Đi trên đường John, cứ ngỡ Sài Gòn một dạo;

     Ngồi Cà phê 86, cứ ngỡ tưởng Brodard.

               *Nguyễn Ngọc Thành

1.

Tôi đến Sydney vào đầu tháng 12, tức nước Úc đangvàohạ. Căn nhà xinh xắn tôi ngụ nằm trên một ngọn đồi nhỏ, có vẻ như là điểm cao nhất khu vực Cabramatta West, thuộc Fairfield City, một thành phố địa phương (local city)nằm ở phía Tây của thủ phủ Sydney. Điều thú vị là ngày mùa hạ ở Úc rất dài, khoảng 6 giờ đã sáng bửng và đến 8 giờ đêm mới tắt hẳn ánh mặt trời.

Ngày dài/đêm ngắn vào mùa hạ tại Úc phải nói là quá hớp nếu đem so “Tháng 5, chưa nằm đã sáng” – hiện tượng ngày dài/đêm ngắn vào mùa mưa ở Việt Nam như một câu tục ngữ mô tả. Nếu so sánh trong cùng một chặng tháng 10, tháng 11 trong năm, ở Việt Nam có “Tháng 10 chưa cười đã sáng”, tức hiện tượng ngày ngắn/đêm dài vào mùa khô của ta, còn tháng 11 tại Úc ngược hoàn toàn, phải nói là “Cười mỏi miệng chưa thấy tối”!

Mùa hạ dư dã thời gian ban ngày như thế, vậy màở Cabramatta, sáng ra thông thường 9 giờ các tiệm ăn, điểm tâm, cà phê – nói chung là sinh hoạt đường phố - mới mở cửa. Nhưngtôi - cùng anh sui, nhà thơ Ngọc Thành - cứ giấc 6 giờ là lặng lẽ mở cổng ra đường trong khi cả nhà còn ngủ. Không rõ  những khu vực khác của Fairfield ra sao, riêng ở vùng ngoại ô này thì khách đi hướng nào cũng gặp công viên. Công viên cái lớn cái nhỏ lai rai xuất hiện ở đầu đường, cuối phố. Có khi khách ra khỏi một công viên ở phần đường bên này, vừa sang bên kia đã thấy lấp ló cái khung cổng dẫn vào một công viên khác. Cùng là công viên nhưng cái có tên, cái không tên, cái từ xa đã thấy chan hòa màu sắc xanh, đỏ rực rỡ vì được đặt thêm những xích đu, cầu tuột cho con nít chơi; ngược lại là vài cái khá hiu quạnh như bị bỏ bê, cây lá rậm rạp um tùm, và đến một dãy bờ rào cho phân biệt cũng chẳng có. Rồi có loại công viên lớn bao la nhưng thực chất là một sân đá banh cùng nhiều bãi đánh bi sắt và chỉ có một lối đi  bao quanh sân banh là dành cho người đi bộ. Hay ở công viên Cabra-Vale Memorial Park với đài tưởng niệm tử sĩ uy nghiêm, đường bệ - nằm ở góc đường xe lửa Pde với Bartley St., thì ở đây dù cũng có đầy đủ bồn bông, thảm cỏ, lối đi bộ, băng đá…, nhưng khu tưởng niệm mới là chủ đề, lý do chính để chính quyền Fairfield xây dựng công viên này từ năm 1919 và lần hồi làm thêm các công trình khác.

Tôi kể lể dài dòng về mảng công viên tươi xanh trong một khu dân cư không lớn lắm như trên có lẽ do cảm giác rất dễ chịu, êm ả mỗi lúc bước ra đường thả bộ đến công viên, hướng nào cũng được. Phần vỉa hè của con đường nào cũng vậy, thường rộng rãi và luôn có lối đi đổ bê-tông cỡ 1 mét ngang dành cho người đi bộ, cũng như tràn ngập những vạt cỏ và hoa dại viền hai bên lối đi cùng ô đất trồng cây lấy bóng mát. Nhà dân Úc vùng ngoại ô hầu hết làm theo theo kiểu một trệt, một lầu và gỗ được sử dụng nhiều. Nhờ vậy, trước mắt khách đi đường, không gian sống thong dong dàn trải theo chiều ngang, mềm mại theo màu xanh cây lá và chất liệu gỗ, chứ không như khung cảnh đường phố bên mình thường hiếm hoi màu xanh cây lá, cứng nhắt và bó rọ với toàn vách tường, cột xi măng và hễ có cơ hội thì chỉ phát triển theo chiều cao, được nhiều tầng càng tốt do đã bị khóa cứng chiều ngang như kiểu nhà liên kế, phố nhà ống.

Nhắc đến kiểu nhà ống chung vách, san sát nhau ở Sài Gòn mới nhớ là ở xứ Chuột Túi, nhà nào cũng có sân trước, sân bên khá rộng, nghĩa là từ trong nhà, bốn phía nhìn ra cửa đều thấy các mảng xanh của bầu trời, của cây lá vây quanh nhà. Do mặt bằng thong thả, hầu hết chủ nhà chỉ cất nhà một phần của lô đất, còn lại là sân cỏ có cây xanh, bóng mát hay để  thực sự là những mảnh vườn nho nhỏ để gia chủ trồng hoa, trồng rau cải, cây ăn trái theo ý thích riêng. Vườn nhà mình tiếp giáp vườn hàng xóm, cây xanh tiếp nối cây xanh. Và như đã nói, từ nhà bước ra đường là công viên - lai rai công viên tiếp nối nhau, để thế giới xanh tươi lại chan hòa ở khắp các hướng đi, tạo nên một cảnh quan thoáng đãng kéo dài đến chân trời xa xa… Cũng thật êm ả, khỏe đầu óc khi xe cộ ở đây, dù là phương tiện di chuyển của 99.9% cư dân, từ ông giám đốc cho tới bà nội trợ, nhưng vào sáng sớm thì khá thưa thớt. Phải nói thêm rằng đúng là “xứ văn minh” khi người lái xe ở Úc không có thói bóp còi inh ỏi vô lối như ở xứ mình. Đa số các xe, lại khác Sài Gòn là thường phóng nhanh tới 60-70 km/giờ nhưng tài xế luôn luôn giữ luật rất nghiêm túc, chặt chẽ, cũng như đường xá tốt nên tai nạn rất ít xảy ra.

2.

Tôi cho rằng, ở đất nước này, một khi đã được miễn trừ tiếng ồn tàn khốc của xe cộ rồi thì âm thanh rộn ràng nhất có thể nghe được ngoài đường phố chính là tiếng chim chóc.  Chim chóc trên đường phố có nhiều giống loài, phổ biến là quạ, sáo, kéc, cu đất, bồ cầu rừng…, ít hơn là chim sâu, cò quắm, cò trắng, chích chòe, vịt nước... Chim tụ tập nhiều nhất là trong các công viên toàn cây xanh, thảm cỏ. Chim líu lo, ríu rít hót, kêu với đủ loại chất giọng, âm vực khi bay, nhảy, kiếm ăn trên bãi cỏ, cành cây. Thường ồn ào, chộn rộn nhất là lủ quạ và kéc.

Tôi đã thầm mến phục thái độ sống gần gũi với chim chóc của người dân Úc. Hay ít ra với một mớ luật lệ được họ đặt ra nhằm bảo vệ chim chóc nói riêng và thú hoang dã nói chung, người Úc chấp nhận cho chim chóc sống kề cận mình, dù ở nơi đồng quê hay thành phố cũng thế. Trừ trường hợp đặc biệt như có bệnh dại, bệnh truyền nhiễm phát tác trong thú hoang dã, còn bình thường không ai được phép tấn công, giết hại chim chóc. Do vậy, chừng như chim chóc rất an tâm, không sợ bị bắt, bị giết, bị làm thịt nên chúng cứ ung dung lẩn quẩn bên cạnh con người.

Và khi gần gũi với chim, một giống loài hoang dã rất đông đảo trên trái đất, người dân ở Úc – nhất là thị dân - sống gần với thiên nhiên hơn - ít ra là gần thiên nhiên hơn hẳn người Việt trong nước, đa số vốn có tập tục lạnh lùng là thấy chú chim ngây ngô nào đó xớ rớ đến gần thì lập tức tìm cách chụp, bẫy để cho nó …lên dĩa.

Tất nhiên, ở đây nói người dân Úc “sống gần thiên nhiên” hoàn toàn không có nghĩa dân xứ Chuột Túi còn man dã, còn ở trình độ phải săn bắt chim, thú hay hái lượm trái rừng để nuôi miệng. Trái lại, được xếp vào hàng quốc gia phát triển trên thế giới, nước Úc cứ văn minh tiến bộ, nhưng người Úc cứ chọn một lối sống gần gũi thiên nhiên, gần gũi chim, thú hoang dã. Thậm chí, có người ở đây còn đi shop lựa mua thức ăn sản xuất riêng cho các loại chim, đem về cho vào hộp treo ngoài vườn cho chim sà xuống ăn và xem chim tranh ăn là một thú vui của họ.

3.

Chưa đặt chân vào đất Úc tôi đã cảm thấy thật hạnh phúc khi dư biết qua tới bển thế nào bạn bè, nhất là đám văn nghệ - báo chí, cũng đưa mình đến các quán cà phê Việt, không bỏ sót quán nào. Đó là cách bạn bè gặp nhau dễ nhất, gọn nhẹ nhất, trước khi bàn tới chuyện ăn nhậu hay đưa nhau đi chơi, viếng thăm các thắng cảnh, đền đài...

Ở Cabramatta, phải nói là hiếm hoi mới có vài quán cà phê quý giá –  quý theo nghĩa có không khí rất Việt, tức như thể được mặc nhận là chỗ riêng của người Úc gốc Việt cùng du khách Việt Nam nên nghe toàn tiếng Việt. Như Cafe Nhớ ở hẽm 68A  đường John và một quán cùng tên, cùng chủ ở khu Bankstown, hay Quán Xưa và Cafe 86 cũng nằm trên đường John, hoặc Vy Vy Garden Cafe ở Canley Vale Road…Ở những quán này, không khí cà phê thuốc lá quen thuộc như ở Sài Gòn. Cũng những khách quý ông, đa số đã ngoài tuổi trung niên, một số là cựu sĩ quan hay viên chức chế độ cũ hay cựu thuyền nhân vượt biên, kiểu ăn mặc thường khá bụi bậm. Họ ngồi nhâm nhi cà phê, chuyện trò rôm rã cùng bạn bè hay lặng thinh, tư lự một mình theo tiếngnhạc Nhật Trường, Khánh Ly… Như thế, cung cách khách uống cà phê ở đây hao hao giống dân ghiền cà phê, ghiền ra quán cà phê ở Sài Gòn.

Về thức uống, cà phê Úc ngon bởi chắc chắn không bị trộn bắp nhưng tiếc một điều là thường rất khó kiếm ra món cà phê pha phin nhỏ giọt, chỉ toàn cà phê pha máy, như: espresso (gồm 3 bậc black khác nhau), late (½ sữa ½ cà phê), cappuccino (cà phê pha sữa tươi và bột chocolate). Và thật tiếc nữa, trong khi chính một người Úc, nhà văn/nhà báo/dân du lịch "bụi" Ben Groundwater, trên trang du lịch báo The Sydney Morning Herald đã bình chọn cà phê sữa đá Việt Nam vào hạng 2 trên 10 loại café ngon nhất thế giới, tại quán xá trên đất Úc lại rất khó kiếm ra món uống ấy, tức cà phê đúng kiểu quán xá VN gồm một cốc cà phê phin với sữa đặc-có-đường, nhất định không dùng sữa tươi, cùng một ly đá để sẵn bên cạnh.

Dù sao, có chuyện rất vui là sau này, tại một khu shop Việt ở Inala, thành phố Brisbane (bang Queensland), tôi tình cờ thấy một tấm bảng ghi “Cà phê sữa đá đúng kiểu Việt Nam” nơi một cửa hàng bán đủ thứ đồ giải khát, chủ gốc Việt, bèn mua take away, uống cũng tạm được.

Trở lại với Sydney, biết tính tôi chỉ uống cà phê phin, nên mới ngày thứ nhì tôi đến đây, con gái tôi đã đi shop Việt mua cho một một cái phin inox rất đẹp. Nhưng gia đình con gái tôi và sát bên là anh sui, họ chỉ dùng cà phê hòa tan, tôi đành khẽ lên tiếng về cà phê rang xay. Chuyện nhỏ, đã ở tại Úc thì muốn hàng nội địa như Gloria Jeans, The Coffee Club hay hàng ngoại là Trung Nguyên đều có cả. Và, nói ra thì có vẻ lẩm cẩm, khi được đi thăm bà con, bạn bè ở Brisbane và Melbourne, tôi đều cắp nách theo cái phin và bịch cà phê Trung Nguyên 500 gr. đang uống dở. Làm vậy cho chắc ăn, cũng để các chủ nhà không phải lo liệu gì cho một thói tật riêng của mình.

4.

Có những buổi chiều thời tiết không tốt, bầu trời Cabramatta xám xịt và mưa lâm râm. Có khi tôi vẫn ngoan cố xỏ giày thể thao, nón vải cùng áo khoác nylon, nhất định bước ra đường thả bộ bởi muốn phục hiện một cảm giác dễ chịu  - không thể kiếm ra ở Sài Gòn  - khi đi bộ thể dục ở những công viên vào những sáng trời se lạnh những ngày trước đó. Và cả cái thú suy tưởng giữa công viên vắng lặng nữa, kể cả vừa giữ nón vừa suy tưởng giữa những cơn gió thổi mạnh, rào rạt thổi tới thổi lui từng chập.

Cũng có một vài buổi chiều khác, thời tiết thật dễ chịu, mát mẻ và khô ráo, anh Thành rủ nhâm nhi rượu chát ở chỗ sân lộ thiên. Toàn nhãn red wine Úc, khi thì Wolf Blass khi thì Cabernet Chauvingon, đều có vị vừa uống, không quá chát, không quá ngọt và màu  đỏ thật đẹp. Chỉ có kiểu uống đối ẩm của hai bạn già là bụi đời, không đẹp mặt đẹp mày cho lắm vì bỏ ra sân đều giản đơn là những thùng nhựa cũ, loại đựng bình gaz, nay lật úp trên sàn xi măng để làm bàn, ghế kiểu dã chiến cho bữa rượu tri kỷ. Mồi nhậu cũng đơn giản, có khi là bánh snack tôm, đậu phộng, con mực khô, có khi là dĩa salad xúc xích, trộn cả lá bồ công anh. Chủ nhà đã giải minh ngay cho tôi rõ, rằng đây không phải là thứ cây giống như cỏ, có hoa vàng, mọc hoang như tôi đã thấy hoài ngoài đường mà là một loại rau xanh, bảo đảm sạch vì được trồng trong các trang trại rồi vô bao mix với vài loại salad khác khi bán ở các shop.

Chúng tôi nhâm nhi thật chậm rãi, nói đủ thứ chuyện trên đời. Đề tài nào cũng thú vị tuy hay bị ngắt ngang bởi nhảy từ chuyện này sang chuyện khác, hay bởi những lỗ hổng trong trí nhớ tuổi già. Anh Thành nhắc lại nhiều chuyện cũ, kỷ niệm xưa như thời còn đi lính lắm hiểm nguy và may rủi trước 30 tháng 4, thời thiếu đói, ăn độn trong nước, thời mới qua Úc, vất vã đi làm farm… 

Có lúc, người bạn già có việc, trở vào nhà hơi lâu. Tôi ngồi một mình, chẳng phiền hà gì tình trạng cô độc bất chợt này, không có chuyện để nói hay nghe thì cứ tha hồ nghĩ ngợi -  đúng hơn là trở lại với những chuỗi cảm nhận chưa hoàn tất về đất nước này.

Buổi chiều mùa hạ êm đềm ở đây là thời khắc kết thúc một ngày bình-thường-như-mọi-ngày ở một đất nước có thành tích tốt nhất thế giới về đời sống cho người dân. Đó là nếp sinh hoạt lành mạnh, tổ chức an sinh xã hội chu đáo, khoa học, hợp lý, bình đẳng. Đối lại thì với dân trí cao, người dân vừa biết cách sử dụng, hưởng thụ vừa có ý thức giữ gìn, bảo quản các tiện ích công cộng. Hàng hóa, đồ tiêu dùng các cấp hạng đều dư dã, dễ tìm và điều tuyệt vời là do nền kinh tế phát triển, phúc lợi xã hội nhiều và dàn đều nên thu nhập của người dân nếu không dư dã thì cũng đủ sống, hoặc đối đế là hưởng các khoản trợ cấp xã hội, để ai nấy ít nhiều đều có khả năng mua sắm, tiêu xài. Môi trường sống lại không bị ô nhiễm ở nhiều mặt, như không khí sạch, nước sạch, ít tiếng ồn...

Cũng ở đất này, đỉnh cao của văn minh nhân loại được thể hiện qua sự tôn trọng con người và nhân vị. Luật lệ và qui đinh trật tự xã hội của nước Úc chuyên tâm phục vụ sao cho tốt nhất, hiệu quả nhất, cũng như tạo nhiều đặc quyền, đặc lợi hợp tình, hợp lý cho trẻ em, người già, phụ nữ, người tàn tật. Cả người đi xe đạp ngoài đường cũng có lối đi dành riêng để khỏi bị xe ô – tô chèn lấn vô tội vạ.

Trên thế giới nói chung, từ xa xưa vốn có kiểu trọng phụ nữ của đàn ông phương Tây mà dân mình vẫn gọi là “nịnh đầm kiểu Tây”. Ngay bữa mới đặt chân xuống phi trường Sydney, khi cùng các hành khách khác đẩy xe hành lý băng qua một con đường nội bộ gần cổng ra, tôi đã chứng kiến một người công nhân da trắng, đã lớn tuổi, vừa tươi cười chạm nhẹ ngón tay vào vành chiếc mũ bảo hộ trên đầu để chào một bà khách, vừa mau mắn bước tới đẩy xe dùm bà này. Và ngoài đường, tình cờ đối mặt nhau trên vỉa hè đi bộ, chẳng quen chẳng biết mà vẫn thường có những người Úc da trắng nói “Good morning!” hay “Good day!” với tôi trước hay cùng lúc tôi chào họ. Còn nữa, ở những nơi công công, chỉ là một va chạm nhẹ do sơ ý trên lối đi, cũng chẳng rõ lỗi mình hay lỗi người ta, người Úc da trắng đã lập tức “Sorry!” cái đã. Còn ở xứ ta,phép lịch sự kiểu này vẫn còn là “hàng hiếm”!

Chiều nay, tôi ngồi một mình trong sân nhà, cũng giản dị trên một thùng nhựa cũ lật úp. Xung quanh chỗ tôi ngồi đều vắng lặng. Cả xa xa, sau những đỉnh cây của nhà hàng xóm, từ phía St. Johns Road cũng chỉ mơ hồ vọng về tiếng xe cộ chạy ngoài đường. Không gian vắng lặng, tịnh yên tạo cảm giác gần như mọi sự trong đời sống, ít ra là ở phương trời này, đều an lành, suông sẻ, đâu vào đó - vừa đủ an lành cho mỗi con người cảm nhận được niềm hạnh phúc, chừng mực thôi của đời thường.

(Sài Gòn, tháng 8/2016)