Trong một diễn văn ở Charlotte, North Carolina, Donald Trump bày tỏ lấy làm tiếc về một số điều ông ta đã nói trong chiến dịch vận động bầu cử. PHOTOGRAPH BY GERALD HERBERT / AP
Tờ Politico chạy một tít hay trên số sáng Thứ Sáu: “Trump xoay trục hối tiếc chậm mất 107 ngày”. Chữ “xoay trục” nhắc đến việc Trump xuất hiện ở Charlotte, hôm thứ Năm, khi ông ta quả thật đã bộc lộ sự hối tiếc về một số điều ông ta đã nói trong chiến dịch tranh cử Tổng thống. Ông cũng lên án lòng tin mù quáng. Một trăm lẻ bảy ngày là thời gian đã trôi qua từ ngày Trump ôm chức ứng cử viên tổng thống của đảng Cộng hoà đến bài diễn văn ở Charlotte. Nhiều nhà bình luận chào đón sự kiện này như một thời điểm quan trọng.
“Thật không thể tin được,” Sopan Deb của CBS News kêu lên trên Twitter “Lần đầu tiên, bằng những bình luận có chuẩn bị, Trump bày tỏ lấy làm tiếc về một số ứng xử của ông trong cuộc vận động.” Byron York của tờ The Washington Examiner viết: “Đó là một Trump mới. Rất mới.”
Chắc chắn là, ngôn ngữ của Trump ở Charlotte đã thể hiện một sự thay đổi trong giọng điệu của vị ứng viên cử này, người thường cố che giấu những sự mỏng manh bấp bênh của mình bằng cách từ chối không chịu hé lộ chút gì. Nhưng, trước khi bập vào câu chuyện kể của Trump, cũng nên nhớ lại vài điểu.
Về tất cả những ồn ào xung quanh những bình luận của Trump, chúng cắt ngang đột ngột những lời xin lỗi đến những đối tượng của rất nhiều tuyên bố xúc phạm của ông ta. “Đôi khi, trong cái nóng nảy của cuộc tranh cãi và đang nói về nhiều vấn đề, bạn không thể nói đúng từ thích đáng hay nói những điều sai,” ông nói. “Tôi đã làm thế và tôi lấy làm tiếc, đặc biệt ở những nơi tôi đã làm tổn thương những cá nhân.” Nếu bạn là Megyn Kelly hay Carly Fiorina, hay Judge Gonzalo Curiel, hay một người trong gia đình Khan, liệu bạn có thỏa mãn với lời nói nhẹ tênh này không? Không, bạn không thoả mãn. Và bạn không thoả mãn là đúng.
Trump không công kích gia đình Khan lúc “tranh cãi nóng nảy.” Ông ta xem thường Ghazala Khan, mẹ của một người lính bị giết ở Iraq, trong một cuộc phỏng vấn qua điện thoại với Maureen Dowd, nhà bình luận của tờ Times trong ngày sau khi kết thúc Đại hội đảng Dân chủ. Rồi Trump mở rộng những bình luận của ông ta tới cha của người chết, Khizr Khan, người đã phê phán ông ta trong Đại hội, và, mặc dù bị các đảng viên Cộng hoà khác phản đối, ông ta vẫn giữ những lời công kích của mình trong nhiều ngày.
Đây không phải là lỡ lời, hay một câu trả lời tức khắc. Đây là một sự điên tiết của một chính trị gia nhận ra rằng gia đình Khan đã gây hại cho ông ta quá nhiều. Bây giờ, sau khi đã để cho cả một tháng trôi đi, Trump mới thừa nhận rằng ông ta đã nói “sai.” Một người lớn hơn và tử tế hơn sẽ đưa ra một lời xin lỗi trực tiếp gia đình Khan, kèm theo một cử chỉ tương tự với những đối tượng khác của cơn giận dữ của ông ta.
Thay vì nhận lỗi một cách đúng đắn, Trump tiếp tục trách truyền thông đã tô đậm những gì ông ta nói. Ông tuyên bố, “Họ lấy lời của tôi ra khỏi ngữ cảnh và để cả tuần ám ảnh từng chữ, rồi giả vờ phát hiện ra ý nghĩa ẩn giấu trong những gì tôi nói.” Không rõ ở đây ông ta nói đến lời nào trong những điều ông ta đã thốt ra. Có lẽ, nó là những tuyên bố mập mờ như câu này: “Chúng ta có một quan tòa rất thù địch. Đây, ông ấy là Hispanic, tôi tin vậy. Ông ấy là một quan tòa rất thù địch đối với tôi.” Hay có lẽ đó là lời tuyên bố đần độn này: “ISIS đang tôn vinh Tổng thống Obama. Ông ấy là người sáng lập ISIS.”
Tất nhiên, sự thật là không có “Trump mới” nào cả. Nhưng Trump cũ có thể đọc những cuộc thăm dò ý kiến, và ông ta biết rằng ông ta đang trên đường đi tới một thất bại nặng nề và ô nhục. Đó là lí do tại sao, tuần này, ông ta sa thải người phụ trách vận động cho ông, Paul Manafort—ngườichính thức từ chức sáng hôm thứ Sáu—và đưa ra một bộ sậu mới. Đó là lí do tại sao ông ta chậm với tới cộng đồng da đen, nơi mà, theo một cuộc thăm dò, ông ta đươc một phần trăm ủng hộ. Và đó là lí do tại sao ông ta làm mới lại mưu đồ bắt chước Richard Nixon và đặt bản thân ông ta như một tiếng nói của những người Mỹ bị quên lãng.
“Điều đó không bao giờ là về tôi,” Trump nói ở Charlotte. “Nó là về những con người trong đất nước này không có tiếng nói. Tôi đang vận động để là tiếng nói của họ.” Ông ta thêm, “Có một lí do những kẻ đầu cơ, những người vận động hành lang, những nhà đầu tư phố Wall đang ném tiền của họ sang Hillary Clinton. Bởi vì họ biết bà ta chắc chắn sẽ neo chặt chế độ này vì quyền lợi của họ.”
Về phương diện hùng biện, đó là một lối nói ngông không đến nỗi dở. Tuy nhiên, trong nhiều việc mà nó bỏ qua, có những thứ này: Trump vừa mới đưa Steve Bannon, một nhà đầu tư giàu có của ngân hàng Goldman Sachs vào điều hành cuộc vận động của ông ta. 2) Người mà Bannon thay thế, Manafort, là một người vận động hành lang xuất sắc ở Washington, mà những cuộc dàn xếp làm ăn có lợi với đảng thân Nga ở Ukraine hoá ra là một chuyện điên rồ. (Nói với Fox News hôm thứ Sáu, Eric con trai Trump xác nhận rằng đó là lí do cha anh loại Manafort.) 3) Trước khi thay đổi về nhân sự, Trump đã gặp nhà đầu cơ giàu nhất và ẩn kín nhất trong nước, Robert Mercer, người có một hồ sơ dài về ủng hộ các sự nghiệp cực hữu, trong đó có Breitbart, trang mạng tin tức gây tranh cãi mà Bannon điều hành. Trong khi trước đây ông ta ủng hộ cuộc vận động tranh cử của Thượng Nghị sĩ Ted Cruz, nhiều người cho rằng bây giờ Merce sẽ mở hầu bao cho Trump.
“Đó là kẻ mạnh bảo vệ kẻ mạnh, tay trong chiến đấu cho tay trong” Trump tuyên bố. Trong câu này, ít ra ông ta đã nói thật. Về bản thân ông ta và bộ sậu của ông.
________________
* John Cassidy từng là biên tập viên The New Yorker từ 1995. Ông còn viết bình luận chính trị, kinh tế, và nhiều mục khác cho newyorker.com.
John Cassidy*
The New Yorker
AUGUST 19, 2016
Hiếu Tân dịch
