Lễ hội Văn hóa- du lịch Dinh Thầy Thím (La Gi) sẽ diễn ra trong các ngày 27, 28, 29/10/2012), đây cũng là dịp kỷ niệm 15 năm công nhận di tích cấp quốc gia. Ngoài các nghi thức lễ hội truyền thống, còn nhiều loại hình văn hóa dân gian, giới thiệu hình ảnh, sản phẩm du lịch địa phương với khách thập phương.

Dường như ở vùng đất biển La Gi vào những ngày lễ hội văn hóa Dinh Thầy Thím (La Gi) có sự chuyển động rõ nét hơn khi khắp ngõ đường rực rở sắc màu cờ phướn và những lượt xe ô tô từ các nơi qua lại rộn ràng. Có vẻ như khác thường của một không gian đất trời lởn vởn những áng mây bay trầm mặc sắc thu xanh. Tôi nhận ra nay là những ngày giữa tháng chín ta ở La Gi vẫn còn bất chợt những cơn mưa cuối mùa của thời tiết miền đông Nam bộ. Trong tôi vẫn không thể nào quên cảnh rừng hoang sơ ngày nào dù đang đi trên con đường nhựa phẳng phiu, hàng quán, bến xe nhộn nhịp bóng người chẳng khác gì một góc phố thị thành.

Ngày ấy, dinh Thầy Thím chỉ đơn sơ mấy gian nhà cổ, mái ngói âm dương rêu phủ, tường vách bong vỡ bày ra những viên gạch xù xì nhưng mang vẻ huyền bí lạ lùng. Dinh nép mình dưới những tàng cây sến sao cổ thụ sum suê bóng lá nên suốt ngày chỉ có những vòm nắng lẻ loi. Nhìn những trái dầu lông mỏng mảnh lay bay mới nhận ra cơn gió thoáng qua hay nghe tiếng chim gọi bầy xao động một góc rừng mới thấy nơi tu tịnh của Thầy Thím ngày xưa thật sự là chốn an nhiên, thanh thản. Hồi ấy đường vào Dinh là con đường đất từ hướng chùa Quảng Hương làng Tam Tân vượt lên con dốc rừng dầu rồi lội qua bàu nước Đường Ván thơm ngát hương tràm, xen lẫn ngàn hoa cỏ dại. Tưởng chừng đây là nơi nào xa lạ lắm. Truyền thuyết thầy nhận đóng ghe thuyền cho ngư dân  trong rừng sâu và chuyển ghe ra dòng sông Maly bằng con lạch Đường Ván này. Về mặt địa lý cũng có phần hợp lý cho sự liên hệ đó. Cho nên ở kim thư sự tích có nhắc đến tài “sái đậu thành binh” mang tính bí ẩn về thầy. Dọc đường, trước sau vài chiếc xe bò có mái che bằng tấm bạt ny lon cọt kẹt chở người già, trẻ em và lễ vật chậm rãi di chuyển giữa từng tốp người trong cảnh rộn rịp ngày tế thu cúng thầy.

So với bây giờ cơ ngơi chánh điện, đền thờ, nhà lưu trú, bếp ăn, phòng họp…có sự thay đổi quá lớn trong gần hai chục năm gần đây. Khoảng hai ba chục vạn người là khách cúng bái, tham quan đến đây trong mùa lễ hội đã mở ra một khu du lịch ngảnh Tam Tân với cảnh quan thơ mộng và một góc biển êm đềm. Khách thập phương những năm đường sá còn khó khăn, xe ô tô có khi dừng từ Hiệp An cách dinh và mộ Thầy Thím gần 4 cây số, lại phải lội bộ theo đường xe bò mà vẫn nằm lại đêm để cúng bái mong cảm nhận được thiêng khí ở đây. Không riêng gì cho người nặng lòng tâm linh mà bình thường, giữa không gian tĩnh lặng xanh rợp bóng cây rừng, tiếng chim thánh thót cũng thấy hồn mình thanh thản đến vô cùng. Nếu nói về qui mô kiến trúc so với những di tích nổi tiếng trong khu vực thì công trình điện thờ  dinh Thầy Thím còn khiêm nhường nhưng lại có được cảnh quan của một cánh rừng nguyên sinh mang dấu tích cổ xưa gợi ra nhiều sự liên tưởng khá lý thú. Góc cây đa già hàng trăm tuổi , trước đây với bộ rễ đủ dáng hình kỳ quái, nhưng rõ nhất là hình thù con cá sấu với tư thế hiền từ bái lạy hướng về cổng dinh như nghênh đón khách thập phương. Những thân cây dầu lông cổ thụ như gom tụ dấu chấm phá của sự sống tiềm ẩn thuở sơ nguyên. Đến với khu mộ Thầy Thím càng thấy việc làm của những người trong hội Tam Quí và sau này rất có lý vì đã đọc được ý nguyện của thầy mà giữ nguyên mộ Thầy Thím cùng hai đệ tử bạch hổ, hắc hổ ở Bàu Thông chỉ đấp bằng đất. Khách viếng bái không khỏi xúc động khi tự tay mình bốc nắm đất cát trắng tinh đắp lên ngôi mộ với lòng thành kính, thán phục đức tính giản dị, thuần hậu của thầy.

Đọc sự tích Thầy Thím không những thấy được tài đức của người đạt đến đức độ chánh pháp. Chuyện kể ở làng La Qua, phủ Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam với việc dùng pháp thuật dời đình của một đạo sĩ như một hành động nghĩa hiệp để rồi bị triều đình xử tội. Càng ly kỳ hơn là thầy cùng thím hóa phép thành rồng bay lên trời và đáp xuống làng Tam Tân. Từ đây có biết bao câu chuyện truyền khẩu mà người dân địa phương sùng bái cảm phục về những việc làm mang màu sắc thần bí nhưng đầy lòng nhân ái, nghĩa hiệp, cứu giúp dân nghèo.

Ở góc nhìn lịch sử, làng Tam Tân ngày xưa là một nơi heo hút cuối tỉnh Bình Thuận, có dấu chân của lực lượng nghĩa quân Trương Định khi giặc Pháp đánh chiếm các tỉnh miền đông Nam bộ đã dạt về đây. Nhân vật huyền thoại Thầy Thím như hình ảnh một sĩ phu yêu nước, chống sự hà khắc của bọn quan quyền phong kiến ở bản xứ và chọn nơi đây để ẩn dật. Nhưng cạnh vấn đề tâm linh thấm đậm vào tâm thức con người trở thành tín ngưỡng dân gian, đi đôi với các nghi thức thờ cúng mang ý nghĩa tôn vinh công đức, nhớ ơn người phù trợ dân làng như một thành hoàng, đó cũng là truyền thống đạo lý của văn hóa dân tộc. Câu chuyện về Thầy Thím thu phục được thú dữ, chim muông đã nói lên mối quan hệ và thái độ đối xử với thiên nhiên, những việc làm bốc thuốc chữa bệnh cho dân nghèo, răn đe thương lái buôn gạo chèn ép người dân…đó cũng là sự biểu lộ tình cảm khát khao về một biểu tượng thiêng liêng, phù trợ của người dân bị áp bức dưới thời phong kiến. Giá trị nhân văn trong sự tích Thầy Thím được thể hiện qua lễ hội, nghi thức cúng bái gắn với phong tục tập quán của người dân địa phương là nét văn hóa truyền thống có ảnh hưởng lớn trong đời sống xã hội./.