Từ nhỏ Thầy Hoàng đã bị bệnh mề đay, cứ mỗi lần có gió bấc, và bị ướt nước là mề đay nổi lên ngứa rất khó chịu, nhất là những lúc trên lớp, mặt đỏ rần lên, những vùng da non nổi thành dề, phải gãi, mới thấy dễ chịu, càng gãi càng ngứa, càng gãi, có lúc xước máu chảy, lúc nhỏ, Thầy Hoàng thường được Ba thoa rượu ngâm hạt ngò sàng giã nát, sưởi lửa thì đỡ. Một phụ huynh học sinh lớp Thầy chủ nhiệm, biết thuốc nam bày tìm cây chó đẻ sắc nước uống, vì gan yếu nên thường nổi mề đay, Thầy lại nghe nói do dị ứng nữa.

Hỏi thăm được biết vùng ven chợ Phủ có nhiều loại cây này, đâu như chỗ nghĩa địa họ Phạm, nơi đường rẽ từ quốc lộ 1 sang xã Vân Hiệp, Thầy đến, nhổ một bó lớn, cột sau xe, đến quán nước trước cồng trường Đào Tấn vào nghỉ, Thầy còn nghe nói ông chủ quán này “rất uyên bác”.

- Bác cho cháu chai nước lọc. Trong quán lúc này không có khách, có hai người lớn tuổi đang chơi cờ, một ông đứng dậy đi lấy nước, à, đây là ông chủ quán, khoảng trên 70, cao, hơi ốm, nhưng nhanh nhẹn,

- Cháu uống không có đá. Sau khi để ly và chai nước lên bàn, ông trở lại bàn cờ, Thầy Hoàng khui chai nước, rót ra ly,

- Chú nhổ cây chó đẻ này ở vườn gần đây phải không?

- Vâng, cháu nghe người ta chỉ.

- Chú ở xa đến?

- Vâng, cháu ở thị trấn Vân Phước lên,

- Lần đầu chú vào đây,

- Vâng, sao Bác biết,

- Ở đây thường người ta nói trổng, chú không như vậy, người ở vùng này không ai nhổ cây chó đẻ trong vườn đó cả, mà chú lấy cây chó đẻ về làm gì mà nhiều vậy,

- Cháu bị bệnh mề đay, được một phụ huynh lớp cháu chủ nhiệm bày lấy loại cây này sắc nước uống sẽ khỏi. mà sao Bác biết cháu nhổ ở nghĩa địa đó.

- À, vậy là Thầy giáo, à, chỉ ở nghĩa địa đó mới có chó đẻ xanh tốt thế kia, mà Thầy dạy trường nào,

- Dạ, cháu dạy trường Vân Phước,

- Ông lại dục tốt đầu rồi, à, à, bắt đầu gay đấy, chưa gì mà dục tốt đầu. Thầy Hoàng nghe ông chủ quán lẩm nhẩm,

- Loại chó đẻ cao và tốt thế kia chắc Thầy nhổ ở trên cái mả gần bờ rào,

- Vâng, cây ở trên mả đó tốt và nhiều lắm,

- Thầy biết đó là mả của ai không? Là mả của tay Thầy Phạm Thái Sáng đấy, trước cũng dạy ở trường Thầy, sau leo dần đến hiệu phó, rồi chuyển sang làm hiệu trưởng trường Đào Tấn này, khu đất Thầy vào khi nãy là nghĩa địa của họ Phạm vùng này, trước là đám đất thổ, sau đó được dòng họ Phạm dùng chôn người chết trong họ, rồi thành nghĩa địa của họ luôn, mà trước đây đâu có loại cây chó đẻ mọc trong nghĩa địa đó, chỉ khi chôn tay Thầy Sáng thì loại cây này bắt đầu mọc, mà mọc trên mả tay Thầy Sáng trước, sau lan ra khắp đám đất, phủ kín cả nghĩa địa, nên dân ở đây gọi nghĩa địa đó là nghĩa địa chó đẻ! Chỉ tốt và nhiều ở nghĩa địa đó, mà tốt nhất là trên mả tay Thầy Sáng, ông biết sao không, ông chủ quán đang nói với Thầy Hoàng, rồi nhảy sang ông bạn đang chơi cờ với mình, có người vào mua mì gói, ông đi lấy, rồi tiếp tục ngồi vào bàn cờ,

- Đó là mắc lời thề, mấy bà trong xóm đến đây chơi nói vậy,

………………………………

Số là lúc làm hiệu phó ở trường Vân Phước trong đợt thi tốt nghiệp THPT tay này ở lại làm phó chủ tịch sở tại, Thầy Thơm có đứa cháu gọi bằng cậu ở xã Vân Hiệp thi, trước khi đi coi thi ở nơi khác, Thầy Thơm có đến gặp tay Sáng này gởi, đưa số ký danh, tay Sáng này cất cẩn thận, nói cháu anh như cháu tôi, anh yên tâm, anh đã nhiều lần giúp em, cháu tôi rồi, nay giúp lại nhau đó mà, Thầy Thơm biết tay Sáng này hứa, ít giữ lời, nên dặn đi dặn lại nhiều lần, tay Sáng mới thề, nếu tôi không giúp cháu anh thì tôi là quân chó đẻ. Khi đi coi thi nơi khác về, Thầy Thơm gặp tay Sáng hỏi thế nào, tay Sáng nói hôm thi môn toán đã gởi Thầy Phan Ngọc Thập rồi, anh yên tâm, Thầy Thập rất cẩn thận và giữ chữ tín, nghe Thầy Thập nói tốt, chắc cháu anh 10 điểm toán quá, Thầy Thơm cảm ơn tay Sáng, Thầy Thơm đến gặp Thầy Thập để cảm ơn, thì Thầy Thập nói, đâu có! Thầy Sáng có gởi em thằng Tùng, nói là con ông Đô Thành, cháu gọi ông Đồng Văn Hoàng phó chủ tịch huyện bằng cậu, có nói gì đến thằng Tuấn cháu Thầy đâu, nếu Thầy Sáng nói luôn thằng Tuấn cháu Thầy, thì em chỉ luôn, vì hai đứa cùng phòng, sau đó Thầy Thơm gặp tay Sáng nói lại, thì ông biết tay Sáng trả lời sao không,

- Chắc là nói loanh quanh, hoặc đổ thừa Thầy Thập không chỉ mà nói trớ,

Ông chủ quán ngừng nói, rót nước mời bạn,

- Chắc không ai đoán được câu trả lời của tay Sáng đâu, tôi nghĩ chỉ có người thô bỉ, đê tiện, xảo trá như chả mới nghĩ được câu trả lời như vậy, ông chủ quán đưa tay dịch con cờ, Thầy Hoàng nghe người bạn nói chà chà, định thọc pháo chiếu hậu chớ gì, ông thâm thật, mà tay Sáng trả lời sao,

Thầy Hoàng khi về dạy ở Vân Phước nghe nói nhiều về ông chủ quán này, trước 75 khu đất xây trường là của ông chủ quán hiến xây trường, vì bậc trung học phải xuống Qui Nhơn học, xa, một số con em nhà nghèo không đi học được, với mong muốn con em ở huyện có chỗ học gần, và chỉ yêu cầu là con, cháu ruột của ông được vào học không qua thi vào lớp sáu, ông cất quán bán các vật dụng cho học sinh, bán nước giải khát, trong khuôn viên trường, có lần một Thầy dạy tiếng Pháp mới về trường, nói với các học sinh là, các em coi tôi như quyển tự điển dễ lật, không biết gì về tiếng Pháp, hỏi, tôi trả lời nhanh hơn., hôm ông Thầy tiếng Pháp và một số Thầy Cô giáo xuống quán uống nước, ông chủ quán nói, hôm đi ăn giỗ có người nhờ ông dịch câu tiếng Pháp “quýt xờ mông bông sên”(*), ông chịu, ai cũng biết trước đây ông học chương trình Pháp và có bằng prime, ông Thầy dạy tiếng Pháp suy nghĩ mãi, không thể nào dịch được, từ đó ông Thầy dạy tiếng Pháp ít huênh hoang hơn!

- Mà tay Thầy Sáng trả lời sao? Ông bạn giục,

Ông chủ quán thong thả, dịch một con cờ, uống một ngụm nước, nói

- Tay Sáng trả lời tôi nhớ lộn số ký danh! Ông biết Thầy Thơm nói với giáo viên trong trường sao không, khi đó tôi muốn nhổ nước miếng vào mặt nó, mà tôi cố gắng dằn lắm, mới thôi. Ông thấy như vậy có chó đẻ không, thật là quân đê tiện, mà ông biết trước đây Thầy Thơm đã chỉ bài cho thằng em cùng mẹ khác cha với thằng chả vào lớp 10, cái thằng con tay Lãi trước làm xã trưởng Vân Lộc của mình đây, từ thành phố nó đưa về đây thi, hay thằng gì con chị vợ nó, gọi nó bằng dượng, nhà ở gần đường xe lửa, vùng chợ cây me, thế mà nó đối xử mặt mẹt với Thầy Thơm vậy, ông thấy như vậy có  chó đẻ không!

- Chó đẻ thật! ông bạn đệm thêm

- Nghe nói, cô em của Thầy Thơm trách Thầy rất nhiều, mãi nhiều năm sau mới nhìn mặt lại! mà chưa hết đâu, bà Bông còn kể, năm tay Sáng này làm chủ tịch hội đồng thi ở thị trấn Nhớ Người, Thầy Thơm cũng coi thi ở đó, đêm trước hôm thi môn của Thầy Thơm, tay Sáng mời Thầy Thơm lên phòng chủ tịch, ở đó đã có tay thư ký hội đồng thi, và một ông, được tay Sáng giới thiệu là chủ tịch hội cha mẹ học sinh của trường, sau ly nước trà, tay Sáng nói ông chủ tịch hội có con thi, mai anh vào phòng con anh chủ tịch, chỉ dùm cháu, Thầy Thơm rất khinh tay Sáng này, nên nói

- Tôi và anh này, chỉ ông chủ tịch hội cha mẹ học sinh, không liên quan gì cả, nhưng anh nhờ, tôi sẽ chỉ, vì trước đây tôi và anh có thời gian là bạn nhau.

Khi đưa Thầy Thơm về phòng tay Sáng nói,

- Mai tôi vẫn bố trí anh vào phòng của cháu, nhưng anh đừng chỉ chi, lỡ có chuyện gì thì rắc rối.

Thầy Thơm nói, sao anh nói vậy, khi nãy tôi đã hứa với anh chủ tịch rồi! Sau này Thầy Thơm có kể chuyện này với Thầy Ngọc Sáng, thì Thầy Ngọc Sáng nói, nhiều người cho đây là sự khôn khéo của Thầy Thái Sáng!

- Quân chó đẻ thật, ông bạn nói trổng.

- Thế người ta ở đây mới gọi chả là Sáng Nhạc Bất Quần!

Ông biết về tay Thái Sáng nhiều quá, hèn gì tay Sáng gọi ông là lão quán rằng

- Mình sao cũng được, đã làm Thầy thì đừng thầy rằng như chả, xấu lắm, học sinh và cha, mẹ học sinh có ngàn mắt, ngàn tai, anh dấu diếm cái đê tiện, cái xảo trá của anh bằng cách nào người ta cũng biết, người ta không chửi anh khi còn quyền, thì người ta chửi anh khi hết quyền, người ta không chửi anh khi anh còn sống, thì người ta sẽ chửi anh khi anh chết, người ta không chửi anh, thì người ta chửi đến con, đến cháu anh, có khi người ta chửi cả dòng họ của anh!

- Mà tướng tá tay Sáng này thấy cũng tốt, sao mà tâm địa xấu xa vậy,

- Ông không để ý đó thôi, mặt nó là mặt gà mái, tướng Câu Tiễn đấy, nhưng ác nhất là trên sống mũi của chả có một nốt ruồi rất nhỏ, màu đen, đó là nốt ruồi phá đấy.

Thầy Hoàng trả tiền, lững thững ra khỏi quán, lên xe về khu nhà ở, Thầy suy nghĩ nhiều, qua khỏi cua, thấy ngôi chùa, Thầy ghé vào đi loanh quoanh, bao nhiêu điều tủi buồn nghề Thầy, tiếng ông chủ quán nói, đã làm Thầy thì đừng thầy rằng như chả, xấu lắm, anh dấu diếm cái đê tiện của anh bằng cách nào người ta cũng biết. Thầy còn nghe nói, nếu người không biết thì Trời, Phật cũng biết, cách không xa ngôi chùa là nhà thờ. Thầy ra xe đi tiếp, dừng lại trên cầu, nhìn dòng nước trong chảy xuôi, Thầy lấy bó cây chó đẻ ném xuống mương, bó cây chó đẻ, xanh mượt, to, lừng thừng trôi, chợt Thầy chạy dọc theo bờ mương, lấy cây khèo bó chó đẻ lại, lẩm nhẩm, không được, lá và cây này tan vào nước, nước vào ruộng, rễ lúa hút nước, hút luôn bản chất đê tiện có trong cây thì nguy! Đi một lúc thấy có đống phân bò to, Thầy ném vào mong nó mục nát đi, đứng trầm ngâm suy nghĩ, Thầy thấy cũng không được, lỡ người ta dùng phân này bón rau thì sao, Thầy cầm lên, nhìn bó chó đẻ, giờ thấy ghê tởm, trong nó có mầm đê tiện và xảo trá, giờ biết làm sao đây! Chợt thấy có đống rác đang đốt, Thầy ném vào, nhìn, những cọng, lá thâm lại, quăn queo, rồi đen và cháy, Thầy lấy thanh tre, lật nhiều lần cho cháy hết, mới thanh thản đi về. Lẩm nhẩm,

Thà bị nổi mề đay, ngứa khó chịu, nhưng là bên ngoài. Còn hơn uống loại cây chó đẻ này, có bớt bệnh, lỡ cái đê tiện và xảo trá nó lây sang thì nguy!

(*) “quýt xờ mông bông sên” : quăng xơ mít bên sông. Nói lái theo cách Bình Định