông là người chân thật. Ca khúc của ông là những rung động thật đẹp. Đó là tiếng suối chảy tuôn ra từ một cỏi lòng hậu nhân hậu của một người

Tôi là ai mà yêu quá đời này

Người  không ưa  ông thì cũng  đúng thôi.

Sau chiến tranh  đã có bà mẹ anh hùng và bà mẹ da vàng khóc con thảm thiết của Trịnh Công Sơn đã bị lỗi thời.

Chỉ mong hòa bình  sau đêm tăm tối

Chờ mong một ngày

Tay ấm trong tay

Sau Chiến tranh  Trịnh Công Sơn đã  bị ngoảnh mặt làm ngơ và bàn tay của Trịnh Công Sơn  chưa bao giờ được siết chặt  .

CÔ BÉ QUÀNG KHĂN ĐỎ

Trong khi Ca khúc Da Vàng chưa một lần được chính thức công nhận ở trong nước, thì ở nước ngoài xuất hiện  hàng trăm bài viết kết án Trịnh Công Sơn với những bằng chứng không chối cải được.

Chính ông  đã hân hoan ca ngợi  một nền hòa bình mà với hầu hết người miền nam là  nổi  xót xa, đớn đau, vì mất mát xua đuổi.

Hai mươi năm nhục nhằn đã qua

Hôm nay thấy mặt trời rực sáng

Trong tim người

Trong tim ta

Trong “Đồng Dao Năm 2000”Ông lạc quan:

Đường Việt Nam hôm nay có những bước chân tự do

Đường Việt nam hôm nay sống với nhau thực thà

Theo tôi,  Trịnh Công Sơn  mộng tưởng tới một ngày hòa bình giống như  cô bé quàng khăn đỏ, khi cô hớn hở mang cái bành thật ngon  bước chân  trên con đường đầy hoa lá tới  ngôi nhà của  bà nội .

Ông không giả dối, không  phỉnh gạt mọi người, nhưng  ông không  ngờ rằng  hai chữ  hòa bình mà ông hết lòng chờ mong, hết lòng ca ngợi  chỉ là  bà nội  giả mạo..

Trịnh Công Sơn là người sâu sắc nhất khi mô tả chiến tranh nhưng lại là người  vô cùng ngây thơ, nông  nổi   khi  vẽ bức tranh hòa bình.

VỀ THU XẾP LẠI

Trước khi ra đi trên đường xa vạn dậm ông  trăn trối:

Đời tôi ngốc dại

Tự làm khô héo tôi đây

Cuối đời ông nghĩ gì khi viết:

Có điều gì gần như  niềm tuyệt vọng

Rơi rất gần rơi xuống trong tôi

 Mà sao không tuyệt vọng khi sau :

Hai mươi năm nội chiến từng ngày

Gia tài của mẹ một rừng xương khô

Gia tài của mẹ một núi đầy mồ*

Đất nước này  vẫn còn rất nhiều  điều” vô hình trói buộc dân ta”và tiếng gọi “cùng lên đường đi xây lại tình thương “ của Trịnh Công Sơn cũng chỉ là tiếng kêu vô vọng trong “Sa mạc nối dài”.

Dầu sao với riêng tôi, tôi vẫn biết ơn ông vì ông đã từng nhắc nhở cho tôi một điều vô cùng giản dị :

Yêu  quê hương như yêu đồng lúa chín.

25/8/2011

* những chữ in nghiêng là lời nhạc của Trịnh Công Sơn